چهارم ، شماره 1176 ژانويه 1997 ، سال بهمن 1375 ، 21 سه‌شنبه 2
|
|
توسعه پيش‌شرط:علمي نگرش
(2)فرهنگي توسعه و دانشگاه
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
شاخصهايي و درامدملي طبيعي ، منابع جامعه ، سرمايه‌هر ارزش‌ترين با
همه از و هنر و وفرهنگ تحصيلات با كيفي ، مردم بلكه نيست ، ازاين‌قبيل
گوناگون‌انساني‌است شكوفاييهاي براي مستعد ذهنيت مهمتر ،
منتشر (آذر 75 25) شماره 1145 همشهري در مقاله اين نخست بخش:اشاره
و دانشگاه ميان تحليل‌رابطه و بررسي به نويسنده بخش‌نخست در.شد
تعريف به منظور اين براي و پرداخت مختلف ابعاد از فرهنگي توسعه
.يازيد دست فرهنگي توسعه و توسعه ، فرهنگ اصطلاحات
تحليل و موردبررسي توسعه ضروري پيش‌شرطهاي و لوازم شماره اين در
كه‌اين عالي آموزش وبرنامه‌ريزي پژوهش موسسه از باتشكر.گرفته‌اند قرار
.پي‌مي‌گيريم را باقي‌مطلب است ، قرارداده اختيارهمشهري در را مقاله
:جامعه فرهنگ بر علمي نگرش نمودن حاكم -1
فرهنگ بر علمي نگرش حاكميت توسعه ، ضروري‌براي پيش‌شرطهاي از يكي
مديريت و جامعه مشكلات گره‌گشاي را علم بايد عمومي فرهنگ.است جامعه
ازنظر بايد مردمبداند مشكلات آن حل براي ابزار بهترين را علمي
دارد ، عللي يا علت پديده‌اي ، هر كه باشند رسيده باور اين به فرهنگي
وقتي جامعه.است ميسر علمي روش با هم آنها كشف و است كشف قابل كه
و مي‌نمايد رها را غيرعلمي تعصبات يافت منطقي و درست را علمي نظريه
.مي‌شوند بينش‌زدوده اين با مزاحم و ناسازگار باورهاي
كه نمود درك‌خواهند همه جامعه ، فرهنگ علمي‌بر نگرش حاكميت با
اقتصادي ، تمامي‌عرصه‌هاي در زيربنايي و كارهاي‌بزرگ انجام
بردباري با همراه تلاش زحمت‌و مستلزم فرهنگي و اجتماعي ، سياسي
مناسب ويژگي اولين جامعه ، فرهنگ بر علمي حاكميت‌نگرش.است علمي
در فرهنگي نگرش اين وجود بدون است ، اقتصادي توسعه براي فرهنگي
و مي‌خوانيم درس مثلا ، .ندارد فايده‌اي بخوانيم درس هرقدر جامعه ،
كه مي‌رود يادمان مي‌شود ، پيدا مشكلي;مي‌شويم وزير مشاور و اقتصاددان
به و برمي‌گرديم سنتي روش به نو از خوانده‌ايم ، كتاب و اقتصادي تئوري
هم علمي تئوريهاي مي‌رود يادمان بكنيم؟ بايد چه كه مي‌پردازيم تفكر
از پس اما باشيم ، دقيقاخوانده را كتابي است ممكن.دارد وجود
روحيه همان به آزمايش و عمل بوته در شدن وارد محض به و فارغ‌التحصيلي
فقدان رفتارها و برخوردها نوع اين دليل بازمي‌گرديم ، قبلي عمل نحوه و
.است جامعه فرهنگ علمي‌در نگرش
را فرهنگي روحيه چنين است قادر كه است مراكزي عمده‌ترين از دانشگاه
آموزشهاي فراگيري از پس جامعه ، جوان نسل.نمايد منتقل جامعه به
از فراغت و سال چند گذشت از پس و مي‌شوند دانشگاهها وارد مقدماتي ،
نيروي اين حال ، .مي‌شوند فعاليت مشغول جامعه مختلف بخشهاي در تحصيل
را فرهنگ اين و باشد نموده نمو و رشد علمي فرهنگ با اگر عظيم ،
كار به را علمي نظرهاي و تئوري‌ها عمل ، مقام در باشد ، نموده دروني
ازمطالعه ، تحصيل ، از فراغت از پس دانشجو اين‌صورت ، غير در گرفت خواهد
مدركي كسب به منجر او تحصيل لذا و مي‌گردد فارغ علمي تفكر و پژوهش
.خواهدشد بي‌حاصل
كه است ، آموزشي نظام درجامعه ، علمي ذهن پرورش و توسعه پايه مهمترين
جدي دانشگاه اگر.گردد متمركز آن روي بر بايد سرمايه‌گذاري بيشترين
.خواهديافت تعميم جامعه به پژوهش فرهنگ و معرفت علم ، شود ، گرفته
و ملي درامد طبيعي ، منابع جامعه ، هر سرمايه ارزش‌ترين با...
