پنجم ، شماره 1332 آگوست 1997 ، سال مرداد 1376 ، 18 دوشنبه 27
|
|
آموزشي طرحهاي برنامه‌ريزي در عملي مراحل
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
اطلاعات سيستم از استفاده با كه آموزشي ، سياستهاي از بسياري
ابتكار و گرايي جزء عرف ، سنت ، ملهم‌از نمي‌شود ، اتخاذ مديريتي
.مي‌پذيرد في‌البداهه‌صورت
همواره آموزشي تصميمات مديريت ، اطلاعات نظام شكل‌گيري عدم صورت در
ملاحظه‌اي قابل اعتبار از قاعدتا كه شد خواهد اتخاذ بحران شرايط در
.بود نخواهند برخوردار
برنامه‌ريزي كه‌دارند ، خاصي اهميت سبب به آموزشي ، طرحهاي;اشاره
آموزشي ، طرحهاي از برخي مي‌شود ديده اگر.مي‌كنند طلب نيز را ويژه‌اي
مي‌كنند ، پيدا گرايش توفيق عدم يا شكست به خود اجراي اوليه مراحل در
به صحيح ديدگاههاي و علمي نگرش آنها ، طراحي در كه است آن از ناشي
علوم از بخش اين كه است مقاله‌اي مي‌آيد پي در آنچه.است نرفته كار
اهميت جهت به و است داده قرار بررسي مورد نو نگرشي با را تربيتي
توجه مورد است لازم آموزشي ، برنامه‌هاي طراحي در علمي مباني لحاظ
.گيرد قرار پرورشي و آموزشي امور دست‌اندركاران
تجزيه و گذشته شناخت با كه است فرايندي حقيقت در آموزشي برنامه‌ريزي
اين در و كرده ترسيم را آينده نظر مورد و مطلوب طرح حال ، تحليل و
بهره‌گيري مناسب نحوي به اهداف تحقق براي امكانات كليه از راه ،
.مي‌كند
ذهن در را اجتماعي اقتصادي توسعه و رشد مفهوم كه برنامه‌ريزي اصطلاح
نظرگاههاي و خطمشي اهداف ، تاثير تحت مختلف جوامع در مي‌نمايد ، منعكس
و اقتصادي اجتماعي ، تفاوتهاي به توجه با و بوده حكومتها سياسي
ميان در مشتركي ويژگيهاي و اصول اما.مي‌باشد گوناگون كشورها ، فرهنگي
بيش و كم كه دارد وجود كشورها تمام در برنامه‌ريزيها و برنامه‌ها كليه
.هستند مشابه
كمكهاي طرحها ، اجرايي شيوه‌هاي تدوين و طراحي در ويژگيها اين دانستن
اين ماهيت به توجه و شناخت مي‌كند ، آموزشي برنامه‌ريزي به توجهي شايان
عمل در را شده‌اي برنامه‌ريزي طرح اجرا ، هر در وجودشان يا عدم ويژگيها ،
برنامه‌ريز توسط آموزشي سياستگذاران توجيه.داد خواهد قرار تحت‌الشعاع
.شد خواهد اجرا در آموزشي طرحهاي بقاي ضامن زمينه اين در
بروز درازمدت در نتايج‌آن هم و است زمان‌بر هم آموزشي ، طرح هر
طرحهاي اجراي براي آموزشي ، طراح و هربرنامه‌ريز لحاظ بدين.مي‌كند
تصميم‌گيري كانونهاي به‌ثبات نياز ملي و كلان سطح در خصوص به آموزشي
طرف از پشتيباني بدون لذا و دارد پرورش و درآموزش سياستگذاري و
وجود طرحها اجراي در استمرار و تداوم امكان آموزشي ، تصميم‌گيران
.داشت نخواهد
طراحي از همواره اجراي‌آنها ، كه است آن آموزشي طرحهاي ديگر ، ويژگي
طور به دارد ضرورت لحاظ ، بديناست حساس‌تر سخت‌ترنباشد ، اگر برنامه
از سنجي نياز فرايند.گيرد ارزشيابي‌قرار مورد طرح اجراي مراحل منظم ،
در سنجي نياز.مي‌شود تلقي برنامه اجراي حين و قبل بسيارحساس مراحل
پيش‌بيني زيرااست همراه بيشتري باخطاي همواره درازمدت ، برنامه‌هاي
