پنجم ، شماره 1322 آگوست 1997 ، سال مرداد 1376 ، 6 چهارشنبه 15
|
|
شد گم فضا در پيش سال هزاران كه صداهايي
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
(نخست بخش) جهان موسيقي گذشته به نگاهي
به‌عنوان را بين‌النهرين از آمده به‌دست ازكتيبه‌هاي يكي باستانشناسان
هنوزنتوانسته‌اند اما..شناسايي‌كرده‌اند مذهبي سرود يا نوعي‌آواز
رابگشايند نبشته سنگ اين رمز
از ادوات‌موسيقي و سازها.ندارد ومرزي حد ديگر امروز جهان موسيقي
و موسيقيدانها بزرگترين خدمت در و شده هم‌تركيب با جهان سراسر
شده تبديل ملي نه و ميراثي‌بشري به موسيقي.گرفته‌اند قرار آهنگ‌سازها
فردي‌يا به تنها سازش يا و كه‌موسيقي كند ادعا نمي‌تواند ديگركسي و
و قوال علي‌خان‌مهمترين فاتح نصرت از به‌عنوان‌مثال دارد تعلق خاص محلي
موسيقي نوازندگان مشهورترين همراهي با تا مي‌شود دعوت پاكستاني مداح
همچنين.بخشد مفهوم و غنا آنها موسيقي به تا بخواند و بنوازد غربي
ميشل ژان موسيقي‌مدرن اركسترهاي بزرگترين مصري‌در سازهاي و خوانندگان
پس.شد قائل انتها و مرز براي‌موسيقي نمي‌شود ديگر.شركت‌مي‌كنند ژار
بشناسد را ملت‌ها اصيل‌تمام و واقعي موسيقي هرانديشمندي كه است شايسته
جهان‌و در سفري تا شده سعي اين‌مطلب در.دريابد را نكات‌مشتركشان و
ساده زبان و خلاصه طور به چند هر جهان‌را وموسيقي انجام‌دهيم زمان
نقاط كه آن از بيش جهان مختلف نقاط موسيقي كه بگوييم و بيان‌كنيم
.برخوردارند مشترك نقاط از باشند داشته اختلاف
بين‌النهرين -خاورميانه موسيقي
رودهاي منظور است ، رود دو ميان معناي به بين‌النهرين يا Mesopotamia
و هيتي‌ها ، آشوريها سومريها ، سرزمين جا اين.مي‌باشد فرات و دجله
نوشتاري فرمهاي ازاولين كه) ميخي خط نبشته‌هاي سنگ.است بوده بابلي‌ها
عجايب از كه بابل معلق باغهاي و ني‌نوا پرشكوه ، كاخهاي(است بوده
اين افتخارات و دست‌يافتها از همه و همه است باستان جهان هفتگانه
به برآوردند ، سر ميلاد از قبل سال هزار از 4 تمدنها اين تمدنهاهستند ،
وهواي آب لطف به.شدند مضمحل ميلاد از قبل سال 500 تا و رسيدند شكوه
لوازم و عالي‌سازها بسيار نمونه‌هاي از منطقه‌تعدادي اين خشك و گرم
سازها اين سالم‌باقي‌مانده‌اند ، و نخورده دست بيش و اقوام‌كم اين موسيقي
مردم كه مي‌دهند ديوارهانشان و ستونها روي حجاريهاي و
كه داشته‌اند اختيار موسيقي‌در لوازم از خوبي بين‌النهرين‌مجموعه
.است جمله آن از طبل‌ها و بوقها ، شيپورها ني‌لبكها ، عودها ، -انواع‌چنگها
و است بسياري‌داشته اهميت تمدن‌بين‌النهرين در موسيقي كه است واضح
در.بوده‌اند والايي‌برخورد جايگاه از جوامع دراين موسيقيدانها
را بابل ميلاد از قبل سال850 درحدود آشوريها كه مثل‌زماني جنگها ،
قرار صدمه مورد به‌ندرت آمده در اسارت به موسيقيدانهاي شدند ، متصرف
اسراي چشم به نه را موسيقيدانان اينان.قتل‌رسيده‌اند به يا و گرفته
حكما واقع در.مي‌نگريسته‌اند ارزشمندي جنگي غنائم عنوان به بلكه دشمن
مرد سه كه شده وگفته بودند برجسته‌اي افراد بابل موسيقيدانان و
