پنجم ، شماره 1305 جولاي 1997 ، سال تير 1376 ، 16 چهارشنبه 25
|
|
كارها راه و بن‌بست‌ها ;توسعه
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
(آخر بخش) نابرابري و توسعه
انساني توسعه كليدي شاخص‌هاي به توجه با كه جهاني كمي اهداف عمده‌ترين
:از عبارتند است ، گرديده ترسيم
كودكان همه كامل سازي مصون 1ـ
ولادت هزار در به 70 سال پنج زير از كودكان مير و مرگ نرخ كاهش 2ـ
موجود نرخ نصف يا و زنده
سوء در درصد ميزان 50 به آن كاهش و حاد تغذيه سوء بردن ميان از 3ـ
تغذيه‌ملايم
آموزش دوره در ابتدايي سني گروه كودكان همه همگاني نام ثبت 4ـ
ابتدايي
به فعلي نرخ نصف ميزان به سال 1990 در بزرگسالان بيسوادي نرخ كاهش -5
.باشد بالاتر مردان به مربوط نرخ از زنان بيسوادي نرخ كه ترتيبي
(22)سالم آب به همگاني دسترسي تامين 6ـ
بردن ميان از هدف با جهاني بانك و پول بين‌المللي صندوق راستا اين در
هستند ، مالي مشكلات داراي كه فقير كشورهاي به دركمك را خود توان فقر ،
لازم را اقتصادي ايجادرشد فقرزدايي ، كار در تسريع جهت و داده اختصاص
دهه 1980برنامه اوايل از اقتصادي رشد اين تحقق براي.مي‌دانند
وام متقاضي دولت‌هاي التزام و نموده تنظيم و تهيه را ساختاري تعديل
تصويب روند ضروري و لازم شرط پيش را برنامه اين اجراي و پذيرش به
(23).است داده قرار وام پرداخت
.نيافتگي توسعه بحران از خروج راهبردهاي
پيشرفت و اقتصادي پيشرفت بين مناسب تعادل حفظ براي است طبيعي
بايد عمراني اعتبارات كل درصد تا 30 كامل 25 توسعه به نيل و اجتماعي
امر از گذشته در كه كشورهايي در و يابد تخصيص اجتماعي هزينه‌هاي به
تخصيصهاي به اجتماعي بخشهاي است ممكن مانده‌اند ، غافل انساني توسعه
بهبود جهت سرمايه‌گذاري است طبيعي باشند ، داشته نياز بالاتري هم باز
و رشد و اقتصادي خيزش و تحول زمينه‌ساز انساني ، توسعه شاخص‌هاي
.شد خواهد توليد شكوفايي
نسبت و 1987 بين 1972 عمدتا و از 1980 قبل سالهاي فاصله در
حال در كشور چندين در بهداشت و پرورش و آموزش بر هزينه‌هاي‌دولتي
ضروري برابر دو تا هزينه‌ها گونه اين افزايش.داشت نزولي روند توسعه
بايد خاورميانه ، آسيا ، لاتين ، امريكاي آفريقا ، كشورهاي از بسياري است
و آموزش و بهداشت در سرمايه‌گذاري ميزان بازگرداندن با را خود كار
اين از كدام هر همچنين كنند آغاز دهه 1970 سطوح حداقل به پرورش
به حداقل خود غذايي مواد توليد افزايش به نياز منطقه‌اي گروههاي
و مداوم سرمايه‌گذاري نرخ مستلزم كه داشت خواهند سال در درصد ميزان 3
ناخالص محصول درصد از 3 بيش ميزان به توليد از شاخه اين در ثابتي
به مناطق اين در بايد نيز آب تدارك در سرمايه‌گذاري بود ، خواهد ملي
.(24)گيرد انجام زيادي مقدار
كشورهاي در سرمايه‌گذاري ، محدودكننده عامل سه سرمايه‌گذاري ، زمينه در
و بدهي‌ها جمعيت ، بحران بي‌رويه افزايش:از عبارتند حال‌توسعه در
تحقق با موجود ، موانع رفع صورت در كه نظامي ، سرسام‌آور هزينه‌هاي