و فرهنگ تحصيلات‌و با كيفي ، مردم بلكه نيست اين‌قبيل از شاخصهايي
انساني گوناگون شكوفاييهاي براي مستعد ذهنيت مهمتر ، همه از و هنر ،
پذيرش ارتقاي مي‌گيرند ، پي مردم را تحقيق و علم كه آنجا از.است
اساسي‌ترين از.است تحقيقاتي -علمي جامعه و توسعه مهم شرايط از عمومي
در علم نمودن بومي بردارد ، مي‌تواند زمينه اين در دانشگاه كه گامهايي
سرزمين از عالي آموزش موسسات و دانشگاهها اينكه به‌دليل.است كشور
-فرهنگي فضاي با مراكز اين ساختار كه است طبيعي گرفته‌اند ، نشات غرب
اين از.ايران چون جوامعي با نه و باشد ، متناسب غربيان خود اجتماعي
و نگاه با هم ما فرهنگي و اقتصادي اجتماعي ، معضلات از بسياري روي ،
.نخواهدشد رفع غربي ، راه‌حل
قبيل‌فقر ، از كشور ، مسايل حل تكنولوژي‌براي علمي‌و دانش اگرچه
صنعتي كشورهاي آن‌از كردن وارد اما مي‌شود ، مهم‌تلقي بي‌سوادي ، و بيماري
چنين كه است آن امر دليل‌اين.دارد به‌همراه كاربري انطباق‌و مشكلات
غربي روايت.است غربي بلكه خنثي‌نيست ، كاربردي و ارزشي لحاظ دانشي‌از
نامناسب بسيار حال‌توسعه در كشورهاي مسايل حل تكنولوژي‌براي و علوم
مطالب و درسي برنامه‌هاي كتابها ، از كه سوم جهان دانشگاههاي و است
مي‌توانند مي‌گيرندتنها بهره صنعتي كشورهاي از شده وارد درسي
صنعتي كشورهاي همان در اشتغال براي كه دهند تحويل فارغ‌التحصيلاني
كشورهاي در تكنولوژي و علوم آموزش بودن نامناسب نتيجه.مناسباند
نمي‌فهمند ، را خود كشور مسايل كه است كارشناساني تربيت توسعه ، درحال
.نمي‌دانند آنها حل به متعهد را خود يا نمي‌كنند توجه مسايل آن به
را خود هم دانشگاه‌اگر.بود علم مولد علم ، بايد صرف مصرف جاي به
هيچگاه سرباززند ، توليدعلم و پژوهش از و دهد علم‌قرار آموزش بر
بر افزون.سازد حاكم جامعه فرهنگ بر را علمي نگرش شد قادرنخواهد
بنيادي مشكلات حل به قادر دانشگاهيان بومي ، علم توليد بدون اين ،
در بود ، نخواهند جامعه فرهنگي و تكنولوژيكي اقتصادي ، اجتماعي ،
استقبال علمي ، فرهنگ از كه داشت انتظار مردم از مي‌توان آيا اين‌صورت
سرمايه‌گذاري كشور پژوهشي و آموزشي و علمي امور در آورند؟ به‌عمل
آيا باشند؟ فن و علم ، دانش كسب جهت خويش فرزندان مشوق نمايند؟
مي‌ماند؟ محفوظ جامعه در دانشمندان و محققان عالمان ، اجتماعي منزلت
به نسبت ما جامعه در مهندسان و پزشكان اجتماعي منزلت مثال ، به‌عنوان