برده نام پيامبر عيسي تولد شهود به‌عنوان آنها از انجيل در كه دانايي
دو به وموسيقيدانان حكما اين و بوده‌اند كلده يا بابل اهالي از شده
افلاك هارموني انديشه كه مي‌رسد نظر به و مي‌پرداختند هيئت و نجوم علم
ذهن به بار اولين مي‌كند متحد را كائنات كه هستي عظيم موسيقي يا
.باشد كرده خطور ايشان
به را آنان است ممكن هفت عدد خاص مفهوم و اعداد علم درباره عقايدشان
تكرار موسيقي درتاريخ مختلف فرمهاي در كه نتي‌موسيقي هفت گامهاي
را ملوديهايي چه بين‌النهرين اقوام.باشند شده راهبر شده‌اند ،
حركات ريتم‌هايي چه اساس بر اينكه يا و مي‌خوانده‌اند يا مي‌نواخته
از يكي باستانشناسان البته.است پوشيده ما بر مي‌كرده‌اند ، اجرا موزون
سرود يا آواز نوعي عنوان به را بين‌النهرين از آمده بدست كتيبه‌هاي
موسيقايي علامات و كلمات از مخلوطي احتمالا كه كرده‌اند شناسايي مذهبي
نبشته‌را سنگ اين رمز نتوانسته‌اند هنوز دانشمندان اما.مي‌باشد اوليه
.بگشايند
مصر -خاورميانه موسيقي
تا درياي‌مديترانه از نيل رود درامتداد كه -فراعنه سرزمين مصر
با متعدد پيمانهاي و جنگها مهاجرتها ، علت به -شده‌است گسترده سودان
حال بااين.است بوده نزديك درارتباط بين‌النهرين امپراطوري‌هاي
اهرام.ماند فردباقي به منحصر سرزمين اين سال‌تمدن از 400 بيش براي
.هستند مدعا اين بر هيروگليف‌شواهدي خط و كارناك معابدعظيم ثلاثه ،
آن نماد را شكوفايي لاله گل و مي‌ناميدند شادي و طرب را موسيقي مصريان
اما داشتند دوست تفريح و لذت براي را موسيقي آنها.بودند داده قرار
غالبا كه خدايان‌مصري.است بوده توجه مورد خصوصا آن مذهبي استفاده
مربوط قوچ يا و عقاب ، شغال كبري ، مار تمساح ، ازقبيل ، حيواناتي با
به.شده‌اند داده پيوند نيز موسيقي‌مختلف سازهاي اصوات با شده‌اندهمچنين
جعبه ساز نوعي)Sistrum خداي مردگان خداي‌نگهبان اوزيريس مثال عنوان
رهبانان آواز با سازاحتمالا اين مانند جلنگ جلنگ هست‌صداي نيز (مانند
.است مي‌شده همراهي
نواختشان‌از نحوه و مصري شكل‌سازهاي مورد در بسياري اطلاعات
روي نقاشي‌هاي و نوشته‌ها باستانشناسان ، توسط شده كشف فراوان نمونه‌هاي
كنوني علم ديگر بار اما.است آمده دست به ديوارها و هيروگليف ،
نواخته مصريان توسط موسيقي نوع چه كه سوال اين به پاسخگويي انسان‌از
.است عاجز مي‌شده ، خوانده يا و
شده‌شان‌مي‌توان تكرار نمادهاي ازروي كه -هيروگليف از نمونه‌هايي
باز اما موجوداست -باشند آواز براي دست‌نوشته نوعي شايد گفت
معماي حل در سعي همواره دانشمندان.است نامشخص اين‌نمادها اصوات
خوانندگان‌را و نوازندگان دقت‌تصاوير به و سازهاداشته‌اند طرح و شكل
مقامها ، سازها ، ملودي‌ها ، كردن كوك ازسيستم‌هاي شايد تا كرده‌اند بررسي
چه كنند ، اگر حاصل اطلاعي وبين‌النهرين مصر موسيقي وهارمونيهاي ريتم‌ها
اين امااصوات مانده‌اند باقي دوران آن روشني‌از تصاوير و حجاريها
.شده‌اند گم فضا در پيش هزاران‌سال موسيقي‌ها
باستان يونان ميراث
پديد ميلاد پيش‌از هشتم قرن از يونان‌كه كلاسيك يا باستاني تمدن
آسياي از به‌قسمت‌هايي يونان از داشت ادامه قرن‌اول تا و آمد
