پنجم ، شماره 1265 مه 1997 ، سال خرداد 1376 ، 27 سه‌شنبه 6
|
|
!آب هدردادن براي آئين‌نامه‌هايي
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
چشمه‌هابخشكند كه مي‌دانيم را آب قدر زماني
امكان اين است ، بشر دراختيار كه فن‌آوري‌هايي و ابزار با:اشاره
و كشاورزي صنعت ، بخش‌هاي در را آب زيادي مقادير بتوان كه وجوددارد
به نه‌تنها موجود ، آئين‌نامه‌هاي و قوانين اما كرد صرفه‌جويي خانگي
اين در.مي‌زند دامن را آن بيشتر رفتن هدر كه نمي‌انجامد ، آب صرفه‌جويي
جنبه‌هاي از حيات‌بخش ماده اين از بهينه بهره‌گيري راههاي گزارش ،
بازدهي با آب از بخواهيم اگر است گرفته قرار بررسي مورد گوناگون
در بايستي شود ، بهره‌گيري بوم‌شناختي تمهيدات گرفتن درنظر و بيشتر
اساسي تغييرات آن اجتماعي جنبه‌هاي ديگر و آب تقسيم و مديريت نحوه
.آوريم به‌وجود
آب وفروش خريد در قانون‌مندي و نرخ‌گذاري‌مناسب از جاها بسياري در
است اين جهان نقاط از پاره‌اي در آب كمبود ازعلت‌هاي يكي.نيست خبري
آب چون اينكه به‌ويژه.نمي‌شود برخورد آن به‌قيمت‌واقعي آب با هنوز كه
كه آمده به‌وجود توهم است ، اين همگان دراختيار كم قيمت وبا آساني به
را آب قدر زماني در:فرانكلين بنيامين قول به.است آن‌بسيار ذخيره
داني چه قدرآب تو:فارسي مثل براساس‌يك وشود خشك چاه كه مي‌دانيم
.فراتي كنار در كه
آن‌تعيين واقعي قيمت به نزديك وشرب صنايع در مصرفي آب قيمت اگر
.خواهدشد كارامدترآن مصرف و بيشتر وحفاظت صرفه‌جويي موجب شود
زيرا است فراوان اهميت نيزحائز كشاورزي بخش آبدر صحيح قيمت‌گذاري
با غالبا دولتها.مي‌دهد تشكيل را رقم بالاترين بخش اين در آب تلفات
آب سپس و مي‌كنند آبياري تاسيسات و سدها ساخت به اقدام عمومي ثروت
دراختياركشاورزان ناچيز بسيار قيمت با يا رايگان را آن از حاصل
را آب كل درصدقيمت فقط 11 مكزيك مثلاكشاورزان.مي‌دهند قرار
ازنظر كه مصر در.درصد پاكستان13 و اندونزي ودهقانهاي مي‌پردازند
هيچ‌گونه‌بهايي آب بابت است ، كشاورزان تنگنا در آببسيار
غذايي مواد توليدكننده بزرگ كشور سومين كه هندوستان در.نمي‌پردازند
برده راه دولتي هزينه با آبرساني متوسط و بزرگ كانالهاي تمام است ،
.مي‌شود
آبياري‌نشده ، ازنظر گياهان متراكم باعث‌كشت نه‌تنها كم ، بهاي اين
لازم درامد مهمتر ، همه از و داشته درپي نيز را بيشتر هدررفتن بلكه
است ، نكرده تامين نيز را آبياري تاسيسات و كانالها تعمير براي
ازبين نشدن مرمت و زمان مرور اثر در كانالها جاها اكثر در كه به‌طوري
نيشكر مانند گياهاني بعضي‌جاها در كه شده باعث حتي وضع اين.مي‌رود
مجاني آب فقير ، كشورهاي در.بسياربالاست آنها آب مصرف كه كشت‌شود
كشت‌هايي‌مصرف براي را آن تاكشاورزان شده سبب كشاورزي دربخش
و خشك مناطق در مثلا ندارد ، چنداني ارزش اقتصادي ازنظر كه كنند
.شود برده به‌كار علوفه‌اي نباتات كشت براي است ممكن آب نيمه‌خشك ،
