پنجم‌ ، شماره‌ 1300‏‎ جولاي‌ 1997 ، سال‌‏‎ تير 1376 ، 10‏‎ پنجشنبه‌ 19‏‎


پارسي‌‏‎ ادب‏‎ و‏‎ هنر‏‎ نفيس‌‏‎ كتابهاي‌‏‎
نگار‏‎ انتشارات‌‏‎

موسيقي‌‏‎ براي‌‏‎ مدون‌‏‎ برنامه‌ريزي‌‏‎ ضرورت‌‏‎
ايراني‌‏‎


آواز‏‎ استاد‏‎ شجريان‌‏‎ محمدرضا‏‎ با‏‎ گفتگو‏‎
برروي‌‏‎ روزها‏‎ اين‌‏‎.‎عمل‌كرد‏‎ تخصصي‌‏‎ موسيقي‌ ، ‏‎ در‏‎ شرايط‏‎ اين‌‏‎ در‏‎ بايد‏‎
.مي‌كنم‌‏‎ كار‏‎ آوازي‌‏‎ تكنيك‌هاي‌‏‎ و‏‎ شيوه‌ها‏‎
شعر‏‎ موسيقي‌‏‎ و‏‎ خوانندگي‌‏‎ فن‌‏‎ به‌‏‎ بايد‏‎ مي‌سازد‏‎ آهنگ‌‏‎ شعر‏‎ روي‌‏‎ كه‌‏‎ آهنگسازي‌‏‎
.باشد‏‎ آشنا‏‎
محمدرضا‏‎ و‏‎ آواز‏‎ شجريان‌ ، استاد‏‎ محمدرضا‏‎ اخير‏‎ هفته‌هاي‌‏‎ در‏‎:‎اشاره‌‏‎
شهرهاي‌‏‎ در‏‎ را‏‎ كنسرت‌هايي‌‏‎ ايراني‌‏‎ برجسته‌موسيقي‌‏‎ نوازنده‌‏‎ لطفي‌ ، ‏‎
گفتگو‏‎ يك‌‏‎ چكيده‌‏‎ نخست‌‏‎ بخش‌‏‎ مي‌خوانيد‏‎ آنچه‌‏‎.كرده‌اند‏‎ اجرا‏‎ اروپا‏‎ مختلف‌‏‎
پيش‌‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎ ايراني‌‏‎ موسيقي‌‏‎ در‏‎ مطروحه‌‏‎ مسائل‌‏‎ درباره‌‏‎ شجريان‌‏‎ استاد‏‎ با‏‎
.است‌‏‎ گرفته‌‏‎ انجام‌‏‎ ايشان‌‏‎ سفر‏‎ از‏‎

ايراني‌‏‎ موسيقي‌‏‎ در‏‎ را‏‎ جاي‌آوازخواني‌‏‎ اخيرتصنيف‌خواني‌‏‎ سالهاي‌‏‎ در‏‎
تصانيفي‌‏‎ ساخت‌‏‎ يا‏‎ و‏‎ اجرا‏‎ شاهد‏‎ كمتر‏‎ ما‏‎ اين‌‏‎ وجود‏‎ با‏‎ اما‏‎ است‌‏‎ گرفته‌‏‎
نظر‏‎ به‌‏‎ باشند‏‎ برخوردار‏‎ گذشته‌‏‎ تصانيف‌‏‎ استحكام‌‏‎ و‏‎ زيبايي‌‏‎ از‏‎ كه‌‏‎ هستيم‌‏‎
چيست‌؟‏‎ امر‏‎ اين‌‏‎ دليل‌‏‎ شما‏‎
كمبود‏‎ دوم‌ ، ‏‎ و‏‎ تقليد‏‎ يكي‌‏‎دارد‏‎ اثر‏‎ همه‌‏‎ از‏‎ بيشتر‏‎ عامل‌‏‎ دو‏‎ من‌ ، ‏‎ نظر‏‎ به‌‏‎
