پنجم ، شماره 1329 آگوست 1997 ، سال مرداد 1376 ، 14 پنجشنبه 23
|
|
قرآن اعجاز و جامعيت
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
به قرآن:كه است معتقد فرانسوي بزرگ مورخ و ناطق بورك ، ادموند
قانونگذاري بزرگترين و علمي قضاوت بالاترين و قضائي نظام محكم‌ترين
.است يافته تنظيم و ترتيب منور ،
را انسانهاي‌بسياري چشمان كريم قرآن كه است سال چهارصد و هزار:اشاره
علل از يكي بي‌گمان پايان‌ناپذيرچيست؟ عظمت اين رمز.است ساخته خيره
كه است عميقي موضوعات و مسائل مفاهيم‌و كثرت و قرآن جامعيت آن ،
به نگاهي زير مطلب.باشد بوده بشريت پاسخگوي‌نيازهاي همواره مي‌تواند
اين‌عظمت از گوشه‌اي فهرست‌وار ، كه است قرآن وعجائب وموضوعات علوم
.مي‌نماياند باز را نامحدود
كتابها دربردارد كريم قرآن كه را ومطالبي قرآن بودن جامع درباره
هرچيز بيان اينكه و قرآن تبيان‌بودن درباره نيز و شده‌است نوشته
چگونه كه نشده‌است داده توضيح بوضوح اين‌مطلب اما است قرآن در
داشته خود در را چيز بيان‌همه محدودي ، الفاظ با است‌كتابي ممكن
وارد لازم‌است شويم وارد جالب اين‌بحث به اينكه از قبل.باشد
تفسيري روشهاي و كتابها و تحقيقات و بررسيها و نظرات و شده مقدمه‌اي
.نمائيم ارائه است شده اعمال آسماني كتاب اين مورد در كه را
مستشرقين و دانشمندان نظر از قرآن جامعيت
در خاورشناسان و شرقي و غربي تادانشمندان شده باعث قرآن بودن جامع
(1).بگويند سخن باره اين
مديون كه كند فراموش نبايد اروپا:مي‌گويد انگليسي نويسنده رودويل
در را دانش و علم طلوع‌آفتاب كه بود قرآن زيرا است محمدي قرآن
.داد نويد اروپا
سرتعظيم قرآن عظمت مقابل در نيز بزرگ‌آلماني نويسنده و شاعر گوته
پي از را ما خبر ، بي خدا از كشيشان دراز ساليان:است آورده فرود
هر اما داشته‌اند نگه دور آن آورنده عظمت و مقدس قرآن حقايق به بردن
و جهل پرده‌هاي و گذارده پيش به دانش و علم جاده در قدم ما كه قدر
آن مجموعه قرآن كه اسلام مقدس احكام عظمت دريده‌ايم ، را نابجا تعصب
اين كه است عنقريب و است نموده ايجاد ما در عجيبي حيرت و بهت است
و علم در عميقي تاثير و نموده جلب خود به را عالم توصيف‌ناپذير ، كتاب
.گردد مدار جهان نتيجه در و نموده جهان دانش
و ملكوتي اسلوبي قرآن ، اسلوب:مي‌گويد نيز فرانسوي ريل مارد دكتر
دارد قرآن كه را آنچه.نيست زميني مخلوق و بشر فكر مولود آسماني ،
.داشت نخواهد ديگري كتاب هيچ
است كتابي آخرين و اولين اين:انگليسي محقق وات مونتگمري پروفسور
.مي‌گردد هنرها انواع بروز موجب كه
راه از:كه بود اين به قائل هند استقلال باني و رهبر گاندي مهاتما
داشتن بدون دين حكمتهاي و روحي اسرار به همه‌كس قرآن دانش آموختن
.مي‌شوند نائل مصنوعي خصوصيات
صنع قلم مي‌داندكه كتاب برترين و بهترين را قرآن فرانسوي موريس دكتر