نيازهاي مهندسان ، و پزشكان چه ، است بالاتر انساني علوم عالمان
كه حالي در برآورده‌مي‌سازند ، را مردم توده روزمره و عيني ملموس ،
چه‌نيازها پاسخگوي عمدتا علوم‌انساني عالمان نمي‌دانند توده‌مردم
از يكي.است مردم‌مبهم براي اينان نقش ياحداقل هستند ، سوالاتي و
به توجه با و هستند بيشترغربي علوم اين كه است امراين دلايل
درد مسلما.شده‌اند پي‌ريزي غرب ، فرهنگي و اقتصادي -اجتماعي شرايط
در طب علم نظر ، اين از و است ، هم شبيه ايراني و غربي جسمي و فيزيكي
و فرهنگي‌غربيان و اجتماعي دردهاي اما.دارد كاربرد شرق و غرب
عمدتا غربي كه‌جامعه‌شناسي است روشن و است ، متفاوت كاملا شرقيان
.نخواهدبود ما نيازهاي پاسخگوي
دگرگوني عنوان‌دانش‌و با مقاله‌اي هندي ، در متفكر آقاي‌رحمان ،
وي.مي‌نمايد اشاره جالب نكاتي به(هندوستان گزارشي‌درباره) فرهنگي
هند وارد بريتانياييها همراه كه اروپايي آموزشي نظام است ، معتقد
احراز براي.هنديان نه بود انگليسيها مختلف نيازهاي پاسخگوي گرديد ،
در تحصيل درنتيجه ، .بود انگليسي‌لازم آموزش نظام از رسمي مدرك شغل ،
و مي‌رفت به‌شمار شغل كسب براي گذرنامه‌اي منزله به آنها آموزشي نظام
شيوه:مي‌نويسد وي.جديد پيشرفتهاي درباره بينشي و ادراك كسب نه
در آن گسترش با شديدي تناقض آموزشي نظام اين در دانش كردن عرضه
آن با همراه و توليدي نظام تغيير از بخشي دانش اروپا در.داشت اروپا
ارزشي نظام و آن فراگيري روش معرفت ، مفهوم در تغيير نهضت از جزئي
در اما.جامعه‌بود كامل دگرگوني آن هدف ديگر ، سخن به.مي‌رفت به‌شمار
-اجتماعي انقلاب در نقشي داشتن بدون -فن يك به‌عنوان دانش هندوستان ،
به شود ، اجتماعي دگرگوني براي ابزاري آنكه به‌جاي علم...شد وارد
صنعت كه شد چنين امر نتيجه.گرديد تبديل اسرارآميزي منزوي فعاليت
هر علمي جامعه و دانشمندان با فاصله‌هايشان سنتي صنعتگران و هند بومي
رسيدند نتيجه اين به صنعتگران و پيشه‌وران كه چرا.گرديد بيشتر روز
بلكه نيست ، آنان وضع بهبود جهت در عاملي جديد تكنولوژي و دانش كه
موفق خود كه كشورنيز علمي جامعهاست كرده بدتر به‌مراتب را وضعشان
بود ، نشده فرهنگي و اجتماعي توسعه با موثر رابطه‌اي ايجاد به
نتيجه‌گيري ، در وي.گرديد خودبيگانه‌تر از و منزوي‌تر روزبه‌روز
بستگي‌به آينده دهه‌هاي در فرهنگ‌كشور بر دانش تاثير:مي‌نويسد
كاهش كشور جامعه‌علمي و مردم بين آياورطه كه خواهدداشت اين
