پنجم ، شماره 1332 آگوست 1997 ، سال مرداد 1376 ، 18 دوشنبه 27
|
|
جهان و ايران در وتفصيلي جامع طرحهاي
سوم
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
(بخش واپسين)شهرسازي در تفصيلي طرحهاي تهيه روند بر نگرشي
جوامع شهرهاي و سوم جهان شهرهاي ميان اساسي تفاوت‌هاي وجود با
باشد سوم جهان ساختار با مطابق و بومي كه وبرنامه‌اي طرح صنعتي ،
برنامه‌هاي و طرح‌ها مدل‌ها ، از به‌نسخه‌برداري بيشتر ودولت‌ها نشده ارائه
كرده‌اند تاخيربسنده قرن نيم با گاه هم آن اول جهان
اين اما ندارد ، وجود سوم تركيبي‌جهان واژه براي يگانه تعريفي اگرچه
نگه عقب يا عقبمانده‌اند شده صنعتي كشورهاي از كه جوامعي به واژه
در واپس‌مانده جوامع از برخي طيف ، اين در.مي‌شود گفته شده‌اند داشته
روستانشين هنوز آنها بيشترجمعيت و مانده‌اند متوقف كشاورزي عصر
وجود اين‌كشورها در شهرها به گسترده و شديد مهاجرت اگرچههستند
.دارد
به و هستند بهره‌مند خام مواد از كه سوم جهان كشورهاي از ديگر دسته‌اي
منابع كمبود و روستا در جمعيت فشار علت به و شده‌اند تازگي‌شهرنشين
دارد ، ادامه شدت به آنها در شهري توسعه كشت ، قابل زمين‌هاي و طبيعي
و لاتين امريكاي كشورهاي از برخي و اعضاي‌اوپك شامل ديگر كشورهايي
از نيمي از بيش اينك هم.مي‌شوند(تايوان و جنوبي كره مانند)دور خاور
.داده‌اند جاي شهرها در را كشورها اين جمعيت
و داشت خواهد ادامه كشورها اين در شهرنشيني روند نيز قرن پايان تا
كشورها اين بر شهرنشيني زمينه در نسبي ثبات مي‌رود آن‌انتظار از پس
طبيعي رشد از ناشي بيشتر شهرنشيني رشد وضعيت‌كنوني ، در.يابد غلبه
.مهاجرت تا است جمعيت
از منطقه اين شهرهاي سوم ، جهان كشورهاي ميان اساسي تفاوت‌هاي وجود با
يافته توسعه كشورهاي بيشتر از را آنها كه برخوردارند ويژگي‌هايي
.مي‌سازد متمايز
پيشين شماره‌هاي در غربي كشورهاي در خاصه شهري جامع طرحهاي پيرامون
اين بخش واپسين و چهارمين در اينك و آورديم را اين‌جستارنكاتي
.مي‌پردازيم ايران و سوم جهان در تفصيلي طرحهاي به مقاله
ايران در جامع طرح ازجمله سوم جهان طرحهاي شكست براي علت دومين
اقتصادي اثرات نيز طرح ، اجراي براي مالي موانع و امكانات به بي‌توجهي
در مردم نقش به بي‌توجهي.است شده ذكر كشور و شهروندان بر طرح
تهيه به منجر نيز بي‌توجهي اين.مي‌دهد راتشكيل علت سومين شهر شكل‌گيري
و اهداف تحقق راستاي در طرح وبدين‌ترتيب شده مصنوعي و تحميلي طرحهاي
و بودن انعطاف‌ناپذير.مي‌شود مشكل‌روبه‌رو با مردم هدايت جهت
اين به.دارد نقش آن ناكامي نيزدر طرح بودن بلندپرواز و غيرواقع‌گرا
