پنجم ، شماره 1330 آگوست 1997 ، سال مرداد 1376 ، 16 شنبه 25
|
|
اجتماعي دگرگوني و فرهنگ
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
جايگزيني طريق از و بوده كند ذاتي ، طور به جهان‌بيني‌ها ، تغيير
انجام‌مي‌پذيرد نسلها
توجه مورد افزوني روز به‌طور جامعه ، يك تحولات در فرهنگ نقش:اشاره
سازوكار درباره نيز گوناگوني نظريات اساس اين بر.است گرفته قرار
متكي كه حاضر مقاله.است شده ارائه اجتماعي حركتهاي فرهنگ‌بر تاثير
اين مي‌كند ، مطرح را آنها نتايج چكيده و ميداني‌است پژوهشهاي بر
و دگرديسي در جامعه يك اعضاي بر حاكم ذهنيت كه مي‌دهد نشان را واقعيت
از متاثر ذهنيت اين حال همان در و مي‌باشد موثر اجتماعي جهت‌گيري‌هاي
.مي‌باشد كلام‌فرهنگ يك در و اعتقادات ارزشها ،
مقالات سرويس
در داشته‌باشند آگاهي آن به خود كه آنچه از بيش بسيار مردم
كه جهان‌بيني‌هايي و مفاهيم برحسب را واقعيت ما.مي‌كنند زندگي گذشته
ناگزير امري اين وميكنيم تفسير هستند گذشته تجربه‌هاي بر مبتني
كه است احساس ميليونها از عبارت مي‌كنيم تجربه ما آنچه -است
در انسجام ايجادسازيم معطوف آنها همه به را خود توجه نمي‌توانيم
ارتباط در كه است شده ساده مفهوم تعدادي انتزاع معناي به آنها ميان
.هستند مهم خواسته‌هاي با
از شده ساخته پيش از مفاهيم اتخاذ.مي‌كند اختراع را مفاهيم كسي كمتر
معني جامعه اعضاي توسط قبلا كه تجربه‌هايي بر مبتني دسترس در ذخيره
در واقعيت از معنايي و تفسير آنكه از پس.است بسيارآسانتر شده‌اند
است كاري آن ساختن نو از شد ، ساخته فرد رشد درطول مفاهيم برخي خصوص
كار اين به را مردم مي‌توانند هميشه دردناكترين‌تجربه‌ها فقط.دشوار بس
را زندگيش مسير قديمي راههاي نقشه از روي بادنباله شخص پس.دارند وا
يك حتي اما باشند ، منسوخ يا ناتمام است نقشه‌هاممكن اين.مي‌كند تعيين
به رسيدن در را فرد ناشناخته راهي در گام‌گذاشتن از بيش ناتمام نقشه
.مي‌كند كمك اهدافش
مي‌كنند تفاوت ديگر جامعه به جامعه يك از كه متداول بيني‌هاي جهان
تفاوتهاي ما اين بنابر.هستند مختلف مردمان متفاوت بازتابتجربه‌هاي
مردمان عادات و نگرشها ارزشها ، ميان را تغييري نه‌غيرقابل اما پايدار
مردم مختلف گروههاي و افراد كه است معني اينبدينمييابيم گوناگون
چندين طول در كه تحقيقاتي.دارند واكنش‌متفاوتي مشابه موقعيتهاي در
سطح در را پايداري ملي -تفاوتهاي‌مقطعي شده‌اند انجام مكررا سال
حمايت و يكديگر به سياسي ، اعتماد رضايت خوشبختي ، زندگي ، از كلي رضايت
نشانگان مجموعه بخشي‌از صفات اين.مي‌دهند نشان موجود اجتماعي نظم از
در آنها پيوسته‌درهمه كشورها برخي آن نتيجه در كه است مرتبطي هم به
يا نمره‌هاي‌بالا.مي‌گيرند قرار (پايين نسبتا يا) بالا نسبتا سطحي
مردم اجتماعي و سياسي رفتار در مهمي نتايج نشانگان اين در پايين
.مي‌دهد شكل پايا دموكراسي از را آنان ديدگاه داشته‌و
تغيير هستندمي‌توانند متداول مختلف جوامع در كه جهان‌بيني‌هايي
يك جمعيت جايگزيني طريق از طورعمده به و تدريج به آنها اما يابند ،