مرحله هر در سبب بدين.است مبهم‌تر آينده زماني بعد به‌دليل وضع‌مطلوب
پذيرد ، صورت مجدد سنجي نياز به چنانچه‌اقدام طرح ، اجراي از
.مي‌يابد دقت‌افزايش و شده اعمال اجرا فرايند بر كنترل‌بيشتري
.است پرورش و بودن‌آموزش نهادي آموزشي ، طرحهاي ديگر ويژگيهاي از
ساير با خود فعاليتهاي جهات همه در كه است پرورش‌نهادي و آموزش
در تغيير و اصلاح هرگونه.است مرتبط و درگير گونه‌اي به جامعه نظامهاي
نهادهاي ساير با كه پذيرد صورت شكلي به بايد پرورش و آموزش امر
جديد نظام طرح اجراي در مثال طور به.نكند ايجاد تعارضي اجتماعي
اجتماعي امور و كار وزارت با بايد دانش ، كار شاخه در متوسطه آموزش
در و هماهنگ نظام دو هر فعاليتهاي مجموع در و گردد برقرار هماهنگي
پيش دوره تشكيل يا و پذيرد صورت معيني و مشخص اهداف به نيل جهت
صورت عالي آموزش و فرهنگ وزارت هماهنگي با بايد لزوما دانشگاهي
مجوز كسب مستلزم ادارات ، در جديد ساله ديپلم 11 مدرك قبول و پذيرد
.است كشور استخدامي امور اداره از
همراه به عمل در مشكلاتي‌را كه آموزشي طرحهاي ديگر خصيصه‌هاي از
و است پيچيده بسيار ماهيتا كه است تربيت و تعليم موضوع همان دارد ،
وجود.مي‌باشد برخوردار فراواني تنوع از نيز آن به مرتبط فعاليتهاي
طرح هر اجراي مرحله در چه و طراحي مرحله در چه تنوع ، و پيچيدگي اين
كه مي‌رسد ضروري بنظر لحاظ بدين.آورد خواهد پيش را اشكالاتي آموزشي ،
به و بوده ودائمي مستمر مراحل ، تمام در سنجي نياز و فعاليت‌ارزشيابي
.كنند كمك آموزشي طرح دراجراي تسهيل به بازخورد عنوان
در منسجم نيازمندتشكيلاتي اجرايي لحاظ به آموزشي ، طرح هر
از نيز اجرايي تشكيلات.است پژوهش ارزشيابي‌و اجرا ، برنامه‌ريزي ،
مقدار و تعيين‌ميزان.مي‌باشند برخوردار امور اداره در كفايت‌كافي
از آن اكتساب مقدار و ميزان وهمچنين اجرايي و فني مهارتهاي
طرح اجراي محدوده هرچه.دارد وسيع مطالعه‌اي به نياز خود طرف‌مجريان ،
جغرافيايي ، نامشابه موقعيتهاي دليل‌وجود به باشد ، وسيع‌تر
خواهد بروز اجرايي‌مختلفي اشكالات منطقه ، هر فرهنگي و اجتماعي ، اقتصادي
نيازمند و بوده سخت بسيار وسيع ، درسطح مشكلات اين كنترل.كرد
.مي‌باشد آنها وتحليل مشكلات شناخت براي منسجم ذهنهايي و چشماني‌تيزبين
توجه با يعني.باشد بهينه‌ياب بايد آموزشي ، طرح هر ديگر ، جنبه‌اي از
تادر شود طراحي گونه‌اي به بايد موجود وامكانات اقتصادي ضوابط به
و بوده كاركرد و بهترين‌كارايي داراي مشابه ، طرحهاي ساير ميان
.كند تامين مشابه طرحهاي ساير از بهتر را شده تعيين هدفهاي
تنظيم در آموزشي تابرنامه‌ريزان مي‌شود موجب ويژگيهايي چنين يك وجود
.نمايند رعايت را مراحلي طرحهاي‌آموزشي فرايند
برنامه يك تدوين در گام اولين(MIS)اطلاعاتي نظام تنظيم -1
مجموعه در.است آموزشي برنامه آن خصوص در اطلاعات نظام تنظيم آموزشي ،
فراهم منظور به مكانيزمي آموزشي ، سازمانهاي از بسياري فعاليتهاي
فرايند اين در.مي‌شود گرفته كار به آموزشي شده طرح‌ريزي سير ساختن
طراحي در تصميم‌گيري منظور به و شده نگهداري ثبت‌و اطلاعات ارتباطي ،