و پيشنهادها با اهداف مانندنبودافزود را ديگري عوامل مي‌توان علل
همين‌طور موجودو نهادهاي و وزارتخانه‌ها بين ناهماهنگي سرانجام
.طرح سياست‌هاي اجراي در قانون و آنها بين ناهماهنگي
و طرح‌توسعه به شهرسازي و مسكن وزارت ازسوي طرح‌جامع نام در 1363 ،
در مطالعات سوق‌دادن براي نام تغيير اين.شد تبديل نفوذ وحوزه عمران
سلسله صحيح توزيع منطقه ، كالبدي توسعه منطقه‌اي ، ويژگي‌هاي شناخت جهت
.پذيرفت صورت منطقه سطح در جمعيت و خدماتي مراكز مراتب
برنامه ، و طرح تهيه در مربوطه ، دستوركار براساس ديگر ، به‌عبارت
متشكل منطقه يك براي بلكه قانوني‌خود محدوده درون شهر يك نه بايد
دارند متقابل تاثير بريكديگر مستمر به‌طور كه روستا و شهر ازچند
شهر قانوني محدوده داخل چه اگر دارند مركزي شهر از توقعاتي همگي و)
.گيرد صورت برنامه‌ريزي (نباشند
وبدين گرفت قرار بازنگري مورد مصوب1348 جامع طرح تهران ، مورد در
مطالعات نتيجه.شد متولد به‌نام‌طرح‌ساماندهي جديدي طرح ترتيب
.رسيد ايران شهرسازي عالي شوراي به‌تصويب در 1371 طرح اين چهارساله
در تصميم‌گيري نهاد عاليترين كشور معماري و شهرسازي عالي شوراي
امروزه كه استراتژيك طرحهاي با ساماندهي طرح.است كالبدي برنامه‌ريزي
بار گرفتن ناديده زيرا دارد تفاوت است شده متداول صنعتي جهان در
و ملي خطمشي‌هاي و سياست‌ها به بي‌توجهي طرح ، اجراي چگونگي و مالي
در آن‌را مردم نظرات نكردن دخالت و طرح بودن انعطاف‌ناپذير منطقه‌اي ،
اجازه كه كرد ادعا مي‌توان بدين‌ترتيب و كرده حبس سنتي جامع طرح حد
.است كرده سلب ايران جامعه از شهري‌را برنامه‌ريزي در تكامل
تهران شهر و ايران در تفصيلي طرحهاي تاريخچه
را شهري برنامه‌ريزي سرفصل‌هاي‌فرايند از يكي مقوله‌اجرا
حقيقت در.مي‌دهد تشكيل طرح‌تفصيلي را آن اصلي عنصر و دربرمي‌گيرد
قرار آنچه و جامع طرح بين‌نقشه‌هاي است پلي تفصيلي طرح نقشه‌هاي
با اجرايي نقشه به.(نقشه‌هاي‌اجرايي) درآيد به‌اجرا شهر در است
يا ملكي هر تكليف و مي‌شود جامع‌نظر طرح به نسبت بيشتري جزييات
در...و اراضي ارتفاع ، تفكيك تراكم ، كاربري ، نقطه‌نظر از زمين قطعه
.مي‌شود روشن محله و ناحيه ، شهر ، پهنه
و درآمد به‌اجرا معابر تعريض طرح سال 1312 در ايران در اولين‌بار براي
شهر ساختماني تير 1321آئين‌نامه تاريخ 31 در روند ، اين ادامه در
:بود زير عناوين شامل آيين‌نامه.رسيد به‌تصويب وگذرها تهران
.گذرها انواع تقسيم‌بندي -
.جديد گذرهاي عرض به راجع مقرراتي -
.ميدان‌ها و گذرها به راجع مقرراتي -
ملاك و تصويب گذربندي آئين‌نامه از منتخبي نيز دي 1332 تاريخ 10 در
:بود زير عناوين حاوي كه گرفت قرار زمان آن شهرداري عمل
