پنجم ، شماره 1316 جولاي 1997 ، سال مرداد 1376 ، 30 چهارشنبه 8
|
|
بنيانها بررسي ;پويا مدرسه‌ء
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
مدارس در نام‌نويسي زمان اوج بهانه به
در مدارس‌معاصر نسل كه شد گفته نوشتار اين نخست بخش در:اشاره
پي در همواره روند دراين و رسيده ظهور به جديد فنون و دانش تعقيب
و كودكان مقتضيات‌پرورشي به كمتر و بوده خواستگاهي‌آموزشي
آموزش فعلي سيستم بعدي يك جريان اين حاصل.است نموده توجه نوجوانان
شالوده.است اروپايي ملل تجربيات از مهم ماهيتا است‌كه مدرسه‌اي
ميلي خود درذات و شده استوار دانش‌آموز برمبناي‌تعليم قويا اين‌سيستم
.ندارد او برتربيت
كه استدلال‌گرديد اينگونه مدارس آموزشي نظام تحليل مقام در همچنين
لازم كفايت و ازانعطاف لذا و داشته جوهري‌برنامه‌سالار نظام اين
امكان هرگونه موجود مدارس محيطكالبدي.است محروم پرورشي كار براي
از روي اين از و نموده سلب آنها از را دانش‌آموزان اجتماعي مراوده
.مي‌ماند باز ميهن نوباوگان تربيت مناسب ارائه‌فضاي
روي به وصرفا شده تعريف دانش جوينده يك دانش‌آموز موجود نظام در
وظيفه‌اي نيز معلم براي آنكه ضمن مي‌شود ، كار او حافظه و گيرندگي قدرت
طرز اين با.نيست متصور درسي دانستني‌هاي و مطالب انتقال از فراتر
كيفيت برمبناي مطلقا تحصيلي هرسال فرجام در قضاوت و ارزيابي تلقي
نظر دانش‌آموزمطمح پرورشي رشد بهيچوجه و بوده آموزشي مواد فراگيري
.نمي‌گيرد قرار
ابعاد درآن كه ماست امروزي مدرسه الگوي رايج‌ترين از تصويري اين
;نمي‌رود فراتر حدشعار از هرگز كودك روحي و شخصيتي رشد و پرورشي
بهيچوجه كالبدي‌اش نظام در هم خودو فلسفي ساختار در هم كه مدرسه‌اي
مي‌توان چگونه كه اين حال.ندارد كودك‌سازگاري تربيتي ملزومات با
دوم بخش موضوع زد پيوند ايجابي توصيه‌هاي به را سلبي‌مذكور ديدگاههاي
.مي‌آيد پي در كه است اين‌نوشتار
سميع‌آذر عليرضا دكتر
روحي و ذهني قواي ارتقاي كه محيطي مفهوم به سازنده ، و پويا مدرسه
بلكه تئوريك بحث يك از فراتر امروزه مي‌دهد ، قرار هدف تواما را كودك
در نوين الگوي اين مصداق بهترين.است شده تجربه و مشخص الگوي يك
تربيت و تعليم ارائه در پيشرو كشورهاي از برخي در مدرن مدارس ميان
خدمت به گونه‌اي به امكانات همه مدارس اين دراست مشهود همگاني
.پذيرند تحقق يكديگر با همسنگ كودك وپرورش كه‌آموزش مي‌شوند گرفته
ذهن ، در درسي مطالب انباشت بر علاوه مدرسه نهايي فرآورده نتيجتا
را كودك رواني و روحي قواي و استعدادها رشد و شخصيتي وجوه توسعه
.داشت خواهد نيزدربر
هم كه دووجهي مدرسه‌اي مفهوم به جديد مدرسه نمونه‌هاي تحليل و تجزيه
از وسيع‌تر فرصتي خودمي‌داند ، مقصد را دانش‌آموزان تربيت هم و تعليم
گامهاي به مي‌توان مجال اين امادر.مي‌نمايد اقتضا را سطور اين
