چهارم ، شماره 1205 فوريه 1997 ، سال اسفند 1375 ، 26 چهارشنبه 8
|
|
استعمارگر قدرت‌هاي چالش ;آفريقا
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
عمده رقباي حذف و تدريجي تضعيف همچنين و امريكا اقتصادي مشكلات
دندانهاي دهه 1980 ، پاياني سالهاي در چين حدودي تا و شوروي يعني
.كرد تيزتر افريقا بلعيدن براي را امريكا
نيز و كشور اين به مرز هم كشور چندين تهاجم و سودان وقايع:اشاره
به حاضر روي هيچ به امريكا كه مي‌دهد نشان آن ، داخلي شورشيان حركت
واشنگتن كنوني شرايط در.نيست آفريقا عرصه در مستقل نيروي يك پذيرش
به‌لحاظ را منطقه اين زيرا دارد آفريقا در روزافزون نفوذ در سعي
ميان اين در.مي‌دهد اولويت ديگر مناطق از بسياري به استراتژيك
كرده خود نفوذ صحنه را آفريقا اين پيش‌از كه فرانسه چون استعمارگراني
منطقه اين در امريكا همه‌جانبه سلطه به‌قبول حاضر بودند
قدرتهاي‌استعمارگر چالش‌هاي به است نگاهي مي‌خوانيد كه مقاله‌اي.نيستند
مقالات سرويس.انجام‌مي‌گيرد سلطه تداوم هدف با كه آفريقا در
مهد كه درجهان شده شناخته منطقه قديمي‌ترين عنوان به آفريقا قاره
و جنگ و فقر با امروزه ،(1)است بوده انسانها نخستين زيستگاه و پرورش
مناطق غني‌ترين از كه حالي در است گريبان به دست بيماري و گرسنگي
از پيش.مي‌باشد زميني روي و زيرزميني عظيم ذخاير حاوي و محسوب جهان
باستاني و پهناور سرزمين اين آفريقا ، به استعمارگر اروپاييان ورود
آفريقاي -سفيد 2 آفريقاي -مي‌شد1 تشكيل متمايز بخش دو از امروز چون
سياه
تا شرق در شاخ‌آفريقا از آفريقا ، شمال از مناطقي يعني سفيد آفريقاي
شمالي بخش در و مديترانه جواردرياي در عمدتا كه غرب در موريتاني
در دور گذشته‌هاي از سفيد مختلف اقوام و است واقع آفريقا بزرگ صحراي
دنياي بيش‌موردشناسايي و كم و باستاني پخته ، تمدني داراي و ساكن آن
باستاني و عظيم بسيار تمدني مصرداراي چون مناطقش برخي) است بوده كهن
.(است بوده برخوردار كمتري شكوفايي از صحرا چون‌حاشيه بعضي و بوده
را بزرگ‌آفريقا صحراي زيرين يا جنوبي بخش عمدتا سياه آفريقاي
و خصوصيات و بوده سياه‌پراكنده گوناگون اقوام آن در كه مي‌نامند
به مادي فرهنگ نظر از عليالاصولهستند رادارا خود فرهنگي ويژگيهاي
انساني آسيبهاي استعمار جريان در و بوده مانده‌تر عقب شمالي بخش نسبت
.است ديده فراوان
و دارد اسلامي‌قرار فرهنگ پوشش زير و لوا تحت سفيد آفريقاي پهنه
خود در آنيميسم و مسيحيت ، اسلام از تركيبي را سياه آفريقاي عرصه
.است گرفته
استعمار درمعرض آفريقا قاره در واقع سرزمينهاي تمامي تقريبا
به نسبت اروپايي كشور دو اين‌ميان در كه است گرفته قرار اروپاييان
.فرانسه و انگلستان:بوده‌اند استعمارگران‌متمايز بقيه
و فرانسه نوزده ، سده به‌ويژه و نوزده و هجده قرون در واقع در
و كشورها استعمار يا و تسخير براي فشرده رقابتي در انگلستان
آنكه حاصل و كرده عمل آفريقا و امريكا آسيا ، در ديگران سرزمينهاي
جزو بيستم قرن نخست نيمه در آفريقا مركز و غرب شمال ، عمده بخش
از آفريقا جنوب و شرق عمده قسمت و فرانسه مستعمرات
ازممالك كه مصر چون مناطق برخي.مي‌شدند محسوب مستعمره‌هاي‌انگلستان
بوده شده ياد قدرت تعارض‌دو عرصه مي‌شد ، تلقي عثماني امپراتوري تابعه
