پنجم ، شماره 1258 مه 1997 ، سال ارديبهشت 1376 ، 19 دوشنبه 29
|
|
ايران در سالمندي
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
ايران در سالمندي
(بخش‌آخر) دارد؟ پيامدهايي چه افزايش‌سالمندان
خواهد افزايش‌پيدا جامعه تكفل بار ، جمعيت سالخوردگي اثر در
شمار ديگر سوي از و بازنشسته مستمري‌بگير افراد تعداد ازسويي.كرد
عامل دو اين رفت‌كه خواهد بالا ، حمايت نيازمند سالمند افراد
و حمايتي سازمانهاي و بيمه صندوقهاي مالي بار شد موجبخواهد
برود بالا پزشكي مراقبتهاي هزينه همچنين
است‌اما جواني كشور ايران ارقام و اساس‌آمار بر هرچند:اشاره
جمعيت‌ما دارد ، كه نكات‌مثبتي تمام جمعيت‌با كنترل برنامه‌هاي
احتياج ، گسترش به جمعيت‌رو اين.مي‌دهد سوق سالخوردگي سوي به را
دچار سالمندي پديده با برخورد هنگام در تا دارد برنامه‌ريزي به
در بپردازد مسئله اين طرح به دارد سعي مطلبزير نشويم روزمرگي
بخش‌با اين در.شديم آشنا جهان در وضعيت‌سالمندي بخش‌نخست‌با
.مي‌شويم آشنا آن پيامدهاي و ايران در وضعيت‌سالمندي
نظر از جمعيت‌ايران
جوان بسيار سني ساختار
سال 1370 در. است
از درصد تقريبا 5/45
سال زير 15 جمعيت‌ايران
نسبت‌افراد. داشت قرار
كل به آن سال از 15 كمتر
هيچيك‌از جمعيت‌در
كشور عمومي سرشماري‌هاي
نبوده درصد از 42 كمتر
جمعيت افزايش‌نسبي. است
فاصله در 014ساله
اثر بر و 1345 سالهاي 1335
كاهش و بهداشتي وضع بهبود
سال كم كودكان مير مرگ‌و
فاصله در اما شده ، حاصل
به‌ويژه ـ 1365 ، سالهاي 1355
عوامل انقلاباسلامي ، از بعد
هاي سياست و سياسي ـ اجتماعي
موجبافزايش‌نرخ تشويقي
سبب نتيجه در و باروري ،
جمعيت‌شده شمار رفتن بالا
واقعي رشد ميزان است
سالهاي فاصله جمعيت‌در
حدود 7/2و در 13451355
در 1365-سالهاي 1355 بين
. است بوده درصد حدود 9/3
رشد ميزان‌هاي متوسط جدول 3
دوره‌هاي در جمعيت‌را
سرشماري‌هاي بين دهساله
نشان ذيل شرح به عمومي
.مي‌دهد
جمعيت‌در رشد كاهش‌ميزان
به سالهاي 13451355 فاصله
سياست‌كنترل اجراي دليل
جهت تلاش‌در و مواليد
افزايش‌سريع از جلوگيري
. است جمعيت‌بوده
دهساله دوره در گرچه
جمعيت رشد نرخ 13551365
گرديد ، بالغ به 91/3درصد
دولت اخير سالهاي در اما
جمعيت خطرات‌انفجار متوجه
اجراي با و شده كشور در
خانواده تنظيم برنامه‌هاي
آهنگ‌افزايش از كرده سعي
نمودار 1 جمعيت‌بكاهد ،
سال 1367 از كه مي‌دهد نشان
متولدين ميزان از بعد به
در و شده كاسته ثبت‌شده
جمعيت سرعت‌رشد نتيجه
البته. است يافته تقليل
سني هرم كاهش‌در اين
جمعيت‌انعكاس
جمعيت‌زير 5 در يافته‌و
توجهي كاهش‌قابل ساله
رشد نرخ.مي‌شود مشاهده
در سال 1374 براي جمعيت‌را
محاسبه حدود 75/1درصد
.كرده‌اند
سالهاي كاهش‌در اين اگر
و يابد ، ادامه همچنان بعد
ساله 64-سني 25 گروه اگر