.است ساخته ظاهر بشر براي ازلي هنر دست و
مطرح عالم خداوند بريگانگي دليل بزرگترين را قرآن كاندائي گييون
و مي‌داند مذهبي سرود هم را قرآن فرانسوي مستشرق هيلر سنت.است كرده
ارشاد ، و وعظ هم ومناجات ، دعا هم و مدني قانون هم ايزدي ، ستايش هم
(2).تواريخ و قصص هم و هم‌مناظرات و جنگ‌آوري رسم و راه وهم
و سرشارمنطقي دلائل از پر راكتابي قرآن انگليسي مورخ ويليام
حياتي دستورات حقوقي ، و قضائي قوانين كه علمي‌مي‌داند بي‌شمار مسائل
روان و سليس عبارات با آن در طوري ديني و مذهبي مقررات زندگي ، و
پروفسور (3).مي‌دهد قرار سحرآوري تاثير تحت را خواننده كه شده تنظيم
به فكري طرز هيچ و بشري هيچ:دارد سخناني نيز فرانسوي كربن هانري
قرآن در كه آنجا تا نكرده‌اند ، دعوت دانش به قرآن و (ص)محمد اندازه
(4).است آمده ميان به سخن عقل و فكر و علم از بار 950
در ما:مي‌گويد سخن مورد اين در نيز ايتاليائي دانشمند واگليري خانم
و استعداد كه‌مافوق مي‌بينيم علوم از اندوخته‌هائي و ذخائر قرآن اين
و فيلسوفان بزرگترين است‌و اشخاص متفكرترين و باهوش‌ترين ظرفيت
زمين به ناتواني و عجز زانوي مقابل‌قرآن در بايد سياست رجال قويترين
(5).بزنند
راكاملترين طلاق درباره قرآن قوانين فرانسوي نويسنده و فيلسوف ولتر
بر مشتمل را قرآن روسي بزرگ فيلسوف تولستوي (6).مي‌داند قوانين
ازهر بشر افراد عموم كه مي‌داند سهل و آشكار و روشن وحقايق تعليمات
(7).گردند بهره‌مند آن از مي‌توانند طبقه
نظام محكم‌ترين به قرآن:كه است سياسي‌معتقد ناطق بورك ، ادموند
و ترتيب منور ، قانونگذاري بزرگترين و علمي قضاوت بالاترين و قضائي
.است نيامده بوجود عالم اين در هرگز آن مانند و يافته تنظيم
كتابآسماني كه قرآن:مي‌نويسد فرانسوي‌نيز لوبون گوستاو دكتر
دستورات بلكه نيست مذهبي دستورات و تعاليم منحصربه تنها است مسلمين
.است درج آن در نيز مسلمانان اجتماعي و سياسي
رموز و فنون‌شعري در كتاب اين ازقسمتهاي بعضي در كه نيست شكي
كتب ساير در را آن نظير شده‌كه نمائيهايي قدرت حسن‌بيان ، و خطابه
و برجسته بسيار آن اخلاقي تعاليم و احكامآورد بدست نمي‌توان مذهبي
نفساني ، خواهشهاي در اعتدال مهمان‌نوازي ، نيكي ، خيرات ، .است عالي
نيكي يتيم ، و بيوه از سرپرستي و اعانت والدين ، اكرام عهد ، به وفاي
از آمده به‌عمل تاكيد آن از عديده موارد در كه بدي ، مقابل در كردن
(8).است شده داده تعليم حميده خصايل و صفات اين تمام
قرآن:مي‌نويسد نيز شرق فيلسوف مفسرو بزرگترين طباطبائي علامه
بلاغت ، نظر از سنجان سخن براي است ، معجزه وجمعيتها طبقات عموم براي
اجتماعيون براي و علمي ، جنبه‌هاي ازنظر دانشمندان براي و حكما براي و
و حكومت ، طرز نظر از حاكمه هيات‌هاي براي و سياسي ، حقايق نظر از
ندارند دسترسي آن به كه اموري نظر از جهانيان عموم براي بالاخره
