پنجم ، شماره 1223 آوريل 1997 ، سال فروردين 1376 ، 6 يكشنبه 17
|
|
!ناپيدا قيمت و قدر و فرهيختگان
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
1- فرهيختگان‌ايران وضعيت بررسي ميزگرد
به تا كوشيد فرهنگي سرويس‌علمي همشهري انتشار ابتداي از;اشاره
قدري تلاش اين آنكه با.بنماياند را كشور علمي سيماي انحاءگوناگون
مصاحبه‌هاي و گزارشها مطالب ، همه واقع در اما مي‌رسد نظر به پراكنده
.است بوده هدف همان جهت در بحث اين ويژه
مدد تابا گشوده‌ايم را تازه بحث سرفصل‌يك تلاش ، همان ادامه در اينك
شخصيت‌هاي نيز و پرورش و آموزش عالي ، آموزش و فرهنگ وزارت مسئولان
خارج در چه و داخل در چه را فرهيختگان سيماي كشور ، فرهنگي و علمي
.كنيم ترسيم كشور
ذكر با اين‌بحث مختلف ابعاد است ، گزارش‌آمده اين بخشهاي در چنانكه
.بگيريم فاصله كليات از امكان حد در تا شده طرح مصاديق و موارد
مي‌شود برگزار كشور علمي وضعيت مورد در كه است ميزگردي اولين اين
آتي جلسات در.بپردازيم كشور فرهيختگان اوضاع بررسي به داريم قصد كه
وضعيت ناچار اين‌جلسه در اما.پرداخت خواهيم هم جزئي‌تر مباحث به
نيزمواضع و گرفت خواهد قرار موردمداقه آنها تحقيقاتي وامكانات معيشي
مغزها باعث‌خروج كه جاهايي آن يعني متخصص‌كشور ، انساني نيروي نشت
پرداخته اين‌مباحث به هم اين از پيش همشهري.خواهدشد بررسي مي‌شود ،
انتظار دوراز بسيار مطالب اين خورد باز آنكه جالب و است
كه شده امرباعث همين و است بوده فرهنگي سرويس‌علمي دست‌اندركاران
الهي توفيق اگر و كنيم پيگيري بيشتري دلگرمي با را اينچنيني مباحث
و چاپ هم جداگانه صورت به را مباحث اين داريم قصد باشد يار
به ويژه‌اي توجه دانشگاهي مجامع كه است آن دهنده نشان اين.منتشركنيم
موضوع اين پيرامون كه است اين من خواهش مقدمه اين با.دارند همشهري
ارزيابي چگونه را جامعه نخبگان و فرهيختگان وضعيت اساسا كه كلي
سوال اين به اول است بهتر.بپردازيد خود نظريات ارايه به مي‌كنيد ،
مردم و است؟ چگونه ما فرهيختگان اجتماعي جايگاه كه باشيم گفته پاسخ
وضعيت به توجه با البته مي‌كنند؟ نگاه چگونه علم اهل به ما جامعه
.هم‌سطح كشورهاي
وجهه جنبه يكي.دارد جنبه دو قضيه اين من نظر به:منصوري دكتر
كوچه مردم يعني.است اعتنا قابل من نظر به كه است فرهيختگان اجتماعي
جور و جمع را خودشان مي‌كنند ، برخورد علم اهل يك به وقتي بازار و
كمتر اين‌احترام.مي‌كنند نگاه او به طورديگر يك اساسا و مي‌كنند
تاكسي راننده از.باشد هم بيشتر شايد و ديگرنيست كشورهاي از
هم مساله اين ريشه.احترام‌مي‌گذارند همه دولت ، تامسئولين بگيريد
در يعني‌اگر.نيست ارزش معني احترام‌به اين اما.است تاريخي
جنبه گاهي مبدل‌كنيم ، اقتصادي ارزش به آن‌را بخواهيم مدرن جامعه
به كه ما جامعه مردم به‌اتفاق قريب اكثريت يعني.پيدامي‌كند عكس
