چهارم ، شماره 1178 ژانويه 1997 ، سال بهمن 1375 ، 23 پنجشنبه 4
|
|
در تعيين‌كننده عاملي:اجتماعي مشاركت
توسعه
هستيم توسعه خواهان اگر o آخر بخش - توسعه پيش‌شرط ;علمي نگرش
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
گرفته‌شوند جدي بايد پژوهشي موسسات و دانشگاهها
رابطه تحليل و بررسي از پس مقاله اين قبل بخش دو در:اشاره.
توسعه لوازم و پيش‌شرطها مختلف ، ابعاد از فرهنگي توسعه و ميان‌دانشگاه
جمع‌بندي ضمن نويسنده شماره اين در.گرفتند قرار تحليل و موردبررسي
.است كرده عرضه كاربردي توصيه‌هاي پاره‌اي آنها ، براساس مطالبگذشته
اجتماعي مشاركت زمينه بايد دانشگاهها مسئولان و استادان ديگر ، طرف از
برنامه‌ريزيهاي و تصميم‌گيريها در و نموده فراهم را دانشجويان
فضايي چنين در دانشجو كه هنگامي.نمايند سهيم را دانشگاهي‌آنان
تحصيل از فراغت از پس مسلما نمايد ، رشد اين‌روحيه با و گيرد قرار
.دانست خواهد مسئول جامعه توسعه و رشد قبال در را خود
نيز و جمعي كارهاي در پذيري مسئوليت عدم منفي ، فردگرايي روحيه
جامعه در متاسفانه ، .مي‌شوند شناخته توسعه جدي مانع فردي فعاليتهاي
فعاليتهاي علمي ، و فرهنگي اجتماعي ، اقتصادي ، عرصه‌هاي تمامي در ما
فعاليت و مشاركت هنوز و دارد غلبه جمعي فعاليتهاي بر فردي
را خود طفوليت دوران (فرهنگي و علمي امور در بويژه)جمعي
فعاليتي اساسا علم معاصر ، جهان در كه كرده‌ايم فراموش گويا.مي‌گذراند
.است فردي نه و جمعي ،
نقشي فرهنگي توسعه در كه اصلي پنجمين:مثبت فردگرايي (5
مثبت ، فردگرايي از منظورمثبتاست فردگرايي دارد ، انكارناپذير
توسعه هدف هم و ابزار هم چه ، انسان.آدمهاست تك‌تك حرمت و فرد تشخيص
تا ببرد راه را توسعه بايد كه است فرد اين نهايت ، در و است ، فرهنگي
فردگرايي از منظورآيد نايل فرهنگي بالندگي و رشد به آن نتيجه در
و تفكر خلاقيت ، صاحب تا انسانهاست تك‌تك به بهادادن و اهميت مثبت ،
.شوند شخصيت
به دادن آموزش و بخشيدن آگاهي و نفس به اعتماد تلقين مثبت ، فردگرايي
طراحي را نويني جامعه (بخواهند اگر)مي‌توانند خود كه است افراد
اينكه براي است افراد به جامعه امكانات اعطاي واقع ، در.نمايند
بي‌ترديد ، .رسانند فعليت به را خود بالقوه استعدادهاي بتوانند
خلاقيت و تيزبيني آگاهي ، نفس ، به اعتماد آن ، اعضاي تك‌تك كه جامعه‌اي
.بردارند گام توسعه مسير در مي‌توانند بهتر دارند ،
ميراث بر متكي ما درجامعه دانشگاه اگر شد ، اشاره قبلا كه همانگونه
تقويت را فرهنگي و تاريخي بينش و باشد ايراني -اسلامي تاريخي ،
جوان نسل در را نفس به واعتماد خويش‌باوري مي‌تواند خوبي به نمايد ،
بوده معرفت مولدان از و دانش و علم مهد خود كه كشوري.نمايد تقويت
توليدكننده و بازيابد را خود جايگاه مي‌تواند هم معاصر جهان در است ،
.باشد دانش
تابه مي‌نمايند و نموده‌اند تلاش بسيار غربي ، كشورهاي كه اينجاست جالب
و هستيم ناتوان صنعتي و علمي جامعه يك ايجاد در كه بقبولانند ما
اروپايي دانشمندان.باشد آنان به نگاهمان بايد هميشه كار براي‌اين
متعلق موهبتي چونان را آن دانسته اروپايي پديده‌اي را وفن‌آوري دانش
پرورش كه كرده‌اند عقيده اظهار همچنين ، .نموده‌اند توصيف اروپاييان به
در آمريكا و اروپايي كشورهاي هدايت با كه فن‌آوري ، علم پيشرفت و
و اجتماعي دگرگوني به قاعدتا مي‌يابد ، تحقق نيافته توسعه كشورهاي
.انجاميد خواهد آنها فرهنگي
