پنجم ، شماره 1244 مه 1997 ، سال ارديبهشت 1376 ، 1 پنجشنبه 11
|
|
مطهري شهيد آثار فقهي و كلامي جنبه‌هاي
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
مطهري استاد آثار در زن
دكتر و مهريزي سعيدزاده ، حجت‌الاسلام حجت‌الاسلام حضور با ميزگردي در
(دوم بخش)نصري
عرف قبول بر را اصل حقوق‌زن ، در مطهري استاد:سعيدزاده حجت‌الاسلام.
ديدگاههاي ارائه و توجيه صدد در وهمه‌جا ، مي‌گذارند دينداران
هستند متشرعه عرف كلامي‌مقبولات
وجود متن يانقد محتوايي نام‌نقد به سند ، نقد كنار در ديگري نقد
را آن روشن‌كنيم ، را تاريخي سخن صدوريك اينكه براي ما يعني.دارد
نامشان كه افرادي يك‌سند ، در است يعني‌ممكن.كنيم نقد متن ، خود ازطريق
كه‌مي‌خواهد كسي چون.باشد دروغ قطعا حديث ، باشند ، ولي صادق آمده ،
اينجاست‌كه در.نمي‌كند جعل كه كذاب آدم به‌نام كند ، جعل را دروغ حديث
طلاق ، روايات بحث در را آن ايشان و مي‌دهد نشان را خود محتوايي ، نقد
.بودند مطلاق ،(ع)حسن امام كه هست رواياتي مي‌گويند و مي‌كنند مطرح
كتاب در رواياتي.مي‌دادند طلاق زياد و مي‌گرفتند زن زياد يعني
روايت ، است ، يعني صحيح رجالي ، سند حسب به كه شده نقل وسائل‌الشيعه
و ايشان شخصيت محتواي و حسن امام موقعيت وي‌مي‌گويد.است معتبر
با) متن اين پسميكند تكذيب را متن اين داريم ، دين از سخناني‌كه
كه است ساختگي و جعلي متن يك ،(درستند ظاهر ، حسب به آن رجال اينكه
در فقها اگر كه است قوي خيلي مبناي يك اين ، .باشد دين از نمي‌تواند
.مي‌شود حل مسايل از خيلي بگيرند ، كار به استنباطي‌شان حوزه‌هاي تمام
است ، درست ظاهر حسب به سند ، كه داريم زيادي موارد ما زن ، بحثهاي در
.كند نقد را آن مي‌تواند كه است شيوه اين ولي
كه‌مي‌گويند ديده‌ايد همه رساله‌ها درميكنم اشاره ديگري نمونه به
آن روي آب است ، وقتي شيرخوار هنوز كه تازماني بچه ، پسر بول
آن بايد و نيست اينطور دختربچه ، مورد در اما.پاك‌مي‌شود بريزيم ،
در كه موضوع اين به هيچكس شايد.شست بالغ ، آدم‌هاي نجاسات مانند را
نكرده توجه مرد ، و زن ميان تفاوت عنوان به دارد ، وجود عملي رساله‌هاي
اين به آن ، اساس بر فقها كه روايتي.دارد سوال جاي خوب ، ولي باشد ،
دركتاب هم خوئي مرحوم‌آيت‌الله.است صحيح روايتي حكم‌رسيده‌اند ،
روايت ، اين ولي.است درست روايت ، اين كه‌سند مي‌گويد خود ، فقهي
آن.مي‌كند مشكوك ما ، رابراي مسئله شود ، تامل اگر داردكه مطلبي
با پسربچه ، بول چرا كه آمده اين‌روايت ذيل كه است اين مطلب
مادر كتف طريق از پسربچه ، شير چون كه شده گفته مي‌كند؟ فرق دختربچه ،
بول تجمع محل مثانه ، چون و مي‌آيد مادر مثانه طريق از دختربچه ، شير و
چون وليشود شسته دوبار بايد و دارد را بول نجاست اين بنابر است ،
مسئله‌اي و نبوده نجس هم او بول پس مي‌آيد ، كتف طريق از پسربچه ، شير
اولي بچهاست دوقلوزاده مادري ، .كنيم تامل موضوع اين در كمي.ندارد
شهيد متن دارد؟ فرق شير ، مسير آيا.است بوده دختر دومي ، بچه و پسر
مطلاق بحث در را آن نمونه است‌كه كارگشا مسائل قبيل اين براي مطهري ،
.كارگرفته‌اند به بودن ،
كلام يا مي‌گيرند قرار استدلالي فقه حوزه در مذكور ، كتاب دو مباحث
جديد؟
پاسخ در كه مي‌پردازم مطلبي به قبلا من:سعيدزاده حجت‌الاسلام.