درصد حاضر 8/32 حال در كه
تشكيل را جمعيت‌ايران از
وارد آتي سالهاي در مي‌دهد ،
ساله 65) سالمندان سني گروه
است بديهي شود ، (بيشتر و
دهه يا 4 پس‌از 3 كه
سالخوردگي جمعيت‌ايران
.كرد خواهد تجربه را سنگيني
در كه تغييراتي بنابراين ،
سني ساختار در آينده دهه‌هاي
به‌وقوع‌خواهد جمعيت‌كشور
كه شد پيوست‌موجبخواهد
تر جمعيت‌ملموس سالخوردگي
سالخوردگي به‌دنبال.شود
در منفي پديده ، دو جمعيت
بروز ايران جامعه اقتصاد
.كرد خواهد
از:كار كاهش‌نيروي 1ـ
فعال كار نيروي از سويي
و شد ، خواهد كاسته جامعه
اولا معناست‌كه بدان اين
و ماليات‌پردازها شمار از
در و شده كاسته بيمه‌پرداز
موجبكاهش‌درآمد هم نتيجه
موجبتقليل هم دولت‌و
بويژه بيمه ، صندوقهاي درآمد
اجتماعي ، تامين سازمان
اگر ثانيا ، .شد خواهد
-اقتصادي كلان برنامه‌ريزي
به توجه با به‌دقت‌و جمعيتي
انجام جمعيتي پارامترهاي
برتر تكنولوژي از و نگيرد ،
مي‌تواند نشود ، استفاده نوين
ناخالص موجبكاهش‌توليد
اثرات گاه آن شده ، داخلي
خواهد دنبال به بسياري منفي
مي‌توان جمله كه‌از ، داشت
گفت‌موجبكاهش‌صادرات
سپس محصولات‌صنعتي ،
كاهش ، افزايش‌واردات
درنتيجه و ارزي ، ذخاير
و خارجي افزايش‌بدهي‌هاي
ترازها افزايش‌كسري بالاخره
.گردد
:جامعه تكفل افزايش‌بار 2ـ
جمعيت‌بار سالخوردگي اثر در
نسبت‌سالخوردگان) جامعه تكفل
(كار سنين جمعيت‌در به
از.كرد خواهد افزايش‌پيدا
بگير مستمري افراد شمار سويي
شمار ديگر سوي از و بازنشسته
حمايت نيازمند سالمند افراد
عامل دو اين. رفت خواهد بالا
سويي از كه شد موجبخواهد
بيمه صندوقهاي مالي بار
به كه افزايش‌پيداكند
بحران‌هاي موجببروز احتمال
تعديل آنگاه شده ، مالي
ضروري را ها كمك برنامه‌هاي
آن دنبال به كه مي‌سازد ،
شدت بيمه‌شدگان نارضايتي
ناراحتي‌هاي كرده ، پيدا
دنبال به را سياسي و اجتماعي
.(فرانسه نمونه)داشت خواهد
مالي بار ديگر ، سوي از
هزينه و حمايتي سازمانهاي
و رفته بالا پزشكي هاي مراقبت
دولت‌افزوده تعهدات‌مالي بر
آن نتيجه كه شد ، خواهد
عمومي بودجه مالي افزايش‌بار
بايد البته.بود خواهد كشور
و نشده دير تا كه كرد تاكيد
دست‌به ، است فرصت‌باقي
بلند برنامه‌هاي و طرح‌ها تدوين
.زد جمعيتي ـ اقتصادي رشد مدت‌تنظيم
كشورهاي تجربه‌هاي به نگاهي
و توسعه حال در و صنعتي
اوضاع با آنها مقايسه
رفاهي -اجتماعي -اقتصادي
و لطف‌نبوده از خالي ايران
و تجاربآنها از آموختن با
و تاميني برنامه مطالعه
در را ما مالي فشارهاي
ياري بعدي برنامه‌ريزي‌هاي
.مي‌رساند
فشارهاي و اجتماعي تامين
مالي
ايران مورد
هاي حمايت و اجتماعي تامين
خاص مسايل از همواره رفاهي
بويژه ، و جهان ، كشورهاي
. است بوده صنعتي ، كشورهاي
ايران در اجتماعي بيمه گرچه
كشورهاي با مقايسه در
و ندارد طولاني سابقه اروپايي ،
در بيمه هاي فعاليت اولين
