پنجم ، شماره 1270 ژوئن 1997 ، سال خرداد 1376 ، 2 دوشنبه 12
|
|
(ره)خميني امام ديدگاه از تربيت و انسان
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
از ايران اسلامي جمهوري بنيانگزار جانسوز ارتحال سالروز مناسبت به
(ره)خميني سيداحمد حاج حجت‌الاسلام‌والمسلمين
و عمده است ، تربيت‌اسلامي همان كه امام تربيتي مكتب از بحث در كه آنچه
كه‌پشتوانه است اي عرفاني و فلسفي و فكري مباني به توجه مي‌باشد اساسي
.است شده تربيتي آراء آن واقعي منشا و
وجود با و امام حضرت رحلت از سال چند گذشت از بعد مي‌بينيم اينكه از
براي كه روزي شبانه سوء تبليغات آنهمه و تنگناها و مشكلات آنهمه
باز مي‌شود انجام اسلام دشمنان سوي از امام و انقلاب چهره كردن مخدوش
بيانگر امام حضرت كه ارزشهايي و آرمانها و هدفها به اسلامي جامعه
به روز بلكه مانده وفادار تنها نه و مانده وفادار كاملا بوده ، آنها
زمينه‌هاي در او واقعي پيام و زندگي از بيشتر حقايقي دريافت براي روز
در كه مي‌شويم مطمئن مي‌شود ، شيفته‌تر او موفقيت راز و رمز فهم و مختلف
عادي تحليلهاي و مادي عوامل از فراتر مسائلي الهي انقلاب اين كار
رو توجه حتي و اسلامي جامعه فزوني به رو رويكرد اين علت من.دخيلند
انديشه و آراء سوي به غيراسلامي ملل از برخي عموي افكار توسعه به
از پيش او مي‌دانم ، امام مهذب نفس و باطن خلوص و نيت صدق در را امام
:مي‌فرمود مكرر كه بود كرده عمل اخلاقي تذكر و توصيه اين به چيز همه
اينچنين اگر كه كنيد اصلاح را خويش خداي و خود بين رابطه كنيد سعي
.شد خواهد اصلاح همه دشوار و سخت چند هر امور ، بقيه شود
تربيتي آراء و مواضع حاوي و شده تهيه كه دفترهايي اجمالي تورق از
استخراج امام آثار از را مطالب اين كه افرادي درمي‌يابيم بود امام
قابل كار انصافا و بوده‌اند آشنا كاملا تربيتي مباحث با كرده‌اند
دريافت براي خوبي مبناي و مواد مي‌تواند جزوه‌ها اين و شده تقديري
بيشتر بايد مهم خيلي نكته يك به اما.باشد امام حضرت تربيتي آراء
است فقه منابع اركان از يكي كه سنت مي‌دانيد شما اينكه آن و كرد توجه
سه هر (ص)اكرم پيامبر تقرير و فعل و قول بلكه نيست به‌قول منحصر
كرده تشبيهي بخواهم آنكه بدوناحكامند استنباط مبناي و عمل راهنماي
به خميني امام مواضع و نظريات و آراء كه معتقديم ما كه وقتي باشم
ناب اسلام بيانگر اكرم پيامبر واقعي معتقدان و پيروان از يكي عنوان
كه معتقديم اگر و -است باوري چنين نشانه گردهمايي‌ها همين كه -بوده
در كرده ايجاد خميني امام كه سياسي‌اي و فرهنگي نهضت تداوم و تضمين
از ايشان انديشه و آراء شناخت بر علاوه است حضرت آن راه پيمودن گرو
و رفتار نحوه و عملي سيره به بايد او گفته‌هاي و نوشته‌ها لابلاي
.كنيم مراجعه و توجه دقت همان با نيز او عملكردهاي
رفتارهاي و مشي‌عملي در تربيتي و نكات‌آموزنده قدر آن من نظر به
را ما كه دارد وجود حضرت‌امام خانوادگي و عبادي ، اجتماعي ، سياسي ،
راهنمايي او تربيتي شيوه‌هاي فهم و امام نظر مورد تربيتي به‌هدفهاي