.عمومي باز فضاهاي و گذرها تعريض -
شامل‌ميدان‌ها ، آنها وضعيت نسبت به شهري باز فضاهاي تقسيم‌بندي -
.عمومي پارك ، باغچه يا عمومي باغ
.جديد گذرهاي عرض به راجع مقرراتي -
.ميدان‌ها و گذرها به راجع مقرراتي -
به قادر به‌تنهايي و كامل جامع ، به‌صورت فوق مقررات مجموعه اما
قانون تاريخ 1334 در اين‌رو ازنبود زمان آن نيازهاي پاسخگويي
وضعيت به تفصيل به قانون اين از موادي و رسيد به‌تصويب شهرداري‌ها
ساير و ميدان‌ها عمومي ، باز ، فضاهاي همچنين آنهاو توسعه و معابر
طرح اجراي و تصويب و تهيه زمان تا كه شد مقرراتي‌وضع و پرداخت ، اماكن
هم‌اينك موارد از پاره‌اي در حتي و كرد راحفظ خود قابليت تهران جامع
.است شهرداري عمل ملاك نيز
شهرسازي و وزارت‌مسكن در شهري جامع طرحهاي تهيه بحث سال 1345 حدود از
سال دوم نيمه در نخستين‌بار براي و مطرح (مسكن و آباداني وزارت)
انجمن تصويب از پس نقشه اين.شد شهر جامع نقشه داراي تهران شهر 1348 ،
.درآمد اجرا به‌مرحله تاريخ9/2/1349 از كشور وزارت تائيد و شهر
گذشته در تفصيلي طرحهاي اجراي و تهيه در اصلي اهداف
با و داشته حركت زمان طول در پويا و زنده موجود يك به‌مثابه شهر
اقليمي ، جمعيتي ، اقتصادي ، اجتماعي ، سياسي ، مختلف شرايط
تحول و تغيير دچار...و مديريت‌ها و اختراعات ابداعات ، تكنولوژيك ،
سلسله يك از پس ،(كالبدي -فيزيكي) تغييرات اين مجموعه.مي‌شود فيزيكي
در به‌طوري‌كه مي‌شود متجلي مصوبه تفصيلي طرح نقشه‌هاي در انفعالات و فعل
ازحالت مصوبات آخرين براساس اراضي از استفاده نحوه نقشه راستا اين
.مي‌شود اصلاح جديد حالت به قبلي
پروانه اظهارنظردر هنگام در كه صورت‌مي‌گيرد بدين‌ترتيب اصلاح اين
آخرين موردنظربا ثبتي پلاك و ملكي مناطق ، وضعيت شهرداري در ساخت
دليل به‌همين.مي‌شود سنجيده اجرايي ويا تفصيلي طرحهاي تغييرات
ماه شش به محدود تفصيلي طرح اظهارنظر اعتبار و مهلت معمول ، به‌طور
و اجرايي تفصيلي ، طرح در تغييراتي مدت اين خلال در كه درصورتي تا است
با ملك وضعيت شد ، ابلاغ جديدي مصوبه يا افتاد اتفاق شهر كالبد يا
.شود داده تطبيق تحولات آخرين
رعايت‌اصلاحي از پس ملك ، مساحت‌باقي‌مانده و ابعاد تعيين در شهرداري
طرح‌هاي‌تفصيلي اظهارنظر دنبال به به‌طورمعمول كف و تعيين‌بر و
نوع) طرح‌هاي‌شهري با ارتباط در ملك تشخيص‌وضعيت از عبارت كه مي‌رود
اهداف اقدام اين.مي‌باشد (تفصيلي طرحهاي مختلف خطوط و اراضي كاربري
:دربردارد را زير
و احتمالي طرحهاي با موصوف حدودملك و حد انطباق و مقايسه -
.گذرها تعريض ضوابط
طرح از خارج و داخل كه ملك از قسمت‌هايي مساحت و ابعاد ميزان تعيين -
