پنجم ، شماره 1264 مه 1997 ، سال خرداد 1376 ، 26 دوشنبه 5
|
|
جديد شهرهاي براي تكاملي مرحله 4
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
بخش واپسين - ايران در جديد شهرهاي
ابهامات با و ناآشنابوده پديده‌اي سوم جهان در جديد شهرهاي ايجاد
است روبه‌رو بسياري
داراي و متفاوت يافته ، توسعه كشورهاي از يك هر در جديد شهرهاي تجربه
و اروپا) غربي كشورهاي در كه آنچه ديگر ، عبارتي به.است اختلاف
ثانيا.دارد تفاوت ديگر كشور به كشوري از افتاده ، اتفاق (امريكا
و اساسي اختلافات شرق ، بلوك كشورهاي تجربه با آنها ، مجموع تجربه
از پيش چه جديد ، شهرهاي راهبرد اينكه به توجه با اما.دارد ماهوي
و اجرايي شيوه‌هاي وجودي ، ضرورت‌هاي نظر از آن ، از پس چه و انقلاب
كشورها اين با لذا.است غربي كشورهاي از برگرفته شهرسازي ، الگوهاي
:است زير شرح به كلي شباهتهاي داراي
صنعتي انقلاب وقوع پس‌از اروپا ، در جدي طور به راهبرد اين انتخاب -1
جامعه از تحول) است بوده كشور شدن روندصنعتي همپاي نيز ايران در و
.(صنعتي كشاورزي‌به
وقوع با كه معني بدين.است بوده يكسان دو هر در وجودي ضرورت‌هاي -2
شهرها ، طرف به روستاها از گسترده مهاجرتهاي آن پي در و صنعتي انقلاب
فوق شهرهاي در نتيجه ، در كه آورده وجود به را ميليوني و بزرگ شهرهاي
و حاشيه‌نشيني آلودگيها ، انواع ترافيك ، مسكن ، :قبيل از مشكلات ، انواع
و پاسخي جديد ، شهرهاي ساختن و احساس...و رواني و اجتماعي آسيبهاي
از پس نيز ، ايران در.است بوده شده ياد مشكلات از اجتناب براي راه‌حلي
گسترده موجهاي پيدايش و ارضي اصلاحات قانون اجراي و كشور شدن صنعتي
افزايش نتيجه در و شهري مشكلات و معضلات با بزرگ ، شهرهاي مهاجرتي ،
براي جديد ، شهرهاي راهبرد به لذا و شدند روبه‌رو آنها در جمعيت تراكم
رو آن ، كاهش يا و بزرگ شهرهاي در جمعيت تراكم افزايش از جلوگيري
.شد آورده
پايين به بالا از رفرم يك دو ، هر در جديد شهرهاي ايجاد راهبرد -3
بودجه تامين آنها وسيله به و طراحي دولتها توسط زيرا ، ;مي‌شود محسوب
هم به بسيار نظر اين از ايران و فرانسه مورد ويژه به)مي‌شود اجرا و
انجام دولت توسط پروژه اوايل ، در نيز ، كشورها بقيه در و (شبيه‌اند
شده فعال زمينه اين در خصوصي بخش بعد سالهاي در كه چند هر -مي‌گرفت
.است
و ابزار وبه‌كارگيري طراحي و ساخت مراحل و اجرايي شيوه‌هاي در -4
توجه و انبوه‌سازي مسكن ، مصرف اعمال‌الگوي و جديد معماري و تكنولوژي
شباهتهاي ايران و غربي كشورهاي تجربه بين نيز ، ..ارتفاع‌و به
بومي معماري شيوه تلفيق در سعي اخير سالهاي در فقط.دارد وجود زيادي
و نبوده موفق چندان شده ، انجام تغييرات كه است شده جديد معماري با
.آورد به‌وجود است نتوانسته را متفاوتي الگوهاي
تمدن كه همان‌گونه پيشرفته كشورهاي و ايران در جديد شهرهاي تجربه
عرصه به پا پيشرفته كشورهاي در دنيا ، ديگر جاي هر از زودتر صنعتي ،
و اختراعات و ابداعات همچنين و آن زاييده مشكلات و مسايل گذاشت ، وجود
شهرهاي پديده اگر.است كرده ظهور آنجا در بار نخستين نيز ، راه‌حل‌ها
تحول لوازمات از و بدانيم نوين تمدن زاييده را ، امروزي شكل به جديد
در جديد شهرهاي ساختن موج كنيم ، فرض صنعتي به كشاورزي از بشري جامعه
همين به.است شده آغاز ما كشور از زودتر بسيار پيشرفته ، كشورهاي
عبارتند تفاوتها اين.دارند تفاوت يكديگر با محتوا و شكل در لحاظ
