پنجم ، شماره 1325 آگوست 1997 ، سال مرداد 1376 ، 10 يكشنبه 19
|
|
است فرهنگ و تاريخ هنر ، ;نيست صنعت فرش ،
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
فرش دانشگاهي رشته درسي واحدهاي عناوين و محتوا به نگرشي
رشته هيچ است ، رشته‌اي‌خاص و خاص صنعتي خاص ، هنري ايران ، فرش
كه نداشته وجود جهان در نه و كشور در نه زمان اين تا دانشگاهي
است شده نزديك فرهنگي عجيب تركيب اين مرز به حتي كند ادعا بتواند
مقطع‌كارشناسي در فرش دانشگاهي رشته اولين سال 1375 در:اشاره
گرايشهاي نيز تاريخ اين از قبل يافت واقعي تولدي كاشان شهر در ارشد
با آموزشي ديگر اشكال برخي يا و دستي صنايع رشته‌هاي زيرپوشش مختلفي
تشكيل ولي بودند مشغول فرش تدريس كار به پراكنده و متفاوت اهداف
گامي مصوب و شده تدوين پيش از برنامه براساس و فرش دانشكده اولين
جهاد و تبريز دانشگاه آن دنبال به و بود راه اين در جدي و مهم
دانشگاههاي مساله.نمودند فرش دانشكده ايجاد به اقدام يزد دانشگاهي
بود صنعتي يا و هنر كردن علمي راه در بنيادين خواسته‌هاي از يكي فرش
با لازم تناسب آن اقتصادي ارزش و گسترش و رشد مي‌رسد نظر به كه
هنگامي.نداشت را امروزي نوين دانشهاي از بهره‌گيري و توليد شيوه‌هاي
پيشرفته رشته‌اي به فرش نظير ريشه‌دار و گسترده سنتي كردن علمي بحث كه
ضرورت ناخواه خواه مي‌شود مطرح نو دنياي امكانات و نيازها با منطبق و
لفظ كاربرد و مي‌شود مطرح برنامه‌ريزيها در آگاهانه و نو نگرشي
به ضرورتا نه فرش در نو نگرش كه است آن معناي به دقيقا آگاهانه
آن دادن قرار مفهوم به نه و آن بنيادين هويت و ويژگيها تغيير معناي
داراي مساله كه اينجاست در و.است شده تعيين پيش از قالبي در
برنامه‌ريزان دوش بر را سنگيني بار كه مي‌شود خاصي ظرايف و پيچيدگي‌ها
براي مصوبه عناوين مورد در.مي‌دهد قرار فرش به مربوط امور مسئولان و
انديشه‌هاي از بهره‌گيري مفهوم تنها نه ديد خواهيم چنانچه فرش دانشگاه
گرفته نظر در آن صحيح شيوه به نو دانشهاي از استفاده راههاي و نوين
رشته‌هاي و علوم با گسترده و وسيع رشته اين كردن درگير با بلكه نشده ،
ندارد فرش با ارتباطي و بوده مغاير فرش بر حاكم روح با كه ديگري
.نمود خواهد چهره آينده در كه است شده مسايلي زمينه‌ساز
درباره عمومي يك‌بررسي به است لازم اصلي بحث به شدن وارد از قبل
مربوط امور تمام بر و بوده خاصي داراي‌اهميت كه بپردازيم مساله‌اي
در مشخص كاملا نظريه دو حضور آن و است افكنده سايه فرش‌ايران به
فرش مورد در اخير سالهاي طي كه است فراواني گفتارهاي و نظريات بين
.است شده ارائه ايران
چندان فرش‌مساله آنكه بر داير سنتي اعتقادهاي و نظريه‌ها وجود 1ـ
بعضا و صادرات و گمركي تسهيلات با فقط آن مسايل نيست پيچيده‌اي
تجار ، وسيله به نمايشگاهها در شركت و بازارها شناختن و تبليغات
خود مسئوليت ميزهاي پشت از حتي گاه كه دولتي برنامه‌ريزان و مسئولين
چنين.شد خواهد حل نگذارده‌اند فرش توليد مراكز به قدم نيز يكبار
بودن پرنقش و پركار كه است هنري كالايي فرش:است معتقد لزوما تفكري
بودن پارچه بزرگ و گره‌ها بيشتر چه هر بودن ريزتر و رنگ تنوع داشتن و
تعداد گره ، از جديدي انواع كاربرد گاه البته) بودن ابريشمي يا و
