پنجم ، شماره 1289 ژوئن 1997 ، سال تير 1376 ، 28 شنبه 7
|
|
سياسي توسعه در مشاركت نقش
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
(دوم بخش) توسعه حال در جوامع و سياسي توسعه نظريات
به‌شمار سياسي توسعه اصلي مفاهيم از...و دمكراسي مشاركت ، واژه‌هاي
مشورت مورد نه‌تنها مردم آن در كه است دولتي جديد ، دولت و مي‌روند
مي‌روند به‌شمار فرمانروايان الهام سرچشمه هستندبلكه فرمانروايان
كه عقيده اين يافتگي ، توسعه ايدئولوژي نقد و آزمايش با هيمر بدن
نيافته توسعه كشورهاي به يافته توسعه كشورهاي مي‌توانداز توسعه
تحليهاي و اهداف از بسياري كه ولي‌شالمرز مي‌نمايد نفي را يابد تسري
از متعادلي حد به معتقد است پذيرفته را توسعه زمينه در ارتدكسي
تجارب از استفاده و نيافته توسعه و يافته توسعه كشورهاي بين روابط
عنوان به توسعه تبيين پي در گولت.است يافته توسعه كشورهاي توسعه
توسعه وليميباشد خوب زندگاني يك به حصول راستاي در اساسي ابزار يك
رشد و مدرنيزاسيون شهرگرايي ، شدن ، صنعتي مثل آن رايج معناي به را
قرار تاكيد مورد توسطبرر مطلب همين.نمي‌گيرد غيرانساني فرايندهاي
را ، كاپيتاليستي و سوسياليستي الگوهاي قالب در توسعه او و گرفته
نقدهاي بالاخره (19).مي‌دانست افسانه‌اي و موهوم انديشه‌هاي بر مبتني
روبه دهه 70م ، در و م دهه 1960 اواخر از ارتدكسي ، تئوريهاي به مربوط
تكاملي ، تئوريهاي پيرامون بيشتر كه نظريه‌ها اين و گرفت فزوني
از مي‌زد ، دور روانشناسانه توضيحات و مدرنيزاسيون كلان ، جامعه‌شناسي
قرار محققين نقد و تحليل و تجزيه مورد استقلال ، و وابستگي جنبه‌هاي
(20).گرفت
در ليبرال و سنتي نظريات توسعه‌اكثر ليبرال - سنتي تئوريهاي
و گرفته شكل.دهه 60م اوائل و.م دهه 1950 اواخر سياسي ، توسعه زمينه
.مي‌كنند طرفداري تاريخ مكانيكي و جهتي يك ديدگاه از شديد ، تعصب با
و انتقالي ، دوره به سنتي مرحله از توسعه مسير در جامعه آنان ، نظر از
روند ديدگاه ، اين براساس.مي‌كند حركت مدرن مرحله سوي به ازآن پس
كه است مسئله‌اي يافته ، توسعه ممالك به توسعه‌نيافته كشورهاي تبديل
گرفته نشات تفكر طرز نوع دو ديدگاه‌از اين.مي‌شود مربوط زمان به فقط
مدرن -به‌تفاوت‌سنتي قائل كه نظرياتي -است1 شده بنا آنها براساس و
از اجتماعات همه كه مي‌پذيرند و شده يافت پارسونز افكار در و هستند
تحولات بعدها ولي يكسانند ، تاريخ از مرحله يك در بودن ، سنتي لحاط
توسعه كه نظرياتي -درمي‌آيند20 مدرن صورت به و سرگذارده راپشت
لرنر مثلا (21).مي‌كنند بيان متوالي مراحل يك‌رشته خلال در را تكاملي
گذار در روستو و گفت ، سخن تاريخي‌مدرنيزاسيون مستقل موردمنطق در
(22).كرد عنوان را مرحله مدرن ، پنج به سنتي مرحله از اجتماعات تاريخي
اساسي فرض چهار داراي توسعه به نسبت ليبرال ، سنتي تفكر كلي ، به‌طور
و دارند فئودالي ماهيت ابتدا در نيافته ، توسعه جوامع همه -بود1
منعكس داشت وجود اروپا در كه را اجتماعي ساختار همان فئوداليسم اين
تكاملي ثابت خطي يك‌برنامه طريق از ناچار به جوامع همه -مي‌كند20
داشته وداخلي بومي جنبه اجتماعي تحول روند -مي‌كنند30 پيشرفت توسعه ،
آن داخلي عوامل ميان در بايد را ، كشوري هر نيافتگي توسعه علت و
يافته ، توسعه كشورهاي سرمايه‌گذاري و اقتصادي ستد و داد -جستجوكرد40
.باشد سنتي جوامع توسعه جهت در انگيزه براي‌ايجاد عاملي مي‌تواند