به.فقهي تا دارد كلامي جنبه بيشتر استاد ، آثار.ماند ناتمام قبلي‌ام ،
به استاد.دارد كلامي جنبه بقيه‌آن ، حجاب ، مسئله كتاب از صفحه جز 100
و فرض‌ها ازپيش يكي.كرده‌اند نگاه مسئله به ماهوي ونه شكلي صورت
است اين شده ، تصريح بدان آثارايشان ، در كه استاد ، فكري مباني
مرد ، و زن حقوق در را عدالت و مي‌كنند معني خاص ، نحوي به را كه‌عدالت
;است برابر و همسنگ مرد ، با زن وظايف مجموعه كه مي‌دانند شكل اين به
از يكي اين.هستند هم شبيه و هم مثل حقوق ، و وظايف تمام در اينكه نه
.دارد تاثير ما ، قضاوت در كه است استاد نظري مباني
عرف قبول بر را اصل زن ، حقوق در استاد ، كه است اين ديگر ، مسئله
كلامي ديدگاههاي ارائه و توجيه صدد در جا ، همه و مي‌گذارند دينداران
در يا مهريه بحث در مثلا كه شكل بدين.هستند متشرعه عرف مقبولات
قضيه خود ماهيت در جا هيچ شده ، مطرح زن حقوق نظام در كه ديگري مباحث
كه را چيزي آن فقط نمي‌دهند ، انجام ماهوي و فقهي بحث و نمي‌شوند وارد
مطرح اسلام ديدگاه عنوان به كرده‌اند ، مطرح (آنها همه نه و) فقها
ديگري فرض پيش فرض ، پيش همين درمينمايند دفاع آن ، از و مي‌كنند
اسلام ، تفسير و اسلام يعني.مي‌دانند اسلام را فقه اينكه آن و است نهفته
از بحث وقتي حجاب ، كتابمسئله آخر در.مي‌كنند تلقي يكي را دو هر
نظر را فقها از تا دو يكي نظر مي‌آيد ، ميان به زنان با مصافحه مسئله
موضوع اين به جاها خيلي كتاب ، لابلاي در طور همين.مي‌دانند فقها
اسلام ديدگاه فقها ، از قليلي يا فقيه دو يا يك نظر كه مي‌كنيم برخورد
وضع در خصوصا ;داشت تاثيرخواهد بسيار ما قضاوت در اين ، كه شده تلقي
.حاضر
مورد در يعني بوده ، زمان آن ر د كه شبهاتي به توجه با استاد كتاب
اگر معتقدم من و عصري‌است كتاب ، خود كه گفت بايد شبهه ، بودن عصري
ديد از زن ، موضوع به الان قطعا بودند ، حيات قيد در مرحوم‌استاد
.مي‌كردند نگاه ديگري
حوزه در دوكتاب ، اين مباحث آيا كه دوم سوال مورد در:نصري دكتر
اينجا ، كه گفت جديد ، بايد كلام يا مي‌گيرند استدلالي‌قرار فقه
.نيست آن به پرداختن جاي مي‌شودكه مطرح جديد كلام مورد بحثهايي‌در
با ارتباط در احتمالا نظرشان كرده‌اند ، مطرح را سوال اين كه كساني
نظري هر البتهميشود مطرح كه است جديدي شبهات و سوالات و موضوعات
.ندارد سوالات پاسخ بر چنداني اثر باشد ،
منسجم ذهني نظام يك از كه بودند متفكري مطهري ، استاد كه بگويم بايد
در كه داريم و داشته تاريخ طول در متفكراني ما.برخورداربودند
كه‌استقلال مي‌آيد پيش اشكال اين كنند ، گاه بيان مي‌خواهند مسائلي‌كه
جمله از مطهري ، آقاي مرحوم ولي.نظرنمي‌گيرند در را موضوعها
در ;مي‌كرده فقهي بحث كند ، فقهي بحث بوده بنا اگر كه است شخصيتهايي
فلسفي و كلامي بحث هم فلسفي يا كلامي بحث در و تاريخي بحث تاريخي ، بحث
.است داشته ابا مباحث ، خلط از و مي‌كرده
تلاش استدلالي‌بدهند ، جنبه فقهي ، به‌مباحث مي‌خواهند ايشان وقتي
