چهارم ، شماره 1215 مارس 1997 ، سال اسفند 1375 ، 11 سه‌شنبه 21
|
|
جامعه و تكنولوژي اطلاع‌رساني ،
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
(M.ALWI DAHLAN) داهلان آلويام:نوشته
احمدي نرگس:ترجمه
:اشاره
بي‌طرف پديده‌اي به‌عنوان اطلاعاتي تكنولوژي ويژه به تكنولوژي سو ، يك از
و مخالف موضع گاهي ديگر ، سوي از و مي‌شود ، قلمداد ارزش‌گذاري از رها و
اتخاذ تكنولوژيستها و تكنولوژي برابر در برخي جانب از ريشه‌داري
(فوق نظريه دو گرفتن نظر در با) تكنولوژي مقاله ، اين در اما.مي‌شود
بوده جامعه لاينفك اجزاء از حقيقت در و مي‌گردد ، تلقي جامعه وراي چيزي
لازم اينكه بالاخره.دارد قرار متاثر و رابطه‌تاثير يك در آن با كه
دچار ما كه گيرند قرار كنترل تحت گونه‌اي به تكنولوژي و اطلاعات است
.نشويم اطلاعاتي آفت‌نگراني
مقالات سرويس
مردم وعموم اجتماعي علوم دانشمندان كه دور ، چندان نه سالهاي در
.بود مدنظرشان آن مفهوم‌ارتباطي مي‌بردند ، كار به را واژه‌اطلاعات
تكنولوژي خود واقع در بودند ، آن مردم‌نگران كه اطلاعاتي تكنولوژي
همراه به جامعه براي كه بود تهديدكننده‌اي بلكه‌پيامدهاي نبود ،
ماهواره‌هاي و تلويزيون به مي‌توان آن دستاوردهاي جمله از داشت ،
به كمتر اخيرش معناي در اطلاعاتي تكنولوژي البته.كرد اشاره مخابراتي
.مي‌رود كار
اميك كنفرانس در خود مهم سخنراني در (Wilburschramm)شرام ويلبر
به‌طور بود ، [ سال 1983 در] ارتباطات جهاني سال با مصادف كه (Amic)
راجع‌به و كرد اشاره‌اي ميكروالكترونيك تكنولوژي پيشرفتهاي به خلاصه
سوالاتي مي‌گذارد اثر ارتباطات توسعه در مسائل اين تمامي چطور اينكه
هنوز اخير سالهاي تا كه است اين واقعيت اما.ساخت مطرح را مهم
كه آن‌طور جوامع تقسيم‌بندي در است نتوانسته ( T) اطلاعاتي تكنولوژي
تكنولوژي كه است اين به مردم بيشتر گرايش و كند عمل است شايسته
علوم و بيوفيزيك فني ، علوم به ديگر تكنولوژيهاي مانند را اطلاعاتي
رفتارهاي در مردم‌شناسي از جداي مقوله‌اي البته كه سازند محدود طبيعي
.آنهاست ديگر
اعمال شاهد نيز اجتماعي و فني علوم زمينه در امروزه ما اينكه با
اشاعه باعث كه -هستيم برخي‌تكنولوژيستها جانب از تنگ‌نظريها
طور به داوري‌هايي پيش و باورها وجود اين با اما.مي‌گردد تناقضاتي
بر اعتقاد طرف يك از كه گونه‌اي به دارد ، رواج مردم ميان در گسترده
امري تكنولوژي ديدگاه ، اين در كه است مطرح تكنولوژي بودن جبرگرا
همچون را تكنولوژي آنها.است گريزناپذير نهايت در و اجتناب غيرقابل
اين واقع در.است پيشرفت حال در مداوم طور به كه مي‌دانند قطاري
.است ترقي خواهان كه است جامعه‌اي يا فرد هر پذيرش مورد ديدگاه
از رها پديده‌اي را تكنولوژي كنيم ، نگاه قضيه به ديد اين با اگر
نه را آن در سازگاري عدم هرگونه كه مي‌يابيم بي‌طرف كاملا و غرض‌ورزي