رسيده‌اند نتيجه اين به سالهاست اروپاييان كه مي‌دهد نشان مساله اين
اين و باشند نداشته اعتماد خويشتن به توسعه ، درحال جوامع اگر كه
به‌شدت غربيان.داد خواهند تن سلطه به سهولت به بپذيرند را بي‌اعتمادي
جديد مهارتهاي و ثروت تكنولوژي ، علم ، اسلامي‌به كشورهاي دستيابي نگران
هشدار غربيان به تمدنها مقاله‌برخورد در هانتينگتون ساموئل مي‌باشند ،
غرب آسيايي ، وكشورهاي اسلام جهان بيست‌ويكم ، قرن آستانه در كه مي‌دهد
با كشورها است‌اين معتقد ويخواند فراخواهند رويارويي و چالش به را
پي در جديد مهارتهاي و دانش و علم تكنولوژي ، ثروت ، از استفاده
با بلكه غربي ، شيوه به نه اما برآمده‌اند ، خويش نوسازي و نوگرايي
:مي‌نويسد زمينه اين در وي.خودشان ملي فرهنگ برارزشهاي تكيه
و كه‌همكاري مي‌كند ايجاب روشني غرببه منافع مدت ، كوتاه در
و اروپايي بين‌اجزاي به‌ويژه خود تمدن دردرون بيشتري يگانگي
خودملحق به است نزديكتر به‌غرب آنها فرهنگ كه را امريكاي‌لاتين
كند ، تقويت و حفظ را ژاپن و روسيه با همكاري بر مبتني روابط سازد ،
تمدنها ميان عمده جنگهاي به تمدنها بين محلي منازعات شدن بدل از
محدود را اسلامي -كنفوسيوسي كشورهاي نظامي قدرت دامنه كند ، جلوگيري
در نظامي برتري و آرام‌تر را خود نظامي قابليتهاي كاهش روند سازد ،
بين موجود درگيريهاي و اختلافات كند ، حفظ را آسيا غربي جنوب و شرق
از.دهد قرار بهره‌برداري مورد را كنفوسيوسي و اسلامي كشورهاي
گرايش غرب منافع و ارزشها به ديگر تمدنهاي درون در كه گروههايي
...كند پشتيباني دارند
غربي تمدن قرارگيرد ، توجه مورد بايد اقدامات‌ديگري درازمدت ، در
آنكه بدون كوشيده‌اند تمدنهاي‌غيرغربي است ، غربي وهم مدرن هم
در است توانسته ژاپن فقط امروز تا.مدرن‌كنند را خود بشوند غربي
به دستيابي براي خود تكاپوي به غيرغربي تمدنهاي.شود موفق تلاش اين
مدرن اصلي عناصر از كه سلاحهايي و ابزارها مهارتها ، تكنولوژي ، ثروت ،
با را نوگرايي اين مي‌كنند كوشش همچنين آنها.مي‌دهند ادامه است شدن
بيشتر روز هر غرب رو ، ازاين..دهند سازش خود سنتي فرهنگ و ارزشها
نظر از كه خواهدشد غيرغربي مدرن تمدنهاي با آمدن كنار از ناگزير
و ارزشها با عمدتا منافعشان و ارزشها ولي مي‌شوند نزديك غرب به قدرت
جهان‌شمولي تمدن هيچ پيش‌بيني ، قابل آينده در..دارد تفاوت غرب منافع
هر كه گوناگون تمدنهاي با بود خواهد دنيايي بلكه داشت ، نخواهد وجود
.بياموزد را ديگران با همزيستي است ناگزير آنها از يك
:جمع‌بندي
را خودش كاركردهاي‌خاص اجتماعي ، سايرسازمانهاي مانند دانشگاه
جوامع فرهنگي توسعه.فرهنگي‌است كاركرد آنها ازمهمترين كه دارد ،
بومي‌شان مسيرفرهنگ در جوامع آن حركت‌دانشگاههاي نتيجه پيشرفته
خود تاثير جامعه ، فرهنگي توسعه و تحرك رشد ، غناسازي ، پويايي ، .است
برجاي دانشگاه ساختار و دگرگوني و تحرك كارامدي ، پويايي ، غنا ، به را
بر علاوه كه است كارامدي و متخصص نيروهاي نيازمند جامعه.خواهدنهاد
با خلاق و فعال ارتباطي برقراري پژوهشي ، توانايي و علمي توانايي
.باشند داشته را خويش جامعه فرهنگ
اولا ، باشد ، فرهنگي‌جامعه -اجتماعي برساخت منطبق كه دانشگاهي
و اقتصادي علمي ، اجتماعي ، فرهنگي ، نيازهاي به توانايي‌پاسخگويي
مي‌نمايند ، اعتماد آن به مردم ثانيا داشت ، خواهد را سياسي‌جامعه
توسعه فرايند در ثالثا و مي‌سازد ، برآورده را آنان نيازهاي كه چرا
