پنجم ، شماره 1318 آگوست 1997 ، سال مرداد 1376 ، 2 شنبه 11
|
|
تغيير فراگرد
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
.است همراه جامعه در آن فراگيري ميزان و مسئله در تحول با تغيير ،
معضل دچار مردم عموم از درصد جامعه ، 3 در هرگاه است معتقد دوركهايم
مي‌تواند كه جايي تا است شده متولد اجتماعي شوند ، مسئله خاصي مشكل و
واحد يك اجتماعي كيان سهمگين ، بحران‌هاي و شكاف‌ها ايجاد با زودي به
.بيندازد خطر به را ملي
مسير تعيين و تحول و تغيير از حكايت خرداد 1376 انتخابات 2:اشاره
تبيين اين‌موضوع ، به توجه با دارد ، اسلامي ايران تاريخ براي جديد
يك كلان سطح در شدند ، به‌تغيير منجر كه مسايلي و شناختي‌تغيير جامعه
از توضيحاتي ارائه با دارد سعي زير مقاله اساس اين بر است ، امرضروري
را ايران جامعه اجتماعي مسئله مسئله ، فهم تغيير ، مسئله ، چگونگي
.نمايد مشخص را آن ظهور فراگرد اساسي خطوط و كرده تبيين
مقالات سرويس
نخعي آصف فروزان
دوم‌خرداد 1376 انتخابات ;است جامعه‌استوار تغيير بر آغازين پرسش
ميزان و مسئله در باتحول تغيير مي‌كند؟ تغييري‌حكايت چه از
و مبادي ، مباني عينيت ، عزيمت اكنون‌نقطه آيا است ، همراه نيز فراگيري‌آن
مسئله آغازين درپرسش است ، چنين است؟اگر درجامعه ديگري ذهني مسائل
شد خرداد 1376 دوم شگفت‌آورانتخابات و بزرگ تغيير به كه‌منجر اساسي
چيست؟
به‌دگرگوني ، صفحه 795 جلد15 دهخدا لغت‌نامه در تغييرتغيير
به ازحالي و (ناظم‌الاطباء) انتقال ، انقلاب تحويل ، تعويض ، تبديل ،
اين.است شده معني(منتهي‌الادب) كردن وديگرگون برگردانيدن حالي
است10ـ همراه عميق‌تري و دقيق‌تر مفاهيم با اجتماعي واقعيت در معنا
و هستند جامعه در زيربنايي ديگرگوني خواهان آن هواداران كه:انقلاب
حاكميت و نظام براندازي چارچوب در را خود اجتماعي و سياسي مطالبات
بين آميز مسالمت وگوي گفت هرگونه راه اساسا زيرا.مي‌بينند سياسي
در اصلاح ، حركت هواداران:اصلاح است20ـ مسدود مخالف نيروهاي و حاكميت
اصلاح براندازي ، براي و خشونت هرگونه به توسل بدون سياسي نظام چارچوب
رقابت ايجاد جهت خود حفظمخالفين خواهان قانون ، درچارچوب امور تدريجي
سعي و هستند مردم خواست‌هاي تحقق و امنيت‌ملي حفظ براي سالم مشاركت و
را قدرت تفويض و تعويض قانوني ، قبول مورد نهادهاي به توسل با دارند
تعميق‌و را اصلاح روند طريق اين واز سازند نهادينه مردم راي براساس
.كنند تشديد
و شناخت ، رفتار انگيزه‌ها ، شامل اصلاح ، تغيير و انقلاب مفهوم دو در
گرايشات در تحول قشربندي‌نوين ، نظام ايجاد وافراد ، گروه‌ها كاركرد
اجتماعي ، سياسي ، ساخت اجتماعي ، سازمان‌ها ، نهادهاي وتمايلات ،
با متناسب شد كه‌عنوان همانگونه اما مي‌آيد وجود به اقتصادي و فرهنگي
بطور.مي‌باشد متفاوت تغيير دستيابي‌به روش‌هاي جامعه ذهني عيني ، شرايط
جديد ، نظمي احياي جهت در را جامعه و فرد ميان مناسبات تغيير ، كلي
.مي‌سازد تحول دچار
اجتماعي مسئله
و درمسئله تحول با مبنائي ، مفهوم به تغيير شد عنوان كه همانگونه