و گفته‌ها در كه است چيزي آن از موثرتر و بيشتر مراتب به مي‌كند
تربيت و تعليم به مربوط تنها موضوع اين و.هست ايشان نوشته‌هاي
شده برگزار امام اقتصادي جهت‌گيريهاي كنگره‌ي نيز گذشته سال.نمي‌شود
سخنرانيهاي و پيامها و كتابها از را امام اقتصادي بحثهاي و بود
با برخورد در امام عملي مشي به كمتر ولي بودند كرده استخراج ايشان
فقهي احكام در و زندگي در ايشان عملي جهت‌گيري و اقتصادي مسائل
به كنگره اين در خوشبختانه.بود شده توجه ايشان رفتارهاي و اقتصادي
خاطرات كرده‌اند تهيه كه مجموعه‌هايي از يكي و شده توجه نياز اين
ادا مطلب حق مي‌كنم فكر باز وليميباشد امام عملي جنبه‌هاي به مربوط
موضوع فلان امام حضرت بگوييم مي‌توانيم ما زماني من نظر به.است نشده
كه مي‌داند تربيتي صحيح شيوه را شيوه فلان و مي‌داند تربيت اصلي هدف را
رفتارهاي و امام زندگي نوع به نوشته‌ها ، و گفته‌ها به استناد بر علاوه
نيز او زندگاني متن در شيوه‌ها و هدفها آن تاثير و او تربيتي عملي
امام تربيتي مباحث از بسياري نوشته ، و سخن مقام در شايد.شود استناد
به توجه مثلا دارند ، تاكيد بدان نيز مكاتب ديگر كه باشد مسائلي همان
و آموزش بر پرورش تقدم يا بالاتر ، سنين با مقايسه در كودك تربيت‌پذيري
كسي فكري انسجام و شخصيت جامعيت به كه وقتي ولي قبيل اين از مسائلي
و باورداشت ميزان در بخصوص و كنيم توجه مي‌كند عنوان را مطالب اين كه
تفاوتها كه درمي‌يابيم بنگريم عميق او زندگي متن در امور اين تاثير
ركن يك عنوان به نيت نقش و اهميت به مي‌كنم اشاره فقط من.است بسيار
اينكه.است قلبي و دروني امري كه عبادات از بسياري در مهم
معيارهاي با الثقلين عباده من افضل الخندق يوم علي ضربه:فرموده‌اند
علي امام خداشناسي در بايد را حقيقت و.نيست توجيه و قبول قابل مادي
و.كرد جستجو كامل انسان آن خالص نيت و منزه ، و پاك نفس و عليه‌السلام
.است مكاتب ديگر با اسلام تربيتي مكتب امتياز وجه همان مقوله اين
و هدفها و اسلامي تربيت و مباني‌تعليم كامل فهم سخن ، ديگر به
عقيدتي فكري ، نظام مجموعه به ما كه است امكان‌پذير زماني آن شيوه‌هاي
.باشيم داشته توجه اسلام جهان‌بيني اصول و
نيازهاي‌عصر از كه علمي ديگررشته‌هاي و انساني علوم شدن تخصصي
پيشرفتهايي و مزايا همه با مي‌گيرد تكنولوژي‌سرچشمه و ماشين حاكميت
غفلت مورد آن و دارد همراه به نيز اساسي آفت يك دارد و داشته كه
واقعي ارتباط آن تبع به و پديده‌ها ، و اشياء واقعي ارتباط شدن واقع
.است خارجي حقايق با آدمي انديشه و فكري دريافتهاي اجزاء
متضرع خود نيز آن كه است انسان‌شناسي بر متضرع امام ديدگاه از تربيت
است ممكن.است توحيدي جهان‌بيني اصطلاح به و خداشناسي و هستي‌شناسي بر
حتي متفاوت ، هدفها اما باشند يكسان تربيت شيوه‌هاي موارد پاره‌اي در
اما باشند مشابه ظاهر به نيز تخصصي ارزيابي يك در هدفها است ممكن
در رو حتي و متفاوت كاملا شده منبعث آنجا از هدفها اين كه ديدگاهي
.باشند رو
است ، تربيت‌اسلامي همان كه امام مكتبتربيتي از بحث در كه آنچه پس