يا و اشغال در نيز مدتي و (ناپلئوني درعهد) فرانسه سيطره تحت مدتي و
به فرانسه و انگلستان استعماري حضور اما.است بوده نفوذانگلستان
اشغال در غربي صحراي چنانكه است نبوده ديگران حضور عدم معني
سلطه تحت مدتي ليبي پرتغال ، اشغال در موزامبيك و آنگولا اسپانيا ،
انگلستان و فرانسه اما.است بوده...و بلژيك مستعمره زئير ايتاليا ،
كه فرانسه بويژه و بوده‌اند آفريقا قاره در استعماري برتر قدرت دو
و بوده آفريقا عمده بازيگر آفريقايي ، كشورهاي استقلال از بعد همچنان
نيز و فرانسه دولت سياستهاي در مهمي نقش آفريقا ، در سابقش مستعمرات
.كرده‌اند بازي كشور اين بين‌المللي روابط در
و يافتند دست به‌استقلال مستعمرات به‌تدريج ، كه دوم جهاني جنگ از پس
ممالك اتفاق به قريب اكثر كه حول 1960ميلادي سالهاي در به‌ويژه
به ديگر عمده كشور سه شدند ، شناخته مستقل سياسي لحاظ به آفريقايي
جماهيرشوروي اتحاد:گرديدند وارد آفريقا قاره در رقابتها صحنه
.امريكا متحده ايالات سرانجام و كمونيست چين سوسياليستي ،
ايدئولوژيك بردلايل علاوه آفريقا سياسي صحنه در امريكا و شوروي حضور
گسترش جهت در كوشش و آنها به متمايل گروههاي و جناحها از حمايت و
اين فشرده رقابتهاي دليل به غيره و سوسياليستي مرام يا سرمايه‌داري
به.بود دهه‌هاي 60تا 80 در بويژه و سرد جنگ طول تمامي در دوابرقدرت
اهميت داراي چه جهان تمامي‌نقاط در مي‌كوشيدند كشور دو اين كه طوري
استراتژيك و اقتصادي اهميت فاقد چه و (مناطق‌آفريقا اغلب مانند) باشد
.بگيرند را مقابل طرف نفوذ جلوي تا باشند داشته باشدحضور
پرچمداري ميلادي ، داعيه تا 1970 دهه‌هاي 50 در كه هم كمونيست چين
آفريقاي مناطق از بسياري بخصوص و را آفريقا داشت ، را دهقاني انقلاب
و بهداشت سطح بودن پايين اقتصادي ، توسعه و رشد عدم لحاظ به را سياه
يعني) مسكو به كجي دهن نيز و گرسنگي و فقر بيداد پرورش ، و آموزش
براي مناسبي محل ،(ايدئولوژيكش معارض) واشنگتن و (كمونيستش رقيب
.مي‌دانست خود نفوذ و فعاليت
برخي در كشور اين‌دو درگيريهاي و چين و شوروي اقتصادي پريشان وضعيت
مساله ،(شورويها براي) اروپاي‌شرقي و افغانستان چون بحراني مناطق
نهايتا و آنها داخلي عديده مشكلات و (براي‌چينيها) تبت و تايوان
حضور براي را واشنگتن تمايل تدريج به جهان ، وضعيت در دگرگوني
پول با امريكاييان.نمود بيشتر آفريقا صحنه در فعالتر و آشكارتر
تكنولوژي و اطلاعاتي عوامل نهايتا و فعال انساني نيروي بيشتر ،
جهان ، صنعتي كشورهاي اغلب به نسبت خود پيشروتر اقتصاد و پيشرفته
استراتژيك ، موقعيت دليل به آفريقا و شوند جهان برتر قدرت مي‌كوشيدند ،
زعم به) بحران نقاط به نزديكي خاورميانه ، و اروپا به نزديكي
ذخاير بودن دارا بزرگ ، اقيانوس دو تلاقي گرفتن‌در قرار ،(آمريكاييان
بسيارپراهميت مناطق از يكي..و طلا الماس ، نفت ، چون‌اورانيم ، عظيم
.بود
كشور اين بدهيهاي‌نجومي و عظيم بودجه‌هاي كسر امريكا ، اقتصادي مشكلات
چين حدودي تا و شوروي يعني رقباي‌عمده حذف و تدريجي تضعيف همچنين و
آفريقا بلعيدن براي را امريكا دندانهاي دهه1980 ، پاياني سالهاي در
دردهه 1980 ، كه طوري به كرد ، تيزتر جهان نقاط از ديگر مانندبسياري
تكاپو اين اما.داد شدت‌افزايش به آفريقا در را خود فعاليتهاي امريكا