در هرگاه است دوركهايم‌معتقد.است همراه آن‌درجامعه فراگيري ميزان
شوند ، مسئله خاصي مشكل معضل‌و دچار مردم عموم از جامعه ، 3درصد
شكاف‌ها ايجاد با زودي به مي‌تواند كه جايي تا است شده متولد اجتماعي
. بيندازد خطر به را ملي واحد يك اجتماعي كيان سهمگين ، بحران‌هاي و
بطور و (نفر خانوار 5 هر) خانوار ميليون كشوري 10 اگر مثال عنوان به
و 500 ميليون يك) آن درصد و 3 باشد داشته جمعيت نفر ميليون كلي 50
يك در معتادين از يك هر و باشند شده دچار اعتياد به (نفر هزار
از نفر هزار و 500 ميليون بنابراين 7 باشد ، داشته حضور نفره خانوار5
خانوار 5/1 هر 10 از) ملموس و عيني بطور نفري ميليون جمعيت 50
هر در اگر ديگر عبارت به بگريبانند ، دست اعتياد پديده با (خانوار
كشور ، اين شهرهاي كوچه هر در بنابراين باشند ساكن خانوار كوچه 10
معتادين با روزه هر مردم رو اين از مي‌باشند ، معتاد داراي خانوار 5/1
تحت روحي نظر از و شد خواهند روبرو پارك‌ها و خيابان‌ها كوچه‌ها ، در
اجتماعي ، مسئله يك عنوان به موضوع اين.گرفت خواهند قرار تاثير
مي‌كند تهييج ذيربط دستگاه‌هاي مسئولين صلاحيت به نسبت را عمومي افكار
فوق توضيح از.شود منجر مربوطه مسئول تغيير به مي‌تواند نهايت در و
و جامعه ساخت در كه است پديده‌اي اجتماعي كه‌مسئله برمي‌آيد
امر يك عنوان به مردم سرنوشت بر را خود و دارد جاي آن كاركردهاي
.مي‌كند تحميل آمرانه و جابرانه خارجي ،
مسئله فهم چگونگي
درباره‌موضوع دانستن به محقق بانياز نخست مرحله در مسئله فهم
ابعاد درك به‌سوي را محقق اوليه ، سپس‌پرسش‌هاي است ، ملازم تحقيق
يا محقق ذهن در مسئله‌اجتماعي ، تبلور اما رهنمون‌مي‌سازد ، پيچيده
ضروري مسئله زيرافهم نيست ، روشن ابتدا از هيچگاه اجتماعي ، مصلح
و شده صيقل مسئله‌يابي ، روند در تاريخي جهت از پيشين پرسش تا مي‌سازد
پرسماني روند و پرسش با حقيقت پاسخ بهتر عبارت به بيايد ، آخر در
آن از كه را ما شناخت‌بديهي ابتدا در روندپرسماني مي‌يابد ، تحقق
محقق فرد و تكه چند را استخراج‌شده‌اند محقق پرسش‌هاي وسپس نياز
ناداني مي‌سازد ، بيگانگي دچار دانسته‌هايش حقيقت برابر در را
محقق‌با پيوستگي بين و مي‌گستراند محقق بر را خود سايه ناشناخته ، و
تنها مي‌شود ، وبغرنج مبهم گذشته از بيش ومسئله مي‌افتد ، جدايي شناختش
ابزار به توسل و محقق تلاش‌خستگي‌ناپذير وسيله به ارتباط شرايطايجاد در
مسئله عينيت در را خويش جايگاه ذهنيت ، كه است شناخت امكانات و
نادرست و درست انديشه‌هاي از باتلاقي پس از طريق بدين مسئله و مي‌يابد
مسئله فهم اين‌رو از.مي‌نماياند محقق به را خود چوببست‌هاي و اسكلت
فهم كه بود معتقد اينشتين اساس براين.است مرتبه و مقام يك خود
در قانون و مسئله فهم ساده‌تر عبارت به هستند ، نسلي قوانين و مسائل
نوين نسلي كارآمدن روي با تنها و نبوده حاضر نسل تاريخي انديشه وسع
.مي‌گردد ميسر امر اين باشند كارهاي‌مسئله‌يابي‌آشنا راه با كه
اهداف ميان تطابق حالت تيپولوژي ، در مامرتن اجتماعي مسئله
وجود به معتقد منش ، آيين سنتي جامعه در شده نهادي وسايل و فرهنگي
