پنجم ، شماره 1245 مه 1997 ، سال ارديبهشت 1376 ، 3 شنبه 13
|
|
ما عصر نياز و مطهري شهيد
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
سعيدزاده ، حجت‌الاسلام حضور با گردي ميز در مطهري استاد آثار در زن
(آخر بخش)نصري دكتر و مهريزي حجت‌الاسلام
را كتاب دو اين جاي است نتوانسته كتابي هنوز دهه ، سه گذشت با چرا
كند؟ پر
كتاب اين جاي نتوانسته ديگري كتاب چرا اينكه درباره:نصري دكتر.
از بخواهد كه هركس بنده ، گمان به كه است كنم ، اين عرض پركند ، را
اگر هم امروزه حتي.است مباني همان مباني‌اش ، كند ، بحث زن حقوق نظام
مباني كه مباني همين براساس باز كند ، نقد را فمينيسم بخواهد كسي
.كند نقد بايد است ، محكمي
كه شد نگاشته حقوق‌زن ، رشته در آثاري خوشبختانه مطهري ، استاد از پس
جوادي آيت‌الله كتاب كه كردند نقل مهريزي آقاي جناب را آن از نمونه‌اي
استاد آثار در كه شده مطرح مسايل ، از بعضي هم آن در و است آملي
را بحثي همچنين.است شده گفته پاسخ آنها به و نگرديده مطرح مطهري
در نهج‌البلاغه ، تفسير و ترجمه در تقي‌جعفري محمد استاد بزرگوار ، استاد
كرده‌اند مطرح را مهمي بسيار مباحث صفحه ، حدود 100 در و يازدهم جلد
.است مهمي بسيار نكات داراي كه
داشته اصالت مطهري ، دينداري آقاي مرحوم براي كه است اين ديگر مسئله
مسايل ما ، جامعه در امروزه.است بوده دينداري بر فرع دين‌شناسي ، و
.است مهمي مسايل هم بسيار كه است مطرح دين‌شناسي
وارد شده مسيحي‌مطرح كلام در و غرب در كه سوالاتي و شبهات از برخي
مطرح را نكته اين دليل اين بهاست مانده بي‌پاسخ و شده ما جامعه
و باشد ، داشته دين‌شناسي عرصه در سوالاتي كسي است ممكن گاهي كه كردم
پخته اينكه از پس و پرداخته گفتگو و بحث به آن ، اهل با برود بايد
و شود مطرح سوالات از برخي اينكه نه ;كند بيان را آنها و بيايد شد ،
.بزند صدمه اشخاص ، دينداري به
نظام يك و كل عنوان‌يك به را اسلام ايشان ، كه است اين ديگر مهم نكته
شدن پياده قابل و تحقق قابل نظام‌جامع ، و كل اين كه مي‌نگريست جامع
يك عنوان به اسلام كه باشد داشته اعتقاد متفكر ، وقتي‌يك حال ، .است
داشته التزام بايد فرد اين پس است ، شدن پياده قابل كل ، و جامع نظام
شبهه‌كنندگان ، آن ذهن در و) مي‌شود مطرح كه را شبهاتي از بعضي كه باشد
پاسخ ،(نيست شدن پياده قابل اساسا اسلام ، كه مي‌شود طرح اينگونه
حضور حجاب ، مسئله ذيل در اعتقاد اين براساس مطهري آقاي مرحوم.گويد
اسلام كه كنند ، مطرح مي‌خواستند كساني مي‌كند ، مطرح را جامعه در زن
.نيست شدن پياده و تحقق قابل
آقاي مرحوم زن ، براي حقوق مسئله كه است اين ديگر مهم بسيار نكته
انقلاب ، از بعد ايشان وقتي كه ملاحظه‌كنيد.بود ذهني مسئله يك مطهري ،
:گفت و شد قايل انقلاب در زنان براي اساسي نقش دو كرد ، سخنراني يك
محركي عامل وهم داشتند حضور انقلاب در خودشان هم ما جامعه زنان
.يابند حضور انقلاب ، درصحنه‌هاي كه بودند فرزندانشان و مردان براي
مسئله كه است اين نشانه مي‌كند ، مطرح ايشان كه را نگرشي و ديد اين
داشته مشغول را ذهنشان كه است مبنايي و اساسي مسئله يك وي ، براي زن ،
.است
را نكته چند برادران‌عزيز ، فرمايشات به.:سعيدزاده حجت‌الاسلام.