.نمود اشاره اجمالا مي‌شوند ختم مطلوب مدرسه به كه عمده‌اي
نگاه تربيتي‌نوعي متنوع امكانات حاوي و پويا مدرسه فلسفي منشاء
مدرسه نگرش اين برمبناي.است تربيت و تعليم محيط به بالنده و عميق
مدرسه‌اي چنين محيط.است انساني اجتماع يك و اجتماعي كانون يك پيشرو
كودكان في‌مابين اجتماعي واكنش و كنش و روابط از مالامال جامعه يك
از شخصيتي تاثيرپذيري بيشترين معرض در را كودكان طريق اين از و بوده
خواهند قادر مربيان و معلمين روابط اين خلال در.مي‌دهد قرار يكديگر
هدايت يا و كنترل را كودكان رفتار غيرمستقيم و مستقيم بطور تا بود
جهت آنها تربيتي رشد و شخصيتي شكل‌گيري به بدينوسيله و نموده
.ببخشند شايسته‌اي
ازاجتماعي حاكي بوضوح موجود مدارس انساني محيط به كلي نگاهي
كافي نكته اين درك براي.است آن اعضاي بين گسسته ارتباطات با ناتمام
قرار تامل مورد مي‌كند سپري مدرسه در دانش‌آموز كه را اوقاتي است
و بوده معلم كنترل تحت و درس كلاس در دانش‌آموز زمان حداكثر در.دهيم
هرگونه اوقات اين دراست درسي مواد يادگيري تماما نيز كار موضوع
باشد آموزش موضوع از خارج اگر بويژه دانش‌آموزان مراوده و ارتباط
به دانش‌آموزان تفريح زنگ جمله از زمان حداقل دراست غيرمجاز عملا
هدايت بدون و هرز كاملا آنها ارتباطات است طبيعي و شده رها خود حال
اين بنابر.باشد داشته پي در نيكويي و مثبت اثرات نيست معلوم و بوده
و نبوده انساني كوچك جامعه يك مصداق ما مدارس كلي ارزيابي يك در
.هستند غفلت مورد همواره مي‌گيرد شكل آنها در كودك شخصيت كه فرصتهايي
يكديگر از بيشتر كودكان كه شريكند آگاهي اين در همه ديگر بيان به
ردوبدل را چيزي چه آنها نمي‌داند كسي اما بزرگسالان ، از تا مي‌آموزند
.نمود مداخله روند اين در مي‌توان چگونه و مي‌كنند
جامعه‌اي و كودك‌نموده اجتماعي زندگي محل را مدرسه مي‌توان چگونه اما
وسيع تجربيات استناد به مهم اين.ساخت محقق آن در را كودكان از مركب
و عميق بسيار باطنا و سهل ظاهرا اقداماتي توسط مترقي دريافتهاي و
بايد را ذيل موارد اقدامات اين اهم از.بود خواهد ميسر تاثيرگذار
:نمود خاطرنشان
لحاظ به و شده كودك جنس از بايد مدرسه محيط نخست گام عنوان به (الف
كه است مطلوب آنگونه مدرسه فضاي.گردد مانوس او روحيات با رواني
چنين تناسبات و ابعاد.مي‌كند نشاط و شور احساس آن در و مي‌پسندد كودك
وهيجانات علايق آن تركيب و نموده تبعيت كودك مطبوع ازمقياسهاي فضايي
زمينه و آفريده يادگيري به اشتياق محيط اين.برمي‌انگيزاند را كودك
مهمتر آن از.مي‌سازد فراهم را كودك خلاقيتهاي و استعدادها شكوفايي
روحياتش با و اوست جنس از كه فضايي به تعلق احساس نوعي كودك در آنكه
نزديك ديگران به را كودك تعلق احساس اينميآورد پديد است سازگار
باعث را تعليم محيط در مساعي توحيد و جوشش الفت ، از شكلي و ساخته