نقش‌فعال به بستگي شكاف كاهش‌اين.خواهدشد عميق‌تر ويا خواهديافت
جدايي‌ناپذير به‌جزء دانش تبديل و مسايل‌مردم حل در علمي جامعه
اينكه به دارد بستگي خود ، به‌نوبه نيز اين و خواهدداشت كشور فرهنگ
و اروپاييان فرهنگي و اجتماعي سياسي ، مقاصد با را خود رابطه
.باشد گسيخته...امريكاييان
تايوان ، كره ، )آسيا شده صنعتي تازه چهاركشور تجربه زمينه ، اين در
با كشورها اين.مغتنم‌است بسيار ما براي (ومالزي سنگاپور
محلي ، پژوهشهاي تشويق و عالي آموزش نظام روي بر اصولي سرمايه‌گذاري
اجتماعي -فرهنگي ساخت با آن انطباق و علم توانايي‌بومي‌نمودن
.آورده‌اند به‌دست كشورشان‌را
و آموزش‌عالي:عنوان با درمقاله‌اي سينگ ، خانم‌جاسپيرسارجيت
آلتباك از نقل به شده‌آسيا ، صنعتي تازه تجربه‌چهاركشور توسعه ،
به شده ، صنعتي تازه كشورهاي دانشگاههاي:مي‌نويسد (Altbach)
در.هستند پارادوكس يك اطلاعات‌دچار توليد منابع و فكري عنوان‌مراكز
اطلاعات‌و مراكز مهمترين منزله به هنوز آنها كشورهايشان ، درون
سو ، ازيكميكنند عمل ملي توسعه بانيازهاي مرتبط درون‌زاي پژوهشهاي
اطلاعات ، تاثير تحت توسعه ، حال در دانشمندان‌كشورهاي و پژوهشگران
مراكز در شده توليد پژوهشي برنامه‌هاي و ابتكارات امتيازات ، آموزش ،
كوچك علمي جوامع در كاركردن دليل به آنها.هستند صنعتي دنياي پژوهشي
مستقل ، كار براي نياز مورد امكانات يا تجهيزات و پرسنل ، فقدان و
منظور به و بين‌المللي مهم موضوعات روي را خود نوشته‌هاي و پژوهشها
درون در جهت‌گيري اين و.مي‌نمايند متمركز جهاني مجامع در اعتبار كسب
به ارتقا و اعتبار نيز آنجا در چه ، مي‌شود ، تقويت نيز دانشگاههايشان
سوي‌ديگر ، ازكنند برآورده بين‌المللي‌را معيارهاي كه مي‌شود كساني‌داده
شالوده يك ايجاد در آنها اينكه بر مبني دارد ، وجود بسياري شواهد
طريق از خود ، توانايي به را ايمانشان همچنين و بوده‌اند موفق درون‌زا
.داده‌اند نشان بومي ، وتوسعه پژوهش گسترش به منابع‌چشمگيري اختصاص
نظام‌دانشگاهي يك شكل‌گيري موجب پژوهش‌بومي توسعه كه مي‌دانند آنها
محلي تكنولوژي ياري‌رساندن جهت علمي توسعه نيزارتقاي و يافته رشد
توسعه و پژوهش در نياز مورد اساسي كاركنان تامين و به‌صنعت
.شد صنعتي‌خواهد
و علم شدن فرايندبومي كننده تسهيل مكانيسمهاي از يكي
.است فرهنگ‌پذيري جريان جامعه برفرهنگ علمي فرهنگ حاكميت
دارد ادامه