به هم كتاب ، دو اين در لذا.كنند بيان را قضيه كلامي مباني كه دارند
ايشان اين بنابر.مي‌پردازند فقهي مباني به پاسخ به هم و كلامي مباني
توجه خيلي ومعرفت‌شناسي ، كلامي مباني به فقهي ، مسائل تبيين در
.داشتند
آثار به گاه ايشان است‌كه اين مي‌شود ، مطرح اينجا در كه مهمي نكته
حجاب كتابمسئله صفحه 167 در ما.داشتند هم‌توجه فتوا يك فقهي
اين به كنند ، بيان را كفين و وجه مسئله مي‌خواهند وقتي كه مي‌بينيم
در باشد ، كفين و وجه پوشش به معتقد كسي اگر كه مي‌كنند اشاره نكته
جز كار ، گونه هر از او ممنوعيت و زن پرده‌نشيني فلسفه طرفدار حقيقت
اگر لذا.است زنان اختصاصي صددرصد محيطهاي يا و خانه خاص محيط در
داشته موضوع يك به كلامي نگاه هم و فقهي نگاه هم ايشان كه باشد بنا
به مباني ، آن بر تا مي‌كند توجه كلامي مباني به ابتدا در باشد ،
.بپردازد هم فقهي استنتاج‌هاي
برادر فرمايشات در كه است اين كنم ، عرض مي‌خواستم كه ديگري نكته
گفتند ايشان مي‌كنم تصور بوده‌كه بنده فهم از قصور شايد بزرگوارمان ،
ونظرياتشان ، آراء در گاه حيات‌بودند ، قيد در الان استاد اگر
بر ايشان كه چرا.مي‌دانم بعيد را قضيه اين من.مي‌دادند تغييري
اين‌كتاب زماني و مي‌كردند رابيان خود مسائل خاصي ، يك‌مباني اساس
نظر از چه حال.بود شده محكم ايشان ، فكري‌خود نظام كه نوشتند را
مسئله در ايشان فقهي ابعاد نظر نقطه از چه و فلسفي و كلامي ابعاد
در و مي‌كنند بيان كفين و وجه زمينه در را خود اجتهادي آراء حجاب ،
مرجع به بايد نيست ، مجتهد كه خواننده‌اي هر مي‌نمايند گوشزد حال ، عين
با ايشان يعني.بپذيرد را او نظر و كرده رجوع خود تقليد
.مي‌كردند بيان را فقهي مسايل اين‌احتياطها ،
در كتاب ، اين بودن فقهي يا كلامي مورد در:مهريزي حجت‌الاسلام.
باشد ، فقهي اگر و يعني‌چه باشد كلامي اگر كه بدهم توضيح بايد ابتدا
دين‌است‌و به مربوط شبهات از ودفاع دين تبيين كلام ، چه‌وظيفه يعني
را تعريف اين ما اگر.است مكلفين احكام استخراج‌استدلالي فقه ، كار
كلام ، .مي‌شود اضافه موضوع به ديگري نكته بپذيريم ، فقه كلام‌و بر
بگيرد مخالف‌كمك رشته‌هاي از يعني‌مي‌تواند.است كننده دانشي‌مصرف
ديني ، مسئله يك رااز شبهه‌اي يا نمايد ، تبيين ديني‌را مسئله يك تا
وآداب عرف مسايل و تاريخ ، روانشناسي از كلام ، علم لذا.برطرف‌كند
.نمي‌برد بين از را مسئله بودن كلامي اين ، مي‌كندو استفاده رسوم ، و
دين در كه مهريه تبيين.مي‌كند تبيين را ديني احكام اين بنابر
غيره و تاريخ روانشناسي ، مسايل از بايد ما چيست؟ شده ، پذيرفته
زن ، حقوق نظام اساس ، اين بر.نماييم تبيين را آن تا كنيم استفاده
نگاه يعني است ، كلامي فقط فرمودند ، سعيدزاده آقاي جناب كه طور همان
استاد يعني.است نپرداخته احكام ، استدلالي استخراج به چون.دارد كلامي
كه را چيزي همان و دارد وجود ما ، فقه در مهريه كه كند اثبات نيامده
