چهارم ، شماره 1190 فوريه 1997 ، سال بهمن 1375 ، 6 پنجشنبه 18
|
|
هويت بحران به پاسخي اسلامي ، انقلاب
اشاره
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
نهادهاي برپايه انقلاب تحليل مي‌گذرد ، نظرتان از كه مقاله‌اي هدف
ديني خودآگاهي ظهور نتيجه را نگارنده‌انقلاب است ، تشيع فرهنگ و ديني
فرهنگي اصالت‌هاي و ديني هويت به بازگشت درجهت مردم فرهنگي و
ظهور در محوري نقش تشيع فرهنگ ويژه به دين كه است مدعي و مي‌داند
شناخت ديني ، هويت فهم بدون است معتقد نويسندهاست كرده ايفاء انقلاب
هر و.نارساست و ناقص حداقل يا نيست امكان‌پذير اسلامي انقلاب دقيق
از يكي انگاشتن ناديده هويت ، اين به توجه بدون نيز شناختي
.مي‌شود محسوب انقلاب در اجتماعي حركت محركه‌هاي نيرومندترين
مقالات سرويس
فرايند يك عنوان به بايد را ايران اسلامي تاريخي‌انقلاب متن‌خواني
متن محصول‌قرائت انقلاب كه چرا مقطعي ، رويداد يك نه كرد تلقي تاريخي
;است خود از پيش وفرهنگي سياسي ، اقتصادي اجتماعي ، تغييرات و تحولات
داد رخ غرب و اسلام جهان و ايران در دهه1350 در كه تحولاتي با ايراني
تفكر بازخواني و جديد شناخت به توجه با و متن‌گذشته خواندن با
به‌باز راه اين درداد ارائه خود مدني زندگي از نويي ديني ، تفسير
،(ع)حسين قيام‌امام اسلام ، تاريخ چون متنوعي و متعدد متن‌هاي شناخت
امام و بازرگان مطهري ، احمد ، شريعتي ، آل اقبال ، سيدجمال ، انديشه‌هاي
خرداد 42 ، پانزده نفت ، شدن ملي نهضت جنبش‌مشروطه ، ،(ره) خميني
چون خارجي متون با و ايران در غربزدگي و ايران در تاريخ‌استبداد
و پرداخت اسراييل و اعراب جنگ و فلسطين تحولات كوبا ، الجزاير ، انقلاب
تفكر نقش اما.داد قرار خود تجربي پشتوانه عنوان به را اينها همه
ايران ، ملت تاريخ خواني متن هدايت در (ره)خميني امام رهبري به ديني
هيچيك ايران در گذشته نهضت‌هاي اغلب واقع در.مي‌باشد اساسي و محوري
نهاد و امام ولي بدهند خود زمان بحران به مناسبي پاسخ نتوانستند
مردم توده ميان در كه ديرينه‌اي و سنتي پايگاه لحاظ به روحانيت
بدست را انقلاب رهبري دانشگاهها ، حتي و مذهبي نهادهاي طريق از داشتند
شاه رژيم با مبارزه صحنه وارد را اجتماعي متعدد طبقات و گرفتند
.نمودند
قالب در كه اسلام جهان و ايران در گذشته نهضت‌هاي برخلاف اسلامي انقلاب
يا غربي هويت با آميخته تقريبا كه مشروطه و دموكراسي ناسيوناليسم ،
امام رهبري به روحانيت نهاد بار اين بود ، غرب فرهنگ از التقاطي
تصحيح با و گذشته آرمانهاي و اهداف از جديدي بيان و تفسير (ره)خميني
متناسب كه كرد ارايه نويني معيارهاي و روشها كهن ، تفكرات بازسازي و
به پاسخي اسلامي انقلاب واقع در.بود ايران فرهنگي و تاريخي تحولات با
بازشناخت و بازخواني با (ره)خميني امام بود ، ما عصر بحران‌زده شرايط
بدست را انقلاب كشتي ناخدايي و شد سياست صحنه وارد گذشته تجربيات
.گرفت
از اعراب جنگ چهار شكست فرايند ايران‌در و اسلام جهان وضعيت
ساختار در تغيير بين‌المللي ، تحولات با همراه مرگ‌ناصر ، و اسراييل
تحولات تكوين‌بود شرف در تازه‌اي تحولات اسلام ، جهان و سرمايه‌داري نظام
تمدن و فرهنگ با اثربرخورد در كه بود رحمت تازيانه از نشاني جديد