اجراهرگونه براي.است مشكل عمل ودر آسان گفته در وضع اين اصلاح
اجتماعي و سياسي نفوذ مي‌بايست‌از زمينه‌آب ، در اصلاحي برنامه
و محلي سياست آب براي كه است اين راه‌حلها از يكي.شود استفاده
در.كنند برنامه‌ريزي آب قيمت‌گذاري در خود مردم تا شود اعمال منطقه‌اي
كشورهاي برخي مثلا.دارد مذهبي و فرهنگي جنبه آببهاء مناطق ، بعضي
از بيشتر بهايي نبايد و باشد مجاني بايستي آب كه باورند براين اسلامي
.شد قائل آن براي انتقال هزينه
كشاورزان‌به‌علت كه گرفته قوت اين‌باور توسعه ، درحال كشورهاي در
نگهداري و تعمير هزينه‌هاي پرداخت قادربه مالي ، توان نداشتن
به‌مراتب آبي كشت‌هاي كشاورزان درحالي‌كه.نيستند آبياري سامانه‌هاي
يك وجود از كشاورزان اگر علاوه‌براين.دارند ديمكاران‌درامد از بيشتر
يا و سرمايه‌گذاري حاضرندهرگونه باشند داشته اطمينان دائم آبي منبع
آبياري بخش در يارانه‌ها كم‌كردن.كنند تقبل امر اين در را پرداختي
علاوه‌برآن ، و بشود ديم زمين‌هاي در بيشتر سرمايه‌گذاري باعث مي‌تواند
آب دراثرمصرف است ممكن بسا كه آبي ، زمين‌هاي در را آبياري راندمان
كه داشت توجه بايد البته.نمايد بيشتر شوند تبديل زه‌دار زمين‌هاي به
همه‌جا در را آن بتوان كه نيست واحد كار راه يك آبياري ، صحيح مديريت
.شود اعمال خاصي روش بايد زراعت و منطقه هر براي.نمود عمل يكسان
گوناگون روشهاي به آبياري آب از نفر ميليونها كه هندوستان در مثلا
و اندازه‌گيري جداگانه را كشاورز هر آب نمي‌توان مي‌كنند ، استفاده
مي‌بايست فني روشهاي علاوه‌بر بنابراين.داد او به نياز مورد به‌مقدار
راهحلهاي هميشه البته.جست توسل فرهنگي و اجتماعي روشهاي عمدتابه
براي آب در صرفه‌جويي و آبياري صحيح نحوه دادن نشان براي فني
يك هند ، اشترا درماهار آموزشي مزرعه يك در.دارد وجود كشاورزان
را آبياري سامانه اداره كه آمده به‌وجود محلي و غيردولتي تشكيلات
مي‌رسانند ، به‌مصرف كه آبي مقدار برحسب كشاورزان از و دارد برعهده
از كمتر مصرفي‌شان آب مقدار كشاورزان اگرميدارد دريافت آببهاء
ذخيره مخازني در را اضافي مي‌گيرد ، آب تعلق آنها به كه باشد حقابه‌اي
كشاورزان خود توسط كه انجمن اين.مي‌رسانند به‌مصرف خشك فصل در و كرده
در آب مصرف راندمان و است برخوردار زيادي عمل قدرت از مي‌شود ، اداره
.مي‌باشد جاها ديگر از بيشتر به‌مراتب نيز مناطق اين
تاابد نمي‌تواند كشاورزي بخش در زيادآب مصرف كه داشت توجه بايد
به‌خوداختصاص را آب زيادي مقدار يك‌كشاورز وقتيباشد داشته ادامه
كشتزارهابه از انتقال‌آب.مي‌شود كم خانگي ومصارف صنعت سهم دهد ،
از بعضي در تجاري ، كالاي يك به‌عنوان ديگر شهر به شهر يك از و شهر
توليد به‌جاي كشاورز يك اگر.است كرده پيدا رواج به‌تدريج كشورها
داشته بيشتري درامد شهر ، به آب فروش با بتواند غيره و پنبه و يونجه