اين واقع در.مي‌گيرند قرار استفاده مورد مجددا آموزشي برنامه‌هاي
باموارد مطابق اطلاعات ، طبقه‌بندي و سازماندهي براي را روشي مكانيزم
مديريت اطلاعات نظام چنانچه.مي‌كند ارائه مديريت براي اطلاعات استفاده
و دروني بازده به مربوط اطلاعات باشد ، شده تنظيم درستي به آموزشي
سياستگذار يا گيرنده تصميم اختيار در را آموزشي برنامه‌هاي بيروني
ايجاد به نسبت را آموزشي سياستگذار اطلاعات ، اين.مي‌دهد قرار آموزشي
خواهد قادر را وي و مي‌كند توانمند آموزشي برنامه تبيين يا و تغيير
با آموزشي سازمان و اجتماعي محيط ميان منطقي و عقلايي پيوندي تا ساخت
اجراي ميان را تناسبي آن ، كمك به و آورده وجود به آموزشي برنامه‌هاي
از بسياري.بيابد تربيت و تعليم نظام كيفي واهداف آموزشي برنامه
اتخاذ مديريتي اطلاعات ازسيستم استفاده با كه آموزشي سياستهاي
صورت في‌البداهه ابتكار و گرايي جزء و عرف سنت ، از ملهم نمي‌شود ،
آموزشي تصميمات مديريت ، اطلاعات نظام شكل‌گيري عدم صورت در.مي‌پذيرد
قابل ازاعتبار قاعدتا كه شد خواهد اتخاذ بحران درشرايط همواره
.بود نخواهند برخوردار ملاحظه‌اي
:است زير شرح به واجدمشخصاتي آموزشي مديريت اطلاعات نظام يك
از چكيده‌اي).كند بايدفراهم را آموزشي طرح به مربوط دقيق اطلاعاتي
(طرح با مرتبط قبلي مطالعات
.باشد بخش اطمينان و صرفه با بايد نظام اين
سياستگذار و آموزشي طراح كه زماني را لازم اطلاعات بايد نظام ، اين
.كند فراهم آنها براي وقت اسرع در دارند ، نياز آن به آموزشي
موضوع تناسب به اطلاعات‌منظم طبقه چند در آموزشي طرح هر اطلاعات نظام
موضوعات در اطلاعاتي طبقات اين از كه‌برخي مي‌شوند ساخته شده طراحي
:مي‌گردند زيرارائه
.طرح‌آموزشي اجراي از ناشي انتظارات تعيين -الف
.كيفي كنترل مكانيزم -ب
.كاربرد تعيين -ج
آموزشي ، توسططراح شده ارائه اطلاعات برمبناي حال ، هر در
فرايند هدايت و تغيير به نسبت تا مي‌گردند قادر آموزشي سياستگذاران
سيستم) Misتئوري كه است چيزي حداقل اين و كنند تصميم‌گيري آموزشي
.مي‌باشد آن دنبال به (مديريت اطلاعات
برنامه‌ريزي -2
مختلف راههاي پيش‌بيني با آموزشي طراح است لازم برنامه‌ريزي مرحله در
براي چهارچوبي و كرده تسهيل را درازمدت هدفهاي به نيل
.كند تعيين كوتاه‌مدت اجرايي برنامه‌هاي طراحي
به را آنها آموزشي ، سياستهاي و كلي مقاصد تعريف با بخش ، اين در
آموزشي ، موارد طراح است لازم مرحله اين در.تبديل‌مي‌كند دقيق رهيافتهاي
:كند روشن را زير
آموزشي طراح كلي ، اهداف تعيين در:مشي وضع‌خط و هدفها تعيين -الف
دانش ، ساختار جامعه ، فرد ، ) اهداف تعيين منابع از استفاده با بايد
اقدام طرح موضوع با رابطه در آنها به‌توضيح نسبت (اعتقادي مكاتب
.كند خودداري في‌البداهه اهداف تعيين از كرده‌و
چگونگي ويژگيها ، قسمت اين در.:آموزشي‌پيشنهادي طرح ارائه -ب
رابه‌طور طرح اجراي از ناشي انتظارات و مقاصد اجرا ، ضرورت اجرا ،
.مي‌كند بيان اجمالي
نيروي به‌پيش‌بيني طراح.:موردنياز تخصيص‌افراد و تعيين -ج