ايشان.است بوده استاد خود ذاتي عوامل ، شخصيت از يكي.مي‌كنم اضافه
خود شخصيت اين ، و داشتند خودشان دوره فضلاي بقيه با تمايزاتي ذاتا
جاودانگي ، اين و ايشان فكري گرايشهاي و دادن جهت در كه بوده ايشان
.داشت تاثير
.است زمان نيازهاي و زمان عامل ديگر ، عامل
خوب و داشتند اختيار در كه است بزرگي بسيار و عظيم سرمايه سوم ، عامل
توجه قضيه ، جوانب همه به.برآيند مسايل اين عهده از توانستند
دنبال به را ديگري بسيار مسايل خود ، لابلاي در زن حقوق مسئله.داشتند
را آنها بايد بناچار شود ، وارد عرصه ، و وادي اين در هركسي كه دارد
.بداند
من است تحريرشده زيادي مقاله‌هاي حجاب ، مسئله به راجع البته
و (است شده چاپ زن مجله‌پيام در آن از بخشي كه) نوشتم مقاله‌اي
مسئله درباره مقاله و كتاب از 500 اعلام ، بيش علماي كه شدم متوجه
.نوشته‌اند مختلف زبانهاي به حجاب ،
نوشته كتابهاي‌زيادي استاد ، با همزمان شد ، مطرح زن حقوق مسئله وقتي
دقيقا و است صفحه حدود500 كه ديدم خطي نسخه يك من جمله ، از.شد
نوشته فروردين 46 تا سال 45 از استاد ، يعني كتاب تاليف با همزمان
كلامي مسايل و زن درباره را جامعي و عميق فقهي مسايل بسيار و شده
بزرگ و عاليمقام شخصيت ، يك آن ، نويسنده و نشده منتشر اما كرده ، مطرح
فرمايشات اساس ، برايناست (گمنام اما مطهري ، استاد همرديف تقريبا)
كه مي‌كنم تاكيد و نموده قبول را نكته اين و كرده تكميل را بزرگواران
بود خواهند هم باز و بوده عرضه قابل اثر بهترين واقعا كتاب ، دو اين
.است محققان و دانشمندان از بسياري ماخذ و منابع جزو كه
نياز و زبان و ذهن جهت از را كتابها اين امروزين مخاطبان مي‌توان آيا
فرض (و 50 دهه‌هاي 40 در) كتابها اين آنروز مخاطبان همانند انگيزه ، و
كرد؟
مخاطبتفاوتهايي نظر از هم بنده ، نظر به:مهريزي حجت‌الاسلام.
كارهاي امروز ، كه جنبه‌مي‌طلبد دو هر در و كار سبك نظر از هم هست ،
عصر آن از ما عصر مردم مخاطب ، نظر از.بگيرد صورت جديدي و جدي
يكي.كرده‌اند پيدا تفاوت دو ،(شد نوشته كتاب دو اين كه دوراني)
خيلي ما ، امروز جامعه نوجوانان و جوانان و مردم تحليل قدرت اينكه
مذهبي و ديني اطلاعات كه است اين بعد ، نكته.است شده گذشته از بيشتر
و بالاتر مطالب به نياز جامعه ، بنابراين.است رفته بالا ما ، جامعه
شبهات و انديشه‌ها و افكار از بسياري ثالثا ، .دارد بهتري تبيين‌هاي
بيشتر خيلي عربها زن ، مسايل همين در.است شده ما كشور وارد خارجي ،
از بعضي.نموده‌اند عرضه قابل‌توجهي بسيار آثار و كرده كار ما از
المسلم ، بالبيت المرا احكام في كتابالمفصل مانند آنان ، كتابهاي
اين از بسياري.دارد صفحه آن ، 400 جلد هر كه است جلدي مجموعه‌اي 11
و كار كه مي‌طلبد پس.است شده ما جامعه وارد امروز پرسش‌ها ، و سئوالها
.شود نشر و نوشته جديد ، مطالب
بازبيني‌هاو به كتاب ، دو هر كه مي‌رسد نظر به هم متن نظر از
كتاب در شهيدمطهري.دارد نياز ،(استاد خود نظر از حتي) تكميل‌هايي
ناقص ، استحصال يك طبق من و كرده مطرح را شبهه و حجاب ، 6پرسش مسئله
براساس و بوده قوي خيلي نيز برخي كه كرده‌ام پيدا جديد شبهه حدود 10
تا نبوده زمان آن شبهات ، اين.شده‌اند طراحي روانشناسانه مباني يك