ديد پيش‌مي‌آيد ، مادي ارزشهاي وقتي‌مساله مي‌گذارند احترام علم اهل
علمي بالاي درجات به كه كسي دارند انتظار شايد.پيدامي‌كنند ديگري
عنوان به و باشد نداشته مادي مسائل عنوان با مشكلي اصلا است ، رسيده
مثل باشد داشته نياز قلمي و كاغذي و چراغي به تنها پژوهشگر شخص يك
چه.است آسان هم امكانات اين به يافتن دست البته كه پيش ، سال هزار
احترام خيلي عالم به حاضرند كه كساني همان دولتمردان ، چه عادي ، مردم
مي‌گويم كه پشيز.كند خرج علم براي پشيزي نيست حاضر كسي بگذارند ،
خيلي كه مادري يا پدر مثلا.است امروزي مدرن جامعه مقياس در البته
.كنند خرج علم براي نيستند حاضر بكند ، تحصيل بچه‌شان مي‌خواهد دلشان
اما بدهند ، را دانشگاهش شهريه يا بخرند كتابي فرزندشان براي حاضرند
پيش كه تحقيقات حرف و بدهند تحقيقات براي پولي هيچ نيستند حاضر
امر اين.مي‌شود كشيده بلندي ديوارهاي و مي‌شود بسته درها همه مي‌آيد
ميان از هم آنها چونميشود منعكس هم مسئولين ميان در خود به خود
.برخاسته‌اند مردم همين
محقق ، يك نه و عادي مردم جاي به مي‌گذارم را خودم وقتي من
كه است تناقضي آن اين.رابكنم كار اين نيستم حاضر هم خودم مي‌بينم
هستم‌در مشغول انقلاب از بعد اجرايي‌تحقيقي كارهاي در كه مدتي طول من‌در
.ديده‌ام جامعه
و مي‌كنم تاييد را دكترمنصوري صحبتهاي من:توكل دكتر
اگر.جامعه ديگر قشرهاي با را علمي هيات اوضاع مي‌كنم مقايسه‌اي
.است بالسويه‌اي ظلم بودمي‌گفتيم طور اين حوزه‌ها همه وضعيت‌نخبگان
سياسي ، نخبگان با را نخبگان‌علمي وضعيت مي‌كنيم مقايسه اماوقتي
اين و.دارند نامناسبتري وضع علمي نخبگان مي‌بينيم مذهبي ، و اقتصادي
به و مي‌شود متصل مغزها فرار مساله به نخبگان ساير با مقايسه در وضع
فرار نهايي تحليل براي.است بيشتر مغزها ، اين فرار كه مي‌رسد نظر
چون كنيم استفاده دافعه‌ها و جاذبه‌ها يعني اصلي مباحث از بايد مغزها
.است طرف كدام به حركت اين مي‌بينيم كه است دفع و جذب بالانس وضعيت در
كشور جاذبه‌هاي كه مي‌رود كشور از و مي‌كند حركت وقتي علمي نخبه يك
مختلفي پارامترهاي كل طور به.باشد كشور داخل از بيشتر جمع ، مقصددر
علمي نخبگان جامعه‌براي يك دافعه‌هاي و جاذبه‌ها عنوان به مي‌توان را
فرهنگي ، معيشي ، و اقتصادي عوامل.داد قرار بررسي مورد و گرفت درنظر
اصلي پارامترهاي از ترتيب به تحقيقي و علمي جاذبه و اجتماعي سياسي ،
.مي‌كنند معين را دفع و جذب فرايند و تركيب كه هستند
و دارد وجود ايران در پارامترها اين از مجموعه‌اي چه كه ببينيم بايد
خود سوي به را علمي نخبگان كه هست خارجي كشورهاي در مجموعه‌اي چه
وجود تفاوتها اين حال هر به كه است اين است مسلم كه آنچه.مي‌كشد
فرهنگي ، فكري ، لحاظ به هم را تفاوتها اين همه و دارد و داشته
نوعي كه باشد بنا اگر ولي.كنيم حل نمي‌توانيم سياسي و اقتصادي
