پنجم ، شماره 1235 آوريل 1997 ، سال فروردين 1376 ، 20 يكشنبه 31
|
|
اخلاق و اطلاع‌رساني
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
عمومي و سطح‌توده‌مردم در معارف و بسطاطلاعات با امروز رسانه‌هاي
افلاطوني اصل آن (انجام‌دهند خوبي به را كار اين حدي‌كه تا) علم كردن
پيگيريميكنند را است نيكي دانايي ، يعني
اشاره
محكمي سند و پشتوانه مي‌خواهند خود محاوره‌روزمره در مردم كه هنگامي
يا و شنيديم ازراديو مي‌گويند كنند اقامه خود دلايل و حرف‌ها براي
درباره‌مسايل نظر اظهار به صادقانه اغلب مردم ديديم ، درتلويزيون
يا راديويي اطلاع‌دهندگان پيچيدگي دليل به گاهي‌اوقات اما مي‌پردازند
القاء آنان به صحيح خبر چند پناه در را غلط اخبار كه تلويزيوني ،
كه مي‌گذارند درراهي قدم ناخواسته و مي‌شوند اشتباه دچار مي‌كنند ،
حجم با اخبار ارائه با تلويزيوني تراست‌هاي يا كمپاني‌هاي‌تبليغاتي
پيام يك گاه لذا بيفتند ، وادي دراين افراد مايلند انفجاري ، و گسترده
موضوع يك به نسبت را مردم نظرهاي كه‌مي‌تواند است قوي آنقدر تلويزيوني
درنظام رفتاري چنين آيا اما.تغييربدهد...و سياسي شخصيت يك يا
سعي زير مقاله سازگاراست؟ عقلي حسن با درتلويزيون ويژه به رسانه‌اي
.ارائه‌دهد فوق سوال به درخوري داردپاسخ
مقالات سرويس
محمدي مجيد
مقابل در درست نظر اين.حكمت از عبارتست خير كه بود معتقد سقراط
سقراط.لذت از است عبارت خير بود معتقد كه دارد قرار پروتارخوس
انسان يگانه و حقيقي خير نمي‌تواند نفسه في لذت كه كند ثابت مي‌كوشيد
انساني نداردزندگي نقشي ذهن آن در كه صرف بدني لذت كه چرا باشد
بر (1).بود خواهد صدف يك يا دريايي جانور نوع يك زندگي بلكه نيست ،
به حقيقي معرفت با مساوي است آن معرف اخلاق كه خوب زندگي اساس اين
و فضيلت سقراطي‌ميان مساوات نيز افلاطون.بود خواهد اشياء ذات امورو
و اعتدال شجاعت ، صفاتي‌مانند دليل همين به و رامي‌پذيرد معرفت
در افلاطون معروف قول آن.خردمندي‌نمي‌بيند از جدا را مانندآنها
همين از است برخوردار حقيقي معرفت از كه است فيلسوف تنها كه جمهوري
كه آن‌مي‌شود ديدگاه اين نتيجه.معرفت‌است كه‌فضيلت مي‌شود ناشي نظريه
مي‌داند كه را كاري كس‌آزادانه هيچ و نمي‌رود شرور به‌طرف عالما كس هيچ
به الگوي‌افلاطوني با اگر.نمي‌كند است‌انتخاب مضر او براي جهات ازهمه
در كه است آن ساده‌ترين‌نتيجه‌گيري شويم وارد اخلاق‌رسانه‌ها از بحث
آنهارا و مي‌دهند اطلاعات مردم كه‌به حدي آن تا رسانه‌ها ، دنياي‌امروز
دو.فراهم‌مي‌كنند شرور از را آنها زمينه‌هاي‌پرهيز مي‌سازند ، آگاه
را افلاطوني اخلاق اطلاع‌رساني‌انتظارات و آموزش رسانه‌هايعني جدي كاركرد
ولي مي‌كنند برآورده خوبي به (معارف بسط با) فضايل گسترش بر مبني
تلقي اخلاقي ضد منظر اين از سرگرمي ايجاد مانند ديگري كاركردهاي
از را افراد گاه بلكه و ندارند معرفتي كاركرد اصولا كه چرا مي‌شوند
اطلاعات بسط با امروز رسانه‌هاي اين بنابر.مي‌دارند باز معارف پي‌جويي
را كار اين كه حدي تا) علم كردن عمومي و مردم توده سطح در معارف و
را است نيكي يعني‌دانايي ، افلاطوني اصل آن (دهند انجام خوبي به
.پيگيريميكنند