(9).بيانات و احكام در تناقض از احتراز و غيبي علوم مانند
هركس:كه است معترف مطلب به‌اين نيز فرانسوي گرينيه دكتر
كه علمي و باهنر را قرآن آيات و باشد ياعلم هنر دست‌اندركار
خواهد اسلام به بدون‌ترديد كند مقايسه و است‌مطابقه آموخته
(10).گرويد
به قرآن:طباطبائي‌مي‌نويسد علامه كه مذكوراست مطالب همين براساس
همه بالاخره و ادبي فنون فلسفي‌و و رياضي و طبيعي يادگيري‌علوم
جهان نفع آنهابه يادگيري و است فكرانساني دسترس در كه علومي
(11).مي‌كند دعوت مي‌باشد انساني جامعه سعادت‌بخش و بشري
در كه ورياضيات فلسفه و فلكي و طبيعي علوم كه شده اعتراف همچنانكه
(12).است شده اقتباس قرآن از عموما گرفت اوج اروپا
قرآن بودن تبيان بحث دنباله به اينكه از علوم‌قبل با قرآن ارتباط
.شود عنوان مطالبي علوم ، با قرآن ارتباط درباره است لازم بپردازيم
مي‌آورد عمل به تجليل آن تحصيل در ترغيب و علم از آياتي در كريم قرآن
نيز علومي و است قرآن مخصوص علومي.مي‌كند دعوت علومي يادگيري به و
.است بوده عامل آن پيدايش در كريم قرآن كه دارد وجود
و فقه واصول درايه و رجال علم و علم‌حديث پيدايش باعث كريم قرآن
انبياء تاريخ و قصص بديع و بيان و ومعاني ونحو صرف نيز و كلام
.گرديد
و تجويد مثل مي‌باشد مجيد قرآن خود آنها بحث موضوع كه هست نيز علومي
و تنزيل و قرآني رسم‌الخط و هفتگانه قرائتهاي توجيه و ضبط و قرائت
و قرآن تاريخ و منسوخ و ناسخ و متشابه و محكم و باطن و ظاهر و تاويل
(13).قرآن تفسير و الاحكام آيات
و جدل و طب:دارد وجود كريم قرآن در كه برمي‌شمرد را علومي نيز سيوطي
خياطي ، :قبيل از حرف و صنايع نيز و نجوم و جبر و هندسه و هيئت
غواصي ، زرگري ، كشاورزي ، بافندگي ، ريسندگي ، نجاري ، بنايي ، آهنگري ،
(14)...و تيراندازي سنگ‌تراشي پختن ، كشتيراني ، نويسندگي ، سفال‌سازي ،
در تفكر به كريم قرآن:مي‌كند دعوت آن فراگيري به كريم قرآن كه علومي
شكم در عجائب از آنچه و بيابانها و كوهها و درياها و زمين آفرينش
تشويق و تحريض فصول تبديلات و روز و شب اختلافات و گرفته قرار زمين
آن زندگي در كه نظامي و نبات آفرينش‌شگفت‌آور در تفكر به.مي‌نمايد
محيط در كه احوالي و آثار و حيوان گوناگون درآفرينش و دارد جريان
انسان‌و خود خلقت در تفكر به.مي‌فرمايد تشويق مي‌دهد ، بروز ازخود وجود
و نفس آن‌در از بالاتر و نهفته وجودش ساختمان در كه رموزي و اسرار
اقطار در سير به و اعلي‌دارد ملكوت با كه ارتباطاتي و آن باطني عوالم
جوامع و ملل احوال و اوضاع وكنجكاوي گذشتگان آثار در مشاهده و زمين
(15).دارد تمام اصرار تواريخ‌ايشان و قصص و بشري
.آورده‌است ميان به سخن مستقيما نيز بسياري مطالب از كريم قرآن
آنچه و بالا افق در آنچه و زمين و آسمانها ملكوت و مخلوقات شگفتيهاي
.است خاك زير