زاييده كه اهدافي با سنت‌گرايان.است فوق مولفه دو بين تناقض و تعارض
تثبيت جهت مدرن شده نهادي وسايل و ابزار از اما مخالفند ، فرهنگ‌اند ،
.مي‌جويند سود خود منافع
حركت‌اجتماعي توسط كه اهدافي در خودرا پويايي از بخشي فرهنگ‌ها ،
شهيد.مي‌گذارند به‌نمايش مي‌شود ، متبلور درشعارها ويژه به مردم
كه مي‌كندشعارهايي ذكر اخير اسلامي‌صدساله نهضت‌هاي كتاب مطهري‌در
در آنان عميق خلاء و مسايل ، نيازها ، مي‌شود مطرح اجتماعي حركت يك در
.است خودكشي عين مردم شعارهاي انگاشتن ناديده لذا مي‌باشد ، باره اين
:داشتند تاكيد محوري شعار سه بر سال 1357 ايران اسلامي انقلاب در مردم
چالش يك و اجتماعي عمل صحنه دراسلامي جمهوري آزادي ، استقلال ،
عنوان به اسلامي انقلاب در ويژه به سو اين به مشروطيت از يكصدساله
وابستگي ، مقابل در استقلال شعارهاي انسان كرامت حفظ جهت تاريخي تجارب
هر مقابل در (مردم مشاركت و حاكميت) جمهوري استبداد ، مقابل در آزادي
ديگر مكاتب به گرايش نوع هر برابر در اسلامي و فردي مطلقه حكومت نوع
از كه فوق اهداف و شعارها تحقق براي مرتن آموزه اساس بر.شد مطرح
و وسايل و ابزار به نياز بودند ، برخاسته مدرن و انقلابي فرهنگ
فوق شعارهاي ايران اسلامي جمهوري اساسي قانون.مي‌باشد مربوطه نهادهاي
آن ، از ناشي قواي ملت‌و حاكميت حق پنجم فصل حقوق‌ملت ، سوم فصل در را
منظور به اساسي سه‌راهكار آن پناه در و گنجانده هفتم‌شوراها فصل
فوق‌الذكر شعارهاي وتحقق خويش سرنوشت در مردم مشاركت‌دائمي
:است قابل‌شناسايي
و مجريه قوه قوه‌مقننه ، انتخابات در باشركت مردم حاكميت اعمال 1ـ
;رهبري مجلس‌خبرگان
اتحاديه‌ها ، انجمن‌ها ، چارچوب در بامشاركت مردم حاكميت اعمال 2ـ
;مطبوعات و احزاب
شهر ، روستا ، بخش ، شوراهاي قانون درچارچوب مردم حاكميت اعمال 3ـ
.استان و شهرستان
است ، اجراشده انقلاب حيات طول در بخش‌اول فوق ، مشاركت سطح سه از
بويژه و گسترده‌بند 2 و كامل اجراي كارهاي سازو جنگ از پس ولي
و جنگ نامساعد شرايط بر علاوه امر اين.نيامدند وجود به بند 3
درك كه افرادي ممانعت‌هاي و فشارها دليل به بازسازي ، دوران ضرورتهاي
شده تشديد نداشته‌اند را انقلاب مكاني و زماني شرايط با متناسب و صحيح
.است
گروه‌هاي و جامعه سطح در كه فرهنگي اهداف‌جديد ميان پارادوكس وجود اما
تحت فرهنگي نهادهاي در كه وسايلي و ابزارها با دارند جاي اجتماعي
خود حيات به درازمدت در نمي‌توانست دارند قرار سنتي نيروهاي اختيار
اجتماعي جريانهاي با جامعه فرهنگي اهداف ميان تضاد.دهند ادامه
اسلامي جامعه در فوق مختلف فكري جريان دو تقابل محصول بازدارنده ،
از بخشي موجود ، فكري جريان دو هر كه كرد فراموش نبايداست ايران
و نگرش اما.مي‌روند شمار به شاهنشاهي رژيم عليه مبارزه عمده بانيان
ظالم ، ظلم ، مستكبر ، مستضعف ، چون مفاهيمي درباره فردگرايانه رهيافت
ايجاد رادر (گرايان سنت) آنها از يكي..و مبارزه عادل ، و عدالت
مفهوم به جمع‌گرايانه نگرش دستاوردهاي از و افرادمحدود سطح در تغيير
را اجتماعي مسائل كه چنين‌موضوعي.ساخت محروم آن جامعه‌شناختي