خيلي‌‏‎ سازي‌‏‎ تصنيف‌‏‎ در‏‎ امروزه‌‏‎ تاسف‌‏‎ كمال‌‏‎ با‏‎.مجرب‏‎ و‏‎ متخصص‌‏‎ آهنگسازان‌‏‎
اندازه‌‏‎ و‏‎ حد‏‎ در‏‎ كه‌‏‎ ماندگار‏‎ تصنيف‌هاي‌‏‎ كمتر‏‎ و‏‎ مي‌كنند‏‎ عمل‌‏‎ تقليدي‌‏‎
ما‏‎ موسيقي‌‏‎ ساله‌‏‎ دويست‌‏‎ تاريخ‌‏‎ در‏‎.‎مي‌شنويم‌‏‎ باشد ، ‏‎ پيش‌‏‎ سال‌‏‎ سي‌‏‎ تصانيف‌‏‎
و‏‎ شيدا‏‎ رسيده‌ ، ‏‎ ما‏‎ دست‌‏‎ به‌‏‎ نت‌‏‎ يا‏‎ و‏‎ سينه‌‏‎ به‌‏‎ سينه‌‏‎ صورت‌‏‎ به‌‏‎ موسيقي‌‏‎ كه‌‏‎
قرار‏‎ محجوبي‌‏‎ مرتضي‌‏‎ دو‏‎ اين‌‏‎ از‏‎ پس‌‏‎.هستند‏‎ برجسته‌‏‎ تصنيف‌ساز‏‎ دو‏‎ عارف‌‏‎
نفر‏‎ دو‏‎ آن‌‏‎ از‏‎ آهنگسازي‌‏‎ زمينه‌‏‎ در‏‎ كه‌‏‎ گفت‌‏‎ بتوان‌‏‎ حتي‌‏‎ شايد‏‎ كه‌‏‎ مي‌گيرد‏‎
بحث‌‏‎ چون‌‏‎نيست‌‏‎ هم‌‏‎ با‏‎ آهنگسازان‌‏‎ اين‌‏‎ مقايسه‌‏‎ من‌‏‎ قصد‏‎ البته‌‏‎است‌‏‎ بالاتر‏‎
بسيار‏‎ ما‏‎ اول‌‏‎ درجه‌‏‎ آهنگسازان‌‏‎ تعداد‏‎ حال‌‏‎ هر‏‎ به‌‏‎.‎مي‌آيد‏‎ پيش‌‏‎ سليقه‌‏‎
تصنيف‌ساز‏‎ چند‏‎ و‏‎ محجوبي‌‏‎ مرتضي‌‏‎ درويش‌خان‌ ، ‏‎ عارف‌ ، ‏‎ و‏‎ شيدا‏‎.‎است‌‏‎ محدود‏‎
براي‌‏‎ سازندگانشان‌‏‎ كه‌‏‎ داريم‌‏‎ قديمي‌‏‎ آهنگهاي‌‏‎ تعداد‏‎ يك‌‏‎ ما‏‎ البته‌‏‎.ديگر‏‎
كه‌‏‎ دارد‏‎ وجود‏‎ ما‏‎ محلي‌‏‎ موسيقي‌‏‎ در‏‎ آهنگهايي‌‏‎ نيز‏‎ و‏‎ نيست‌‏‎ مشخص‌‏‎ ما‏‎
اگر‏‎ يعني‌‏‎.‎است‌‏‎ نامعلوم‌‏‎ نيز‏‎ آنها‏‎ آهنگسازان‌‏‎ ولي‌‏‎.‎زيباست‌‏‎ فوق‌العاده‌‏‎
اين‌‏‎.‎نمي‌رسد‏‎ دست‌‏‎ انگشتان‌‏‎ به‌‏‎ مجرب ، ‏‎ آهنگسازان‌‏‎ تعداد‏‎ كنيم‌ ، ‏‎ نگاه‌‏‎ دقيق‌‏‎
به‌‏‎.‎مي‌شود‏‎ ديده‌‏‎ كمتر‏‎ نوآوري‌‏‎ و‏‎ مي‌شود‏‎ تقليد‏‎ باعث‌‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎ مهمي‌‏‎ مشكل‌‏‎
.است‌‏‎ اين‌‏‎ در‏‎ اصلي‌‏‎ علت‌‏‎ من‌‏‎ نظر‏‎