محيط توسعه ، حال در كشورهاي قلمرو در انساني توسعه براي مبارزه
.شد خواهد فراهم توسعه مساعد دروني و بيروني
جهاني جامعه همكاري به نياز:توسعه بيروني محيط:الف
قبلا چنانچه:آينده در متعادل جمعيت به نيل ضرورت و جمعيت رشد 1ـ
جمعيت كل از صنعتي كشورهاي سهم حالي‌كه در سال 2025 تا شد اشاره
انتظار يافت خواهد كاهش درصد به 16 سال 1960 در درصد از13 دنيا
كل درصد از 69 فاصله همين در توسعه حال در كشورهاي جمعيت كه مي‌رود
و آفريقا آسيا ، در جمعيت رشد.يابد افزايش درصد به 84 جهان جمعيت
اجتماعي و اقتصادي توسعه در محدوديت‌هايي ايجاد باعث لاتين امريكاي
توسعه كشورهاي بيشتر مانند)صفر رشد با معادل جمعيتي در.است گرديده
درصد يك تا شود سرمايه‌گذاري بايد ملي درامد درصد تا 5 بين 3 (يافته
رشد درصد تا 5 جمعيتي 3 هرگاه لذا و شود ايجاد سرانه درامد افزايش
بايد ملي درامد درصد تا 20(فقير كشورهاي از بعضي مانند)باشد داشته
شود ، ايجاد استانداردزندگي در مشابه افزايشي تا شود سرمايه‌گذاري
فقيرترين‌كشورها جز جمعيت‌اند ، سريع رشد داراي كه مناطقي چون
تحقق خانواده تنظيم طريق از بيشتر بايد توسعه راهبرد لذا مي‌باشند
نقاط تمام در(هسته‌اي)كوچك خانواده‌هاي افزايش با سرانجام يابد ،
آنها پيشرفت و توسعه امكانات از فقير ملل برابر استفاده امكان جهان ،
(25).شد خواهد فراهم ژاپن و شمالي امريكاي اروپا ، سطح تا
ارزان راههاي معرفي جمعيت رشد و باروري نرخ كاهش تضمين عملي حل راه
مواجه مشكلاتي با حل راه اين.است ولادت كنترل اطمينان قابل و
(26).است
را خود داخلي ناخالص محصول و بودجه از مهمي بخش كشورها از بسياري 2ـ
جهت از فراواني مي‌تواندامكانات خود كه دفاعي‌مي‌كنند امور صرف
زمينه كه مواردي در آورد فراهم را اجتماعي بخشهاي به منابع انتقال
تخصيصهاي در نظر تجديد باشد داشته وجود انتقالي چنين براي محدودي
بنگاههاي به مربوط هزينه‌هاي مي‌توان باشد ، عملي است ممكن ديگر بخش
.داد كاهش را ناكارامد دولتي نيمه
جمله از گذشته دهه سه طي سوم جهان در نظامي هزينه‌هاي سريع افزايش
ديگر مسئله هر از كمتر آن باره در كه است مسايلي نگران‌كننده‌ترين
.است شده صحبت
به‌ميزان توسعه حال در كشورهاي هزينه‌نظامي گذشته سال طول 25 در
كشورهاي هزينه‌هاي‌نظامي از سريعتر يعني‌بسيار سال در درصد 5/7
برابر به 7 بابت اين آنهااز هزينه‌هاي كل.است افزايش‌يافته صنعتي
(سال1986 در دلار ميليارد به 160 سال 1960 در دلار ميليارد از24)
صنعتي كشورهاي به مربوط افزايش كه بود درحالي اين و يافت افزايش
در دلار ميليارد حدود 500 رشدي مجموع از نمي‌كرد تجاوز برابر دو از
به 30 نزديك سالهاي 1960و 1986 ، بين جهان نظامي هزينه‌هاي در سال
نتيجه در.مي‌شد مربوط توسعه حال در كشورهاي نظامي هزينه‌هاي به درصد
به سال 1960 در درصد از 7 جهاني نظامي هزينه در مذكور كشورهاي سهم
.يافت افزايش سال 1986 در درصد 19