مي‌پردازد يكديگر با رابطه‌آنها نوع و طرح اجراي موردنياز انساني
.ارتباط ساختار تنظيم
آموزشي طراح است لازم.:فعاليتها از هريك پايان و شروع زمان تعيين -د
.كند پيش‌بيني را فعاليتها از هريك براي‌انجام لازم زمان مجموع
سير روش است ، (CPM)بحراني سير روش دراين‌خصوص روشها بهترين از يكي
پروژه يا طرح كه فعاليتهايي شبكه تحليل و تجزيه جهت است روشي بحراني
نمودار يك به‌صورت فعاليتها دقيق رسم باتشكيلميدهند را آموزشي
كمك تصميم‌گيري آموزشي‌جهت سياستگذاران به مي‌توان طريق به‌سه زماني
.كرد
نشان را مختلف وظايف و كارها منطقي ترتيب CPMنمودار آنكه اول
.فعاليت‌هاست زماني جدول يا زمان‌بندي جزئيات نشان‌دهنده يعني مي‌دهد ،
ناشي غيرمستقيم و مستقيم هزينه‌هاي كاهش و زمان‌بندي بهبود به درنتيجه
CPM نمودار آنكه دوم.خواهدشد منجر پيشنهادي آموزشي طرحهاي اجراي از
امكان زيرا مي‌دهد ، دست به را فعاليتها پيشرفت بر نظارت براي وسيله‌اي
وسيله‌اي درنتيجه دارد ، وجود آن در واقعي و تخميني زمانهاي مقايسه
خواهد كار اجزاي اندازه‌گيري درجهت آموزشي پروژه يا طرح كنترل براي
با دررابطه مشكلاتي آنكه از قبل مي‌تواند CPM نمودار بالاخره و بود
وسيله آيد ، به‌صورت به‌وجود آموزشي طرح زمان‌تكميل شدن طولاني
منابع كجا در كه دهد نشان مي‌تواند همچنين كند ، عمل اخطاركننده
و است دردسترس بحراني فعاليتهاي به كمك براي ماشيني و انساني
اصلاحي عمليات در تسريع براي را آموزشي طرح اجرايي مدير درنتيجه
(محسني ، 1366 سيمپرويو).كمك‌خواهدكرد
تنظيم در كه ،(هزينه اندازه‌گيري) بودجه‌موردنياز برنامه‌ريزي - ه
آن نوع ساده‌ترين.جست سود مختلفي روشهاي از مي‌توان هزينه‌ها ،
از مجموعه‌اي كه مي‌باشد منابع‌موردنياز و فعاليتها از سياهه‌اي تنظيم
دوم روش و.خواهدداشت دربر آموزشي طرح شروع براي را وامكانات منابع
لازم منابع ذكر و آموزشي طرح شدن برآورد مختلف راههاي توصيف و بررسي
شقوق از هريك ارزش مي‌توان روش اين بعدي مرحله در.است راهها از هريك
بيان را اشكالات و امتيازها از مجموعه‌اي و كرد برآورد را پيشنهادي
كه شد متذكر بايد شيوه ، اين پيچيدگي و دشواري بر اذعان ضمن.كرد
بيان به مشترك شاخصهاي و مقياس‌ها از استفاده با بايد آموزشي طراح
.بپردازد اشكالات يا و امتيازها تك‌تك
است لازم موردنظر ، آموزشي طرح هر اجراي سازماندهي‌به‌منظور -3
همكاري هم با شده پيش‌بيني خاص مقاصد تحقق به‌منظور افراد از گروهي
ميان عقلايي و منظم روابط رشته يك به نياز لحاظ ، بدين.باشند داشته
امر فعاليتها تشكل و منظور اين وبراي است واجب ايشان
سه سازمان‌معمولا هرنوع تشكيل براياست سازمان‌بندي‌اجتنابناپذير
.روابط و مسئوليت و اختيار كار ، تقسيم:مي‌پذيرد صورت فعاليت
كارگروهها كه مي‌پذيرد صورت منظور بدين فعاليت هماهنگي‌اين -4
مشخصات با و مقرر موعد در گزارش نهايي محصول كه شود تنظيم به‌گونه‌اي
بايد فعاليتهايي چه كه كرد تعيين بايد.شود تحويل شده ، داده قرار