در مي‌كنم فكر باشد ، قضيه اين پشت اجتماعي -علمي اصلاح و خيرخواهي
در را خارج جاذبه‌هاي وزن كه برداشت قدم طوري به مي‌توان جاها بعضي
داخل در را دافعه‌ها يا.كرد تقويت را داخل جاذبه‌هاي و كم بالانس اين
بوجود كشور در نخبگان اين ماندن براي را مطلوبتري بالانس و كرد تضعيف
.است مهم بسيار فرهنگي عامل برشمردم ، كه پارامترهايي بين.آورد
و است مامتزلزل كشور در علمي نخبه جايگاه‌فرهنگي و فرهنگي وضعيت
ما.كشور در علم فرهنگي‌خود وضعيت در تزلزل برمي‌گرددبه اين
در و ديگر كشوري با مقايسه نازل‌تري‌در سطح از زمينه اين مسلمادر
وقتي ما.گذاشتند سر پشت را غربي‌آن كشورهاي كه هستيم دوره‌اي
شخصيت‌هاي كه مي‌بينيم مي‌كنيم ، نگاه را غربي كشورهاي اجتماعي تاريخ
قرن انگلستان در مطالعاتي‌كه مثال طور به.كردند كار آن روي بزرگي
بازي اصلا طفوليت دوره كه مي‌دهد نشان صورت‌گرفته ، هفدهم
جاافتادگي دوره از بايدمتفاوت سياسي و اقتصادي پارامترهاي‌اجتماعي ،
.باشد واستقرار
ديگر خيلي بازوي زير مي‌توان شد مستقر و افتاد جا خودش وقتي علم
اما.بگيرد را...و حقوق و قانون اقتصاد ، حوزه‌هاي مثل حوزه‌ها از
را طفل اين بال زير بايد حوزه‌ها ديگر علم طفوليت دوره در
جاهايي در علم كه داده مختلف‌نشان كشورهاي تجربه اتفاقا.بگيرند
بعد مسلما و رسيدند آن همه‌به طفوليتش دوره در بوده ، كه‌موفق
.بردند بهره و كردند آن‌استفاده از حوزه‌ها همان علم ازشكل‌گيري
كه نيتي حسن وجود با دوره ، دراين كه است لازم هم ما وضعيت براي
آن‌و متوليان و سياست آن ، ومتوليان مذهب هست ، آن رشد و علم درمورد
بلكه بستان ، بده دقيق حساب يك عنوان نه‌به اقتصادي ، متوليان و اقتصاد
.بدهند راتغيير علم جايگاه و كنند كمك ملي يك‌شم با آن ، از فراتر
لحظه در درست درعمل ، يعني.دارد ضعف تاسف باكمال هنوز كه جايگاهي
در حتي و مي‌آيد انتخاببوجود براي دوراهيهايي سري يك تصميم‌گيري ،
ديد متاسفانه علم ، حوزه از وحتي هستند فرهنگ حوزه‌هاي از كه كساني
انتخاب زمان در مثلا و مي‌چربد غيرفرهنگي ، جنبه‌هاي و غيرمعنوي و مادي
عمل در مي‌كند ، صحبت پايه علوم از آگاهانه كه اين با خود ، بچه رشته
ملي منافع زمينه در عمل و نظر در يعني.مي‌كند انتخاب را پزشكي رشته
بدترين اين و دارد وجود تضاد متاسفانه فرهنگي ارزشهاي جايگاه و
جايگاه نتيجه در و تحقيقات‌نيست و علم نفع به كه وضعيت‌است
دوران وضعيت ما ساختاري لحاظ به و ندارد وجود علم براي فرهنگي‌مناسب
بر حوزه يك تسلط ;داريم و برديم ارث به حوزه‌ها از بعضي در را گذشته
و فلسفه در الان كه اساس‌بحث‌هايي بر كه حالي در.حوزه‌ها ساير
آن در كه است جمع‌گرا ساختار يك از صحبت مي‌شود ، علم سياستگزاري
حوزه‌ها ديگر با هماهنگ و دارد را خود داخلي استقلال حوزه‌اي هر ساختار
.حوزه‌هاست همه رشد براي لازم شرط من نظر به اين و مي‌كند عمل