مي‌تواند فرهنگي تحول ذاتي كندي اين.مي‌كنند تغيير ديگر نسل بجاي نسل
سرآمدان كه فرضياتي و ارزشها كه است اين آن معناي زيرا باشد ، خطرناك
و قديمي واقعيتي براساس است ممكن مي‌كنند عمل آن طبق مردم توده و
.باشد گذشته به مربوط
همه كه داشت وجود باور اين صنعتي پيشرفته جامعه شدن پديدار از قبل
مگر هستند يكديگر بر غلبه دنبال به و بوده هم رقيب ذاتا كشورها
نظر به ناگزير كشورگشا جنگهاي.شوند داشته باز كار اين از اينكه
و قبايل تاريخ ، سرتاسر در.بودند سودآور بالقوه آنها زيرا مي‌رسيد
منابع و كشاورزي زمين آب ، شكارگاهها ، داشتن اختيار در براي ملل
داشته وجود فراوان كمبود كه مواقعي در.جنگيده‌اند هم با ديگر طبيعي
.است بوده حيات بقاي براي مردم وسيله تنها شايد جنگهايي چنين است
پيشرفته‌تري تكنولوژي سطح از كه كشورهايي براي حتي كشورگشا جنگهاي
ارمغان به ثروت مي‌توانست پرتغال ، و اسپانيا مثل بودند ، برخوردار
توجهي قابل منافع پيروز جنگهاي و بود پايين جنگ‌نسبتا هزينه.آورد
.داشتند
تغيير عالي تكنولوژي داراي جوامع براي قطعا جنگ سود -هزينه نسبت
و هزينه دلار ميليارد صدها متضمن كه ملي رهيافتهاي اما است ، كرده
براي سو ، يك از.است كهنه فرضيه‌هاي بازتاب است انسان ميليون صدها
زيرا نيست عاقلانه ديگر كشور به حمله عالي تكنولوژي با جامعه‌اي
و هسته‌اي سلاحهاي:است بيشتر تصوري قابل سود هرگونه از آن هزينه‌هاي
هستند مرگ‌آور هسته‌اي سلاحهاي اندازه به كه شيميايي و ميكروبي سلاحهاي
به زياني مي‌دهد ، دقيقه چند ظرف در را يكديگر نابودي امكان طرفين به
به دشمن اسارت و كامل صورت‌پيروزي در آنها كه چيزي آن از بيش مراتب
مثل سبك تسليحات و عالي تكنولوژي با حتي‌جامعه‌اي.آورد خواهند دست
را ملاحظه ، خودش شايان هزينه‌هاي با كشور اين.است مشكوكي ژاپن‌هدف
غنيمت يابد استيلا كشوري‌برآن كه صورتي در و ;است كرده مجهز خوبي به
و ماهر دستهاي در نخست درجه در ثروتش زيرا دارد بردن براي اندكي
.است نهفته مردمش دانش
مجموعه به‌علت نيز صنعتي قبل ما كشورهاي عليه جنگ ديگر سوي از
جامعه در زندگي ميان‌سطح اكنون.نيست سودمند دلايل از متفاوتي
مخارج كه دارد وجود تفاوتي چنان كشاورزي جامعه و صنعتي پيشرفته
جنگ دوران در مثال ، براي.مي‌چربد آن بالقوه منافع بر امپرياليسم
دلار بر 50000 بالغ هرسال بود آنجا در كه سربازي هر هزينه ويتنام ،
ويتنامي‌ها (سال در دلار از 200 كمتر سرانه درامد با كشوري در) بود
تمام امريكاييها براي كه هزينه‌اي درصد با 1 را ارتشي مي‌توانستند
مالي منفعت جنگ اين در امريكاييها انگيزه.بفرستند ميدان به مي‌شد
توسعه كلاسيك امپراطوري آنها چنانچه بود ، سياسي نادرست درك بلكه نبود
وجود سرمايه‌اي كشور تمام در زيرا بود بيهوده پيروزي بودند ، هم طلبي
كارايي -هزينه امپرياليسم ، .كند تامين را اشغالشان هزينه كه نداشت
شايد و است ، داده دست از پيشرفته تكنولوژي داراي جوامع براي را خودش
است غربي قدرتمند كشور آخرين پرتغال چرا كه دريافت بتوان همينجا از