.يافت گسترش مديترانه درياي اطراف فراوان مستعمرات و (تركيه)صغير
و پايه عنوان به تمدن اين موسيقي و نمايش شعر ، فلسفه ، معماري ، هنر ،
.شده‌اند شناخته غرب امروز زندگي شيوه شالوده
با ارتباطتنگاتنگي يونانيها جنگهاي‌متعدد و تجارت طريق از اما
در خودشان از پيش تمدن‌هاي به واقع در و كردند پيدا خاورميانه
كرت جزيره همسايگي در مينوها مشهور تمدن و فرهنگ و مصر بين‌النهرين
.هستند مديون بسيار
در (كر)جمعي دسته بطور آنها.موسيقي‌بودند شيفته يونانيها
تشكيل كري گروه‌هاي و مي‌خواندند آواز جشن‌ها و خاك‌سپاريها عروسي‌ها ،
در و مي‌دادند انجام موزون حركات و مي‌خواندند نمايش‌ها در كه دادند
.بود اجتناب غيرقابل تئاترها در حضورشان واقع
.آوازمي‌خواندند (Panpipe)فلوت نواي طبيعت‌با و مزارع در يونانيها
حوادث و درباره‌قهرمانان كه بودند نيز گردبسياري دوره خوانندگان
كه‌بگوييم است جالب) مي‌خواندند چنگ‌آواز يك همراهي با اساطيري‌غالبا
(.مي‌گيرد ريشه چنگ معناي به Lyre كلمه از غزل معناي به و Lyric لغت
وراي در كه‌يوناني‌ها مي‌دهد نشان روشني افلاطون‌به و ارسطو نوشته‌هاي
ورواني روحي مفهوم و معنا به مختلف نت‌هاي و ريتم‌ها واقعيت‌ملموس
روي بر مي‌تواند كه‌موسيقي بودند معتقد و باورداشته‌اند نيز موسيقي
سخن قوانيني دواز اين.باشد داشته منفي يا و مثبت تاثير يافكر بدن
آواهاي و سازها و مقامها ريتم‌ها ، قوانين اين براساس كه گفته‌اند
در مشخصي يافكري روحي حالات ايجاد و مناسبت‌هاي‌مختلف براي مشخصي
داشتند سعي يونانيها عبارت‌ديگر به.مي‌شدند داده مناسبتشخيص شنونده
يا و ايجاد را مناسبتي كه‌مي‌توانند موسيقي در خصوصياتي يا كه‌خواص
و ريتم‌ها همچنين و آورند در شده كدبندي صورت به كنند ، خراب
به مختلف‌مي‌توانند صورت به كه آوايي سبك‌هاي و سازها هارمونيهاي
.كنند بندي دسته را باشند موثر شنونده
از رامي‌توان بسياري اطلاعات كلاسيك‌يوناني موسيقي نظام درباره
قبل چهارم قرن در كه-آريستوزئوس:مانند فلاسفه‌وحكمايي نوشته‌هاي
نظريات يوناني موسيقي وراي در.كرد استخراج -است ميلادمي‌زيسته از
نهفته موسيقي رياضيات باب در فيثاغورث همچنين و وكلداني‌ها بابلي‌ها
موسيقي هنر كه بودند معتقد حكما اغلب كه گفت مي‌توان كلي بطور است ،
:دارد زير گونه به نظامي يوناني
.تشكيل‌مي‌دادند تتراكوردها را اين‌موسيقي مقامهاي با گامها اساس
از عموما كه بودند تيزشده نت چهار از مجموعه‌هايي تتراكوردها
-تتراكوردها تركيب از.پيروي‌مي‌كردند طبيعي هارموني يك نت‌هاي‌اصلي
نوعي شبيه بيشتر كه مي‌آمد پديد -ازنت‌ها طولاني‌تري توالي ياSystema
نت‌هاي جاي به را زيرايي فواصل غيرعملي توالي كه بود موسيقي فرمول
سيستم‌هارا اين كه بود كردن كوك يا Tonoi اين و مي‌كرد ، معرفي حقيقي ،
يا (Pitched notes) شده تيز گامهاي‌نت‌هاي مقامهايا از مشخصي توالي به
.مي‌كرد هارموني‌تبديل
تئوري‌ها اين يونانيها چگونه اينكه درباره زيادي گمانهاي و حدس هنوز
وجود مي‌خواندند آواز چگونه اينكه يا و مي‌آوردند در عمل مرحله به را