رساني ، اطلاع سرگرمي ، ايجاد) دارند كه كاركردهايي از فراتر رسانه‌ها
و (..و القاء و تبليغ اجتماعي ، كنترل كردن ، اجتماعي آموزش ،
طرح وقاحت‌نگاري ، خشونت ، از ناشي تاثيرات) مي‌گذارند كه تاثيراتي
پيامدهاي كه نيز ديگري چارچوبهاي در (...و اجتماعي ناهنجاريهاي
بررسي قابل هستند مطرح اخلاقي اصول چارچوب در خود يا دارند اخلاقي
توسعه حال در جوامع در توسعه به رسانه‌ها خدمت آنها از يكي.هستند
از پشتيباني جهت مدرن‌را ارتباط نظام جوامع اين در رسانه‌ها.است
شده تبليغ اخلاق.مي‌كنند ايجاد وفرهنگي سياسي اجتماعي ، تحول‌اقتصادي ،
كه است كارهايي انجام معطوف‌به و مشوق مدرن ، ارتباطات نظام اين در
.هستند خلاق مولدو
مطرح توسعه‌اقتصادي برابر در كه وپرسشهايي ترديدها از بخشهايي
در كه مصرفي تبليغ‌كالاهاي مثال عنوان بهاخلاقيدارند بار هستند
ازافراد ، گروهي نگاه از باشد مشوق‌توليد مي‌تواند آزاد يك‌اقتصاد
اين با همراه توسعه.مي‌كشاند خاص اخلاقي يك‌نظام سوي به را جامعه
انواع مي‌كنند تبليغ مطرح‌و را آن رسانه‌ها كه الگوي‌مصرف نوع
داوري‌واقع مورد منظر همين از داشت‌و خواهد دنبال به را پيامدهاي‌اخلاقي
.است شده
به عمدتاهنگامي توسعه ، و ميان‌ارتباطات نسبت در اخلاق از بحث
از بخواهند توسعه ومجريان برنامه‌ريزان كه‌پيشگامان ، مي‌آيد ميان
.كنند بهره‌گيري خويش كار گسترش درجهت ابزار يك عنوان به رسانه‌ها
با مي‌كند پشتيباني آنهارا ارتباطات كه توسعه وجهات روشها سرعت ،
.مي‌شوند درگير درجوامع سنتي اخلاقي چارچوبهاي بسياري‌از
:بدين‌قرارند مي‌شود گرفته فرض توسعه‌اي ارتباطي فعاليتهاي در كه اصولي
از بهتر خوردن بيماري‌است ، از بهتر سلامتي ناداني‌است ، از بهتر معرفت
انزوا از بهتر مشاركت است ، يا فقر از بهتر رفاه گرسنگي‌است ،
شر خيرو مبين ظاهرا آنكه از اصول‌بيش اين (2).است وجداافتادگي
فقر از بهتر اگررفاه.دارند اخلاقي نظامهاي بيشماري‌براي لوازم باشند ،
كه يابند نجات فقر از توانست خواهند روشي هر با افراد طبيعتا باشد ،
و ثروت انباشت از ناشي شرور مي‌كند ، پيدا تعارض اخلاقي اصول با اين
همواره مي‌نمايند رخ توسعه اوليه مراحل در كه زياد درآمدي فواصل
.بوده‌اند آن به ارتباطي‌متوجه نظام و توسعه اخلاقگراي منتقدان دستاويز
و اساس‌دانش بر و خويش مباني و بااصول ملتها تك‌تك اينكه بافرض حتي
چيزهايي و آنها رسيدن‌به سرعت اصول ، آن به چگونگي‌رسيدن خود ارزشهاي
و) دارد وجود دغدغه همواره‌اين ولي مي‌كنند ، تعيين آنهارا مانند
از كاستن سنتي ، براي و ملي موجود كه‌ذخيره‌هاي (مي‌شود ديده هم به‌عيان
.كفايت‌نمي‌كنند شرور آن
و آموزش با چه) مي‌دهند انجام فرايندتوسعه در رسانه‌ها كه كاري
رفتار در دستكاري (كردن اجتماعي و اجتماعي كنترل با چه و اطلاع‌رساني
را نگرشهايي و رفتارها مي‌خواهند آنها.است مردم گذشته نگرشهاي و
پرسش.باشد نداشته سرناسازگاري توسعه فرايند با كه بخشند توسعه
دارندچنين حق رسانه‌ها آيا:مطرح‌مي‌شود جا همين در بنيادين‌اخلاقي
كاركرد اخلاق‌افلاطوني اساس بر گروهي حتي‌اگر دهند؟ انجام را كاري
مطرح سوال اين باز محدودكنند آموزش و به‌اطلاع‌رساني را رسانه‌ها