سرانه بادرامد كه كشوري مي‌كند ، ترك را خود مستعمراتي امپراطوري كه
ازفقيرترين يكي فرانسويها ، و بريتانياييها درامد چهارم يك تقريبا
.است غربي اروپاي كشورهاي
آن همراه فرهنگي تحول با امپرياليسم اقتصاد افول كه مي‌نمايد چنين
تنها نه مردم فرامادي ارزشهاي خيزش و اقتصادي توسعه با:تقويت‌مي‌شود
مي‌رسد نظر به بلكه دارند احتياج همسايگانشان چپاول غارت‌و به كمتر
.باشند داشته كار به‌اين تمايلي گذشته از كمتر
براي تكنولوژي عالي سطوح در فايده -هزينه نسبت تنها نه خلاصه ، به‌طور
بي‌خطرتر و آسانتر راههاي مهمتر ، اين از حتي ;نيست درست امپرياليسم
غارت ابتدايي تكنولوژي يك با شايد.دارد وجود شدن ثروتمند براي
توان تكنولوژي‌پيشرفته اما.باشد ثروت كسب وسيله تنها همسايگان
ارمغان به را كشورتان خروج‌از بدون بيشتر بسيار ثروتهاي انباشتن
;دارند قرار دوم مرتبه در طبيعي ومنابع سرزمين اندازه.مي‌آورد
دادن‌امپراطوري‌اش دست از با ژاپن.هستند نوآوري و مهم‌دانش منابع
جنگ از قبل سطح بيشترين برابر چهل از بيش سطحي به را سرانه‌اش درآمد
در كه ژاپن و آلمان كشور دو هر كه نباشد تصادفي شايد.است رسانده
به يافت كاهش بسيار منابع‌شان و سرزمين و خوردند شكست دوم جهاني جنگ
را پديده اين.خاستند پا به جنگ از پس بزرگ موفق نمونه دو منزله
جنگ در عمدتا كارخانه‌هايشان چون كه مي‌دهند نسبت واقعيت اين به گاهي
آزاد مدرنتر و جديد كارخانه‌هاي ايجاد براي آنها بود شده نابود
هم ديگري كشور هر باشد ، موفقيتشان راز اين چنانچه ولي.بودند
اينكه شايد.سربرآورد ويرانه‌ها از و كرده تقليد را آنها راه مي‌تواند
از كه داد اجازه آنها به نظامي فتح توهمات همه ترك با كاملشان شكست
سازند معطوف توليدي فعاليتهاي به بيشتر را خود توجه رواني لحاظ
.باشد مهمتر
داده ، ادامه خود حيات به ملاحظه‌اي قابل طور به قديمي بيني‌هاي جهان
هستند آن از برخاسته كه اوضاعي زوال از پس مدتها حتي را انسان رفتار
.است كننده تعيين حال عين در و مشكل نوآوري اساس براين مي‌دهند شكل
موضوع قطعااين ;كرد صادر بالا از را نوآوري دستور نمي‌توان اما
به احتياج نوآوريندارد موجود برنامه‌هاي از دنباله‌روي با مناسبتي
براي كند احساس فرد كه مي‌كند رشد زماني تنها و دارد فردي استقلال
.است آزاد مي‌انديشند چگونه امور اولياي اينكه از صرف‌نظر افكارش بيان
اينكه به شد آموخته فرد وقتي اما.مي‌سازد نابود را خلاقيت آمرانه جو
كار محل در را عقايدش و بپردازد تفكر و تشخيص به مستقل به‌طور
نيز سياست در مهارتها اين اعمال براي تمايلش شايد كند ، بيان آزادانه
.(وكيم 1978 وپرويت 1969 ، وربا ، ني ني ، پاول ) يابد افزايش
دانش ، بر مبتني جامعه‌اي زيربناي‌تكنولوژيكي گسترش با گرايش اين
و كنترل براي كه شيوه‌هايي به را ارتباطي راههاي.مي‌شود تقويت
گسترش اجازه وقتي‌حكومتي.مي‌افزايد است سخت مركزي قدرتهاي نظارت
شبنامه‌ها وسيع و سريع پخش امكان عمل اين مي‌دهد ، را تكثير ماشينهاي