كار اين است ممكن موارد بسياري در.بكند را كار اين نبايد چرا باشد ،
تامين براي مي‌شود لازم درغيراين‌صورت چه باشد ، به‌صرفه نيز محيطي ازنظر
محيطي نامطلوب اثرات كه نمود سد را رودخانه‌اي جلو شهري ، آب
.خواهدداشت
فروش براي را خود مصرفي آب از مقداري روش ، سه با مي‌توانند كشاورزان
در صرفه‌جويي و آبياري راندمان بردن بالا ازطريق اول ، .نمايند آزاد
سوم روش و دارند نياز كمتري آب به كه گياهاني انتخاب ديگري آب ،
.ديم به آبي تبديل‌اراضي و نكردن آبياري
و مي‌فروشند سال از معيني زمان رادر خود حقابه كشاورزان از بعضي
باحقابه‌هاي را آن آنكه يا و واگذارمي‌كنند را حقابه از بخشي يا
.مي‌كنند معاوضه ديگر
شهري و صنايع آب نياز به قادرخواهدبود چه‌اندازه تا كشاورز اينكه
كشت الگوي در تغيير و آبياري راندمان افزايش به بستگي كند ، كمك
وظيفه تقريبا كاليفرنيا جنوب شهري آب سازمان امريكا در.دارد
.به‌عهده‌دارد را ايالت نفري ميليون جمعيت 30 از نيمي به آبرساني
تا گرفته برعهده نهرها پوشش زمينه در زيادي سرمايه‌گذاري سازمان اين
آب مترمكعب ميليون سالانه 120 برابر در و كند جلوگيري آب رفتن هدر از
آب ، مترمكعب هر براي عمل اين با.نمايد دريافت وجهي كشاورزي بخش از
پولي از كمتر رقم‌به‌مراتب اين كه مي‌شود هزينه يك‌دهم‌دلار حدود مبلغي
اين با.است لازم جديد ازمنابع آب مقدار همين تامين براي بودكه خواهد
از اينكه بدون مي‌شود خانواده‌تامين نياز 000/200 مورد كار ، آب
.شود كاسته سطح‌زيركشت
كشاورزان‌مرسوم بين در ديگري پاكستان ، شيوه و هندوستان بنگلادش ، در
پمپاژ وهزينه‌هاي هستند زيرزميني آب متكي‌به كه كشت‌كاراني.است
كود و كشاورزي تامين‌ماشين‌آلات به قادر ازطرفي است‌و سنگين برايشان
از و مي‌فروشند غني‌تر رابه‌كشاورزان خود حقابه نيزنمي‌باشند ، سم و
يك‌مورد ، در مثلا.مي‌كنند راتامين خود نيازهاي دريافتي ، پول
كساني و ديگرمي‌فروشد نفر به 14 را چاه نيمه‌عميق‌آب چاه يك صاحب
را زيركشت سطح مي‌توانند خود صرفه‌جويي با مي‌كنند راخريداري آب كه
مثلا نباشد نقدي به‌صورت است ممكن آب خريد.دهند افزايش برابر دو تا
پرداخت حقابه صاحب به را توليدي محصول از بخشي است ممكن خريداران
كارساز محيطي -اجتماعي راهحلهاي يا و قيمت‌گذاري كه مناطقي در.كنند
مثلا.برد به‌كار ديگري سياستهاي بايد آب مصرف كردن محدود براي نيست ،
بيش‌از نبايد دولت است ، سقوط درحال منطقه در زيرزميني آب سطح اگر
مقرراتي‌درحال فونيكس در.بدهد بهره‌برداري اجازه طبيعي ، تغذيه
زيرزميني آب از آبخوان ، تغذيه ميزان از بيش كسي اگر كه اجراست
در.بپردازد ماليات مي‌بايست برداشت ، اضافه با متناسب كند ، برداشت
ماليات اين ليبي ، و عربستان آبخوانهاي وضعيت مانند فسيلي آبهاي مورد
.بگيرد تعلق شده برداشت آب تمامي به مي‌بايست
باحفظ ارتباط در آنها زندگي دوام سلامت‌و كه شوند متوجه بايد مردم