آموزشي و فرهنگي ماندگي عقب از ناشي بايد بلكه تكنولوژي حساب به
و.است حاكم شديدا تكنولوژيستها بين نظريه اين اخيرا كه.گذاشت
در سال 1983 در (Pacey)پيسي كه است معروف تكنولوژي به‌نام‌ايده
.است كرده ياد آن از تكنولوژي عنوان‌فرهنگ تحت كتابش
چنين كه مي‌يابيم در افكنيم ، نظر تكنولوژي به ديگري جهت از اگر
تعصب و پافشاري همان كه مي‌آورد به‌وجود ضدايدئولوژي يك ايدئولوژيي
اين منفي جنبه از اگر ولي.است تكنولوژيستها و تكنولوژي مقابل در
و مشكلات كه مي‌يابيم زيان‌آور چيزي را تكنولوژي كنيم ، بررسي را قضيه
اوقات گاهي.شد خواهد زيست محيط و جامعه مردم ، متوجه آن جانبي عواقب
آنقدر اطلاع‌رساني علم و اطلاعاتي تكنولوژي به نسبت تعصب و پافشاري اين
مي‌نامند تكنولوژي‌پرستي راكيش آن تكنولوژيستها جامعه كه است شديد
انجام از عاجز آنچه و دهد انجام است قادر كامپيوتر آنچه آن در كه
مخالف ديدگاه دو هم هنوز احوال اين همه با.مي‌شود اشتباه هم با است ،
.دارد وجود ارتباطي و اطلاعاتي جديد تكنولوژي كاربرد به نسبت
مثل مصرفي توليدات به‌ويژه اطلاعاتي جديد محصول نوع هر كه طوري به
بازار ، به ورود محض به ،[ غيره تلويزيون ، و خانگي ، كامپيوترهاي]
ايجاد كه مشكلاتي و آن عملكرد و واقعي استفاده گرفتن نظر در بدون
مردم اقتصادي واكنش كه است هنگام آن در مي‌شود ، پذيرفته كرد خواهند
امر ظاهر از اما.مي‌شود مطرح ارتباطي و اطلاعاتي تكنولوژي به نسبت
اثرات و جنبه‌ها خاطر به اطلاعاتي ، تكنولوژي و اطلاعات كه پيداست
كه مي‌شود برداشت چنين و دارد محدودي جايگاه عوام نظر از فرعي‌اش ،
تكنولوژي كه است اين حقيقت اما است ، تاثيرگذار فقط اطلاعاتي تكنولوژي
محيط از نه دليل همين به و است مجزا جامعه از خود خودي به اطلاعاتي
.دارد جامعه به نسبت مسئوليتي وسيع سطح در نه و است متاثر اجتماعي
بين تصور اين و مي‌گردد تلقي تكنولوژي براي هدف به‌عنوان جامعه بلكه
كه تكنولوژي اجتماعي مفهوم درك در جامعه كه است يافته رواج مردم
گسترش فكري خط اين اگر.است مانده عاجز است شده پذيرفته هم‌اكنون
.كرد خواهد تعيين را جامعه وضعيت كه است تكنولوژي اين آينده در يابد
هم آنقدرها تكنولوژي كه است داده نشان دقيق اطلاعات‌بررسي‌هاي نقش
Gal Braizh)بريس گال كه‌جي‌كي تعريفي در.نيست قوي مي‌شود تصور كه
يا و علوم نظام‌مند كاربرد را تكنولوژي است ، كرده تكنولوژي از (JK
يا و بشر عهده به كه مي‌داند وظايفي انجام جهت در شده سازماندهي دانش
.است بشري جامعه
كه اهدافش به رسيدن جهت در بشري جامعه به كمك منظور به ما نتيجه در
و مردم نيازهاي برآوردن جهت به و جامعه‌است ، ارزشهاي بر مبتني
آن ، ايده‌آلهاي طبق بر بهتر جامعه يك نهادن بنيان و آنها آرمانهاي