.دهند پاسخ ايشان
سبك.دارد تكميل به نياز جهت سه از اسلام در زن حقوق كتابنظام اما
چند نخست ايشان كه جهت اين به نيست ، منطقي سبك يك نگارش ، نظم و
مقتضيات ، و اسلام بحث يعني) بحث مباني بعد كرده‌اند ، مطرح را مسئله
تنها كتاب ، اين در ايشان دوم.نموده‌اند مطرح را (زندگي تجدد و اسلام
مثلا.را آن همه نه هم آن كرده‌اند ، مطرح را خانواده حقوق مسايل
از غير.نشده‌اند مطرح تمكين ، و خانواده در سرپرستي حضانت ، بحث‌هاي
سياسي مسايل از برخي نكرده‌اند ، مطرح خانواده حقوق در كه مباحث اين
رييس‌جمهور يا حاكم مي‌تواند زن آيا اينكه ازجمله.است نشده مطرح نيز
و اشتغال هنر ، بانوان ، ورزش مانند) اجتماعي مشاركت بحث در شود؟
بنابراين.است نشده اشاره چيزي به است ، روز مباحث از كه نيز (غيره
نه) فقهي‌شان آراء از برخي در بودند ، مطهري شهيد اگر مي‌كنم فكر من
مطرح امروزه كه جديد شبهات از خيلي به و مي‌كردند تجديدنظر ،(مباني
ايشان در رايي تغيير كه مي‌شد سبب مسايل اين شايد و مي‌كردند توجه شده
.بيايد به‌وجود
نيست ، حيات قيد در كه كسي درباره نمي‌توانيم ما:نصري دكتر.
موضوع اين كه دارم اعتقاد من.نه يا مي‌كرد تغيير آرائش آيا بگوييم
ببينيم كه است اين است ، طرح قابل كه آنچه.كرد مطرح نبايد اساسا را
اشكال ،(ماست دست در و شده تدوين كه آنچه يعني) ايشان آراء خود آيا
سياق و سبك مسئله درباره.كنيم بحث زمينه اين روي و نه يا دارد
كارهاي و شده انجام زمان آن در كه است كاري اين گفت بايد كتاب ،
گريخته ، و جسته كه معتقدم بنده و شود انجام بايد كه هست بسياري
در ببينيد شما.باشد نشده انجام كاري اينكه نه گرفته ، صورت كارهايي
قاضي و مي‌شود پرداخته كاربردي مسايل به امروزه خاص ، مدني دادگاه‌هاي
مسايلي حتيميپردازد زوجين بين دعواي به خود ، اسلامي مباني براساس
من همين براي.است رسيده هم اسلامي شوراي مجلس تصويب به كه بوده
زمينه اين در خوبي كارهاي و كرده پيدا ادامه راه ، اين كه معتقدم
.نشده‌اند مدون آنها ، از برخي كه شده انجام
ما ، باعصر مطهري شهيد عصر مي‌كنم فكر من:سعيدزاده حجت‌الاسلام.
اين و بود ديني آراء تبيين عصر ايشان ، عصر.است تفاوتهايي داراي
مسايل يكسري نسبت‌به ما فقهاي خود الان يعني.است بازنگري دوران عصر ،
تغيير مدني ، قانون نكات از بعضي مثلا.هستند بازبيني مشغول حقوقي ،
ما ، دين‌شناسان مشهور ، آراء پذيرش با عمدتا دوره ، آن در.است كرده
هم بازنگري‌هايي يك تبيين ، به‌جز امروز ولي مي‌پرداختند ، آنها تبيين به
جوادي ، آيت‌الله كتاب حتي يا مطهري شهيد آثار در مثلا.مي‌گيرد صورت
تبيين همان ، و شده دفاع معروف نظريه همان از دختران ، بلوغ درباره
يعني.مي‌گيرد صورت موضوع اين روي فقهي بازنگري يك الان.است شده
بحث درباره مثلا يااست گرفته قرار بازنگري مورد مشهور ، خودراي
تبيين ديد به آن ، به دوره ، آن در ما نويسندگان از برخي زن ، قضاوت
.مي‌گيرد قرار بازنگري مورد حكم ، خود الان.مي‌پرداختند مشهور راي
زمان ، شرايط و ويژگي‌ها به و كرد منفك هم از را زمان دو اين بايد پس
.نمود توجه
.دارد عرض‌عريضي مي‌فرماييد ، شما كه را بازنگري بحث:نصري دكتر.