اقتصادي توسعه كه دهند نشان صددبودند در توسعه ليبرال سنتي تئوريهاي
يافته توسعه و حال‌توسعه در كشورهاي تمام و شد خواهد پيشرفت به منجر
تعصب اينگونه‌تفكرات در.رسيد خواهند توسعه پاياني مرحله يك به نيز ،
مي‌گرفت ، كه خود به عموميتي چنان تعصبگاه اين و بوده ، واضح كاملا غربي
فساد و زوال نويسندگان ، از كمي بسيار عده فقط هانتينگتن زمان تا
(23).مي‌كردند راپيش‌بيني سياسي
سياسي توسعه در آن نقش و مشاركت
موارد در بجز كه مي‌يابيم در بوضوح توسعه ، نظريات و متون بر مروري با
سياسي توسعه اصلي مفاهيم از..و دمكراسي مشاركت ، واژه‌هاي استثنايي
و برابري دمكراسي ، نوسازي ، و سياسي صاحبنظران‌توسعه.مي‌روند بشمار
قلمداد سياسي و اجتماعي باتحولات ملازم و ناپذير برگشت اصول را مشاركت
و دارد محوري اساسي‌و نقش توسعه در مشاركت كلمن ، عقيده به.كرده‌اند
دمكراتيك ، مردم ، به مشغول دل و پويا فرايندي:را نوسازي شيلز
.مي‌داند نفوذ با و مستقل پيشرفته ، اقتصادي نظر از علمي ، برابرطلب ،
مراقبت مورد تنها نه مردم آن ، در كه كرد تعريف رادولتي جديد دولت وي
عنوان‌ملت به بلكه هستند فرمانروايان حتي‌مشورت و (اجتماعي امنيت)
مختلف جنبه‌هاي كه لرنربهشمارميروند فرمانروايان الهام سرچشمه
اقداماتي تنهامتضمن نه نوسازي ، دارد ، عقيده كرده بررسي را توسعه
مشاركت براي اقدام بلكه اقتصادي فزاينده و مداوم رشد كسب براي
و تعيين در دمكراتيك نمايندگي حداقل يا سياسي امور در دادن‌مردم
از جابجايي و تغيير:سياسي توسعه در.سياسي‌است بديلهاي گزينش
حد در كننده مشاركت شهروندان موقعيت به پرشماره اطاعت‌كنندگان موقعيت
هرچه پذيرش و برابري اصل بيشتربه حساسيت توده‌ها ، مشاركت گسترش زياد ،
عمومي‌فرايندگذار تعريف جهاني و شمول جهان حقوق و قوانين زيادتر
(24).گرديد قلمداد
را توسعه يكي كه نگرش دو توسعه ، از خود تعاريف درسال 1966م در پاي
ارائه دانسته مترادف را دمكراسي و توسعه ديگري و اقتصادي رشد با
به منجر توسعه ، دولتي ساختار و ملي ساختار ابعاد پاي ، زعم به.داد
اين از واژه‌ها اين.مشاركت‌گرديد و توده‌ها چون واژه‌هايي آمدن پديد
توسعه كه‌آنان بودند اهميت حائز سوم جهان كشورهاي رهبران براي جهت
فرمانبران و تابعان كه مي‌دانستند ملي بيداري از راصورتي سياسي
پيوند مسئله بعد وميشوند تبديل متعهد و فعال به‌شهرونداني پيشين
بحث در پاي.بود مسئله‌ساز آنها تركيب مي‌شدكه مطرح توسعه و دمكراسي
دفاع مي‌دانند كارايي رافاقد دمكراسي كه آنان مقابل در خود تفضيلي
بيشتر سياسي‌هرچه مشاركت براي را راه سادگي به دارد عقيده ولي مي‌كند
كارآمد دولت نابودي به منجر گشودن ، نامطمئن شهروندان و بي‌سواد جمعيت
و ايجاد اساسي مشكل توسعه ، حال در كشورهاي در.مي‌گردد وقانوني
قهر و شورش تهديد ، خطر و طرف يك از كارآمد دستگاههاي‌اداري استقرار
خطر.مي‌آيند حساب به مرحله‌گذار مسائل‌خاص جزو ديگر ، طرف از انقلابي
دارد وجود كنندگان فزاينده‌مشاركت تعداد بخاطر نظام و نهادها فروپاشي
خود فراوان‌كارايي تقاضاهاي برآوردن در سياسي نهادهاي است ممكن چون
خطر اين نيز مشاركت افزايش براي فشار البته و بدهند دست از را
(25).داشت خواهد دنبال به فروپاشي‌را
توسعه ، براي عاملي عنوان به غربي ارزشهاي و سنتها معرفي با پاي