است‌؟‏‎ نزول‌شده‌‏‎ دچار‏‎ ما‏‎ آهنگسازي‌‏‎ سير‏‎ شما‏‎ نظر‏‎ به‌‏‎ پس‌‏‎
اما‏‎ است‌‏‎ داشته‌‏‎ صعودي‌‏‎ ماسير‏‎ آهنگسازي‌‏‎ محجوبي‌ ، ‏‎ مرتضي‌‏‎ تا‏‎ من‌ ، ‏‎ نظر‏‎ به‌‏‎
به‌‏‎ و‏‎ كرده‌‏‎ طي‌‏‎ نزولي‌‏‎ سير‏‎ ما ، ‏‎ زمان‌‏‎ تا‏‎ تدريج‌آهنگسازي‌ ، ‏‎ به‌‏‎ او‏‎ از‏‎ پس‌‏‎
.است‌‏‎ افتاده‌‏‎ تقليد‏‎ وادي‌‏‎
چيست‌؟‏‎ موضوع‌‏‎ اين‌‏‎ دليل‌‏‎
تاثيرگذاري‌‏‎ نيز‏‎ مقدار‏‎ ويك‌‏‎ بوده‌‏‎ موثر‏‎ تلويزيون‌‏‎ و‏‎ راديو‏‎ مقدار‏‎ يك‌‏‎
مهم‌تر ، جدي‌‏‎ همه‌‏‎ از‏‎ و‏‎ البته‌‏‎ صد‏‎ و‏‎ است‌‏‎ بوده‌‏‎ همديگرمطرح‌‏‎ روي‌‏‎ افراد‏‎
آموزش‌‏‎.‎مي‌شود‏‎ تربيت‌‏‎ آموزش‌‏‎ با‏‎ خوب‏‎ آهنگساز‏‎.‎است‌‏‎ موسيقي‌‏‎ آموزش‌‏‎ نبودن‌‏‎
.است‌‏‎ مهم‌‏‎ خيلي‌‏‎ آموزش‌‏‎ اين‌‏‎ در‏‎ تلويزيون‌‏‎ و‏‎ راديو‏‎ نقش‌‏‎.‎گرفت‌‏‎ جدي‌‏‎ بايد‏‎ را‏‎
باعث‌‏‎ اينها‏‎.‎ببرد‏‎ بالا‏‎ را‏‎ مردم‌‏‎ سليقه‌‏‎ سطح‌‏‎ مي‌تواند‏‎ تلويزيون‌‏‎ و‏‎ راديو‏‎
.شود‏‎ فراهم‌‏‎ خوب ، ‏‎ آهنگساز‏‎ تربيت‌‏‎ براي‌‏‎ زمينه‌‏‎ مي‌شود ، ‏‎
اگر‏‎ مي‌شويم‌‏‎ خوشحال‌‏‎ است‌‏‎ مهم‌بوده‌‏‎ هميشه‌‏‎ ايراني‌‏‎ موسيقي‌‏‎ در‏‎ شعر‏‎ انتخاب‏‎
.دهيد‏‎ توضيح‌‏‎ اين‌موضوع‌‏‎ درباره‌‏‎
موسيقي‌‏‎ با‏‎ آن‌‏‎ تلفيق‌‏‎ و‏‎ انتخاباشعار‏‎ راروي‌‏‎ دقت‌‏‎ و‏‎ وسواس‌‏‎ بيشترين‌‏‎ من‌‏‎
رو‏‎ و‏‎ زير‏‎ را‏‎ كتابها‏‎ چندين‌بار‏‎ معمولا‏‎ دارم‌‏‎ كه‌كنسرتي‌‏‎ بار‏‎ هر‏‎.‎دارم‌‏‎
تغيير‏‎ را‏‎ آن‌‏‎ دوباره‌‏‎ شايد‏‎ و‏‎ كنم‌‏‎ پيدا‏‎ مي‌دانم‌‏‎ مناسب‏‎ كه‌‏‎ غزلي‌‏‎ تا‏‎ مي‌كنم‌‏‎
مردمي‌‏‎ و‏‎ اطرافيانم‌‏‎ خودم‌ ، ‏‎ هواي‌‏‎ و‏‎ حال‌‏‎ چگونگي‌‏‎ به‌‏‎ بستگي‌‏‎ مسئله‌‏‎ اين‌‏‎.‎دهم‌‏‎