توسط شمسي سال 1300 در ايران
شروع انگليسي بيمه يك‌كمپاني
در حمايتي سازمانهاي اما شد ،
مذهبي و سنتي ريشه‌هاي ايران
سنگين بار و داشته طولاني
دوش بر را اجتماعي هاي حمايت
البته.دارند هنوز و داشته
اغلببين بيمه‌اي سازمانهاي
تاسيس تا 1343 سالهاي 1331
خود توسعه مراحل هنوز و يافته
دليل همين به و مي‌گذرانند ، را
جمعيت بخش‌از بيشترين هنوز
بازنشستگي بيمه هيچگونه كشور
استقرار با البته.ندارند
تامين فراگير يك‌نظام
گسترش‌شبكه‌هاي و ملي اجتماعي
به مي‌توان اجتماعي بيمه‌هاي
.آمد اهداف‌مطلوبنايل
سازمان هاي فعاليت خدمات‌و
در ايران اجتماعي تامين
كرده گسترش‌پيدا اخير سالهاي
تحت‌پوشش را متعددي اقشار و
توجه با. است داده قرار بيمه
سازمان مستمري‌بگيران شمار به
كار از بازنشستگان ، سازمان)
در كه (بازماندگان و افتادگان
نفر حدود 833802 در سال 1373
شمار با آن مقايسه و بودند
پرداخت‌حق حال در بيمه‌شدگان
نفر ميليون مرز 4 از كه بيمه
نتيجه سادگي به مي‌توان گذشته ،
تامين سازمان گرفت‌كه
بلوغ دوران به هنوز اجتماعي
از قبل مراحل و نرسيده خود
رقم كه چرا مي‌گذراند ، را بلوغ
با مقايسه در مستمري‌بگيران
حال بيمه‌شدگان‌در شمار
ناچيزي رقم بيمه پرداخت‌حق
تامين نظر از سازمان و ، است
در مي‌تواند خود هزينه‌هاي مالي
بايد اما.باشد وضعيت‌مطلوبي
امر اين كه كرد بلادرنگ‌اضافه
مسئولان موجبخشنودي نبايد
بيمه‌شدگان نيز و سازمان
عظيم خيل كه هنگامي چون باشد ،
سن به حاضر جوان بيمه‌شدگان
سنگيني بار برسند ، بازنشستگي
خواهند دوش‌سازمان بر را
زياد احتمال به گذاشت‌و
مالي بحران با را سازمان
مشاهده بخش‌درمان در هم مالي بحران اين.كرد خواهند مواجه شديدي
مي‌تواند عظيم كه‌جمعيت‌سالخورده شد ، خواهد
هاي مراقبت هزينه سنگيني
در هم و كند ، تشديد را درماني
رفتن بالا با كه بخش‌بيمه ،
نيز و مستمري‌بگيران شمار
كه دستمزدها افزايش‌حداقل
وابستگي آن به مستمري‌ها حداقل
را بخش‌بيمه هزينه دارد ،
كه اين مگر.افزايش‌دهد
با اكنون هم از سازمان مسئولان
و صحيح سرمايه‌گذاري‌هاي تدابير
و كارا مديريت‌اقتصادي
بلندمدت برنامه‌ريزي‌هاي
را شده انباشته ذخاير و منابع
.گيرند كار به بهينه طور به
آن مبين آماري هاي واقعيت
افزايش‌بازنشسته‌ها است‌كه
افزايش‌بيمه از سريع‌تر بسيار
زنگ‌خطري اين است‌و شده‌ها
را آتي مالي فشارهاي است‌كه
جدول 5مي‌دارد پيشاپيش‌اعلام
ده يك‌دوره در كه مي‌دهد نشان
شمار تا 1373 از 1363 ساله ،
در و برابر دو شده‌ها بيمه
سه بازنشسته‌ها شمار مقابل
. است شده برابر
ايران در حمايتي نهادهاي گرچه
برخي اما دارند ، طولاني سابقه
اخير دهه‌هاي در آنها از
و يافته دولتي -رسمي شكل‌هاي
خود رسمي‌به سازمان تشكل‌هاي
هنوز اين ، بنابر گرفته‌اند ،
توانايي و بوده جوان بسيار
