چهارم ، شماره 1154 دسامبر 1996 ، سال دي 1375 ، 25 چهارشنبه 5
|
|
كشت براي كشاورزان اميدهاي و بيم‌ها
شده اصلاح گونه‌هاي
محصولات آسيبپذيري موجب غيرطبيعي و شده اصلاح گونه‌هاي كشت رواج
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
است شده آفت‌ها برخي مقابل در كشاورزي
ازجمله شده اصلاح گونه‌هاي به روي‌آوري اخير دهه‌هاي در:پيش‌درامد
اصلاح‌شده گونه‌هاي.است آمده جهان ، به‌شمار سراسر در زراعت ، روش‌هاي‌موفق
و برخورداربوده بومي گونه‌هاي به افزون‌تري‌نسبت كمي توليد از اغلب
متفاوت طعم يا كمتر آب به همچون‌نياز جنبي‌ديگري امتيازات است ممكن
تنوع است شده باعث عمل در رويكرد اين رواج.باشند دارا نيز را
تنهاحاضر جهان كشاورزان اغلب و شده كمتر به‌تدريج كشت قابل گونه‌هاي
افزايش‌توليد اگرچه.باشند جديد اصلاح‌شده گونه‌هاي معدود كشت به
اين از دنيا ، غذادر تقاضاي روزافزون روند باتوجه‌به به‌ويژه محصولات ،
كاهش كه است اين واقعيت اما به‌شمارمي‌رود ، مثبت و سياستي‌موفق نظر
مختلف مقابل‌آفات در كشاورزي محصولات آسيبپذيري گياهي ، گونه‌هاي تنوع
آفات برخي درمقابل تنها جديد گونه‌هاي زيرا.كرده‌است افزون‌تر را
نقاط غذايي محصولات به‌راحتي‌مي‌تواند تازه آفت يك شيوع هستندو مقاوم
.زيانباربينجامد قحطي يك به و كرده نابود را جهان از گسترده‌اي
بود ، متنوع‌تر بسيار كشت قابل گياهان گونه‌هاي كه گذشته ، در به‌واقع
آفت ، هر گسترش مقابل در مي‌توانست خود طبيعت و بوده تعادل در زيستبوم
بي‌شمار شايد آنها شمار كه آفت ، هر مقابل در و بيافريند مقاوم گونه‌اي
توان انسان اكنون اما ، داشت ، وجود نيز آن به مقاوم گياهي گونه باشد ،
محدودش دانش با كه است بديهي و كرده سلب طبيعت از را خودپالايي
.مي‌توانست رمزآميزش ، هزارتوهاي با طبيعت كه كند عمل همان‌گونه نتواند
موجب آفت‌ناشناخته نوع يك شيوع درامريكا پيش سال چند كه است گفتني
پي دانشمندان زمان آن در.شد كشور اين گندم محصول بخش‌اعظم نابودي
كامل‌مقاومت به‌طور ايران بومي بذرگندم نوع يك آفت اين مقابل بردنددر
موجب قبلي ، جبران‌زيان‌هاي ضمن بذر نوع كاشت‌اين با بعد سال و دارد
مروري با مي‌خوانيد ، پي در كه نوشتاريشدند نيز مذكور آفت نابودي
در گياهي بين‌المللي‌علوم شده‌دردومين‌كنگره ارائه مطالب بر كوتاه
كه را بومي و طبيعي حفظگونه‌هاي براي رويكردها دهلي‌نوتازه‌ترين
داده مي‌شود ، شرح گفته (ژنتيكي) نمونه‌هاي‌ساختزادي آنها به دراصطلاح
به سال‌آينده تا 30 جمعيت‌دنيا مي‌شود پيش‌بيني آنكه به توجه با.است
است قادر جهان نظام‌غذايي آيا كه دارد وجود اين‌نگراني برسد ، برابر دو
بدون افزايش‌دهد فعلي برابر دو به رانيز غذا مقدار ميلادي سال2025 تا
به‌منظور سوالات اين‌قبيل پيرامون بحث شود؟ محيطوارد به خسارتي آنكه
دومين در متخصصين بحث مورد مباحث ازجمله اصولي دستيابي‌به‌راه‌حل‌هاي
.بود (جاري سال آبان‌ماه) دهلي‌نو در گياهي علوم بين‌المللي كنگره
ذخاير نابودي به مربوط نگراني‌هاي دركنفرانس شده مطرح موارد از يكي
غيراهلي گياهان موجوددر ساختزادهاي.است گياهي (ژنتيكي) ساختزادي
براي گياهان اصلاح ارزشي‌در با منابع به‌عنوان درآينده مي‌توانند
نوعي دهه1970 طي مثال براياستفادهشوند دنيا جمعيت تامين‌نيازهاي
مهمترين از يكي كه را گياه اين مي‌شود ، برنج كوتولوگي سبب كه ويروس
قرار حمله مورد است ، اندونزي تا هند از منطقه‌اي در زراعي گياهان
خويشاوند گياه يك از مقاومت ساختزاد بيماري اين با مبارزه برايداد
اين‌گونه كه به‌طوري يافت ، انتقال زراعي به‌گونه‌هاي هند در موجود وحشي
.مي‌شود كشت آسيا برنج مزارع از هكتار ميليون در 11 هم‌اكنون