كه است عرفاني‌اي و فلسفي و فكري مباني به توجه اساسي‌مي‌باشد و عمده
.است شده تربيتي آراء آن واقعي منشا و پشتوانه
وتربيت ، تعليم مباحث به پرداختن به‌جاي كه نيست آن منظور البته
كه است آن بلكه‌منظور دهيم قرار بحث مورد عرفاني‌را و فلسفي مسائل
با تربيتي آراء و انديشه تفكيك غيرقابل ارتباط به بي‌توجهي‌نسبت
آفتي همان دچار را ما كه است فرد جهان‌بيني و اعتقادي و فكري اصول
.كردم اشاره كه مي‌كند
طبيعت و جايگاه‌دنيا چيست ، هستي حقيقت:كه مقوله‌ها اين به توجه
انسان واحد؟ يا است متكثر هستي و وجود حاق آيا هستي‌كجاست؟ درعالم
در و آن تماميت در انسان آيا دارد؟ قرار هستي عالم از جايگاهي چه در
ديگر با انسان ارتباط است؟ الهي است؟ مادي موجودي خويش ، حقيقت
آيا چيست؟ خالق با انسان رابطه است؟ چگونه هستي اصل با و پديده‌ها
به توجه كجاست؟ تا آن مرزهاي و نه؟ يا دارد مرز انسان جوهري حركت
در ما مي‌شودراهگشاي داده پرسشها اين به پاسخهايي‌كه و مقوله‌ها اين
.بود معتقد به‌آن امام كه است تربيتي‌اي اساس‌مكتب دريافت
تعاريف به رسيدن و مباحث اين به توجه از ماقبل باشد قرار اگر وگرنه
بحث مجرد صورت به مذكور ، پرسشهاي به نسبت مشترك پاسخهاي و مشترك
بنشينيم ارزيابي به فرد يك يا و مكتب يك نظر از را تربيت و تعليم
.برد نخواهيم جايي به راه
تربيت شيوه‌هاي يا و تربيتي هدفهاي بيان به وقتي كه است آن منظور
با هدفها ارتباط و هدفها با شيوه‌ها اين رابطه به جا همان مي‌پردازيم
.باشيم داشته عنايت نيز فرد جهان‌بيني
در فراواني‌كه تربيتي و پرورشي عليرغم‌نكات اينكه علت من نظر به
ما آموزشي مختلف دوره‌هاي ديني دروس بخصوص و درسي كتابهاي مجموعه
ديگر كه است همين هستيم اينها ناچيز اثرگذاري شاهد باز دارد وجود
پايه ، و طبيعي علوم به مربوط مسائل بخصوص و درسي كتابهاي عناوين
است اين علت.نشده‌اند تدوين و تنظيم واحد ، و مشخص فكري نظام يك تابع
و مي‌آورد پديد دانش‌آموز در طبيعي علوم كه انديشه‌اي نوع بين كه
كه شخصيتي نوع و مي‌كنند برآورده انسان از علوم اين كه نيازهايي
و عقيدتي ديني ، مباحث با اينها بين مي‌دهد ، افراد به علوم اين تعليم
بينش در كه حالي در.است نشده برقرار منسجمي منطقي ارتباط تربيتي
بوده انبياء كار اساسي‌ترين امام حضرت گفته به كه انسان اسلام‌تربيت
آسماني كتب و وحي انزال و رسولان بعثت فلسفه كه انسان هدايت و است
اختصاص كه نيست آدمي نيازهاي ديگر عرض در مقوله‌ي يك هرگز بوده‌است
شدن انسان بستر صحيح هدايت و تربيت بلكه باشد داشته خاص اوقاتي به
همه در را انسان واقعي استعدادهاي كه است صحيح تربيت.است آدمي
واقعي تمدن كه است تربيتميرساند فعليت به و مي‌سازد شكوفا ابعاد
.مي‌آفريند
به خويش‌و فرهنگي و اجتماعي اقتصادي ، سياسي ، مسائل در جامعه‌اي اگر
وبينشهاي ارزشها و اصول تابع معيشتي‌خويش نظام در كلي طور
وام و بيني درجهان التقاط دچار و باشد وحياني غير و غيرديني
مطالب عاليترين تفهيم و ارائه بشود ، آن و اين از انديشه در گرفتن
.بيافريند تمدني آنچنان نمي‌تواند نيز تربيتي