پنهان آفريقا در سابق كليددار عمده‌ترين فرانسه‌يعني چشم از تمايلات و
كه يادآورمي‌شود.گرديد تبديل معارضه‌اي به كشور دو اين ورقابت.نماند
نواحي در دهه 1950 ، پس‌از سالهاي تمامي در تقريبا امريكا و فرانسه
مخالفت) داشته‌اند چالش يكديگر با مختلفي‌نيز مسايل سر بر و جهان ديگر
براي‌جانشيني دوگل طرح ;شمالي‌ناتو آتلانتيك پيمان به‌اهداف نسبت دوگل
فرانسه خروج ;بود پول‌امريكا به شديدي ضربه كه امريكا دلار جاي به طلا
با سومي قطب ايجاد در ژيسكاردستن كوشش;در 1966 ناتو نظامي شاخه از
در فرانسه پيگير كوششهاي امريكا ، و مقابل‌شوروي در چين ،
مخالفت;امريكا با بيشتر هرچه رقابت منظور به اروپا شكل‌گيري‌اتحاديه
آن دنبال به و نفتي‌ايران تحريم و داماتو قانون اجراي با فرانسه
آنها ، نظاير و ايران نفت باوزارت فرانسه Total شركت قراردادهاي
استقلال از پس آغازين دهه دو در ولي (است اين‌تعارض از نمونه‌هايي
درصحنه شوروي كه و 1970 دهه‌هاي 1960 يعني آفريقايي اكثركشورهاي
در فرانسه حريم عزت‌و لذا و بود مشخص چارچوبها داشت ، حضور جهاني
فرانسه مصاف به متحد يك امريكابه‌عنوان لااقل و بود معين آفريقا
چارچوب اين از پارا امريكا دهه 1980 ، سالهاي آغازين از ولي نمي‌رفت
فرانسه براي گزنده‌اي نيش به آفريقا در فعاليتهايش و نهاد فراتر
.شد تبديل
از پس آفريقا مركز و غرب و شمال ممالك بيشتر استعمارگر يعني فرانسه
منافع آن تبع به و نفوذ تا كوشيد خود ، مستعمرات سياسي استقلال
.نمايد حفظ كشورها آن در را خود واعتبار
به را بيشترين‌روابط خود مستعمره سابقا كشورهاي اغلب با فرانسه
چون كشوري حتي كه طوري به دارد و داشته اقتصادي و سياسي لحاظ
با (.م تا 1962 1958) خونين جنگ سال هشت حاصل استقلالش كه الجزاير
اوج علي‌رغم و استقلال از پس سال چند بود ، فرانسه يعني استعمار كشور
اقتصادي مراودات بيشترين مسكو ، سوي به دولتش و بوميدين هواري تمايلات
شريك نخستين همواره سابق استعمار كه گونه‌اي به داشت فرانسه با را
.است شده محسوب الجزاير تجاري و اقتصادي
غرب در شده كشورهاي‌ياد از ملاحظه قابل تعدادي بانكي و پولي اقتصاد
محسوب فرانك حوزه ازكشورهاي هنوز كه ،(سابق مستعمرات) آفريقا
با ثابت رابطه‌اي مي‌شود ، ناميده سيفا فرانك پولشان واحد و گرديده
و مالي سنگال ، جمله از) كشورها اين نتيجه در و دارد فرانسه فرانك
به كه اقتصادي تحولات و فرانسه پولي و مالي مشكلات در همواره (نيجر
.بوده‌اند درگير مي‌شده مربوط فرانسه
كشورهايي كه‌امروزه سابق مستعمرات بيشتر با تدافعي قراردادهاي وجود
كه است نموده فراهم فرانسه رابراي امكان اين مي‌گردند ، تلقي مستقل
در منافعش كه زماني نيز و كشورها اين در تحولات‌ناخوشايند هنگام به
منافع از و پياده‌كرده نيرو ممالك اين در مي‌گيرد ، قرار آسيب معرض
.نمايد حمايت است ، تمايلش كه‌مورد گروههايي و افراد همچنين و خود
در مثلا) بالا به نفر يكصد حد در تعدادي مستمرفرانسه طور به البته
سرباز (نفر قريب 2000 مركزي آفريقاي در و نفر دويست حدود موريتاني
و تند حوادث در مي‌توانند كه دارد كشورها اين در نظامي مستشار و
.دهند نشان عكس‌العمل ناگهاني
دارد ادامه
اكتشافات‌جديد.است بوده چنين قبلي نظريات طبق بر -پانوشت1
.دهد تغيير كلا را آنها مي‌تواند
مهاجر داريوش دكتر