فرشهاي يا و غيره و نگين و مرواريد بردن كار به گاه و قيچي بيشتري
آن بر راي ترديد بدون اعتقادي چنين.است هنري چنين مشخصات از (حجمي
هيچ مستحق و است خرسك و درجه 3 و نامرغوب گره زير 30 فرش كه مي‌دهد
بايد كوچك شهرهاي بافندگان و روستائياننيست ارزش‌گذاري و حمايت
در.ببافند تابلويي ريزباف فرشهاي و كرده رها را خود سنتي توليدات
با ارتباط در قاليبافي كوچك مراكز كه گرفتاريهاي و واقعيات نظر ، اين
مفهومي هستند ، روبرو آن با بافت و رنگها اوليه ، مواد توليد كيفيت
ايران فرش گذشته بخصوص و سنتي نقشه‌هاي ذهني ، نقشه‌هاي.ندارد
صادر را آن نيز گروهي و مي‌بافند عده‌اي تفكر نوع اين در.بي‌معناست
برنامه‌ريزي و تصميم‌گيري هرگونه حق طبيعتا و.(كيفيت هر با).مي‌كنند
و فروشندگان درخواست به بنا مي‌تواند فرش توليد و آنهاست با نيز
و (يابد كاهش بايد زمان اين كه) يابد كاهش و افزايش صادركنندگان
كيفيت به توجه بدون هم باز خارجي فروش ميزان فقط نيز آن ارزش معيار
.بازارهاست اين به شده عرضه فرش
و مشابه نگاه دارد ، نوعي جريان خصوصي بخش در كه تفكر اين موازات به
عنوان به فرش به كه دارد وجود بخش‌عمومي در فرش به سنتي البته صد
بيشتر تفكر اين به معتقدين كه است طبيعي و اشتغال‌مي‌نگرد عامل
و فرش كيفيت حفظ تا خويشند آمار و بافنده‌ها و افزايش‌دارها نگران
در آن نتيجه معمولي‌ترين و شده مصرف مواد جنس و نقشه‌ها هويت و اصالت
با نمي‌دانند كه هستند سرگشته‌اي و بي‌پناه بافندگان گذشته سال دو
.كنند چه خويش بادكرده و كيفيت فاقد فرشهاي انبوه
يا فرش اداره كارمند يا و پا خرده تاجر يك قالب در حتي سنتي تفكر
.مي‌داند فرش علوم همه به عالم را خود ترويج ، و دستي صنايع اداره حتي
امروزه كه علومي به نه و كارشناس به نه و دارد اعتقاد تحقيق به نه
نظارت گونه هر هنر بهانه به.باشد فرش نام به مساله‌اي حافظ مي‌تواند
معتقد و مي‌داند بي‌معنا را استاندارد نوع از خصوص به فرش ، كيفيت بر
.كرد مقاومت آن مقابل در بايد امكان حد تا كه است
با ولي به‌سختي و كند اگرچه خوشبختانه كه ديگري جريان اما 2ـ
آن از نه البته.دارد فرش مساله به علمي نگرشي مي‌نمايد چهره اعتقاد
خامي ماده عنوان به فرش به كه غرب سوادزده و سربي و خشك علم نوع
و بالنده علمي بلكه.مي‌انديشد رايانه‌ها و كامپيوترها عطش ارضاي براي
و قرون يادگارهاي آخرين از جهاني ميراثي عنوان به فرش به كه انساني
و سيال رودي مثابه بهمينگرد شده‌اند ، تبديل خاطره به كه اعصاري
و قومي و فرهنگي آميختگيهاي از بستري بر تاريخ درون از كه شادي‌بخش
سدهاي و رسوبات از بستر اين پالودن علم ، وظيفه و دارد جريان انساني
تا بي‌دانشي و سودجويي جهل ، فرهنگي ، تهاجم از سدهايي.است مخرب
تداوم تاريخ لايه‌هاي دروني‌ترين از آن فرهنگي و بالنده جريان دوباره
.يابد
توليدي تمام‌كالاهاي نظير كه مي‌داند كالايي را فرش اگرچه نگرش اين
فقط (باشد مسلط آن بر به‌ظاهر ولو هنري ، كيفيتي اگر حتي) جهان
كالا ، اين اما يابد ، قوام مي‌تواند آن كيفيات‌ساختاري حفظ برپايه
ذهني‌ترين‌اندوخته‌هاي با كه است انسان اين و است كالايي‌انساني
ذره ذره بر داده هويت به‌آن بخشيده مفهوم كالا اين به خويش فرهنگي