.پرونده تكليف تعيين براي دارد ، قرار
همين‌طور و.. خيابان‌ها ، مسيل ، شوارع ، يا گذر از ملك تعيين‌بر -
مشخص كه به‌نحوي ضوابط برطبق نياز مورد پخ و عقبنشيني ميزان تعيين
ملك وقوع محل در معبر عرض ميزان عرصه تفكيك يا احداث از پس شود
.خواهدبود ميزان چه به موردنظر
رقوم‌متناظرمعبر به نسبت رقوم‌كف‌ساختمان تعيين و محاسبه -
.مصوب عرضي و طولي پروفيل‌هاي و طرح‌هاي‌اجرايي براساس ملك به مشرف
ابعادبر تعيين از اصلي هدف كه مي‌شود مشخص بالا عناوين به باتوجه
كه است‌به‌نحوي بوده شهري بافت در به‌عنوان‌ملك عارضه‌اي كردن مشخص وكف
ساير و وخيابانها اماكن اراضي ، با آن مساحت و (ابعاد) حدود و حد
.باشد داشته انطباق و هماهنگي مجاور املاك
كليه دقيق اجراي در اصلي عامل كه استنباطكرد چنين مي‌توان بنابراين
طرحهاي قالب در شهري بافت‌هاي احياي و بازسازي توسعه ، طرحهاي خطوط
و بر ابعاد ، مقوله‌تعيين اجرايي ، و آماده‌سازي ، هادي ، تفصيلي ، جامع ،
.است شهري اراضي و املاك تفصيلي طرحهاي نظر نهايتااظهار و كف
ازطريق مطالعاتي ، محدوده‌هاي موجوددر وضعيت بيشتر هرچه شناخت
مرحله تا طراحي شروع زمان اداري ، از شكل به برداشت‌ها و بازديد
براي معماري و شورايعالي‌شهرسازي پنج ماده كميسيون تصويبدر
عدم كه است آن علت.است مهم بسيار عملي ، و مختلف يافتن‌راه‌حل‌هاي
طرح‌هايي به مي‌تواند شهر از قسمت هر در عملكردها ، و عناصر دقيق شناخت
در نقشه روي خطوطي شكل به تنها و نداشته ، اجرا قابليت كه شود منجر
و بررسي و مجدد بازنگري مورد كه زماني تا شوند نگهداري فايل‌ها
.گيرند قرار امعان‌نظر
تحت‌عنوان‌حقوق مردم شده حقوق‌ايجاد تمامي به توجه نهايت ، در
به‌يك را موردنظر طرح مي‌تواند مصوبه‌قبلي طرحهاي قالب در مكتسبه
بدين‌ترتيب ، و تبديل ومردم‌پسندانه (اجرايي) عملي و واقعي طرح
هر به اصل ، يك بهعنوانكند رفع را جامعه نارضايتي‌هاي از بسياري
باشند ، آگاه خود حقه حقوق از شهري طرحهاي در شهروندان كه ميزان
به بود خواهند قادر بيشتري سهولت و سرعت با تفصيلي طرحهاي مجريان
.آيند نايل خود اهداف
واردمرحله طرح پيشنهاد ، ارائه و مرحله‌طراحي شدن سپري از پس
بهينه اصولي ، راه‌حل موافقت از پس پنج كميسيون‌ماده و مي‌شود تصويب
را طرح (كاستي)كمي نقص ، ابهام ، هرگونه درصورت‌وجود و انتخاب را
نقطه‌نظرات ، اصلاحات‌برمبناي انجام از پسطراحيميفرستد قسمت به
ايران معماري و شهرسازي عالي شوراي پنج ماده كميسيون به طرح
.برسد نهايي تصويب به تا مي‌شود بازگردانده
شهرسازي در تفصيلي طرحهاي تهيه روند بر نگرشي:كتاب از برگرفته -
شريف محمد مهندس و نوريان فرشاد دكتر تاليف -
