پنجم ، شماره 1259 مه 1997 ، سال ارديبهشت 1376 ، 20 سه‌شنبه 30
|
|
سنتي سردرهاي بر مردم محبت و هنر نقش
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
همدان سنتي سردرهاي نقش‌پردازي و معماري شيوه‌هاي در كاوشي
ذوق‌و دهنده نشان همدان شهر سنتي سردرهاي و خانه‌ها بيروني نماي
است انساني به‌ارتباطات نسبت مردم احترام و دقت
...محبت و هنر نقش
ميهن جاي‌اين جاي در را ايران بزرگ فرهنگي‌ملت يادگارهاي ميراث‌ها
ميراث‌هاي در را مشتركات‌فرهنگي اين از بخشي.مي‌توان‌يافت پهناور
.كرد جستجو بايد ايراني اقوام معماري مربوطبه
از خود مسكوني خانه‌هاي به‌ويژه معماري‌بناها در ديرباز از ايرانيان
.مي‌بردند بهره هنري ويژه ظرافت
اين در.است ايران مردم كم‌نظير اين‌ذوق گوياي خانه‌ها ، سنتي سردرهاي
آجر درقالب اطهار ائمه مقدس نام‌هاي پروردگارو اسماء سردرها ، نوع
گوناگون كتيبه‌هاي در شيشه‌تراشي سنگ ، روي بر آجركاري ، حجاري تراش ،
سبك‌هاي و شيوه‌ها سنتي‌زيباترين سردرهاي از بسياري در و بسته نقش
ترتيب اين به.است شده گرفته كار به كاشيكاري ، و تزييني ، آجركاري
بودند ، قايل ميهمانان براي كه ويژه‌اي احترام و عزت ايران مردم
پژوهشگران ، گفته به مي‌آراستند ، شكل زيباترين به را سردرخانه‌ها
زيبايي‌و از چشم‌اندازها و معابر عمومي ، مناظر داشتند سعي ايرانيان ،
نيكو سنت همين به بنا نيز سردربناها ، و باشد برخوردار لازم آرامش
ويژه نقش‌پردازي و معماري و فرهنگي ميراث‌هاي در كاوش با.مي‌شد آراسته
طول در ايران مردم ارزشمند و غني فرهنگ به مي‌توان سنتي سردرهاي
.يافت بيشتري آگاهي هزاره‌ها
كه‌توسط همدان سنتي سردرهاي رادرباره فشرده‌اي گزارش شماره اين در
است ، تهيه‌شده همدان در همشهري ياري‌خبرنگار علي‌اكبر همكارمان
:مي‌خوانيم
شهرهاي كهن‌ترين از سال پانصد و هزار دو از بيش قدمتي با همدان
واقع در شهر اين باستاني وآثار مي‌شود محسوب جهان و ايران
حاضر عصر تا اسلام از پيش دوران معماري‌هاي و مختلف دوران از مجموعه‌اي
شهركهن اين فرهنگي ميراث‌هاي كيف و كم و ريشه‌ها.برمي‌گيرد در را
نگاهي حاضر ازگزارش اصلي هدف و بگنجد يك‌گزارش در كه است آن از فراتر
و (بازارچه‌ها) چمن و (محله‌ها) كوي‌ها آمدن بوجود چگونگي به گذرا
در پيشين ادوار در.است همدان شهر در آنها سنتي بافت در موثر عوامل
و آب و مي‌شد داده تشخيص زندگي براي مناسبي محل كه شهر از قسمت هر
براي گروهي بطور وفاميل اقوام و طايفه‌ها بود زندگي‌فراهم شرايط
و دشمنان هجوم دفاع‌درمقابل و بيشتر همبستگي و وامنيت راحتي
اين با و مي‌كردند به‌خانه‌سازي اقدام و تجمع غارتگران‌درمحوطه‌اي
كوي‌ها اينمينامند آنهاراكوي كه مي‌آمد بوجود روش‌محله‌هايي
آن در اهالي بهداشت براي حمام دو يا يك و بودند سكونت محل تنها
جز به نداشتند مشكلي خود مسكوني محله‌هاي در اهالي اين.مي‌شد ساخته
تهيه را آنها راحتي به بتوانند كه خود نياز مورد مصرفي مواد تهيه
بازارچه‌هايي آنها بين در كه مي‌شد باعث محله‌ها نياز اين ;نمايند
معروف بازارچه‌ها اين كه آيد بوجود اهالي مصرفي مواد تامين به‌منظور
آنها به كه راهي طريق از كه داشتند چمن يك كوي چند هر.هستند چمن به
پارچه سبزيجات ، ميوه ، گوشت ، نان ، قبيل از مصرفي مواد هم مي‌شد منتهي