و كنند اقدام دانايي بسط به دارندقيم‌وار حق رسانه‌ها آيا است‌كه
باز جهان به كنند زندگي بسته شرايط در مي‌خواهند كه را افرادي
ناخواسته‌اي وبند قيد هر از را افراد ؟اطلاعات.خوانند فرا اطلاعاتي
اطلاعات كه كاري.افزايش‌مي‌دهند را افراد وگزينه‌هاي مي‌كنند آزاد
ازهزينه‌هاي كاستن و آدمي انتخاب برحوزه افزون مي‌دهند انجام ودانشها
جهان قامت براي كه اخلاقي‌سنتي نظامهاي معمولا اين‌شرايط در.است آن
به‌تحولات را گناه همه و مواجه‌مي‌شوند دشواري با شده‌اند ديگري‌ساخته
مي‌كنند وشفاف آشكار را ساختاري تحولات آنانكه‌اين به بلكه ساختاري
.مي‌دهند نسبت
محسوب بنيادين‌بشر حقوق از يكي به‌اطلاعات دسترسي امروز دنياي در
.كنند ايفا را حق مي‌تواننداين كه هستند تنهارسانه‌ها و مي‌شود
بالاي از آن جريان به صرفا حال‌توسعه در كشور يك در جريان‌اطلاعات
مردم كه را اطلاعاتي گونه هر بلكه نمي‌شود ، محدود پايين به حكومت هرم
ارتباطي ابزارهاي.مي‌گيرد دربر دارند نياز خود نقشهاي ايفاي براي
براي را ارتباط امكان هستند اطلاعاتي بزرگراههاي آنها آخرين كه نوين
پيام محتواي و فرم به نسبت محدوديتي هيچ بدون و ديگر كس با كس هر
هم علمي ، مقالات هم اطلاعاتي بزرگراههاي جهت همين از.كرده‌اند فراهم
هواشناسي ، اخبار) مردم نياز مورد روزمره اطلاعات هم تجاري ، اطلاعات
هم يكديگر ، به افراد نامه‌هاي هم ،(روزنامه‌ها مواد شهري ، اطلاعات
محرك پيامهاي و شهوت‌آلود الفاظ وقيح ، تصاوير ديگر و عكس فيلم ،
جنايت به تشويق و تحريك حاوي پيامهاي و اطلاعات هم و (Cyberporne)
.مي‌گيرند بر در را (Cybercrime)
از مي‌تواند كه آن درعين اطلاعاتي شبكه‌هاي برروي محدوديت هرگونه
را افرادي است ممكن حال درعين كند ، جلوگيري اخلاقي مشكلات از بسياري
دوحوزه بسط با اينجا در.كند محروم مفيد اطلاعات كسب و داشتن حق از
اگر.عمومي مصلحت حوزه و حوزه‌فرديت:مواجه‌هستيم بشري حيات از جدي
كنيم نگاه ديگر به‌مسائل آن بسط براساس يا دهيم رابسط فرديت حوزه
فرديتها اين تنها بودو خواهد او آزاديهاي و حقوق تحليل‌فرد ، واحد
تنظيمي نقش يك اينجا اخلاق‌در.بزنند قيد را يكديگر كه‌مي‌توانند هستند
رادر فرديتها اين زندگي صرفا بنيادهاي‌ثابت و اصول بدون و خواهدداشت
وجود براطلاعات مرزي و حد هيچ شرايط دراين.مي‌كند تسهيل يكديگر كنار
اين كه چرا افرادبازمي‌گردد ، خود به اطلاعات ازبسط ناشي توابع و ندارد
كنند مصرف را خاص كالاي‌اطلاعاتي يك مي‌گيرند تصميم كه آنهاهستند خود
آغاز عمومي مصلحت حوزه ازبسط را مسئله اگر ولي.نكنند يامصرف
براي خطر احساس وهرگونه دارند اصالت عمومي مصالح كنيم‌تنها
و اصل.شود منجر نقض‌فرديتها به به‌راحتي مي‌تواند مصلحت‌عمومي
تبعات امر اين و جابه‌جامي‌شود حالت دو اين از يك هر استثناءدر
صرفا ديگر اخلاق دوم ، درحالت.خواهدداشت اخلاقي نظام بسياري‌براي
وگاه) ثابت عمومي خير يك بلكه‌مبتني‌بر داشت نخواهد سيال و نقش‌تنظيمي
در نمي‌توان وبه‌راحتي مي‌كند پيدا ثابتي به‌سرعت‌كليشه‌هاي كه است (مقدس
يك در چه ارتباطي ازفعاليتهاي ناشي اخلاقي مشكلات.كرد دستكاري آن
اهميت آنجا از بالاخص كشورهاي‌توسعه‌يافته در چه و توسعه كشوردرحال