شهروندان كند ، رشد خانگي كامپيوترهاي ملي شبكه كه صوري در.مي‌دهد را
اقتصادي نوسازي خلاصه ، طور به.مي‌كنند رها را مطبوعات يكباره به
روز به روز را آن از اجتناب اما نمي‌انجامد ، سياسي آزادي به حتما
.مي‌كند مشكلتر
جامعه كه‌در موازي فرهنگي تحولات با تكنولوژيكي نوسازي تاثير
پيدايش و توسعه‌اقتصادي.مي‌شود بيشتر مي‌دهد رخ صنعتي پيشرفته
به نيز آن كه مي‌شود اقتصادي احساس‌امنيت موجب اجتماعي رفاه نهادهاي
ميان در هم فرامادي به مادي ارزشهاي از تدريجي دگرگوني به خود نوبه
.مي‌شود منتج مردم توده‌هاي هم و سرآمدان
بيش كه‌فراماديون دارند تصريح براين مختلف كشورهاي به مربوط شواهد
در همچنين اجتماع ، و خود دركار تنها نه عقيده ابراز بر ماديون از
.مي‌ورزند اصرار ملي سياست
تاثير هنجارهاي‌فردي و رفتار بر تكنولوژيكي يا اقتصادي نوآوري
.داشت خاصي توجه فرهنگ به بايد ميان اين در اما.مي‌گذارد
ديگر محيطاجتماعي به اجتماعي محيط يك از فرهنگي عوامل تاثير
به اكنون محيطي عوامل كه مي‌رسد نظر به طور اين امااست متفاوت
سياست در هم و غربي كشورهاي سياست در هم كه شده‌اند منتهي فرهنگي
اجازه موضوع اين اثبات براي.مي‌شود مهمتر هرچه (سابق) شوروي اتحاد
.است؟ كننده تعيين عامل فرهنگ شرايطي چه بپرسيم ، در دهيد
است ممكن يااقتصادي باشد فرهنگي خواه اصلي متغير شرايط ، برخي در
مقايسه به است بهتر مطلب اين برايتوضيحباشد نداشته نمايان تاثير
ماهيچه‌هاي‌ران ، داشتن مسلما شدن برنده براي.دوندگان‌بپردازيم
دوندگان همه كه صورتي در اما است ، ضروري قوي ششهاي و قلب استخوانها ،
موفقيت با ماهيچه‌ها نيروي باشند ، داشته قوي اندازه يك به پاهايي
نباشد معين متغير يك در تفاوتي اگر ديگر عبارت به.ندارد همبستگي
احتمالا المپيك دوندگان ميان در.كرد نخواهد نتيجه پيش‌بيني به كمكي
اين در رقابت براي زيرا ;دارد وجود ماهيچه‌ها قدرت لحاظ از كمي تفاوت
از مردم ، از تصادفي گروه يك ميان در اما.داشت قوي پاهاي بايد سطح
نيروي جهت از زيادي تفاوت ناتوان ، سالخوردگان تا گرفته پايان نو
نسبي‌شان موفقيت مهم كننده پيش‌گويي دليل همين به دارد ، وجود ماهيچه‌اي
ضروري ماهيچه‌اي نيروي مورد ، دو هر در.است ماهيچه‌هايشان نيروي همين
ندارد وجود يا است كم (واريانس) پراكنش وقتي آن آماري تاثير اما است
.مي‌شود متوقف
مردم همه تقريبا كه جامعه‌اي در فرامادي -مادي ارزشهاي نحو ، همين به
كاملا مردم اين رفتار كه آن با حتي) ندارد تبيين قدرت هستند مادي
تعداد شدن پيدا با اما ;(است گرفته شكل آنها مادي ارزشهاي براساس
مهمي كننده تبيين متغير مي‌تواند بعد اين فراماديون ، از ملاحظه‌اي قابل
دهه دو طول در صنعتي پيشرفته جوامع در كه است چيزي دقيقا اينباشد
از مشخص الگوي فراماديگري ، خيزش از قبل.است افتاده اتفاق گذشته
عمل اقتصادي انسان منزله به مردم كه بود استوار فرض براين جامعه
اين شخص مي‌شوند ، برانگيخته مادي خواسته‌هاي با نخست وهله در و كرده
.مي‌پنداشت قطعي را فرهنگ از جنبه
دارد ادامه