ساير با مي‌شد به‌راحتي چمن اين بوسيله هم و مي‌گرديد تهيه مواد ساير و
سنتي شهرسازي اين از گوناگوني نمونه‌هاي.كرد برقرار ارتباط كوي نقاط
و مصلي محله و محله‌حاجي ارتباط مي‌توان كه است موجود همدان شهر در
همين به و.برد نام حاجي محله چمن بوسيله را بيگ آقاجاني و سرگذر
در ديگر كوي‌هاي با چمن با كوي هر انتهاي كه برد پي مي‌توان ترتيب
شماري طويل و پهن خيابانهاي ايجاد با امروزه كه چند هر.است ارتباط
در مصرفي مواد به نياز و زندگي عامل اين و رفته‌اند بين از كوي‌ها از
گذشته در روش اين و داشته را فراواني تاثير سنتي شهرسازي نقشه جهت
جامعه نيازهاي چون اما و.مي‌كرد حل را مردم اقتصادي مسائل از بسياري
شهرها به غارتگران هجوم به توجه با زمان آن در است ديگري مكمل يك هر
كه بود عواملي مهمترين از يكي اين و داشتند امنيت به مبرم نياز مردم
به كه را امنيت اين مي‌كردند تلاش بنابراين و بودند طالب و محتاج مردم
از داشتند سعي بنابراين.آورند بوجود بود خطر معرض در مختلف علل
كه پيچ در پيچ كوچه‌هاي آوردن بوجود و نفوذناپذير خانه‌هاي ساخت طريق
به پيچ هر درخم و بود مناسبي دفاعي دژهاي دشمنان هجوم هنگام به
و خودبپردازند خانه‌هاي از دفاع و مقابله به و گرفته سنگر راحتي
اين تهيه رااز ما اصلي منظور چوبي‌كه درهاي‌محكم ساختن همچنين
طي از بعد ديگري بيروني‌و قسمت در يكي كه تشكيل‌مي‌دهد گزارش
ابزار از مي‌گرفت قرار كم‌ارتفاع و تاريك دالانهاي درانتهاي مسافتي
متجاوز فرد كه مي‌شد باعث كوتاه دالانهايبود دفاعي ساختار همين
.كند پيدا راه اندروني قسمت به و شده دالان داخل نتواند اسب بر سوار
وسيله امنيت افتادن خطر به هنگام يكديگر با بامها اتصال همچنين
عوامل از ديگر يكي.بود اطلاع‌رساني و ارتباط برقراري براي مناسبي
.است بوده شهر مردم تعصبات و فرهنگي شرايط شهرها خانه‌سازي در موثر
حداقل دادن قرار و بلند ديوارهاي احداث با مي‌شود ديده كه بطوري
اين بر سعي كوتاه و بلند دالانهاي ساخت و كوچه به مشرف پنجره‌هاي
بر علاوه.سازند جدا آن ازاندروني را خانه بيروني قسمت داشتندكه
درگذشته آنچه دشواريهايي تحمل‌چنين و مشكلات و مسائل اين همه
نامحرمان ازديد نواميس حفظ بود ، حائزاهميت بسيار مردان براي
موجود دالانهاي در خانه از خروج هنگام نيز خودبانوان.است بوده
شخص يا و.داشتند اسلامي حجاب و چهره بر نقاب حتي و كامل پوشش
ذكرياالله و دالان از عبور با داشت را منزل به ورود قصد كه نامحرمي
دق‌الباب هنگام به حتي و مي‌ساختند آگاه خويش ورود به نسبت را بانوان
دربهاي به كه هنگامي.مي‌دادند قرار كامل توجه مورد را نكته‌هائي
دق‌البابي.مي‌شود ديده دربها طرف دو در دق‌الباب دو مي‌كنيم دقت قديمي
كه دق‌البابي و مردان به متعلق مي‌شود ديده بم صداي با و خشن بصورت كه
.دارد تعلق بانوان به است خشونت و خشكي از دور به و منحني شكل به
شهرها و كوچه‌ها نماي و خانه‌ها بافت در معماري ظرافت‌هاي اين مراعات
قبله سمت به خانه‌ها اكثر آن بر علاوه و داشته‌اند نيز فراواني تاثير
موثر عوامل از همچنين فرهنگي ميراث كارشناسان گفته به.مي‌شدند ساخته
همدان.است هوايي و آب شرايط همدان شهر در خانه‌سازي چگونگي در ديگر
بسر سرما در سال مدت بيشتر و است ايران شهرهاي سردترين از يكي