كثرت مشاركت سياسي ، ثبات رقابت‌آميز ، سياستهاي حزبي ، چند نظامهاي
بيان توسعه نياز پيش را ، جامعه در تنشها و تعارضات كاهش و گرايانه
شمرده بر دمكراسي نضج براي لازم شروط از را سياسي مشاركت و كرده
كه را سياسي توسعه مهم ويژگيهاي از يكي كلمن ، و آلموند (26).است
شهرگرايي ، بالاي درجه بر علاوه برخوردارند ، آن از يافته توسعه كشورهاي
...و جغرافيايي و اجتماعي مبسوط تحرك بالا ، درآمدسرانه سواد ، بسط
از پس (27).مي‌دانند سياسي درفعاليتهاي جامعه اعضاي گسترده مشاركت
تاكيد نكته براين دومينگوئز و هانتينگتن فراوان ، تحقيقات و مطالعات
است نهفته ازشهروندي مفهومي در توده‌ها سياسي پايه‌مشاركت كه كردند
ومسئوليت‌هاي برابر حقوق حداقل از شهروندان تمامي آن ، براساس كه
و سياسي فرهنگ به مسئله اين وبرخوردارند حكومت در مشاركت
تسهيل و مشروع را سياسي مشاركت اين كه دارد نياز جهان‌بيني‌اي
بعد چهار عمل ، آزادي و قدرت بر تاكيد از پس هانتينگتن (28).نمايد
بسيج و كردن دمكراتيزه ملي ، تماميت كردن ، عقلاني يعني سياسي ، توسعه
سياسي سامان كتاب در وي (29).است داده قرار بررسي مورد را مشاركت يا
:مي‌نويسد دگرگوني دستخوش جوامع در
سياسي و سياست در مردم اشتراك گسترده پهنه ديگر ، هرچيز از بيش
از را نوين دولت يك وسيع ، سياسي واحدهاي به طريق‌وابستگي از شدنشان
سياست ، نوسازي جنبه بنيادي‌ترين پس...مي‌سازد ، متمايز سنتي دولت
گروههاي دخالت و وشهر ، دهكده از بالاتر سطحي در مردم سياسي اشتراك
سياسي شدن‌نهادهاي پرداخته و ساخته و سياست ، در جامعه سراسر اجتماعي
(30).است اشتراك اين دادن سازمان براي نوين ،
بگذارد ، سر پشت موفقيت با را مشاركت بحران نظامي اگر گفت بتوان شايد
خواهند بين از خودبخود شد اشاره آنها به كه ديگر بحرانهاي از برخي
تمام به‌كارگيري جانبه ، همه و واقعي مشاركت تحقق براي رفت ،
... و اقتصادي ، تكنولوژيكي سياسي ، فرهنگي ، عقيدتي ، ذهني ، تواناييهاي
خاص وواقع‌بيني مهارت به نياز مشاركت ، كردن نهادي كه چرا دارد ، ضرورت
عبور آن ، كردن نهادي براي لازم عوامل و پيش‌نيازها از يكي و دارد
(31).است ارتباطات ازبحران
پاورقي‌ها
-ص 21019 پيشين ، اداري ، تحول و سياسي توسعه قوام ، عبدالعلي -20
سوم جهان در اقتصادي و سياسي پيچيدگيهاي لمكو ، شناخت جاناتان
.ص 7 مهرماه 1367 ، شماره 23 ، اقتصادي ، سياسي اطلاعات
لانگه ، اقتصاد اسكار داب ، موريس باران ، پل.ك.ر بيشتر ، اطلاعات جهت -22
كتابهاي‌سيمرغ ، :تهران) نعماني ، فرهاد رشد ، و نيافتگي توسعه سياسي
.صص 2826 ،(اميركبير ، 1355 انتشارات موسسه به وابسته
كارگرداني ذير ، گن ، ايرنه -ص 24070 پيشين ، لمكو ، جاناتان -23
صص ،(سفير ، 1369 نشر:تهران) احمدتدين ، سوم ، جهان در سياسي دگرگوني
.251-253
.254-صص 256 همان ، -25
سياسي ، توسعه باب در تئوري‌سازي قوام ، معماي عبدالعلي -26
نشر:تهران) قادري ، حاتم كوشش به سوم ، جهان پيرامون مقالات مجموعه
.ص 25 ،(سفير ، 1369
.ص 14 پيشين ، اداري ، تحول و سياسي توسعه قوام ، عبدالعلي -27
.ص 259 پيشين ، ذير ، گن ايرنه -28
.ص 7 پيشين ، لمكو ، جاناتان -29
محسن دگرگوني ، دستخوش جوامع در سياسي سامان هانتينگتون ، ساموئل -30
.ص 59 ،(علم ، 1370 نشر:تهران) ثلاثي ،
.ص 141 پيشين ، اداري ، تحول و سياسي توسعه قوام ، عبدالعلي -31