.دارد‏‎ مي‌كنم‌ ، ‏‎ زندگي‌‏‎ آنها‏‎ ميان‌‏‎ در‏‎ كه‌‏‎
كنيد؟‏‎ احياء‏‎ نحوي‌‏‎ به‌‏‎ و‏‎ بازخواني‌‏‎ را‏‎ قديمي‌‏‎ تصنيف‌هاي‌‏‎ نداريد‏‎ تصميم‌‏‎
گاهي‌‏‎.‎مي‌دهم‌‏‎ انجام‌‏‎ به‌تدريج‌‏‎ را‏‎ كار‏‎ اين‌‏‎ و‏‎ دارم‌‏‎ را‏‎ تصميم‌‏‎ اين‌‏‎ بله‌ ، ‏‎
آهنگهاي‌قديمي‌‏‎ احياي‌‏‎ و‏‎ بازخواني‌‏‎ را‏‎ خود‏‎ هنرمندوظيفه‌‏‎ اوقات‌‏‎
آهنگسازي‌‏‎ يا‏‎ و‏‎ مي‌كند‏‎ كار‏‎ و‏‎ راپيگيري‌‏‎ خاصي‌‏‎ مكتب‏‎ و‏‎ شيوه‌‏‎ يا‏‎ و‏‎ مي‌داند‏‎
كه‌‏‎ دارد‏‎ لازم‌‏‎ توانا‏‎ هنرمند‏‎ يك‌‏‎ گرايشها‏‎ اين‌‏‎ از‏‎ يك‌‏‎ هر‏‎.‎مي‌كند‏‎ دنبال‌‏‎ را‏‎
نتيجه‌‏‎ به‌‏‎ تا‏‎ شود‏‎ متمركز‏‎ و‏‎ كند‏‎ فعاليت‌‏‎ شاخه‌‏‎ يك‌‏‎ روي‌‏‎ تخصصي‌‏‎ صورت‌‏‎ به‌‏‎
را‏‎ كارها‏‎ اين‌‏‎ تمام‌‏‎ تنهايي‌‏‎ به‌‏‎ بخواهد‏‎ كسي‌‏‎ اگر‏‎ است‌‏‎ طبيعي‌‏‎.برسد‏‎ مطلوب‏‎
كارهاي‌‏‎ ما ، ‏‎ موسيقي‌‏‎ زمينه‌هاي‌‏‎ همه‌‏‎ در‏‎.‎جايي‌نمي‌رسد‏‎ به‌‏‎ دهد‏‎ انجام‌‏‎
كه‌‏‎ شاخه‌ها‏‎ اين‌‏‎ از‏‎ هريك‌‏‎ دنبال‌‏‎ به‌‏‎ من‌‏‎.‎دارد‏‎ وجود‏‎ زيادي‌‏‎ نشده‌‏‎ انجام‌‏‎
بايد‏‎ چكار‏‎ پس‌‏‎.‎است‌‏‎ مانده‌‏‎ زمين‌‏‎ روي‌‏‎ آن‌ديگري‌‏‎ مي‌كنم‌‏‎ احساس‌‏‎ مي‌روم‌‏‎
تازه‌‏‎.‎است‌‏‎ اندك‌‏‎ است‌ ، زمان‌‏‎ كوتاه‌‏‎ عمر‏‎ كار ، ‏‎ همه‌‏‎ اين‌‏‎ برابر‏‎ در‏‎ كرد؟‏‎
موسيقي‌‏‎ وضع‌‏‎ هم‌‏‎ طرفي‌‏‎ از‏‎.كنيد‏‎ اضافه‌‏‎ هم‌‏‎ را‏‎ معمول‌‏‎ دغدغه‌هاي‌‏‎ اينها ، ‏‎ به‌‏‎
زيادي‌‏‎ مشكلات‌‏‎ و‏‎ دشواريها‏‎ هم‌‏‎ آن‌‏‎ سامان‌دهي‌‏‎ و‏‎ است‌‏‎ مغشوش‌‏‎ و‏‎ آشفته‌‏‎ ما‏‎
يعني‌‏‎ كرد ، ‏‎ عمل‌‏‎ تخصصي‌‏‎ موسيقي‌ ، ‏‎ در‏‎ شرايط‏‎ اين‌‏‎ در‏‎ بايد‏‎ من‌‏‎ نظر‏‎ به‌‏‎.دارد‏‎