ملي نيازهاي شناسايي و جستجو با اينكه دليل به خواهدبود ، سهيم كشور
ساختار چنين تشكل و مي‌گيرد شكل بومي تكنولوژي و علم جامعه ، ساختار
صورت ، اين غير در.مي‌بخشد سرعت را توسعه امر بعدي ، مراحل در علمي
نقش ، ايفاي و بازيگري به‌جاي و خواهدبود حاشيه‌اي نقشي دانشگاه ، نقش
غرب ، از تقليد امري چنين نتيجه.مي‌شود غيركارامد و منفعل تماشاگري
.خواهدبود كشور از مغزها فرار و (آن توليد به‌جاي) علم صرف مصرف
و دانشگاهيان دانشگاه ، به نسبت مردم توده آنكه همه از مهمتر
متقابل اعتماد نظر ، ازاين مي‌شوند ، بي‌اعتماد پژوهش و دانش گره‌گشايي
.مي‌شود شناخته كشور توسعه مهم بسيار شروط از جامعه و دانشگاه ميان
ايجاد فرهنگ‌جامعه در را علمي بايد ، باورهاي دانشگاه ناگزير ،
آن نقادي و ضمن‌بازانديشي را اسلامي -ايراني ميراث‌كهن نمايد ،
پيوندي و دهد انتقال دانشجو جوان نسل به پژوهش و آموزش دركنار
.نمايد ايجاد جديد ، فرهنگ و سنتي فرهنگ ميان راهگشا
مسئوليت‌پذيري ، نظم‌پذيري‌جمعي ، علمي ، است ، روحيه لازم ديگر ، ازطرف
دانشگاهها در انتقادپذيري و آزادانديشي دنياشناسي ، مثبت ، فردگرايي
را فوق وظايف كه دانشگاهي.شود آموخته ايران عالي آموزش موسسات و
و توسعه در را خود خور در نقش دهد ، انجام بايسته و منطقي خردمندانه ،
.نمود خواهد ايفا كشور فرهنگي اعتلاي
:كاربردي توصيه‌هاي
:مي‌شوند ذيل‌توصيه موارد پيش‌گفته ، ومباحث مطالب به عنايت با
و علم جهت‌انطباق كشور ، عالي موسسات‌آموزش و دانشگاهها (1
بايد علم ، شدن بومي ودرنتيجه جامعه فرهنگي ساختار تكنولوژي‌با
اولويتهاي و نيازها به باتوجه را پژوهشي موضوعات و آموزش محتواي
اين در تحصيل آغاز سالهاي در دانشجويان دادن جهت.نمايند تعيين كشور
.راهگشاست بسيار زمينه
علمي -فرهنگي ميراث آموزش تحليل‌و نمودن ، بازشناسي ، برجسته (2
كم‌اطلاعند ، يا بي‌اطلاع آن از عموما كه دانشجويان ، براي ايران و اسلام
بويژه) دانشگاهي درسي كتابهاي محتواي متاسفانه ، .است ضروري بسيار
-اسلامي بازيابي‌هويت.است ضعيف بسيار زمينه اين در (انساني درعلوم
بيش را ما (است فرهنگي هويتهاي مناقشه عصر كه) معاصر جهان در ايراني
محققان ، و استادان كه است ضروري دراين‌باره ، مي‌بخشد توانايي پيش از
هم ايران و اسلام تاريخ و فرهنگ با علمي ، و تخصصي توانايي بر علاوه
.باشند داشته تحليلي و عميق آشنايي
عملكرد باارزيابي كه است عالي موسسات‌آموزش و دانشگاهها بر (3
نموده شناسايي را آنها موثربر عوامل و كيف و كم برنامه‌هاي‌توسعه
و خطاها اصلاح و توسعه بازبيني‌برنامه‌هاي در را وبرنامه‌ريزان
فرهنگي موانع بررسي خصوصا رسانند ، ياري علمي داده‌هاي از استفاده
.راهگشاست بسيار پژوهشي موسسات و دانشگاهها توسط كشور در توسعه
جدي بايد پژوهشي وموسسات دانشگاهها توسعه‌هستيم ، خواهان اگر (4
دانشگاه.تماشاگر نه باشند جامعه صحنه بازيگر درواقع ، و شوند گرفته
اجتماعي نظام اركان ساير آنها دارد ، بدون استراتژيك نقشي كشوري هر در
ايفا را خود درخور نقش نمي‌توانند برنامه‌ريزي ، و اجرايي مراكز بويژه
و دانشجويان محققان ، استادان ، ) نظام‌دانشگاه درون نيروهاي.كنند
سازمانهاي سياستگزاران ، دولت ، ) نظام برون نيروهاي و (دانشگاه مسئولان
توانايي و كارايي تجهيز ، وقف را خود تلاش بايد (برنامه‌ريزي و اجرايي
.نمايند عالي آموزش موسسات و دانشگاهها
رئوفي محمود