:از
پيشرفته كشورهاي معناكه اين به (تكامل در و شروع در) فاز تفاوت -1
و چاره‌جويي نتيجه در و آن ومشكلات شهرها انفجار پديده به زودتر
شهري مشكلات و مسايل شروع.كردند اقدام جديد شهرهاي راهبرد انتخاب
آرماني شهرهاي ايده و سال 1830 در انگلستان در صنعتي انقلاب از ناشي
همين در (سيمون سن و فوريه آون ، ) تخيلي سوسياليستهاي توسط نيز ،
.شد ارايه سالها
به مربوط اروپا ، در شهرها انفجار پديده ;بياييم جلوتر كمي اگر
كه شهرها ، باغ ايده آن ، اول دهه در كه است بيستم قرن آغازين سالهاي
هوارد ابنزر توسط مي‌شود ، محسوب نوين شكل به جديد ، شهرهاي اوليه هسته
و بگذريم آرماني شهرهاي ايده از چنانچه حال ، شد ارايه انگلستان در
آن ارايه زمان از بناميم جديد شهرهاي اوليه هسته را شهرها باغ اگر
جديد شهرهاي ايجاد سابقه كه ، حالي در.مي‌گذرد سال از 90 بيش تاكنون
فولاد) برمي‌گردد قبل سال از 30 كمتر حدود به ايران ، در امروزي شكل به
يك حداقل كه (ميلادي دهه 60 با مقارن شمسي شاهين‌شهر 1350 و شهر 1346
.مي‌شود ديده آن شروع و قدمت در ساله زماني 60 اختلاف
مرحله چهار جديداز شهرهاي ;شد ذكر نيز گذشته در كه همان‌گونه اما
:است آمده زير در نيز زماني‌آنها موقعيت كه گذشته‌اند تكاملي
(ميلادي 1830) آرماني شهرهاي -1
(ميلادي 1901) شهرها باغ -2
مادرشهري ، رشدمناطق با مقابله براي سياستي هدف با جديد شهرهاي -3
در و ميلادي سال 1937 انگلستان) ازآن پس و دوم جهاني جنگ با مقارن
.(ميلادي سال 1950 فرانسه
جهت در هدف‌ابزاري با ميلادي و 70 دهه 60 از پس جديد شهرهاي -4
.سطح‌ملي در شهري توسعه و جمعيت توزيع
در.ندارد وجود شهرهاي‌جديد ايده تكامل چهارگانه مراحل ما ، كشور در
نگرفته صورت عملي شهرها ، اقدام باغ وايده آرماني شهرهاي ايده تحقق
شروع امااست نبوده لازم نيز تجربياتي چنين تكرار كه چند هر است ،
نظر از انقلاب ، از پس آن ادامه و انقلاب از پيش در جديد شهرهاي احداث
عنوان به جديد ، شهرهاي يعني سوم مرحله با منطبق...و نتايج و هدف‌ها
تفاوت اين با.اروپاست در مادرشهري مناطق رشد با مقابله براي سياستي
در.كردند عملي ميلادي و 50 دهه 40 سالهاي در را اقدامات اين آنها كه
شهر چند) مي‌كنيم تاكيد آنها بر ميلادي دهه 90 در هنوز ما كه حالي
.(هستند مستثني حدودي تا طيس و رامشار علوي ، عالي‌شهر ، :جديد
مانده متوقف مرحله‌سوم در ايران ، در جديد شهرهاي ايجاد سياست -2
چهارم مرحله در پيشرفته دركشورهاي راهبرد اين كه حالي در.است
و عمل نحوه در اساسي اختلافات نيز ، مرحله دراين اما.دارد قرار
اين به.دارد وجود ايران و پيشرفته كشورهاي بين آمده دست به نتايج
يكسان دو هر در جديد شهرهاي احداث وجودي ضرورت‌هاي چه اگر كه ، معنا
راه‌حلي چنين به را ما بزرگ شهرهاي و مادرشهرها مشكلات و مسايل و است
است مادرشهري مناطق توسعه رويارويي‌با هدف ، همچنين.است داده سوق
اگر ايران در اما يافته ، تحقق هدفي چنين طورنسبي به اروپا در كه
به توجه با كنداما حاصل كمي موفقيت است توانسته كوتاه‌مدت چه‌در
سياست‌هاي نشدن اتخاذ بامادرشهرها ، اقماري جديد شهرهاي كم فاصله
زمينه در خاصي ضوابط نبود مادرشهرها ، به بازدارنده‌مهاجرتي
و ناهماهنگي‌سياست‌ها و جديد شهرهاي در مسكن و زمين واگذاري
نخواهد تامين فوق هدف نه‌تنها درازمدت ، در...و اجرايي سازمانهاي