از بسياري تحت‌پوشش‌گرفتن
بويژه گروه‌هاي‌جمعيت‌هدف ،
بخش‌كشاورزي نيازمند گروه‌هاي
اين بر قرار اگر.ندارند را
تامين فراگير طرح در كه باشد
توان حمايتي نهادهاي اجتماعي
گسترش را فعاليت‌خود و
را نيازمند اقشار كليه و داده
هزينه تحت‌پوشش‌بگيرند ،
عمومي بودجه بر را سنگيني
.كرد خواهند دولت‌تحميل
ساختار به توجه با اين بنابر
بخش در بويژه ، جمعيت سني
نرخ به توجه با و كشاورزي ،
سال چند در افزايش‌جمعيت‌كه
كاهش‌گذاشته ، به رو اخير
كه است‌بگوييم كاملاموجه
در اكنون هم از دولت‌بايد
شديدتري مالي فشار انتظار
طرف‌بخش‌جمعيت‌سالخورده از
باشد ، بعدي دهه‌هاي در نيازمند
سازمانهاي نيز دولت‌و اگر
اخير حادثه نمي‌خواهند مربوطه
دهد ، رخ ايران در مردم رفاه و تامين با رابطه در فرانسه
عظيم باخطر مجدانه و آگاهانه بايد
جمعيت سالخوردگي كه مالي
برخورد آورد ، خواهد بوجود
پيشاپيش‌برنامه‌هاي و كرده
ميان جمعيتي -اقتصادي تنظيم
دستور در بلندمدت‌را مدت‌و
.دهند قرار روز
ضمن مي‌كنيم سعي درذيل ما
چند خود ، نوشتار جمعبندي
نيز عملي‌پيش‌گيرنده پيشنهاد
.دهيم ارائه
پيشنهادها و جمعبندي
مطالبمذكور ، به توجه با
هر صراحت‌گفت‌كه به مي‌توان
مراحلي تاريخ طول در جمعيتي
عمر شبيه كه مي‌كند طي را
ميانسالي جواني ، : است انساني
طبق اين بنابر.وسالمندي
چند در ايران جمعيتي ، الگوهاي
را سنگيني سالمندي آينده دهه
سالمندي.كرد خواهد تجربه
در منفي پديده جمعيت‌دو
كاهش مي‌آورد1ـ بوجود جامعه
افزايش‌بار كار ، 2ـ نيروي
دو اين پيامدهاي كه تكفل ،
مالي پيدايش‌فشارهاي پديده
از جامعه ، متعدد هاي بخش بر
و كشور ، اجتماعي تامين جمله
تامين سازمان راس‌آن ، در
با.بود خواهد اجتماعي
مالي فشارهاي پيدايش‌چنين
در را خاصي تدابير مي‌توان
:كرد اتخاذ خطمشي‌ها با رابطه
موجب كه هايي سياست ، نخست
چند طول در مالي اوضاع بهبود
كه تاثيري و مي‌شود آينده سال
مدت‌طولاني‌تر مي‌گذارد جا به
دوم ، . داشت خواهند ادامه
موجبتغيير كه هايي سياست
درمان و مستمري‌ها نظام‌هاي
كه هايي سياست سوم ، .شد خواهد
اثرات تعديل هدفشان
افزايش طريق از سالخوردگي
. است كار نيروي
براي ها سياست مهم راه‌هاي
در مستمري‌ها نظام‌هاي تعديل
شامل آتي ، هاي چالش قبال
كاهش بيمه ، حق نرخ‌هاي
جمله از) مستمري پرداختي‌هاي
بردن بالا و (جايگزيني نرخ‌هاي
اثرات ، است بازنشستگي سن
سنين مركبكاهش‌جمعيت‌در
افزايش‌شمار و كار
معناست اين به مستمري‌بگيران
در بسيار هاي افزايش حتي كه
هايي كاهش يا بيمه حق نرخ‌هاي
جهت مستمري‌ها پرداختي‌هاي در
نظام‌هايي آن در توازن برقراري
مشكلات‌مالي بزرگترين با كه
خواهد ناكافي هستند ، مواجه
.بود
صرفا بيمه حق افزايش‌نرخ‌هاي
صندوق‌ها افزايش‌درآمدهاي مثابه به
مقابل است‌در لازم و مي‌شود تلقي