.پيشين امتهاي اخبار و فرشتگان و پيامبران نامهاي و آفرينش آغاز از
شدن غرق رفتن‌ادريس ، بالا زمين ، بر آنان هبوط و ابليس و آدم داستان
و يونس قوم و صالح شترحضرت و ثمود ، قوم عاد ، قوم سرگذشت نوح ، قوم
جريان و رس اصحاب و تبع قوم و قوم‌لوط و آخرين و اولين و شعيب قوم
دادن قرار و نمرود با مناظره و قومش احتجاج‌با در ابراهيم حضرت
نمودن قرباني داستان و كعبه خانه ساختن و درمكه مادرش و اسماعيل
دررود افكندنش و موسي حضرت ولادت جريان يوسف ، حضرت اسماعيل ، داستان
سخن و شعيب دخترحضرت با ازدواجش و مدين به فرار و قبطي كشتن و نيل
شدنش بيرون و فرعون سوي به وآمدنش طور كوه در او با تعالي خداي گفتن
براي آنان با كه گروهي و پرستي گوساله وماجراي دشمنان نمودن غرق و
كشته‌اي ماجراي و نمود هلاك را آنان صاعقه و رفته طور به‌كوه مناجات
با حضرت‌موسي ملاقات قضيه و شد ذبح كه گاوي و بود نزاع كه‌درباره‌اش
حضرت آزمايش وجريان جالوت و داود حضرت و طالوت جريان و خضر حضرت
و سليمان حضرت شدن آزمايش سباو ملكه و سليمان حضرت داستان و داود
و آفتاب مغرب و مشرق بسوي رفتنش و داستان‌ذوالقرنين و خورشيد برگشت
و مريم ماجراي و والياس ذي‌الكفل و ايوب حضرت وجريان سد ساختن
ماجراي‌حضرت و آسمان به بردنش بالا و پيامبريش و عيسي حضرت و زايمان‌او
گروهي داستان و ورقيم كهف اصحاب داستان و يحيي حضرت فرزندش و زكريا
باغ دو آنها از يكي كه مردي دو وماجرايكردند حمله بيت‌المقدس به كه
شهيد پيامبران از دفاع براي كه مومني داستان و صاحبباغ جريان و داشت
به‌حضرت عيسي حضرت كه (ص)اسلام پيغمبر درباره و فيل اصحاب وجريان شد
جنگ داستان و آن‌حضرت هجرت و شدن برانگيخته جريان و داده بشارت خاتم
با حضرت آن ازدواج و وحجه‌الوداع حنين جنگ و حديبيه صلح و احد و بدر
و معراج داستان و حضرت آن زنان از به‌يكي زدن تهمت جريان و زينب
...و شق‌القمر
و روح قبض و چگونگي‌مرگ و او مرگ تا انسان آفرينش سرآغاز نيز و
و مي‌شود ايجاد كه دودي و ماجوج و ياجوج قوم و زمين از دابه‌الارض خروج
دميدن و ترس دميدن سه‌گانه ، دميدنهاي و قبر از شدن برانگيخته احوال
و حيوانات شدن محشور و ونشر حشر و خاستن پا به دميدن و مرگ و بيهوشي
و كوثر حوض و ميزان و كرسي و عرش و قيامت اهوال و بدن اعضاي شهادت
بهشت و (ص)اسلام پيامبر محمود مقام و شفاعت و انسانها حسابرسي و صراط
و زيورها و ميوه‌ها و درختان و هست آن در كه نهرهائي و آن درهاي و
و هست آن در كه چيزهائي و آن درهاي و جهنم و بهشت اهل درجات و ظرفها
...و حميم و زقوم و عذابها و عقوبتها انواع
گناهان انواع اسلام ، و ايمان درباره عالم پروردگار حسناي اسماء نيز و
(16)...و صغيره گناهان و كبيره
(17).است نموده تقسيم قسمت هفت به را معارف اين طباطبائي علامه كه
قدرت حيات ، علم ، مانند خدا صفات و اسماء به مربوط حقائقي و معارف -1