را تنشهايي خود با تحول‌اجتماعي هرگونه كه مي‌كنند پيدا وظهور
كردن آشكار با بلكه تحول‌نيستند موجد رسانه‌ها.مي‌آورد نيزبه‌همراه
البته.مي‌پردازند آن تضعيف و به‌تقويت يا مي‌دهند گسترش را آن‌دامنه‌اش
(يافرهنگي سياسي ساختار در) مشكلات‌ساختاري به‌دليل جوامع برخي در
و نقش‌احزاب خود كنند عمل واسطه صرفابه‌صورت اينكه به‌جاي رسانه‌ها
راايفا فرهنگي گسترش و توليد نهادهاي سازمانهاو يا سياسي نهادهاي
كه كاركردهايي بر علاوه ديگري كاركردهاي رسانه‌ها حال اين درميكنند
آنها اخلاقي تبعات دامنه بر جهت همين از و مي‌كنند پيدا رفت آنها ذكر
تحليل چارچوب در كنند ، عمل حزب به‌صورت كه رسانه‌هايي.مي‌شود افزوده
كالاهاي توليدكننده خود رسانه‌اي اگر يا مي‌شوند ، واقع نيز حزبي اخلاق
نيز فرهنگ توليد به مربوط اخلاقي مباحث به باشد ، ارائه‌شده فرهنگي
.باشند نيز تحول موجد مي‌توانند رسانه‌ها حال اين در..دردهد تن بايد
روند اين بدانيم ، تحولات تضعيف‌كننده يا تشديد را رسانه‌ها اگر ولي
از برخي صرفا و مي‌كشد خود دنبال به را رسانه‌ها كه است تحولات
.داد نسبت آنها به مي‌توان را تحول از ناشي اخلاقي پيامدهاي
است‌نيز حركت درحال به‌سرعت كه‌مجموعا دنيايي در تحولات كند روند
درمورد ساله مطالعه 25 يك از پس مارگارتميدباشد تنش‌زا مي‌تواند
كلي‌مطلوب به‌طور تحول اگر (3).است كرده مطرح را فرضيه اين مانوس
كار اين و شود ، شامل را آن وجوه همه دربربگيرد ، را فرهنگ كل باشد ،
را كمتري فردي عدم‌انطباق و سازماني برهم‌خوردگي گيرد انجام به‌سرعت
صورت دراين.دربرخواهدداشت طولاني دوره يك در تدريجي تغيير به نسبت
آن براساس اجتماعي روابط تنظيم و برمي‌دارد شكاف كمتر نيز اخلاقي نظام
و افزايش هنگامي رسانه‌ها اخلاقي پيامدهاي.خواهدگرفت صورت آسان‌تر
در جامعه اينكه يا باشد شديد اجتماعي تحول يا كه مي‌كند پيدا جديت
.كند حركت متحول بسيار دنيايي
با سو يك از:دارند دوسويه كاركردي تحول ، دوران در رسانه‌ها
ديگربا ازسوي ولي مي‌كنند تضعيف تشديديا را تحول آموزش ، و اطلاع‌رساني
جهت‌داده‌و را تحول يا مي‌گيرند تحول‌فاصله ازجريان يا اجتماعي كنترل
داشته پيامدهاي‌اخلاقي اطلاع‌رساني اگر.قرارمي‌دهند خاص هدف يك درخدمت
و توليد كه است درست.داشت خواهد اخلاقي تبعات اجتماعي‌نيز كنترل باشد ،
كه مي‌كند ايجاد را شفافيتهايي و نمي‌گذارد پنهان را اطلاعات‌چيزي بسط
مشكلات و جرمها خطاها ، افشاكننده حريمها ، گسسته‌شدن مستلزم مواردي در
منافع و امنيت مثل) مصالح‌عمومي بر آوردن وارد خدشه و اجتماعي
درخواست و تبليغ القا ، كه‌ازطريق نيز اجتماعي كنترل ولي هستند ، (ملي
مشكلات گاه نيز مي‌شود اعمال عمومي باورهاي و ارزشها رعايت و تظاهر
دوگانگي‌ها ازهمين معمولا اخلاقي نماهاي تناقض.مي‌آورد به‌بار اخلاقي
.زاده‌مي‌شوند
دارد ادامه
پانوشت‌ها
8-ج 1 تئتتوس ، 21 افلاطون ، -1
and National Development.- Schrman, wilber, Mass Media
Unesco, Paris,A. P.
, in some uses- Mead, Margaret. "Applied
Washington D.Cof Anthropology: the oretical and Anthropolgy,
pp.A-. Anthropological society ofApplied.
Washington,