نفر يك علت‌اينكه و انقلاب پيروزي پيشبردنهضت در امام موفقيت علت
حتي و ايران ملت اجتماعي و فرهنگي درتحولات تاثير نفس‌آنهمه يك و
افزون نيز بروز روز تاثيرگذاري اين و داشته اسلامي جوامع از بسياري
زعامت و بحث درس در گفتارش ، رفتارش ، در او كه است حقيقت همين مي‌شود
مديريت نوع در و اقتصادي‌اش درجهت‌گيريهاي و انقلابش و قيام و ديني
و واحد فكري و عقيدتي نظام يك تابع انتخابي‌اش حكومت نوع و سياسي‌اش
.بود پيوسته هم به
وتربيتي اخلاقي ارزشهاي و اصول‌اخلاقي آيا كه مقوله اين وارد من
نمي‌شوم نه ، يا جهان‌بيني‌هادارند و فلسفي بامباني منطقي ارتباط
بين همسنخ و متناسب و تنگاتنگ ارتباط نوعي:كه مطلب اين انكار ولي
مكتبها انسان‌شناسي و شناسي هستي مباني با تربيتي و ارزشي مقوله‌هاي
.است بديهي امر يك انكار حقيقت در دارد وجود
مباني و اصول كه صنعتي توسعه از بحث هنگام در جامعه‌اي باشد بنا اگر
با پيچيده و عميق نحوي به كه را غربي پيشرفته ممالك بر حاكم فرهنگ و
را است شده عجين آنها شده القاء مصرفي نيازهاي و موجود صنايع نوع
واقعيتهاي با را فرهنگ و مباني و اصول اين تضاد حداقل يا بپذيرد
در ولي بگيرد ناديده مردمش بيني جهان و اعتقاد مورد مكتب و فرهنگي
خودي مكتب و فرهنگ به اعتقادي و اخلاقي و ارزشي مسائل از بحث مقام
و سياسي و اقتصادي مسائل ساير در باشد بنا اگر همين‌طور و آورد روي
نمي‌رسد واقعي توسعه به تنها نه شود دوگانگي اين دچار نيز اجتماعي
بر غربي جوامع بر حاكم ماشيني فرهنگ از عناصري ساختن وارد با بلكه
.است افزوده نيز خود صنعتي و اقتصادي مشكلات
و بوده موفق شيوه‌اي امام تربيتي مشي كه باوريم اين بر اگر پس
اين بايد همواره باشد تعالي سوي به حركت در جامعه راهگشاي مي‌تواند
و بينشي نظام يك در امام تربيتي مباحث كه شويم متذكر نيز را نكته
.مي‌يابد توفيق و معنا كه است پيوسته هم به و معين ارزشي
:گفت مي‌توان كه است مهم نكته اين به توجه از پس و
اين دارندبر آشنايي امام حضرت سيرنهضت و زندگي با كه كساني همه
و باشد انقلابي قاطع‌و سياستمداري آنكه از امام‌پيش كه واقفند نكته
تازه معنايي را مرجعيت دين‌و زعامت عام مرجعي عنوان آنكه‌به از پيش
از عميق دريافتي با توانست كه بود نمونه معلمي و بزرگ مربي بخشديك
سخت ميدان در را خويشتن هم الهي ، تربيت و تعليم مباني و اخلاقي اصول
در را آن مختلف مراحل و بيازمايد دائمي تزكيه و نفس با مجاهده
بار كه گمارد همت نسلي تعليم و تربيت به هم و كند طي سطوح عاليترين
.كشيد خواهند دوش بر را اسلامي انقلاب و نهضت اصلي
بايد امام‌هستند حضرت استواري و رمزموفقيتها يافتن پي در كه آنها
دوران و كودكي ايام بر كه آموزشي و تربيت به‌نوع چيز هر از قبل
مراحل در امام حضرت.كنند توجه بوده حاكم ايشان جواني و نوجواني
الهدايه مصباح سحر ، دعاي شرح همچون كتابهايي تاليف كار به دست جواني
اسلامي عرفاني عميق مفاهيم كه مي‌شوند آدابالصلوه و سرالصلوه و
.است كشيده تحرير به الهي معارف از رشته اين غربت رادرزمان