...و يكتائي بودن ، بصير بودن ، سميع
مشيت ، اراده ، امر ، خلق ، :مانند خدا ، افعال به مربوط اطلاعات -2
...و غضب رضا ، تفويض ، جبر قدر ، قضا ، اضلال ، هدايت ،
:دارندمانند ارتباط انسان وجود با كه عالم كليات به مربوط مسائل -3
و ملائكه و زمين آسمان‌و و معمور بيت و كرسي و عرش و قلم و لوح و حجب
...و جن و شياطين
دنيا از قبل انسان به مربوط دانستنيهاي -4
انسان نوع تاريخ مانند دنيا در انسان به مربوط دانستنيهاي -5
همچنين‌شناختن انسان ، به مربوط اجتماعي اصول شناختن و او وشناسائي
كه پيغمبران ضمنامقامات و شريعت و دين كتاب الهام وحي رسالت ، نبوت ،
.مي‌شود استنباط آنان زندگي شرح از
معاد و برزخ يعني دنيا از بعد انسان به مربوط دانستنيهاي -6
كه را مراحلي و مقامات ضمن در و انساني اخلاق به مربوط معارف -7
احسان ، ايمان ، اسلام ، مانند پيموده‌اند خدا بندگي طريق در حق مردان
...و اخلاص خضوع ،
سه را قرآن معارف كلي بطور جهتي از انسان با ارتباط در بزرگوار علامه
(18).است نوشته رسائلي باره اين در و كرده بخش
نموده تقسيم قسمت به 18 را قرآن موضوعات فرانسوي دانشمند لابوم ژول
(19).است
تورات -اسرائيل 5 بني -تبليغ 4 -تاريخ 3 -2(ص)محمد حضرت درباره -1
-عقايد 12 -دين 11 -قرآن 10 -توحيد 9 -ماوراءالطبيعه 8 -نصاري 7 -6
-تجارت 17 -وفنون 16 علوم -اجتماعي 15 نظام -شريعت 14 -عبادات 13
پيروزي -اخلاق 18 تهذيب
به طريقي از دانشمندي هر تا شده باعث قرآن مختلف علوم اين
كه‌از حيان ابي و واحدي و زجاج مانند نحو ، راه از نحوي.بپردازد آن
مانند وفصاحت ، بلاغت راه از بياني ;نموده‌اند بحث آيات اعراب راه
مانند كلام راه از متكلم;خود ادبي تفسير در رضي سيد و كشاف در زمخشري
و گنابادي و ميبدي مانند راه‌عرفان ، از عارف كبير ، تفسير در رازي فخر
نقل راه از اخباري و ;خودشان درتفاسير كاشي عبدالرزاق و عربي ابن
بحراني سيدهاشم و نورالثقلين تفسير در عبدعلي‌حويزي شيخ مانند اخبار ،
از فقيه خود ، تفسير در ثعلبي و صافي در كاشاني وفيض برهان تفسير در
متفرقه علوم از مختلط تفاسيري جمعي و قرطبي ، فقه‌مانند راه
از كه روح‌المعاني روح‌البيان ، مجمع‌البيان ، تفسير نوشتندمانند
(20).مي‌كند بحث حديث و كلام و قرائت و نحو و لغت راههاي‌مختلف
تفاسير در شيرازي صدرالمتالهين مانند فلسفه ، راه از فيلسوف نيز و
مانند مطرح‌كرده‌اند خود تفسير در را اجتماعي مسائل عده‌اي و خود فلسفي
...المنار در عبده محمد
در طنطاوي مانند نموده‌اند منطبق روز علوم با را آيات عده‌اي همچنين و
اينكه نتيجه در و الميزان در قرآن با قرآن تفسير بالاخره و جواهر
سخن آيه يك وتركيب تجزيه و اعراب قواعد و جملات روي نحو علماي
اخبار ، مفاد از وبهره‌گيري قرآن قصص به فقط اخبار علمايگفتهاند