ارزيابي افزايش‌درآمدها ديگر راه‌هاي
براي بازنشستگي سن بردن بالا.شود
چشم‌انداز نظام‌ها در مجدد تراز ايجاد
امتياز اين با مي‌آورد ، فراهم را وسيع‌تري
موجب است‌كه دوگانه‌اي اثر داراي كه
اثر در كه منفي پديده دو رفتن بين از
آمده ، بوجود جامعه جمعيت‌در سالخوردگي
كار سنين افزايش‌جمعيت‌در مي‌گردد1ـ
ناخالص‌داخلي افزايش‌توليد اين بنابر و
بسيار ، هاي ماليات و بيمه‌ها پرداخت‌حق و
سبك‌شدن و مستمري‌بگيران شمار كاهش‌در -2
.جامعه تكفل بار
حال در كه مي‌رسد نظر به چنين كلي ، طور به
زمينه وسيع‌ترين بازنشستگي افزايش‌سن حاضر
فراهم فشارها گونه اين آوردن پايين براي را
نشان ديگر كشورهاي در تجربه بويژه ، .مي‌آورد
عملي و ممكن راه بازنشستگي افزايش‌سن كه مي‌دهد
اگر كه كرد توجه بايد منتها است خطمشي‌ها به مربوط
عمل اين افزايش‌يابد ، سال بازنشستگي 3 است‌سن قرار
افزايش ماه الي 6 مثلابين 4 سال هر و بتدريج بايد
دولت راس‌آن در و تاميني سازمانهاي و بيمه‌اي صندوقهاي اگر.كند پيدا
مساله نخواهند ، است تاميني سازمانهاي مالي تامين‌كننده كه
مدت‌منطقي طولاني هاي سياست رابطه اين در و كنند تلقي جدي را
مالي فشارهاي با دور چندان نه آينده در نمايند ، اتخاذ عملي و
.شد خواهند مواجه شديدي
يوسف‌نراقي
جدول 3
رشد دوره‌ميزان
درسال درصد 1335134513/3
سال در درصد 1345135571/2
سال در درصد 1355136591/3
.ص36 زنجاني ، دكتر:ماخذ
جدول 5
بازنشسته‌ها شده‌ها سـال‌بيمه
13632114886 82562
13642216188 87454
1945523 95228 1365
13662152414 102966
13672384228 115324
13682696082 141920
13692842107 158754
13703108168 175455
13713312631 198522
1372 241499
13734301629 267527
ايران در اجتماعي تامين:ماخذ
بيمه‌شده‌ها علت‌كاهش‌شمار
روش تغيير سال اين در
روش به محاسبات‌دفتري
دو در كه ، است بوده كارتكسي
روش اين تكميل با و بعد سال
مجددا بيمه‌شده‌ها شمار
.افزايش‌مي‌يابد
:منابع
متعدد شماره‌هاي -اجتماعي تامين سازمان هفته‌نامه آتيه ، 1ـ
.تيرماه 1375 شماره 1014 ، 20 همشهري ، روزنامه 2ـ
مقالات مجموعه معاونت‌حقوقي ، اجتماعي ، تامين سازمان 3ـ
تهران ، 1374 بين‌المللي ، گزارشات‌امور و
، جمعيت جامعه‌مجله در تقوي‌سالخوردگان الله نعمت دكتر 4ـ
و 12 ، 1374 شماره 11 پژوهشي علمي فصلنامه
مطالعات‌و مركز ايران ، در شهرنشيني جمعيت‌و زنجاني ، الله حبيب دكتر 5ـ
ايران ، 1371 معماري و تحقيقات‌شهرسازي
.ص14 شماره 15681 ، كيهان ، 6ـ
، اسكاپ منطقه كشورهاي در اجتماعي تامين ملل ، سازمان 7ـ
پژوهش عالي موسسه انتشار ، شركت‌سهامي يوسف‌نراقي ، ترجمه
تهران ، 1375 اجتماعي ، تامين
548CD, Economic.
Outlook, 57 June, 1995
9 United Nations, Economic.
and social survey of Asia and the Pacific, 1995