راحتي به مي‌توان مهاجم بادهاي و آسماني نزولات به توجه با.مي‌برد
شرايط به توجه با.ديد خانه‌سازيها روي بر را شهر هواي و آب تاثير
مي‌بينيم و است باد وزش گيرد قرار توجه مورد بايد كه مسئله‌اي شهر جوي
شده آن بر سعي و گرفته قرار توجه خانه‌هامورد ساخت در مسئله اين كه
پنجره‌هاي ساخت از يا و بسازند شرق يا و جنوب سمت به را خانه‌ها كه
همدان كهنسالان از يكي.است شده خودداري باد وزش سمت در بي‌مورد
كوچه‌هاي ما ذهن در مي‌آيد زبان به قديمي خانه‌هاي نام وقتي:مي‌گويد
بلند و تاريك ودالانهاي كاهگلي ديواره‌هاي خاكي ، و پيچ در پيچ و باريك
خانه‌سازي اما.دارند خود در خانه‌ها اينگونه كه ومشكلات چوبي دربهاي و
نكات داراي بلكه نمي‌شود خلاصه نكات اين در تنها ما قديمي و سنتي
به‌گچبريهاي مي‌توانيم نمونه كوچكترين به‌عنوان.مي‌باشند نيز مثبتي
اين آورنده كه‌بوجود خاص مهارتي كنيم ديوارهادقت و سقفها جالب
سنتي سردرهاي به اگر وهمچنين.مي‌كنيم مشاهده را سطوح‌است و نقوش
زيباو آجركاريهاي سردرها بيشتراين كه مي‌بينيم كنيم دقت
اين كننده مشخص بخوبي و گرفته انجام استادي كمال در سنگ‌كاريهايي
باستاني درشهر.دنياست زنده هنرهاي از يكي هنر اين كه است مطلب
و معماران و مي‌شد داده زيادي بهاي خانه‌ها بيروني نماي به همدان ،
پديد را آثاري زياد ، دقت و حوصله وقت ، صرف با ذوق با هنرمندان
سردرهاي.برخوردارمي‌باشد بالايي بسيار ازارزش امروزه كه آورده‌اند
.است ارزش با آثار اين زمره همدان‌در شهر سنتي
آن هنرمندان و بوده آن صاحب و خانه وضعيت‌داخلي بيانگر تزئينات اين
را سردرهايي زيباچنين و زياد آجركاريهاي و قوسها از توانستند زمان
سكوهاي متوجه كنيم دقت قديمي سردرهاي بيشتر در اگر.آورند بوجود
به شايد كه سكوها اين.مي‌شويم درگاه هر پايه‌هاي اطراف در كوچكي
به اصل در استفاده‌مي‌شود بنا زيبايي براي يا خستگي رفع جهت اشتباه
از نشاني را آتش ملت‌ايران كه درزماني.مي‌گردد زرتشت‌باز دوران
هر كه اجاقهايي شكل به اينسكوهاميدانستند پليدي از ودوري پاكي
ورودي‌آن درب و مي‌گرديد همان‌خانه‌روشن كودكان توسط مي‌بايد صبح
آتش اين كه منازلي در و...است مي‌ديده خود رابه آتش صبح هر در خانه
نبوده كودك داراي خانه آن كه است بوده مسئله اين بيانگر نبوده روشن
كه خانه‌اي مورد در كور اجاق اصطلاح و.هستند كور اجاق اصطلاح به و
در اين‌اجاقها خاكستر.است شده اجاقهاگرفته همين از است بچه بدون
روشن سال‌نو در دوباره را آتش و خالي‌شده سوري چهارشنبه
اين كه منظم‌سردرهاست و زيبا ديگرآجركاري‌هاي مسئله.مي‌كرده‌اند
به بيننده‌را هر كه خانه‌است همان سنتي و زيبا نشانگرمعماري خود
به كه آجركاريهايي مي‌كند جلب خود به سردرها اين از عبور هنگام
و هشت تراش و راسته و خفته تراش ، موج آجر حصيري ، بيدار ، خفته نام‌هاي
نوع اين در لوزي و شش تراش و راسته و خفته موج تراش آجر مربع ،
قوسهاي از استفاده همچنين و دارند خاصي زيبايي مي‌شود ديده سردرها
و سردرهاست اين به خاص توجه نشانگر خود درگاهها اين معماري در جالب
توجه كه ديد خواهيم نمائيم توجه سردر يك كلي نماي به اگر سوئي از
زيبا دق‌البابهاي و ميخها وگل محكم الوارهاي از و شده آن به خاصي
.دارد زمان آن در نجاري صنعت پيشرفت از نشان كه گرديده استفاده