غرب جهان و خود شرايط به نسبت مسلمين نحوه‌نگرش.بود شده ايجاد غرب
بلكه تلقي‌نمي‌شد ، مطلوب الگوي آنها براي غرب ديگر بود ، تغييركرده
دهه 1970 در غرب چهره‌استعماري.مي‌دانستند تحميلي مدل را غربي فرهنگ
پس شناخت اين فرايند واقع در.بود شده وشفاف‌تر علني‌تر مسلمانان براي
را خود مرحله‌رشد دهه 1970 پايان در و آغاز بعد به دوم جهاني ازجنگ
بويژه مسلمانان انديشه جديددر چالش‌هاي شرايطي چنين در.بود كرده طي
بوديم‌كه كه:قبيل از سوالاتي.شد ايراني‌ايجاد تحصيلكرده جوان نسل
پدري چگونه‌خانه و بمانيم خود چگونه !گذشت چه ما ديني هستيم ، برهويت
شعار جديد ، سوالات به‌اين پاسخ در كنيم؟ اداره و بازيابيم را خود
در.بودند كرده مطرح را (آن شده البته‌بازسازي) خويشتن به بازگشت
ايران‌رشد در اسلام جهان در كه بود بحرانهايي به پاسخ انقلاباسلامي واقع
اين در مسلمانان گسترش‌مي‌يافت ، جهان در غرب نفوذ كه زماني.بود كرده
از نمايندگي به ايران ملت شرايطي درچنين بودند غايب پردغدغه جهان
موجوديت‌مسلمين و گرفت بدست را غرب از انتقام و پرچم‌مبارزه اسلام جهان
نشان جهاني درصحنه پيروز و فعال بازيگر عنوان به را آنان حضور و
بازنگري به دست مدل و الگو براي‌ارائه ايرانيان ويژه به مسلمين.داد
جديد دنياي در را مسلمانان زندگي تا خودزدند گذشته انديشه در
و ما اقتصاد اسلامي ، ايدئولوژي چون عناويني سامان‌دهند پرمساله
بودند نتيجه‌رسيده اين به مسلمانان كه است آن بيانگر همه حكومت‌اسلامي
خود بدست را خود وطن بايد ندارند نيازي غرب مدل و الگو به ديگر
خود متن از برنامه ارائه استعداد اسلام‌نيز ميان اين در كنند ، اداره
در بسياري مساجد مقطع ، اين در.دارد را ايدئولوگ‌هاي‌مسلمان توسط
حسينيه قبا ، ارك ، هدايت ، الجواد ، نارمك ، مسجدهاي جمله از ايران
علوي ، مدرسه مثل ديني خصوصي مدارس همچنين توحيد ، كانون ارشاد ،
...و مسلمان چريكي سازمانهاي و احزاب اسلام ، مكتب مثل اسلامي نشريات
فرايند در مذهبي جريانات از يافته سازمان شكل‌گيري از نشان همه
.مي‌كردند جديد چالش‌هاي و ديني مبارزه
اصول و چارچوب به كه گرفتند غرب فرهنگ نفي به تصميم دينداران زماني
و سنت تطبيق و كهن بازشناخت‌ارزشهاي به و بودند روي‌آورده سنتي
معرض در را آنان‌خود كردند ، تن به سنتي-وجامه‌نو پرداختند تجدد
هم و باشند سنت بايدهم‌پاسدار كه بودند داده جديدي‌قرار تحول
ارزشهاي وهمنشيني تلفيق تطبيق ، چنين‌شرايطي ، در تغيير خواهان
سازش‌ميان چون بود ، دشوار و بسيارسخت نو ارزشهاي وگزينش كهن
اما ;غيرممكن نه بود مشكلي كار زمين و (وحي)دين ، آسمان و علم
به حضور بود ، سياست و ديانت پيوند مخالفان به پاسخي اسلامي انقلاب
با برخورد نوع در روشنفكري بحران به پاسخي ،(ره)خميني امام موقع
.بود داخلي استبداد و غرب جهان
تغيير و حركت رابراي خود توانايي دينداران ديني ، انقلاب عرصه در
خود از غرب فرهنگ با مقابله و شاهنشاهي ساله نظام 2500 در بنيادي
نظام استقرار و اجتماعي حيات ادامه براي را ديني جامعه و دادند نشان
انقلاباسلامي ، با ايراني حقيقت ، در.بودند كرده آماده ديني نوين
خود شايستگي و تجربه‌كرد سياست عملي صحنه رادر خوديابي و خودسازي