در تكنولوژي پيسي گفته بنابر.هستيم آن توسعه و تكنولوژي نيازمند
سازماندهي و فرهنگي جنبه‌هاي بلكه فني ، جنبه‌هاي فقط نه كلي‌اش مفهوم
.برمي‌گيرد در نيز را جامعه شده
نظر در اطلاعاتي تكنولوژي قالب در را مفهوم اين بخواهيم اگر اما
ارتباطي موسسات بدون نمي‌توان را شاهراه‌اطلاعاتي گفت بايد بگيريم ،
و قوانين‌اجتماعي يكديگر ، با آنها جامع و متقابل ارتباط و دور راه
منابع اين از.كنيم تصور است ، طبيعي منابع از ناشي كه ارزشهايي
اشاره ماهواره براي شده تعيين فضاي و راديويي فركانس‌هاي به مي‌توان
با ارتباط برقراري انگيزه مردم به كه ارزشهايي همان يعني كرد ،
كه آنجايي از.مي‌دهد دوردست مكان‌هاي از را آنها جستجوي و اطلاعات
در و كرده پي‌ريزي را آن جامعه كه مي‌كند دنبال را موضوعاتي تكنولوژي
با جامعه‌ي قضيه اين در البته) است جامعه بر حاكم قسمتهاي همان حقيقت
وسيع نظام مكمل تكنولوژي بنابراين ،(نيست مدنظر زياد يا و كم جمعيت
.است اجتماعي
تكنولوژي كاربرد در تعيين‌كننده عامل خود تكنولوژي وجود ، اين با ولي
را تكنولوژي كه افرادي از دسته آن و است بشري جامعه منتخب بلكه نيست
بوده دنيا مردم جهت‌دهنده تكنولوژيكي نظر از واقع در دارند اختيار در
ممكن كوچك جوامع كه است اين بر فرض اگرچه.هستند قدرتمند ملتهايي و
عمل متفاوت گونه‌اي به تكنولوژي ، زمينه در شده اتخاذ تصميمات در است
پابرجا خود تصميم در طولاني مدت براي نمي‌توانند كه است مسلم اما كنند
ندارد جبرگرايي جنبه تكنولوژي كه است اين است بديهي آنچه اما.باشند
زيادي اهميت از آن با مقايسه در كه هستند اجتماعي قدرتهاي اين و
از راتركيبي آينده در تكنولوژي جهت‌گيري ديگر عبارت به.برخوردارند
.مي‌كنند تعيين مختلف عوامل
سعي‌دارد معمولا تكنولوژي كه است اجتماعي پويايي عوامل ، اين از يكي
عوامل از اطلاعات و ارتباطات كه آنجائي از.كند سازگار آن با را خود
را جوامع ويژگيهاي كه هستند آنها درواقع و هستند جوامع شكل‌گيري مهم
شبكه‌هاي كه گيرند شكل مي‌توانند جوامع زماني اينرو از مي‌كنند ، تعيين
با كه اساس اين بر قوانين و موافقتنامه‌ها و باشند گرفته شكل اطلاعاتي
.باشند شده تدوين شود ، برقرار بايد ارتباط چگونه و چيزي ، چه كسي ، چه
و اطلاعاتي شبكه‌هاي همانا غيررسمي و رسمي اجتماعي ساختار درحقيقت ،
.دارند دراختيار را آن جريانات و اطلاعات روند كه هستند ارتباطي
جامعه مختلف اصول از تكنولوژي و اطلاعات پشتيباني چگونگي ما كه زماني
براي پيش از بيش اطلاعاتي تكنولوژي و اطلاعات اهميت مي‌كنيم ، بررسي را
داراي كه افرادي مجموعه سوسياليستها ، نظريه بنابرميشود آشكار ما
قلمرو ،(كرد خواهند منتقل بعدي نسل‌هاي به را آن كه) مشترك فرهنگ
نوع از ساختاري روابط در كه افرادي و هستند مشترك هويت و مشترك
نظريه).مي‌دهند تشكيل را جامعه يك هستند ، درتقابل هم با اجتماعي