بتوانند گياهان‌زراعي كه مي‌كند فراهم امكان‌را اين ساختزادي تنوع
حمله همچنين و كشاورزي روش‌هاي و اقليمي محيطي ، تغييرات با مقابله در
متنوع ، (اكوسيستم) زيستبوم هر در.بمانند امان در بيماريها و آفات
زيستبومي پيچيده تعادل اساس و پايه (بيولوژيكي) زيست‌شناختي تنوع
.است
آنها كه‌از گياهي ، گونه‌هاي گذشتگان‌انواع ميراث از حفاظت
رويشگاه‌هاي در مي‌شود ، مي‌توانند برده نام ذخايرساختزادي به‌عنوان
يا و باغ‌هاي‌بوستانيك و بانك‌هاي‌ساختزاد همچون غيرطبيعي ،
.باشند داشته وجود..و جنگل‌ها كشتزارها ، همچون طبيعي رويشگاه‌هاي
بيش ساختزادي‌در ذخاير اين از ميليون‌نمونه حدود 6 جهان در امروزه
ذخاير كل از كه باشد قرار چنانچه دارد وجود ساختزاد بانك هزار از
.خواهدبود اين از بسياربيشتر آنها تعداد كنيم جهاني‌حفاظت ساختزادي
.تكثيرشود مناسب زماني فاصله كه‌در است نياز بذر حيات قوه براي‌حفظ
در.است فراهم‌كرده ساختزاد بانك‌هاي رابراي زيادي مشكلات موضوع اين
نگهداري امكانات كه‌از كرده‌اند اعلام دنيا كشور اخير77 بررسي‌هاي
امكانات آنها از كمي تعداد فقط مي‌رسدكه به‌نظر اما بذربرخوردارند ،
.باشند نمونه‌هادارا اين درازمدت حفاظت مديريت براي را لازم
جهاني ژن بانك‌هاي در موجود ازموادگياهي درصد تا 90 حدود 80 هنوز
چه داراي مواد اين كه نيست مشخص و نگرفته قرار دقيق بررسي مورد
اين از آينده در باشد قرار چنانچه.هستند ساختزادي ساختار و ويژگي‌ها
فن‌آوري تكنيك‌هاي‌زيست يا و اصلاحي متداول برنامه‌هاي در مواد
.دارد ضرورت مواد اين شودشناخت استفاده (بيوتكنولوژي)
منابع حفاظت‌از در را اصلي نقش كشاورزان‌همچنان كه مي‌رسد به‌نظر
حدود روزانه كل‌جهان در.داشت خواهند بيولوژيكي‌به‌عهده متنوع
مواد اين از استفاده يا و توليد درگير كشاورز يك‌ونيم‌ميليارد
و مديريت نوع اين مسئوليت كه كشاورزان بيشتر اما.هستند ساختزادي
.برخوردارند اندكي امكانات از دارند به‌عهده را مواد از حفاظت
بين مااز اجداد تمدن ، پيدايش از قبل غذايي امنيت در گياهان سهم
علاقه مورد داراي‌خصوصيات كه را گياهاني گياهي‌وحشي ، ساختزادي منابع
شدن‌گونه‌هاي اهلي به منجر فرايندكاملا اين.مي‌كردند بودگزينش آنها
الياف ، دام ، توليد انسان ، تغذيه براي آنها امروزه‌از ما كه شد گياهي
راكه گياهاني وجود اين با.استفاده‌مي‌كنيم داروئي و موادسوختني و كود
طبيعت كه‌در را آنچه از كوچكي بخش استفاده‌مي‌كند آنها از بشر امروزه
.تشكيل‌مي‌دهند دارد وجود
براي آن گونه حدود 120 در شده شناخته گياهي گونه هزار صد چند از
است گياهي گونه نيز 9 گونه اين 120 بين درميشود استفاده بشر تغذيه
اين بين در باز و مي‌كنند تامين را بشر نياز مورد انرژي درصد كه 75
مرتفع را نياز اين درصد ذرت 50 و برنج گندم ، گياهي گونه سه گونه 9
حدود آفريقا در.است متفاوت مختلف مناطق در ارقام اين البته.مي‌كنند
مردم تغذيه در موجودC ويتامين سوم يك از بيش و A ويتامين درصد 80
.مي‌شود تامين رايج غذايي گياهان توسط
تنوع فرسايش علت‌اصلي مدرن كشاورزي ژنتيكي‌گسترش فرسايش
بين‌رفتن از سبب بسياريكنواخت گونه‌هاي معرفي.ساختزادي‌است
با ساختزادي فرسايش موارد اغلب در متاسفانه.است شده بومي گونه‌هاي
همراه آن از استفاده موارد و گونه‌ها اين به مربوط اطلاعات نابودي
.است بوده
استفاده‌در مورد ساختزادي مواد مي‌شودكه سبب ساختزادي فرسايش
و يكنواختي مسئله اين با هم‌زمان.يابد اصلاحي‌كاهش برنامه‌هاي
و آفات با مواجهه در گياهان اين كه مي‌شود سبب زراعي گونه‌هاي
ساختزادي پايه يكنواختي ، ايجاد با زيرا شوند ، آسيبپذيرتر بيماريها
.مي‌شود محدود آنها
باقري عبدالرضا:مترجم