منضبط ، ‏‎ توانا ، ‏‎ هنرمند‏‎ هر‏‎.‎كند‏‎ فعاليت‌‏‎ خاص‌‏‎ شاخه‌‏‎ يك‌‏‎ در‏‎ هنرمندي‌‏‎ هر‏‎
كند‏‎ حفظ‏‎ سرزمين‌‏‎ اين‌‏‎ براي‌‏‎ را‏‎ ميراثي‌‏‎ است‌‏‎ مايل‌‏‎ كه‌‏‎ اصالتي‌‏‎ با‏‎ و‏‎ متعهد‏‎
.كند‏‎ فعاليت‌‏‎ و‏‎ تحقيق‌‏‎ ما‏‎ موسيقي‌‏‎ از‏‎ خاص‌‏‎ شاخه‌اي‌‏‎ در‏‎ بايد‏‎
در‏‎ ولي‌‏‎ بودند‏‎ دسترس‌‏‎ مادر‏‎ موسيقي‌‏‎ اساتيد‏‎ و‏‎ مراجع‌‏‎ گذشته‌‏‎ در‏‎ البته‌‏‎
اطلاعات‌‏‎ از‏‎ مهمي‌‏‎ بخش‌‏‎.‎است‌‏‎ شده‌‏‎ محدودتر‏‎ و‏‎ مشكل‌‏‎ دسترسي‌‏‎ اين‌‏‎ فعلي‌‏‎ شرايط‏‎
شما‏‎ به‌‏‎ بايد‏‎ گروهي‌‏‎ نتيجه‌‏‎ در‏‎ قراردارد ، ‏‎ شما‏‎ اختيار‏‎ در‏‎ ما‏‎ موسيقي‌‏‎
افزايش‌‏‎ باعث‌‏‎ ايراني‌ ، ‏‎ موسيقي‌‏‎ آواز‏‎ در‏‎ شما‏‎ وسيع‌‏‎ تجربه‌‏‎.‎كنند‏‎ مراجعه‌‏‎
بسياري‌‏‎ و‏‎ كنسرت‌‏‎ انتظار‏‎ آموزش‌ ، ‏‎ انتظار‏‎ مثلا‏‎است‌‏‎ شده‌‏‎ شما‏‎ از‏‎ انتظار‏‎
مي‌گوئيد؟‏‎ چه‌‏‎ اين‌باره‌‏‎ در‏‎.‎ديگر‏‎ فعاليتهاي‌‏‎
دانش‌‏‎ و‏‎ اطلاعات‌‏‎ هستندكه‌‏‎ هم‌‏‎ ديگري‌‏‎ هنرمندان‌‏‎ من‌‏‎ از‏‎ غير‏‎ البته‌‏‎
كنار‏‎ در‏‎ اطلاعات‌‏‎ اين‌‏‎ گذاشتن‌‏‎ با‏‎.دهند‏‎ بايدانتقال‌‏‎ كه‌‏‎ دارند‏‎ ارزشمندي‌‏‎
در‏‎ كه‌‏‎ حدي‌‏‎ تا‏‎ مي‌كنم‌‏‎ تلاش‌‏‎ من‌‏‎ البته‌‏‎.رسيد‏‎ خوبي‌‏‎ نتايج‌‏‎ به‌‏‎ مي‌توان‌‏‎ هم‌‏‎
و‏‎ شيوه‌ها‏‎ برروي‌‏‎ روزها‏‎ اين‌‏‎.‎دهم‌‏‎ پاسخ‌‏‎ را‏‎ انتظارات‌‏‎ اين‌‏‎ دارم‌‏‎ توان‌‏‎
كار‏‎ اصلي‌‏‎ بخش‌‏‎ رديفها‏‎ شناخت‌‏‎ و‏‎ رديفها‏‎ نيز‏‎ و‏‎ مي‌كنم‌‏‎ كار‏‎ آوازي‌‏‎ تكنيك‌هاي‌‏‎
نياز‏‎ زيادي‌‏‎ دقت‌‏‎ و‏‎ وقت‌‏‎ به‌‏‎ موضوع‌‏‎ همين‌‏‎ ارائه‌‏‎ و‏‎ تنظيم‌‏‎.است‌‏‎ من‌‏‎ فعلي‌‏‎