(سال 1992 در گودمن
لزوما كه مشترك جغرافيايي قلمرو نيز و مشترك زندگي ياطرح فرهنگ
مي‌كند ، ايجاد -باشد انجام‌پذير طرحي چنين آن در كه -را مشتركي فضاي
اين تمامي است بديهي.مي‌سازد فراهم را مشترك جمع‌گرايي و هويت حس
به يا يابد ، گسترش انسانها تاثيرپذيري به‌واسطه مي‌تواند فقط مشتركات
براي.مي‌يابد تحقق اطلاعات تبادل و ارتباطات با مهم اين ديگر ، عبارتي
اندونزي كشور مثل مشترك فضاي يك در جامعه‌اي اعضاي اگر نمونه ،
براي اساسي زيربناي يك ارتباطي و اطلاعاتي تكنولوژي شوند ، پراكنده
تكامل موجب درنهايت كه مي‌كند ايجاد مكاني و زماني محدوديتهاي غلبه‌بر
درواقع يا و ساختاري اصول از متقابل تاثيرات اين شد ، خواهد ملي
بين روابط جامعه ، ساختار درواقع ، .مي‌آيند به‌شمار جامعه زيربناي
گروهها ، آنها ، نقش بنيانها ، موجود حالت يعني است ، جامعه بنيانهاي
مديريت نوع براساس همه كه جامعه خود و اجتماعي نهادهاي و سازمانها ،
كه است جامعه اين وجود اين با اما.مي‌شود پايه‌ريزي اطلاع‌رساني ، بر
روشهاي با خود خودي به هم تكنولوژي ولي برمي‌گزيند ، را تكنولوژي
از مي‌گذارد ، تاثير جامعه روي و مي‌شود گرفته به‌كار آن در كه مختلفي
قدرت توزيع چگونگي بر كه دور راه ارتباطي شبكه‌هاي طرح است ، جمله آن
اطلاعاتي تكنولوژي كه زيربنايي نقش به‌خاطر مي‌گذارد تاثير جامعه در
تاثيرگذار توزيع اين اعمال روشهاي بر نوعي به حقيقت در دارد ، به‌عهده
در زيربنايي شبكه‌هاي اين با كه افرادي از دسته آن بنابراين.است
دست آمده گرد اطلاعات آخرين به مي‌توانند زحمت به نيستند ارتباط
در وروزافزون گسترده كاربرد عليرغم تكنولوژي حال ، اين با.يابند
سعادت براي منفي بالقوه نيروي يك است ممكن آن ، بر نظارت نيز و جامعه
است گسترده‌اي تاثيرات از خارج مورد اين البته) آيد حساب به هم جامعه
.(است بوده موردبحث سالها و داشته تكنولوژي كه
است عبارت كرد تلقي منفي هم و مثبت هم را آن مي‌توان كه بالقوه‌اي خطر
-اقتصادي شكاف ترميم منجربه است ممكن كه دور راه ارتباطي خطوط:از
را اجتماعي و اقتصادي توازن عمل اين كه گردد بالعكس يا و اجتماعي
از هم با جامعه شبكه‌هاي اتصال ديگر ، سوي از و.داد خواهد افزايش
اصلي بنيادهاي دارد احتمال ناسازگار يا و نامناسب ارزشهاي طريق
.بياندازد خطر به كرده‌اند تجربه را تكنولوژي اين كه را اوليه جوامع
بيست‌ويكم قرن به ورود براي را خود جوامع كه اطلاعاتي‌دوره‌اي جامعه
همراه بين‌المللي و داخلي شديد تغييرات با مطمئنا مي‌سازند آماده
مقوله سه به جامع و مقدس نگرشي داشتن به نياز اساس اين بر است ،
كه نمي‌كند فرقي).مي‌گردد احساس شديدا اطلاع‌رساني و اجتماع تكنولوژي ،
.(بناميم آزاد تجارت عصر يا و اطلاعاتي جامعه را آن ما
دارد ادامه