به‌عالم واقعا مردم كنيم ، نگاه دريچه‌مردم از ما اگر اينكه ، خلاصه
اين شايد مي‌دانند ، البته مقام و شان راداراي او و هستند ارج‌گذار
حال هر به ولي داريم‌نباشد انتظار ما كه ميزاني به‌آن ارج‌گذاري
عالم جايگاه به مملكتي ارشد مديران دريچه از اگر است ، قبول قابل
داراي علما آنها ، گفتار و رفتار در حداقل كه بگوييم بايد كنيم ، نگاه
اجتماعي اثرگذار مهم كانونهاي دريچه از اگر و هستند ويژه‌اي جايگاه
در دانشگاهها نقش يعني.هست ترديد كنيم ، نگاه علميه حوزه‌هاي مثل
مسايل و دانشگاهي سوابق خاطر به اما هست ، روشن حوزه‌ها براي جامعه
ازنقش متاثر اجتماعي مسايل ساير و انقلاب از قبل زمان در دانشگاهها
وتشكيلاتي اداري نظام دريچه از اگر.باقي‌است ترديد هنوز دانشگاه ،
.است مربوط اين‌بخش به ما انتقاد بيشترين كنيم ، نگاه علما به كشور
از شده تشكيل تشكيلاتي‌كشور و اداري نظام فكرمي‌كنيم ، كه اين براي
خوبتشخيص را مملكت مصلحت خودصلاح‌و كار با بايستي كه عده‌اي‌كارشناس
با برخورد در تشكيلاتي‌كشور و اداري نظام كه‌مي‌بينيم ، اينجاست و.دهند
شان با متناسب و كوچك‌مي‌گيرد را مساله اين سهم وعالم ، علم جايگاه
مملكت ارشد مديران و نقش‌مسئولين اينجا و نمي‌كند برخورد آن موضوع ، با
نقش ولي نباشد ، خيلي گشاده‌دستي كه است ممكن.است مهم من نظر به
اولويتهاي تعيين در بويژه است ، مهم خيلي دولت ارشد مديران هدايت‌گري
.علمي
را شان‌خود با متناسب اولويتهاي وعالم علم حاضر حال در ما نظر به
مي‌توانند كشور اول طراز مسئولين را جايگاه اين و ندارند كشور در
علما اينها ، كنار در.بگيرند بزرگتر را عالم و علم سهم و كنند هدايت
زمينه اين در و كنند تبيين مردم براي را عالم و علم واضح‌تر نقش بايد
مي‌گردد ناب حقيقت به‌دنبال جامعه پاك فطرت.آفت‌زدايي‌بزنند به دست
به‌جايگاه خود خاص دريچه از هرگروهي مي‌بينيم كه اين وعلي‌رغم
واقعي كه‌متخصص باشيم داشته علمايي ما مي‌كند ، اگر نگاه عالم و علم
انتظار اين داشت‌اما خواهند را خود رفيع جايگاه خودباشند ، رشته در
و بناميم عالم را افراد دانشگاهي ، مدرك يك بودن دارا صرف به كه
يك شايد باشيم ، داشته او براي را عالم يك جايگاه انتظار و بدانيم
قرار يك‌آستانه‌اي در ما الان حال ، هر در.باشد عبثي و نادرست كار
بومي علماي طبيعي ظهور انتظار مي‌توانيم بعد به حالا از كه گرفتيم
و ساختيم را علمي زيربناهاي كمابيش يعني باشيم ، داشته را خودمان
.كنند ظهور طبيعي بطور ما واقعي علماي بعد به حالا از داريم انتظار
به‌صورت نمي‌توانيم ما نكنند ، ايجاد را جايگاهشان خودشان ما علماي تا
.بگذارند ارزش عالم و علم به كه بخواهيم مردم از بخشنامه‌اي
تبيين جامعه در را خود نقش و طبيعي‌اثرگذاري به‌طور بايد عالم و علم
.كنند كسب جامعه در را لازم جايگاه طبيعي بطور تا كنند
دارد ادامه