به ملي‌خود ناخالص محصول از سهم‌تخصيصي صنعتي كشورهاي كه حالي در
سال 1986 درصددر به 4/5 سال 1960 در از 3/6درصد را نظامي بخش
به درصد از 2/4 مدت همين در سوم جهان به مربوط سهم.داده‌اند كاهش
محصول درصد كشورها يافته‌ترين توسعه كم اينكه شگفت‌تر.رسيد درصد 5/5
به درصد /2) برابر دو تقريبا را نظامي امور در شده صرف ملي ناخالص
.داده‌اند افزايش (درصد 8/3
هر كشورهارا اين اقتصادي و رشداجتماعي نظامي ، هزينه‌هاي بودن بالا
به را كشورها ارزي درآمدهاي از توجهي قابل منابع و نموده محدودتر چه
نظامي هزينه حجم توسعه‌با حال در كشورهاي ميان در.است رسانده مصرف
مشاهده مي‌توان را يافته‌ترين‌كشورها توسعه كم و ازفقيرترين شماري بالا ،
دموكراتيك جمهوري اوگاندا ، سودان ، برمه ، چين ، بوروندي ، آنگولا ، كرد
مطلق فقر شرايط در نفر ميليون از 800 بيش وجود رغم به زئير ، و يمن
ترتيب به جهان از منطقه دو اين صحرا جنوب آفريقاي و جنوبي آسياي در
.مي‌كنند نظامي امور صرف سال در دلار ميليارد و 5 دلار ميليارد 10
يا شود نظامي‌جلوگيري هزينه‌هاي ازافزايش آينده در كه صورتي در
بالقوه امكانات آشكار طور به شود كاسته هزينه‌ها حجم‌اين از حتي
خواهد بوجود انساني توسعه به معطوف بودجه‌هاي افزايش براي فراواني
(27).آمد
جريان‌مثبتي از توسعه حال در به‌كشورهاي منابع خالص انتقال 3ـ
منفي‌معادل 33 جرياني به سال 1988 دلاردر ميليارد به 43 قريب
به اوليه قيمت‌هاي‌مواد.است شده تبديل سال1988 در دلار ميليارد
افتاده‌اند فرو بزرگ‌سالهاي 1930 ركود دوره از سطح‌خود پايين‌ترين
دلار تريليون مرز 3/1 از حال‌توسعه در كشورهاي خارجي بدهي‌هاي
حدود 200 به سالانه آن پرداخت براي كشورها اين اكنون و رفته فراتر
با هرگز توسعه حال در كشورهاي اين از پيش) دارند احتياج دلار ميليارد
عمده موانع از خود كه (نبوده‌اند رويارو دشواري گونه اين خارجي شرايط
.است بوده سال 1980 طول در انساني توسعه
هدفهاي تحقق به كمك و آينده دهه طي مساعد خارجي محيط بازگرداندن
بين‌المللي جامعه مقابل در فوري و لازم اقدامي عنوان به اساسي انساني
خالص انتقال جهت از مثبتي وضع به بازگشت راستا اين در.دارد قرار
حلي راه به دستيابي صورت در تنها كه توسعه حال در كشورهاي به منابع
حل در توفيقي بدهي‌ها بخشودگي و مبادله بدهي‌ها ، بحران براي رضايتبخش
نشده پيدا مي‌كشند دوش بر قرض از سنگيني بار كه كشورهايي بدهي مشكل
.باشد نداشته بهايي كه نيست حلي راه هيچ كه است آن اساسي مشكل.است
حال در كشورهاي حق در بدهي بابت از ارفاقهايي كه باشد قرار اگر
بهاي بايد غني كشورهاي بانك‌هاي يا و دولت‌ها ناگزير آيد عمل به توسعه
.كنند تقبل را ارفاقي چنين
انساني توسعه براي ملي برنامه‌هاي:توسعه دروني محيط - ب
براي‌توسعه اصلي مبارزه توسعه ، بيروني‌مساعد محيط به نياز رغم علي
.گيرد انجام توسعه حال در قلمروكشورهاي در بايد انساني
وضع‌سلامت ، موجود ، انساني منابع ، مهارتهاي از جامع صورتي تنظيم -1