معمولا آموزشي طرحهاي اجراي در.شود هماهنگي به منجر تا داد صورت
.مي‌پذيرد صورت زير موضوعات در هماهنگي‌ها
وقايع با آموزشي طرح هر فعاليتهاي كردن هماهنگ.:زمان‌بندي -الف
فصل با برخورد طرح ، اجراي مثال به‌طور ;آموزشي و تاريخي
.باشد نداشته امتحانات
تجهيزاتي و وسايل از استفاده در هماهنگي.:امكانات و تجهيزات -ب
(...و سالن‌ها از استفاده).شود خريداري نبايد الزاما كه
و افراد به كه كار از بخشهايي هماهنگي.:سازماني برون ارتباط -ج
.مي‌شود داده پرورش و آموزش رسمي سازمان از خارج سازمانهاي
كه بودجه‌اي طرح‌با فعاليتهاي كليه تناسب و هماهنگي.:بودجه -د
.مي‌باشد دردسترس
كيفيت و ارزش درباره به‌عبارتي‌قضاوت ارزشيابي‌ارزشيابي ، -5
آموزشي سياستگذاران آن ، ازنتيجه كه است آموزشي طرح اجراي
.مي‌كنند استفاده
و مراحل آزمون به آن طي كه به‌صورت‌مرحله‌اي مي‌تواند ارزشيابي اين
نوع اين از.بگيرد صورت مي‌پردازد ، موردنظر طرح مختلف جنبه‌هاي
.مي‌شود استفاده اجرا زمان در برنامه اصلاح براي ارزشيابي ،
يا برنامه تاثير تعيين به كه است نهايي ارزشيابي ارزشيابي ، ديگر نوع
و تعليم فرايند يا و (مخاطبين) افرادموردنظر بر آموزشي طرح
.تربيت‌مي‌پردازد
دليل سه به حداقل شده ارائه گزارش‌گزارش‌هاي ارائه -6
سازمانهاي كاركنان مداوم تغييرات به‌دليل آنكه اول.دارند اهميت
آموزشي‌براي فعاليت يك از رسمي سند يك مي‌تواندبه‌عنوان تربيتي -تعليمي
فراهم كار تداوم براي مبنايي باشدو داشته اهميت پرورش و آموزش تاريخ
آنكه دوم.جلوگيري‌نمايد هزينه‌ها اتلاف و دوباره‌كاري واز آورده
حقوقي مقتضيات و قوانين ايجاد توجيه‌بودجه ، براي معمولا گزارش‌ها
كه است آن سوم دليل.مي‌باشند ضروري آموزشي طرحهاي يافته‌هاي درراستاي
و اهداف به‌فعاليتها ، بخشيدن مشروعيت براي مبنايي‌را خوب گزارش يك
يك كه مي‌شود ديده اغلبميآورد فراهم آموزشي ، طرح اجراي و خطمشي‌ها
و است گرديده آموزشي طرحهاي ساير اجراي تداوم براي پايه‌اي خوب گزارش
.مي‌شوند تقسيم كلي نوع دو به معمولا گزارش‌ها.برعكس
از كوتاه نسبتا خلاصه‌اي بيان به گزارش نوع اين.:پيشرفت گزارش -الف
كه ارائه‌فعاليتهايي و -معين زماني دوره يك در شده انجام فعاليتهاي
مطلع‌ساختن آن هدف و مي‌پردازد پذيرد ، است‌انجام قرار نزديك آينده در
.مي‌باشد آموزشي كارطرح پيشرفت از برنامه كاركنان و مديران
و خود مقاصد بنابه آموزشي طراح را گزارش اين..:نهايي گزارش (ب
.كند ارائه مختلفي شكلهاي مي‌تواندبه مخاطبان
است اجرايي مسئولين براي گزارش كوتاهترين و كلي‌ترين..:چكيده گزارش
وبه‌منظور غيرتخصصي به‌زباني و صفحه‌است تا 10 شامل 5 معمولا كه
.مي‌شود تهيه آموزشي سياستگذاران استفاده
تشكيل را بعدي مجريان و محققين اصلي منبع كه است سندي.:كامل گزارش
گزارش‌نويسي نكات بسياري‌از است لازم گزارش نوع اين در و مي‌دهد
خود كه فني پيوستهايتشكيلدهد را كامل مجموعه‌اي و گرديده رعايت
مي‌گردند بيان كامل گزارش با درارتباط اغلب مي‌باشند گزارش نوعي
.مي‌آيند به‌حساب آن از وبخشي
ظهيري‌نيا محمد