بدون مي‌تواند كه كرد باور خودرا و داد نشان مبارزه درعرصه را
خود اداره‌خانه از را او هركس و اداره‌كند را خودش خانه بيگانه ،
و كرد ايجاد تشيع فرهنگ در تازه نسيمي تفكر اين كند ، نفي بازدارد
با ديگر بار را خود جدي حضور شد باززاده خود خاكستر از ققنوس همچون
بود ديگران و خود تاريخي متن بازخواني از ناشي كه تجربه از كوله‌باري
.گذاشت نمايش به
را آزادي و توانايي‌عمل استبداد ، قدرت كه داد رخ زماني اسلامي انقلاب
كرده سركوب و تحقير را او اصالت و هويت غرور ، نموده ، سلب مردم از
كه دهد قرار وضعي در را جامعه و خود كوشيد ايراني جهت ، بدين.بود
تا بكوشد و باشد داشته را تازه كاملا عمل يك دادن انجام توانايي
متضمن اسلامي انقلاب.بازگرداند بود رفته دست از كه را همگاني آزادي
چرا خويشتن ، به بازگشت و ايمان به بازگشت منتهي بود ، بازگشتي چنين
يك اداره شايستگي شاه ديگر كه بود رسيده نتيجه اين به ايراني كه
و هويت حيثيت ، و فروخته بيگانه به را كشور او ندارد را مسلمان كشور
انقلاب مي‌توان ترتيب بدين است ، برده سوال زير را اسلامي -ايراني شرافت
در.دانست ملي -اسلامي هويت و موجوديت حفظ براي مردم اراده را اسلامي
تحولات به نسبت جامعه كه بود نابهنجاري شرايط به پاسخ انقلاب حقيقت
افراد فرهنگي ، و اجتماعي شرايط و داد نشان واكنش خود از شده انجام
شاهنشاهي ضدنظام فعاليت‌هاي به را آنان و كرد انقلاب جذب را جامعه
زندگي عرصه در ديني تفكر احياي و ارزشي جهت‌يابي آن هدف كه نمود بسيج
رهبري به مردم مذهبي ايمان اراده تجلي و مظهر اسلامي انقلاب.بود مدني
دنياي در ارزشي نظام استقرار و حاكم طبقه‌سلطه نفي با (ره)خميني امام
.ممكن‌ساخت جديد
در به‌شركت را جوانان متراكم و شده ذخيره انرژي (ره)خميني امام
جذب براي توانايي و ظرفيت از آنان زيرا ترغيبكرد ، اجتماعي تغييرات
مقطع اين در اينكه مضافا بودند برخوردار انقلابي رفتار و عقايد
نظام و غربي فرهنگ با برخورد اثر در ايراني تحصيلكرده جوانان
بي‌قدرتي ، اجتماعي ، انزواي بي‌معنايي ، بي‌مفهومي ، نوعي استبدادي
تغييرات ديگر سوي از.مي‌كردند احساس را سياسي بي‌خويشتني بي‌هنجاري ،
خودآگاهي جديد ، متوسط طبقه و روشنفكر طبقه ظهور و اجتماعي و اقتصادي
نظام سريع ، دگرگوني.داد افزايش جوانان ميان در را ديني -سياسي
مفاهمه ايجاد به قادر آنكه بدون كرد تضعيف را ديني هنجارهاي و ارزشي
شرايط يك در بود شده سركوب هويتش كه نسلي.باشد جديدي فرهنگي هويت و
تا بود فرصت منتظر اين‌مقطع در زده بحران نسل.مي‌برد بسر بحراني
پاسخي شده‌بود ، ايجاد فكرشان و روح كه‌در جديدي چالش‌هاي براي
تداوم و اصولي براي‌مبارزه اينكه ، مضافا يابد ، (تكراري نه) تازه
و محرك‌ايدئولوژيك و انگيزه به خود ، نياز اهداف راه در فداكاري
نياز ايران ، گذشته مبارزات شكست تجربه به توجه با آنان.داشت رهبري
به را آنان ترتيب بدين داشتند جديد ديني وباور ايدئولوژي يك به
تحول نمي‌توانند واحد رهبري و مشخص باورديني بدون كه نتيجه‌رساند اين
.كنند ايجاد ايران در بنيادين و اساسي
(ره)امام نهضت با (ص)اكرم پيامبر حركت تطبيقي مقايسه
به با (ص)اكرم پيامبر نهضت كه چرا بود انقلاب يك اسلام ظهور اصولا