يك به را مدرسه است مانوس كودك روحيات با كه محيطي نهايت در.مي‌گردد
رافراهم او پرورشي رشد زمينه طريق اين از و نموده تبديل اجتماع‌پرشور
.مي‌سازد
بخش وعملكردي‌ترين مدرسه فضايي واحد بنيادي‌ترين بعنوان درس كلاس (ب
فعاليتهاي از مجموعه‌اي و خارج‌شده آموزشي صرفا حالت از بايد آن
آرايش در تحول مستلزم قابليت اين تحقق.دارد عرضه نيز را پرورشي
شاگرد نگاه خطوط ايجاد و شاگرد و معلم نگاه خط شكستن درس ، كلاس كلاسيك
تحرك امكان و شده فعال كلاس فضاي صورت اين در تنها.است شاگرد به
.مي‌آيد فراهم آن در اجتماعي
معلم به رو نيمكتها مستقيم رديفهاي بر مبتني درس كلاس رايج آرايش
از را كودك عملا بوده‌و استفاده قابل آموزشي درس كلاس براي تنها
نيروي صرفا شرايط اين تحت نيز كودك.مي‌دارد باز تكاپو و جنبش هرگونه
روحي و ذهني توانايي‌هاي از بسياري نتيجتا و بكارگرفته را خود حافظه
جمعي متداول‌روح خطي آرايش.مي‌نمايد احتياج بر مازاد و مصرف اوبدون
را مطلوب اجتماعي وواكنش كنش از تصوري نوع هر و برگرفته كلاس از را
تبادلات يكديگر برابر در كودكان استقرارآزادانه با.مي‌برد ميان از
همينجا ازميپيوندد بوقوع رواني و روحي وانفعالات فعل و فكري
يك‌اجتماع در مساعي تشريك مطلوب الگوي و شايسته رفتار مي‌توان‌نحوه
.آموخت كودكان به را كوچك
قادر و نمي‌شود خلاصه درس كلاس در اجتماعي كانون يك مثابه به مدرسه (ج
تجمع شامل درس كلاس.گيرد خدمت در فعال بطور را فضاها همه است
همه خود كليت در مدرسه يك اما است ، خاص سني گروه يك از كوچكتري
بنابر.مي‌خواند فرا اجتماعي وحدت نوعي به را مختلف سنين دانش‌آموزان
بالقوه تجمع مكانهاي و راهرو حياط ، قبيل از مدرسه فضاهاي ساير اين
اين در.مي‌نمايند ايفا يكديگر به بچه‌ها پيوند در مهمي كالبدي نقش
صورت شده‌اي كنترل و منظم بطور انساني ارتباط و تعاون همياري ، فضاها
.هستند پرورشي و آموزشي ارزش واجد كلاس اندازه به لذا و مي‌پذيرند
بلكه فضايي ، ارتباط ايجاد براي دهنده سرويس مكان يك صرفا نه راهرو
و مختلف سنين دانش‌آموزان بين پيوند ايجاد در استراتژيك كاملا محيطي
با دانش‌آموزان تجربيات تبادل و يادگيري براي مهمي مركز همچنين
فضاي رايج الگوي از كه شد خواهد محقق شرطي به مهم اين.است يكديگر
مدل كلي بطور و شده پرهيز آموزشي ارزش فاقد و يكنواخت باريك ،
بيشتر تجمع امكان با بازتر فضاهايي ايجاد راستاي در كلاسها همجواري
.گردد طرح
نيزمي‌توان حياط مورد در را پرورشي و آموزشي وجهي دو نقش همين
گريز و تنفس براي باز فضاي يك تنها حياط رايج تصور برخلافشد متصور
واجد مي‌تواند قويا بلكه نيست ، درس كلاس در آموزش رواني فشار از
بيشتري فيزيكي آزادي بدليل حياط محيط.باشد تربيتي و تعليم عملكرد
همين.كلاس‌است از جذابتر او براي مراتب به مي‌دهد دانش‌آموز به كه