گذر در كه پيشرفتي و آنها كم‌كاري اشتغال ، فقير ، مردم تغذيه و آموزش
به صورتي چنين.است انساني توسعه در گام نخستين كرده‌اند حاصل جمعيتي
توزيع چگونگي و ومردان زنان بين موجود نابرابريهاي مي‌بايد علاوه
را درامدي مختلف گروههاي و روستايي و شهري مناطق ميان اجتماعي خدمات
.كند روشن
تعيين‌اولويت‌ها از عبارتست ملي برنامه‌توسعه تهيه در دوم گام 2ـ
برنامه چارچوب در قراراست كه هدف‌هايي با موجودبايد شرايط به
در آنچه مشاهده با هدفهاي‌امكانپذيررا شود ، مقايسه تحقق‌يابند ،
ملي داده‌هاي از بااستفاده يا و مشابه كمابيش وضعيت داراي كشورهاي
.نمود برآورد مي‌توان
مي‌رود شمار به سوم گام مردم خواسته و طبق‌نظر اولويت‌ها بندي رتبه 3ـ
از اوليه شاخص‌هاي با ارتباط در هدفهاي‌مشخص به اولويت‌ها تبديل 4ـ
.دانست چهارم گام مي‌توان را تغذيه ، و سوادي با زندگي ، به اميد قبيل
و سياسي ابزارهاي با مرتبط آماجهاي و برنامه‌ها شعاع در هدفها
آب و آموزشي بهداشتي ، خدمات به دسترسي قبيل از كمك‌كننده ، شاخص‌هاي
افزايشي كشوري است ممكن.شد خواهند تبيين دقيق‌تر صورتي به سالم
به را (است اوليه شاخص يك كه) زندگي به اميد شاخص در سال پنج معادل
خواهد ناگزير قاعدتا اما باشد كرده تعيين خود هدفهاي از يكي عنوان
به كلي هدفهاي به‌تبديل برنامه‌ريزان ساختن منظورقادر به كه بود
كننده‌اي كمك شاخص‌هاي به هدف‌را اين اقدام ، براي رهنمودهاي‌دقيق‌تر
و (كالري‌لازم به دسترسي و خدمات‌بهداشتي بودن مهيا مانند)
خدمات و غذا و توليد در سرمايه‌گذاري ازقبيل) سياستي ابزارهاي
.دهد پيوند (بهداشتي
كردن ازهماهنگ عبارتست انساني برنامه‌ريزي‌توسعه در گام پنجمين 5ـ
سرانه‌اي درامد با) اتيوپي:موجود منابع با شده برنامه‌هاي‌تنظيم
با) كنگو و (درصد معادل 3 داخلي پس‌انداز نرخ و دلار معادل 130
(درصد با 21 برابر داخلي پس‌انداز نرخ و دلار معادل 870 درامدسرانه‌اي
بابت از كه دارند جاي كشورهايي گروه در يكسان بطور رفته هم روي
امكان كنگو در آنچه وجود ، اين با هستند نازلي سطح در انساني توسعه
تعيين و شناخت بنابراين نباشد ، عملي اتيوپي در است ممكن است پذير
داخلي هزينه‌هاي تخصيص در نظر تجديد طريق از مي‌تواند كه منابعي دقيق
قرارگيرد ، انساني توسعه برنامه‌هاي اختيار در اضافي منابع تامين و
.(28)است اهميت حايز برنامه‌ريزان براي
سبزه‌اي تقي محمد
:نوشت‌ها پي
و 102 صص 101 پل كندي 22ـ
الله قدرت ترجمه دهه 1990 براي انساني توسعه 23ـراهبردهاي
و 2 شماره 1 هشتم سال اجتماعي-اقتصادي مسائل گزيده معمارزاده
ص 31 ارديبهشت 1370 و فروردين (و 111 مسلسل 112 شماره)
سياسي اطلاعات فقرزدا؟ يا فقرزا:تعديل داوودبرنامه محمدي 24ـ
ص آذرودي 1375 (و 111 112) چهارم و سوم شماره يازدهم سال.اقتصادي
150
و 41 صص 40 دهه 1990 براي انساني توسعه راهبردهاي 25ـ
صص 482 ، 483 پل كندي 27ـ Deuchland No.
صص 3638 دهه 1990 براي انساني توسعه راهبردهاي 28ـ