سقوط به منجر انقلاب اين بود ، شده آغاز مكه كهن نظام طلبيدن مبارزه
نهضت‌خود زماني پيامبر گرديد ، مكه در جديد نظم ايجاد و كهن ارزشهاي
شهرت به محمدامين عنوان به خود كسباعتبار با كه كرد آغاز مكه رادر
و كفار با درگير مدتها زد ، انقلاب دست‌به سپس بود ، رسيده خاص و عام
به متراكم‌تر انرژي با و عميق‌تر مبارزه امابراي بود ، مشركين
بسيج تربيت‌و بازسازي ، به و ساخت مسجد آنجا در و كرد مدينه‌هجرت
به گسترده‌تر مبارزه شدبراي آماده شرايط وقتي سپس و پرداخت نيروها
(ص)پيامبر نهضت واقع در.ساخت سرنگون جاهليت‌را كهن نظام بازگشت ، مكه
به آن نمونه‌بارز سرگذاشت ، پشت را مراجعت و مهاجرت مقاومت ، :مرحله سه
الگوي و سرمشق شد ، متجلي(ره)خميني امام نهضت در حسنه عنوان‌اسوه
تاريخ مرحله سه تسلسل حقيقت در قرارگرفت مبارزه براي وي رفتاري
،(سال1342) قالبمقاومت در پيامبر همانند (ره)خميني مبارزات‌امام
رژيم عليه او سرمشق‌مبارزه (بهمن 12) مراجعت و (عراق به) مهاجرت
الگوبرداري و مدل‌سازي.بود قرارگرفته شاهنشاهي كهن نظام و استبدادي
و يافت ديگري تجلي كربلا قيام از (ره)امام‌خميني تفسير در
.نمود صحنه‌سياست وارد را خواص و عوام بخشيد ، تسريع را حركتهاي‌انقلابي
طبقات و گروهها مسلمانان ، اختلافات‌ميان بخش ، وحدت سياست اتخاذ با او
و شهري طبقات تمام جديد ، موضوعات طرح با بردو بين از را اجتماعي
وساده نافذ ناب ، زلال ، فرياد.كرد هدايت خود نهضت جهت رادر روستايي
او مخاطبان جزو مردم‌ايران طبقات و قشرها تمام كه بود گونه‌اي به امام
.بودند گرفته قرار
مراسم كردن سياسي با (ره) خميني شيعه‌امام تفكر از جديد تفسير
.آورد مبارزه صحنه به را روستايي و سنتي تمامي‌نيروهاي محرم
يك ارائه‌داد ، (ع)حسين امام عزاداري ويژه به شيعه از امام تفسيري‌كه
در موثري نقش قيام‌عاشورا از وي سياسي تفسير بود ، انقلابي ايدئولوژي
از مستقيما كه تفسير اين داشت ، مختلف‌اجتماعي طبقات و نيروها بسيج
كارآيي‌او بود شده اخذ شيعيان تاريخي مبارزات تجربيات شيعه‌و مفاهيم
ظاهري اعتبار صرفادر نفوذ اين داد ، افزايش مردم سياسي بسيج در را
رژيم ستم و ظلم با ايشان سابقه‌مبارزاتي در بلكه نبود ، پيام و تفسير
تفسير در او اعجابآور قدرت بود ، نهفته او مقام‌مرجعيت و شاهنشاهي
راترغيب انقلابي اعمال كه بود گونه‌اي به شيعه مفاهيم دادن وشكل
اسلام از جديد تفسير همين‌دليل به بود بحران از خروج راه انقلاب.مي‌كرد
آمادگي ايران ، فرهنگي و اجتماعي سياسي ، اقتصادي ، شرايط به توجه با
وبسيج تجهيز براي را زمينه و بود كرده ايجاد نيز براي‌پذيرفتن را لازم
خود بايد كه شد مردم‌ايجاد در باور اين كرد ، آماده موثر به‌طور توده‌ها
(عج)مهدي حكومت براي را زمينه تا ايفاءنموده نقش تاريخ در مستقيما
تماشاگري‌منفعل به نبايد مسلمان عقيده ، اين براساس فراهم‌نمايند ،
در جنبش و تحرك مفهوم‌انتظارعامل از (ره)امام تفسير.شود تبديل
ديني جديد تجربه‌فهم محرك اسلامي ترتيب ، انقلاب بدين گرديد مردم ميان
بزرگترين اجتهاد ، روش از بهره‌گيري با اسلام.نوين‌بود عصر در
.رفت به‌شمار دين‌تحرك‌آفرين
ميري سيداحمد
دارد ادامه