رواني نظر از را او ساخته‌و مضاعف را دانش‌آموز هيجان به نشاط امر
شكل بيشتر حياط محيط در چنين‌يادگيري‌اي.مي‌سازد يادگيري مستعد
مي‌تواند لذا و آموزشي فراگيري‌هاي تا رادارد تربيتي دريافتهاي
جامعه در انسانها اجتماعي اخلاق و جمعي روحيات رشد فرصت‌براي بهترين
.گردد تلقي
و پويا كانون‌اجتماعي يك به مدرسه محيط تبديل در ديگر مهم گام (د
و معلمين يعني اصلي‌آن ، بهره‌برداران دادن مشاركت سازنده ،
مدرن مدرسه امروزهاست فضاهاي‌مختلف طراحي روند در دانش‌آموزان ،
شده خلق آرشيتكت توسط هميشه براي و قطعي بطور يكبار كه نيست بنايي
شده‌ولي خلق پيشتر آن شالوده كه است فضايي امكانات بلكه‌مجموعه باشد ،
تربيتي و تعليم مقتضيات تناسب به و دانش‌آموزان و معلم توسط آن اجزاء
فضاي دهي شكل در كودكان مداخله.مي‌گيرند خود به جديد شكل مستمرا
كودكان.مي‌نمايد مانوس و سازگار آنان روحيات با را مدرسه محيط آموزش
احساس خانه همچون داشته‌اند ، نقش آن آفرينش در خود كه محيطي به نسبت
چنين در.مي‌كنند فعاليت بيشتري واعتماد ميل با آن در و نموده تعلق
و بوده وسيع‌تر بمراتب كودكان رواني وآرامش تمركز سطح محيطي
درحدبالاتري آنان خلاقيتهاي بروز نيز و درسي موضوعات نتيجتافراگيري
.مي‌پيوندد بوقوع
كودكان باروحيات آنها تطابق براي صرفا مدرسه فضاهاي انعطاف‌پذيري
متغيري محيطي آرايش نيز متنوع‌درسي مواد تدريس فرآيند بلكه نيست ،
و هنر رياضي ، تدريس براي مبتكر و معلمين‌خلاق.مي‌نمايد اقتضا را
فضايي‌خاص آرايش طبيعتا و هريك متناسب تدريس ديني‌روشهاي تعليمات
از عاري آنان تدريس شرايط اين حصول بدونمينمايند توصيه را آنها
.پذيرفت خواهد صورت نازلي كيفي سطح در لذا و بوده ابتكار و خلاقيت
و برنامه‌هاي‌آموزشي گسترش مدرسه كيفي ارتقاء در نهايي گام (هـ
بسياري.است آن محسوركننده ديوارهاي از فراتر عرصه‌اي به آن پرورشي
نمايشگاهها ، موزه‌ها ، اجتماعي‌همانند سازمانهاي و مكانها از
و امكانات از پرورشي و فرهنگي وكانونهاي مساجد ميادين ، كارخانه‌ها ،
و بوده برخوردار دانش‌آموزان پرورش و آموزش وسيع‌براي فرصتهاي
به‌يادماندني و ملموس‌تر شكل به آنها در دانستني‌ها و مفاهيم فراگيري
راهنمايي‌هاي كنار در مكانها اين در دانش‌آموزان حضورميپذيرد صورت
مهمتر و داده افزايش را يادگيري به علاقه‌آنها و ميل مربيان سيستماتيك
سوالات پاسخ يافتن براي جستجو و كنكاش نحوه رابه آنها آن از
.مي‌سازد مختلف‌آشنا
به و معلومات‌داشته انتقال و اشاعه‌دانش از فراتر رسالتي ما مدارس
تحقق براي.هستند بعدي‌نيز نسل‌هاي تربيتي و اخلاقي آينده مسئول حق
با سازش به مدرسه در پرورش و بايدآموزش خطير مسئوليت و رسالت اين
ظهور به روح و ذهن همسازي براي آن از جديدي وكالبد آمده نائل يكديگر
.رسد