منطقه به بزرگ شهرهاي تبديل و مادرشهري توسعه‌مناطق روند بلكه ، شد
.كرد خواهد تسريع را شهري
جمعيت از نفر دوميليون توانست لندن حلقه در شهر هشت انگلستان در
چيزي تنها نه تهران حلقه در شهر شش حالي‌كه دردهد كاهش را لندن
نيز را آن جمعيت رشد است نتوانسته بلكه ، نكاسته تهران جمعيت‌شهر از
.سازد متوقف
پيشرفته دركشورهاي جديد شهرهاي كه ، است اين ديگر تفاوت 3ـ
هدف‌هاي و باشند داشته موفقي عملكرداجرايي نسبي طور به توانسته‌اند
رسيدن‌به جديد ، شهر به خاص جمعيتي انتقال زمينه شده ، در پيش‌بيني
تامين مهاجرين ، مسير تغيير جمعيت ، ماندگاري نظر ، مورد جمعيتي آستانه
تحقق نسبي طور به ساكنان ، براي اشتغال ايجاد و مسكن و امكانات
از پس چه و پيش چه متعددي ، دلايل به ايران در جديد شهرهاي اما.بخشند
مطابق را شده پيش‌بيني اهداف و بوده ضعيف اجرايي عملكرد داراي انقلاب ،
.سازند محقق نتوانسته‌اند شده ، زمانبندي برنامه
در جديد شهرهاي پيشرفته‌ايجاد كشورهاي در چون اينكه ، ديگر تفاوت 4ـ
مي‌گيرد انجام ملي سطح در شهري ، توسعه و توزيع‌جمعيت سياست چهارچوب
ابزار يك ديده به آن به و است ملي كلان سياست يك از جزئي حقيقت ودر
هماهنگي‌هاي هدف ، يك نه مي‌شود ، نگريسته ديگر متعالي اهداف خدمت در
مورد اهداف به رسيدن جهت در كشوري ، مختلف بخشهاي و ارگان‌ها بين لازم
سازمانهاي همه اجرايي مختلف دستوركارهاي و توجيهات و گرفته صورت نظر
زمينه در اخير ، سالهاي در ما ، كشور در امااست شده تهيه ذيربط ،
و مسكن وزارت مانند ذيربط ، سازمانهاي بين حداقل جديد ، شهرهاي احداث
بودجه ، و برنامه سازمان و (شهرداري‌ها به‌ويژه) كشور وزارت شهرسازي ،
و مسكن كه‌وزارت حالي در).است نداشته وجود هماهنگي كمترين
و برنامه سازمان كرده ، آغاز جديدرا شهر اجرايي 23 عمليات شهرسازي
مادر ، شهرهاي در شهرداري‌ها و است نشناخته به‌رسميت آنرا هنوز بودجه
با را جديد شهرهاي بسا چه كه مي‌كنند اعمال را خود خاص سياست‌هاي
(.كنند روبه‌رو كامل ورشكستگي
تجربه يك برگرفته‌از ايران ، در جديد شهرهاي مقوله اينكه ، خلاصه
اين در پيشرفت‌ها و تجربيات ازآخرين اما.است پيشرفته ازكشورهاي
جديد شهرهاي احداث باني ، كشورهاي در امروزه.است بي‌بهره‌بوده زمينه
و مي‌دهند انجام ملي سطح در سرزمين ، آمايش جامع برنامه چهارچوب در را
متوازن رشد ملي ، سطح در جمعيت مناسب توزيع:مانند كلان ، اهداف پي در
توسعه كمتر و دوردست مناطق از بهره‌برداري و احيا كشور ، مختلف مناطق
.هستند اقتصادي و جمعيتي تمركززدايي پي در خلاصه ، طور به و يافته
انتخاب ياراهبرد سياست يك عنوان به جديد شهرهاي مرحله اين در
در شهري توسعه و جمعيت توزيع ازسياست جزئي عنوان به بلكه ، نمي‌شوند
شهرهاي توسعه چهارچوب اين در كه مي‌گيرند قرار موردتوجه ملي سطح
.مي‌شوند ارزيابي هم با ارتباط در جديد شهرهاي ايجاد و موجود
و مهاجرت مشكلات‌مسكن ، كه است اين شود توجه بدان بايد كه مساله‌اي
مساله يك آنها ، وخامت و عظمت به‌خاطر كشور ، در شهري جمعيت افزايش
سامان آنرا نمي‌تواند تنهايي به وزارتخانه يك كه مي‌شوند محسوب كلي
و وزارتخانه‌ها كليه برنامه‌ريزي و مساعدت و هماهنگي بلكه ، .دهد
توزيع و سرزمين آمايش جامع برنامه يك با همراه كشوري ، سازمانهاي
.مي‌طلبد را درازمدت در ملي سطح در جمعيت
آبادي زارع اكبر
شماره 17 جمعيت ، نشريه:از برگرفته