جا به تصاوير و سازها بررسي و مطالعه مصريان موسيقي ماننددارد
اين سوالات‌در بسياري پاسخگويي به قادر هنوز باستان يونانيان از مانده
توجه جالب بسيار يونانيان‌باستاني موسيقي حال‌تئوري به‌هر.نيست زمينه
.است غربي‌مربوط موسيقي و وسطي قرون به‌سبكهاي مختلف طرق از كه است‌چرا
انجيل و موسيقي
ريختن فرو انجيل در شده اتفاقات‌روايت مهيج‌ترين از يكي شايد
دراثر شده حكايت ما براي كه آن‌طور كه باشد اريحا شهر ديوارهاي
(Joshua) است افتاده اتفاق (Ramhorm) بوق‌جنگي هفت گوش‌خراش صداي
است شده اشاره موسيقي لوازم و سازها به عتيق عهد كتاب جاي جاي در
كه Jubal.مي‌آيد به‌حساب باستان موسيقي‌جهان درباره مداركي خود واين
سوره در است موسيقي‌معروف سازهاي مخترع عنوان است‌به قابيل نوادگان از
اين.شناخته‌شد چنگ و فلوت پدرنوازندگان عنوان به چهارم آيه(Gemesis)
نمونه‌هايي و شده‌است نقش آشور و بابل ازحجاريهاي بسياري در ساز نوع
عهد متون در كه ديگري ساز دو.است شده يافت مقبره‌توتانخامون در نيز
(ني جنس از بادي ساز نوعي) halil يكي است شده برده نام آنها از عتيق
چنگ نوعي يا Salca وديگري است كلارينت ابتدايي انواع از كه مي‌باشد
به بسيار مصري مقابر در منقوش تصاوير در ساز دو اين است شكل كماني
در آهنگسازي هنر به نيز بسياري اشارات عتيق عهد كتاب.مي‌خورند چشم
نه -زمان آن شده موسيقيدان‌شناخته بزرگترين.دارد بني‌اسرائيل ميان
داوودمقدس -باستان خاورميانه درتمام بلكه بني‌اسراييل ميان تنهادر
شيشه‌هاي روي بر كوچك زنگهاي يا چنگ نواختن حال در او تصاوير.است
است آمده شموئيل سوره در.مي‌شود بسيارديده كليساها سرستونهاي و رنگي
موثر بيمار شائول حال بهبودي در داوود نواختن ساز و خواندن آواز كه
درباره سايرين و ارسطو ، كنفوسيوس ، آنچه ياد به را ما اين و است بوده
عهد كتاب در ازداوود غير به.مي‌اندازد گفته‌اند ، موسيقي درماني قدرت
وي برده‌شده نام هارون خواهر ازماريام پانزده آيه Exodus درسوره عتيق
برگزار سرخ درياي از مناسبت‌عبور به كه را جشن‌شگرگزاري دف نواختن با
درخاورميانه كه است سازهايي ازجمله دف.است كرده رهبري شده‌بود
.است نواخته‌مي‌شده زنان توسط عموما و مرسوم‌بوده بسيار باستان
موسيقي آثاربزرگ از بسياري بخش خودالهام نوبه به نيز مقدس كتب
بر علاوه و 18 قرن17 آلماني آهنگساز هندل بوده‌اندمثلا جهان
انجيل مطالب از الهام با را بسياري موسيقي قطعات (مسيح) Messiah
موردمحاكمه در چهارگانه براساس‌انجيلهاي شوتز و باخ آثار و ساخته‌است
.جمله‌اند آن نوشته‌انداز نماز براي كه قطعاتي مسيح‌و حضرت شدن مصدوم و
آذرين فرهاد
شهر كلدانيها حكومت ازمركز آمده بدست بي‌نظير چنگ:عكس‌ها شرح
.است شده بازسازي البته و است ميلاد از قبل سال به 2500 مربوط كه اور
از قبل هشتم قرن به متعلق عاج جنس جعبه‌از يك روي فنيقي كنده‌كاري
يا ئيئن يا چوبي سازبادي نوعي احتمالا تصوير درون ني‌لبك‌هاي ميلاد
دوران در دوتايي بادي‌بصورت سازهاي نواختن شيپورمي‌باشند نوعي
.است بوده تابستان‌مرسوم