در كه مسئله‌اي يا 8 در 7 استاد.كرده‌اند تبيين گفته‌اند ، مشهور فقهاء
به مشهور ، راي پذيرش با آنهاپرداخته‌اند ، به زن ، حقوق كتابنظام
كتاب در اما.پرداخته‌اند آنها به مربوط شبهات رفع و تبيين‌آنها
فقيه ، يك عنوان به يعني.است فقهي هم و كلامي هم بحث ، حجاب ، مسئله
كلامي ويژگي اين.است كرده نقد و استدلال آن ذيل در و آورده را روايت
ايشان ، واقع در و است مطهري شهيد نوشته‌هاي كل در عامي ويژگي بودن ،
.مي‌پرداختند كلامي نگاه خودشان ، با عصر در مسايل تمام به
اليك اناانزلنا:پيغمبرمي‌فرمايد به خداوند كه هست آيه‌اي قرآن ، در
تو) لتبين‌للناس (مي‌كند حكم بيان قرآن ، رافرستاديم‌و قرآن ما) الذكر
و تبيين بيان ، يعني.(بفهمند تامردم) يتفكرون لعلهم (مي‌كني تبيين
.است مردم كار وتفكر ، ;رسول كار تبيين ، ;خدا كار بيان ، .است تفكر
در و كرده مطرح را استدلالي مباحث.مي‌كنند حكم بيان معمولا ما فقهاي
اما است ، مكروه يا و مستحب يا حرام ، يا واجب ، كه مي‌نويسند رساله
حكم آن تبيين به كه است ديني متكلم اين امانميشود بيان آن ، دليل
مسايل به دين ، متكلم اين موقعيت و مقام در مطهري ، شهيد و مي‌پردازد
.كرده‌اند نگاه
پر را كتاب دو اين جاي است نتوانسته كتابي هنوز دهه ، سه گذشت با چرا
كند؟
از سال از 20 بيش گذشت وجود با اينكه دليل:مهريزي حجت‌الاسلام
دو نظرمن ، به شود ، آن جايگزين نتوانسته كتابي اثر ، هنوز دو اين تاليف
بقيه به يكي و مطهري‌برمي‌گردد شهيد ويژگي به يكي:دارد علت
.ما انديشمندان
از شهيدمطهري ، كه گفت بايد ايشان‌برمي‌گردد ، به كه آنچه به نسبت
كتابشان ، دو اين تنها نه كه بودند برخوردار خاصي ويژگي‌هاي يكسري
ويژگي بنده ، 7 اعتقاد به.است ماندني و ماندگار آثارشان ، همه بلكه
بسياري پايداري و ماندگاري سبب كه دارد وجود ايشان كارهاي در
.است شده ايشان افكار و ازمباني
را خود اول ، مرحله در يعنيايشاناست ديني اصالت ايشان ، ويژگي اولين
خود هويت‌ديني از مي‌خواهد و مي‌داند دين به متعبد متعهدو ديندار يك
.كند تبيين را آن و كرده دفاع
.دادم توضيح قبلا كه است مسايل به ايشان كلامي نگاه ويژگي ، دومين
در را معاصر جامعه و معاصر انسان استاد ، كه است اين سوم ، ويژگي
.بودند شناخته خوب خودشان ، دوران
.است ايشان جامع دانش چهارم ،
.بود نيازها به توجه پنجم ،
نگاه هفتم ، ويژگيبود ايشان ژرف‌نگري و تحليل مسئله ششم ، ويژگي
.است ريشه‌يابي و تاريخي
بحث مورد اثر منجمله‌دو) ايشان آثار تمام كه شده سبب ويژگي ، اين 7
.باشد پايدار و ماندگار ،(جلسه اين
يا ما ، علماي اين ، ضعف كه گفت بايد انديشمندان ، بقيه به نسبت اما و
نسبت ايشان كه دغدغه‌اي آن.علماي‌ماست نداشتن دغدغه ديگر ، تعبير به
در داشتند ، كه جامعه‌نگري و جامع‌نگري آن داشتندو زن مسئله به
در زن كتاب آملي جوادي آيت‌الله كه اواخر اين تا است ، ديگران‌نبوده
نزديك مطهري ، شهيد كتابهاي تاحدودي‌به كه نوشتند را جمال و جلال آيينه
.است