آب كامل ازانحراف جلوگيري و رودخانه‌ها تداوم‌جريان.است محيطزيست
رودخانه پاياب در حيات ، و حفظمحيطزيست راستاي آبياري‌در براي
كه شده گذاشته به‌اجرا قوانيني امريكا ايالت‌هاي بسياري در.است
يلواستون رودخانه در مثلاميسازد محدود را رودخانه‌ها از آب برداشت
اكولوژيكي تعادل حفظ به‌منظور رودخانه دبي متوسط درصد مي‌بايست 70
آسيا ، در آرال درياي مانند جاها بعضي در متاسفانهباشد داشته جريان
سلامتي برگردانيدن و شده اكولوژيكي آسيبهاي باعث آب زياد برداشت
سديوبول كه هنگاميدارد جديد قوانين گذراندن به نياز محيط ،
دست بالا آبريز حوضه از درصد شد ، 90 ساخته تايلند در در 1965 راتانا
كه رسيد درصد به 40 مقدار اين بعد ، دهه دو و مي‌داد تشكيل جنگل را سد
بالادست مناطق به مخزن از مردم جابه‌جايي به‌دليل آن كاهش اعظم قسمت
زيادي مقدار و شدت‌يافت حوضه در فرسايش جنگل ، رفتن ازبين بابود
سدهاي مخزن شدن پر از حاصل زيان امروزه.گرديد سد مخزن وارد رسوب
.مي‌شود تخمين‌زده دلار ميليارد بالغ‌بر 6 سالانه رسوبات ، از دنيا
آبريزبه‌كارگرفته حوضه‌هاي حفاظت كه‌براي كارهايي از بسياري البته
تراس‌بندي ، .دارد درپي نيز را اين‌زمين‌ها حاصلخيزي مي‌شود ،
آب منابع جهت‌حفاظت در همگي آنها تركيب يا جنگل‌كاري ، و مالچ‌پاشي ،
كاهش و بوته‌كاري نيست ، مناسب كشاورزي براي كه شيبهايي در.است خاك و
در فكر اين بايد.مي‌گردد آبريز حوضه بيشتر حفاظت باعث چرا تراكم
رودخانه‌ها آب سر در كه حفاظتي عمليات هرگونه كه شود القا مردم توده
.است پاياب محيطي منافع حفظ براي شود ، انجام
منابع حفاظت نظر از نيز شهركها شهرهاو اطراف در سرزمين آمايش
ازنظر مناطقي‌كه به آبراهه‌ها هدايت با.است اهميت حائز آب محلي
.كرد كمك زيرزميني آبهاي تغذيه به باشد ، مي‌توان مصنوعي تغذيه
زيرزميني آب تا شد سرمايه‌گذاري دلار ميليون لانگ‌آيلند 118 در به‌تازگي
خود راي با منطقه اين مردم.شود تغذيه مصنوعا هكتار مساحت 3440 در
ميزان به مستقيم ماليات آن ، به‌موجب كه گذراندند تصويب از را قانوني
تغذيه صرف آن ، از حاصل درامد و يافته افزايش دلار هر در سنت يك‌چهارم
جورجيا ، مانند امريكا ايالت‌هاي از تعدادي درگردد آبخوانها مصنوعي
آن ، براساس كه است گذشته مجلس از قوانيني شمالي كاروليناي و نيويورك
در غيرمصوب فعاليت هرگونه امكان و شده تامين آبريز حوضه‌هاي حفاظت
از پاره‌اي در ترتيب بدين.است گرديده سلب آنها صاحبان از مناطق اين
گرفته صورت آب زمينه در قيمت‌گذاري‌هايي و مقررات و قوانين دنيا نقاط
آن تا مقررات اين هيچ‌جا در اما باشد موثر آب حفظ در به‌نحوي تا است
.شود استفاده اكولوژيكي به‌صورت به‌اصطلاح موجود آب از كه نيست حد
ميزان چه و كجا تا تمهيدات اين اجراي كه است مطرح سوال اين هميشه
خواهدبود؟ موثر
Last oasis by Sandra Postel:كتاب از نقل
ايران حيات‌وحش و طبيعي آثار موزه:ترجمه