را آن كالا اين از انساني عامل هرگونه حذف و گذارده تاثير آن ساختار
را اين.كرد خواهد كامپيوترزده يامصنوعي و ماشيني فرش به تبديل
با و نزديك از ;شناخت بايد را فرش كه است معتقد كه مي‌گويد علمي نگرش
امر ، اين لازم شرط و مسئولانه و اجتماعي عاطفي -ملي احساسات تمام
نيازهاي از آگاهي و توليد مسايل در نزديك از و عملي و عيني مشاركت
پيشرفته علمي ابزار و نوين دانشهاي تمام از بهره‌گيري كافي شرط و آن
بر كنترل و نظارت و رنگها مصرفي ، مواد كيفيت حفظ براي آن خدمت در
.است غيره و بازاريابي و بسته‌بندي تكميل توليد
بدست را سازنده‌آن مواد و فرش كه ندارد آن از هراس علمي تفكر
كه) آزمايشي و فني ابزار دانشهاو بسياري از يا و بسپارد آزمايشگاه
آزمايشگاههاي در و آمده‌اند وجود به ماشيني‌فرش صنايع رشد مدد به
طول تعيين براي (دارند وجود صنعتي تحقيقات يا و نساجي دانشكده‌هاي
بدين.گيرد بهره غيره و رفته كار به جنس خلوص رنگها ، ثبات فرش ، عمر
با كالاي يك عنوان به فرش كه است لازم اولا علمي نگرش يك براساس ترتيب
حساب به كشور كلان و خرد برنامه‌ريزيهاي تمام در اقتصادي و ملي ارزش
به آن بالقوه ارزشهاي شناخت براي تحقيق پيشرفته ابزار تمام و آيد
و عميق شناخت خود بايد فرش برنامه‌ريزان ثانيا و شود گرفته كار
به را برنامه‌ريزي آنكه يا و باشند داشته فرش مسايل بر كاملي
نهايت يا و اشتغال يا ارز صورت به فرش به كه كنند واگذار كارشناسان
بايد نمي‌دانند را اين اگر و نكنند نگاه غيرپويا و سنتي هنر يك
با فرش مسايل شايد اگرچه.دهند نشان بديشان را آن ديگران كه بگذارند
است ، نداشته ما جامعه در عيني نمادي زمان بدين تا شكل بدين برخوردي
مسايل براي چاره‌انديشي شايد و خطر احساس و غريزي دريافت نوعي اما
اين آنكه اميد به نمود مطرح را فرش دانشكده‌هاي ايجاد ضرورت فرش
را فرش از حمايت و حفظ وظيفه از سهمي بتوانند آينده در دانشگاهها
و دروس بررسي به ديدگاه اين وجود از اطلاع با اكنون.بگيرند برعهده
اين ببينيم تا مي‌پردازيم فرش دانشگاههاي در شده مطرح علمي عناوين
در و ملي و آرماني دانشگاه آن خدمت در مي‌تواند ميزان چه تا برنامه‌ها
كه شود اشاره بايد سابقه‌اي بررسي عنوان بهگيرد قرار ايران فرش خدمت
بعدها و فرش گرايشهاي در آموزش براي سرفصلهايي و عناوين تهيه مساله
گرفته قرار تجربه مورد قبلا دانش و كار كلاسهاي و كارداني دوره‌هاي در
سازمان توسط سالهاي 6362 طي كه جزوه‌اي براساس تغييراتي مختصر با و
.بود گرديده تدوين بود يافته انتشار حرفه‌اي و فني آموزش
صورت قلم‌به اين صاحب توسط كه جزوه اين كه اشاره‌ام از ناچار
مهارت استاندارد عنوان بودبه شده تهيه مذكور سالهاي طي استانداردي
خويش حد در مذكور هدف جهت در و قاليباف كارگران براي آموزش و
با مطلقا استاندارد اين اما.بود پيشرفته و كامل استانداردي
و برنامه‌ريزان به بعدها مي‌بايد كه دانشجوياني هنرجويان نيازهاي
به بارها مساله اين و نداشت هم‌خواني شوند تبديل فرش مسايل كارشناسان
كلاسهاي براي نياز مورد جزوات تدوين هنگام به بخصوص و مختلف صورتهاي
.گرديد اعلام مسئول مراجع به دانش و كار
صوراسرافيل شيرين
دارد ادامه