كه كنند تصور برخي و ايجادكرده را بسياري شبهات كه است ممكن يعني
گويي.باشيم داشته جديد دينداري دين‌شناسي‌و يك مي‌خواهيم اساسا ما
بيان و كرده استنباط ما بزرگ متكلمان و فقها تاكنون كه هرچه كه
.نماييم بازنگري آنها روي مي‌خواهيم ما حالا و داشته اشكال داشته‌اند ،
را گفت‌وگو و بحث كه دارد وجود اندكي مسايل.نيست اينگونه قضيه ، واقع
ما ، بزرگ فقيهان وقتي كه كنيد توجه بايد هم آن درباره و مي‌طلبد
آن روي كه ندارد اشكالي هيچ دادند ، خودشان خاص مباني براساس آرائي ،
اندي و هزار تاريخ كه همان‌طوري.شود گفت‌وگو و بحث فتاوي ، يا مباني
كه بوده نظرهايي دقت و بحث معركه ،(ما فقه به‌ويژه) اسلامي علوم ساله
آراء همه بيايد فقيه يك اينكه نه.داشته‌اند يكديگر آراء بر فقيهان ،
شما وقتي.نيست چنين.كند شروع ابتدا از و بگذارد كنار را ديگران
.نيست امروز به مربوط كه مسئله اين مي‌كنيد ، مطرح را زن قضاوت مسئله
ايشان هستيد ، مي‌بينيد آشنا اردبيلي مقدس آراء با كه بزرگواران شما
با رايش و داشته آراءخاصي ما ، گذشته در كه است فقيهاني معدود از
تاريخ ، طول در.است بوده حاضر ، متفاوت عصر تا فقيهان از بسياري راي
جديدي شبهات و مستحدثه مسايل با و رفته بالندگي و رشد روبه ما ، فقه
.مي‌شد استنباط مباني ، آن براساس مطالبي مي‌آمد ، پيش كه
والان ، بوده تبيين دوره دوره ، يك كه ندارم قبول را حرف اين من
از بعضي كه اگرمي‌بينيد زمينه‌اي؟ چه در بازنگري.است بازنگري دوره
بايد اما.است بوده چنين تاريخ طول در است ، اختلاف مورد فقهي ، آراء
فقه تاريخ طول در ما كه است اين آن و باشيد داشته توجه موضوع يك به
از برخي به لذا نداشته‌ايم ، حكومتي نظام هيچگاه چون شيعه ، پربار
استخراج را مسايل آن ما ، فقيهان يعني.نداده‌ايم پاسخ مسايل ،
.نكرده‌اند
كه مي‌كردم ، مي‌ديدم مرور را اخير ساله صد فقيهان آثار كه زماني من
چرا ;دارند كتاب وغيره ، خمس صوم ، صلاه ، زمينه در ايشان ، از بسياري
به ما ، فقيهان لذا و بوده فردمردم فرد ابتلاء مورد مسايل ، اين كه
يا حكومت به مربوط مسايل در شما اما.گفته‌اند پاسخ و رفته آنها سراغ
تا نبوده مطرح اصلا دوران ، آن در اعضاء پيوند يا بيمه يا بانكداري
و حكومتي ابعاد هم مسايل يكسري.كنند بحث آنها درباره فقيهان
جامعه لزوم مورد كه مي‌كردند احساس ما فقيهان چون كه داشته اجتماعي
جامعه لزوم مورد كه پرداخته‌اند مسايلي به و نپرداخته آنها به نيست ،
.است بوده
نظامات مي‌خواهيم و داده‌ايم تشكيل اسلامي مدينه ما كه امروزه اما
را (غيره و حقوقي سياسي ، فرهنگي ، نظام‌هاي مانند) جامعه اين اجتماعي
امروزه كه آرايي از بعضي مي‌بينيم كنيم ، تبيين سنت و كتاب مبناي بر
استنباط و بروند بايد ما فقيهان لذانشدهاند استنباط داريم ، لازم
قرار جامعه نظام كارگزاران اصطلاح به اختيار در را مسايل اين و كنند
جهت آن از را توضيحات اين.كنند عمل آن ، مبناي بر هم آنها و دهند
.دارم حساسيت بازنگري مسئله روي من ، خود كه دادم