شناخت نظرمتدلوژي ، از مي‌ساخت سيستم‌غيرعادلانه با برخورد راهنماي
از بخشي و گرفت قرار وغيرپويا پويا نيروهاي ميان استراتژي‌مرز و
تبديل بازدارنده نيروهاي به به‌تدريج را گذشته انقلابي نيروهاي
قالب در اجتماعي مسئله مرتن ، آموزه به توجه با اين بنابر.ساخت
مسئله امايافت تبلور سياسي و فكري گروه دو اين بين تضادهاي
بود؟ برخوردار تبلور جهت فراگردي چه از اجتماعي
پيروزي از پس انقلابيون ، يكپارچه وحدت اجتماعي مسئله ظهور فراگرد
شد ، تعارض دچار زودي به قدرت ، مناصب در آنان جايگزيني و انقلاب ،
خوبي به (ره) امام توسط بودند انقلاب فرهنگ از برخاسته كه اهداف
عمل متفاوت‌در فكري نقطه‌عزيمت‌هاي با نهادها اما مي‌شدند نشان‌گيري
حاكميت از قبل وبرداشت‌هاي‌فردگرايانه ازمنويات ناشي نتايج به
شده‌در حادث جديد شرايط دنبال به.مي‌شدند نايل مسلمانان يافتن
امام فقهي‌توسط روش در نويني اجتماعي‌ديدگاه‌هاي و سياسي عمل صحنه
ديدگاههاي با تعارض در ديدگاهها اين.شد مطرح سال 1367 در (ره)خميني
در تعارض اين روح و گرفت قرار نمي‌كردند درك را جديد شرايط كه كساني
توجه با كه عمده نيروي دو ميان تعارض بررسي‌ها ، و نقد و مقالات چارچوب
با قانون چارچوب در فرهنگي-سياسي شاخص‌هاي و حساسيت‌هاي‌اقتصادي به
مشقات‌عبوراز وجود با.شد مي‌كنند ، نمايان و كرده رقابت يكديگر
به باتوجه مردم رويكرد خصوصي ، به‌اقتصاد دولتي اقتصاد دوران
سياسي توسعه بر بود ، يافته تبلور قانون‌اساسي در كه شعارهايي
تداوم از جدا ترديد بدون خرداد 1376 ، انتخابات 2 در به‌ويژه
قانوني بندهاي تحقق عدم دنبال به آن كنار در اما نبود ، نهضت‌احياگري
مي‌باشند1ـ و بوده موثر هم جديد عامل شوراها ، 5 و احزاب به مربوط
جمعيت تركيب جمعيت30ـ افزايش خارجي20ـ و داخلي جمعي ارتباط وسايل
جنگ و انقلاب در شركت با كه مذهبي نيروهاي جمعيت40ـ جواني)
شده تقويت شگفت‌انگيزي طرز به آنان طلبي استقلال و خواهي خوي‌آزادي
.گوناگون اقشار در سواد و آموزش گسترش است50ـ
به‌همراه اجتماعي ساخت چالش‌هاي فعاليت‌و شد عنوان كه همانگونه
انقلاب ازشعارهاي منبعث كه اساسي قانون اجرانشده اصول از برخي
و اسلامي -ايراني وتمدن فرهنگ بر عام طور به ايران‌بودند ، اسلامي
سياسي توسعه بر نهايت در و شهروندي حقوق جايگاه و منزلت طوراخص به
برمنزلت مبتني رويكردوبر بتوان شايد رو اين از داشتند ، تاكيد
در است خصوصي مالكيت از ناشي كه ماركس قطببندي بر را اجتماعي
آدمي اجتماعي‌فرد عمل با وبر ديدگاه از منزلت.دانست اين‌باره‌ارجح
داراي و كه‌جهت‌دار اعمالي با انسان ، فرد تنگاتنگ‌دارد ، ارتباط
معيارهاي و انگاره‌ها موسسات ، قواعد ، است ، فهم وقابل انگيزه
در راكه خود حيثيت و اعتبار اين‌طريق از و مي‌نهد بنا را اجتماعي
سازمان و تخصص و سواد كار ، تقسيم از ناشي كه قانوني -عقلاني جامعه
ساز برابر در خود از محافظت براي اما.مي‌آورد دست به است كار عقلاني
باشد حاكم بايد ابزاري عقل بر فرهنگي عقل است معتقد وبر نوين كار و
.شود تامين ضرورت‌ها برابر در فرد آزادي و منزلت تا
دارد ادامه