بايد‏‎ مي‌خواهند ، ‏‎ كنسرت‌‏‎ من‌‏‎ از‏‎ اينها‏‎ كنار‏‎ در‏‎ گفتيد‏‎ كه‌‏‎ همانطور‏‎دارد‏‎
يك‌‏‎ انجام‌‏‎ مثال‌‏‎ براي‌‏‎.‎مي‌كند‏‎ طلب‏‎ را‏‎ زيادي‌‏‎ وقت‌‏‎ كدام‌‏‎ هر‏‎ كه‌‏‎ بدهم‌‏‎ آموزش‌‏‎
شعر‏‎ انتخاب‏‎ از‏‎.‎دارد‏‎ نياز‏‎ تمرين‌‏‎ و‏‎ كار‏‎ ماه‌‏‎ شش‌‏‎ تا‏‎ سه‌‏‎ به‌‏‎ حداقل‌‏‎ كنسرت‌‏‎
با‏‎ صحنه‌‏‎ روي‌‏‎ كه‌‏‎ لازم‌‏‎ تمرين‌هاي‌‏‎ و‏‎ حسي‌‏‎ و‏‎ روحي‌‏‎ آمادگي‌‏‎ تا‏‎ گرفته‌‏‎ آهنگ‌‏‎ و‏‎
.داريم‌‏‎ را‏‎ رفتن‌‏‎ استوديو‏‎ و‏‎ ضبط‏‎ مشكلات‌‏‎ هم‌‏‎ بعد‏‎.‎نشويم‌‏‎ مواجه‌‏‎ مشكلي‌‏‎
هم‌‏‎ سازي‌‏‎ ساز‏‎ روي‌‏‎ من‌‏‎ مثلا‏‎.‎نيست‌‏‎ تا‏‎ دو‏‎ يكي‌‏‎ مسائل‌‏‎ اين‌‏‎ گفتم‌‏‎ كه‌‏‎ همانطور‏‎
را‏‎ آن‌‏‎ مي‌شود ، ‏‎ متوقف‌‏‎ ديگرم‌‏‎ كارهاي‌‏‎ كه‌‏‎ مي‌بينم‌‏‎ وقتي‌‏‎ ولي‌‏‎ مي‌كنم‌‏‎ تحقيق‌‏‎
انجام‌‏‎ وظيفه‌ام‌‏‎ تنها‏‎ كه‌‏‎ بودم‌‏‎ هنرمندي‌‏‎ من‌‏‎ اگر‏‎.مي‌كنم‌‏‎ رها‏‎ كاره‌‏‎ نيمه‌‏‎
.مي‌كردم‌‏‎ اجرا‏‎ و‏‎ آماده‌‏‎ كاري‌‏‎ يك‌‏‎ سال‌‏‎ هر‏‎.‎بود‏‎ روشن‌‏‎ تكليفم‌‏‎ بود ، ‏‎ كنسرت‌‏‎
رديف‌‏‎ ‎‏‏،‏‎ تدوين‌‏‎ تحقيق‌ ، ‏‎ مشكلات‌‏‎ من‌‏‎ كه‌‏‎ بشرطي‌‏‎ اما‏‎.‎است‌‏‎ راحت‌‏‎ بسيار‏‎ كار‏‎ اين‌‏‎
كمبودها‏‎ و‏‎ ضعفها‏‎ اين‌‏‎ من‌‏‎ حال‌‏‎ هر‏‎ به‌‏‎.‎باشم‌‏‎ نداشته‌‏‎ را‏‎ موارد‏‎ قبيل‌‏‎ اين‌‏‎ و‏‎
كرد‏‎ كار‏‎ آنها‏‎ روي‌‏‎ بايد‏‎ كه‌‏‎ مي‌كنم‌‏‎ احساس‌‏‎ و‏‎ مي‌بينم‌‏‎ خودمان‌‏‎ موسيقي‌‏‎ در‏‎ را‏‎
تخصصي‌كردن‌‏‎ در‏‎ كار‏‎ چاره‌‏‎.‎رسيد‏‎ نتيجه‌‏‎ به‌‏‎ نمي‌توان‌‏‎ تنها‏‎ دست‌‏‎ ولي‌‏‎
.است‌‏‎ موسيقي‌‏‎
دارد‏‎ ادامه‌‏‎



.است‌‏‎ همشهري‌‏‎ روزنامه‌‏‎ به‌‏‎ متعلق‌‏‎ و‏‎ محفوظ‏‎ حقوق‌‏‎ تمام‌‏‎