فروع ادله اقامه به توجه فقها.نموده‌اند توجه سقيم يا و صحيح خواه
به فلاسفه و حكما.نموده‌اند جمع را وموافق مخالف آراء و نموده فقهيه
متكلمين گفتار و قرآن مبرهن منطق و اقوال‌حكماء تطبيق و نقل
و كرده‌اند جمع را مناقشات و نموده تاويل را گروهيآياتپرداختهاند
درباره را صحابه تفاسير جمعي.برده‌اند بعيده معاني رابه لغات
.رفته‌اند صوفيه طريق به هم دسته يك.كرده‌اند نقل سند قرآن‌بدون
لفظ درتناسب گروهي و مطلق معاني در جمعي و الفاظ صرف درباره يك‌طبقه
قواعد و اصول روي اهل‌خبره بين متعارف عبارات اعجاز در برخي و معني و
و صنعتي اكتشاف روي را قرآن جمعي‌اعجاز.نوشته‌اند تفسير معمول مجري
و ابداع و اختراع آن با است محتمل آياتي‌كه به و برده فني و هنري
و طبيعي علوم براساس و نموده‌اند شرح و ضبط نمايدآنرا تطبيق اكتشاف
...و تفسيرنوشته‌اند رياضي
و تاليفات قرآني ، علوم از يك هر در اسلام محققين و علماء حال هر به و
و سير و به‌تواريخ را قرآن اسواري ابوعلي.كرده‌اند بي‌شماري تصانيف
در سال و 36 نمود بقره‌شروع سوره از او و كرد تفسير تاويلات و وجوه
.نرسيد آخر به سوره اين رفت‌و دنيا از تا كوشيد پي در پي كار اين
ياد بود شده نوشته او زمان تا راكه تفاسيري از برخي كشف‌الظنون صاحب
در اينها از بعضي:است گفته و برده تفسيرنام چند و سيصد تا و كرده
جمله از و مي‌كند تجاوز صد از مجلدات عدد كه‌گاهي است مجلد چندين
نوشته جلد درصد في‌علم‌القرآن الاستغناء نام به ادخوي‌تفسيري ابوبكر
.است
يكي در كه يافته دست مدركي بر رنان ، ارنست مشهور ، فيلسوف
سيصدمجلد در تفسيري زده‌اند آتش نصاري كه اندلس اسلامي ازكتابخانه‌هاي
.است بوده
.است برده نام جلد هزار يك در را تفسيري المنن ، كتاب در شعراني
كه است وتاليفاتي رسائل و كتب از غير تفاسير اين كه است بديهي
كه شده نوشته آن مطالب مسائل‌و و موضوعات بعضي راجع‌به يا قرآن درباره
(21).كسي‌نمي‌داند خدا جز را آنها شماره
كياني محمدرسول:نوشته
-ص 287 ، 3 دين لزوم و فايده -صداقت 2 علي‌اكبر ديگران و قرآن -1
ص 132 ، دراروپا اسلام تابش -ص 190 ، 5 پنجگام-ص 107 ، 4 برليان فرهنگ
اسلام تمدن -ص 52 ، 8 سريع‌اسلام پيشرفت -ص 103 ، 7 ولتر نظر از اسلام -6
ص ج 1 تفسيرالميزان ترجمه -ص 128 ، 551 ، 548 ، 9 لوبون گوستاو عرب ، و
علامه ص 107 اسلام در قرآن -ص 22 ، 11 زندان‌اتهام در اسلام -73 ، 10
-ص 108 ، 14 اسلام در قرآن -اروپائي 13 دانشمند دينورت-طباطبائي 12
دراسلام قرآن -قزويني 15 ترجمه ص 399 ج 2 سيوطي الاتقان‌في‌علوم‌القرآن ،
الانسان-ص 13 ، 18 ج 1 الميزان -ص 403 ، 17 ج 2 الاتقان -ص 107 ، 16
تفضيل -علامه‌طباطبائي 19 بعدالدنيا الانسان في‌الدنيا قبل‌الدنياالانسان
شيعه تفسير -ص 55 ، 21 دراسلام قرآن -ژول‌لابوم 20 آيات‌القرآن‌الحكيم
ص 11 مظلومي
