پنجم ، شماره 1341 آگوست 1997 ، سال شهريور 1376 ، 28 پنجشنبه 6
|
|
رازها سرزمين
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
(3) جهان موسيقي گذشته
چيني موسيقي پيدايش‌آيين‌هاي از بعد صدسال تا حتي اروپايي موسيقي
نيامد وجود به
باستان يونانيان وعقايد افكار با چين موسيقيدانان و فلاسفه عقايد
است بوده هم‌جهت
ترك‌ها و صليبيون
در و افتاد ساله 12911095اتفاق دويست دوره يك در صليبي جنگهاي
مفهوم در انجاميد مسيحي‌اروپايي ، سپاهيان نيروهاي شكست به واقع
ويژه به عربي -اسلامي فرهنگ پيروزي عنوان به مي‌توان را آنها گسترده‌تر
.گرفت نظر در اسلامي -عربي موسيقي مورد در
موسيقي وسبكهاي رباب قبيل از عربي سازهاي چگونه كه گفتيم قبلا
صليبيون.شدند وارد به‌اروپا اسپانيا مورهاري طريق از ابتدا عربي
.كردند تقويت را فرهنگي تهاجم اين ديگر جغرافيايي نقاط از هم
و عربي سازهاي مجاورش كشورهاي و فلسطين از مسيحي سربازان و شواليه‌ها
سالهاي نتيجه در.آوردند خانه به خود با را عربي ريتمهاي و ملودي‌هاي
شده‌اي تكميل يا و جديد سازهاي شكوفايي دوران وسطي قرون در آن از بعد
انواع قديمي ، سيمه كمانچه 3 يا Rebec مثل.داشتند عربي اصليت كه بود
بادي سازهاي جديد انواع سنتور ، و قانون عود ، انواع طبلها ، و دف‌ها
كاسه‌هاي كه تختي و باريك ترمپت‌هاي و بودند شده ساخته ني از كه چوبي
تركي كوبه‌اي سازهاي به چنان مسيحي سپاهيان.داشتند براقي (دهانه)
نظامي موسيقي در جديدي فصل معرف خود رفته رفته كه شدند علاقه‌مند
.گرديدند
سلحشور رسيد ، نوازندگان دوره‌گرد خنياگران و نوازندگان به نوبت سپس
ريشارد مثل آنها از تعدادي حتي كه فرانسوي وسطي قرون پرشور و
نتهاي خواندشان آواز شيوه بودند ، صليبي‌جنگيده جنگهاي در كوردلبون
.داشت خود در را بسياري عربي همساز
حمله ازطريق آن از بعد و صليبي جنگهاي اسپانيا ، مسلمانان طريق از
براي و شد منتشر اروپا در اسلامي -عربي هنر و موسيقي عثماني تركهاي
.بخشيد غنا را آن و گذاشت نزديك و شديد تاثير غربي موسيقي بر صدسال
بازگشت به‌خانه سال1297 در ماركوپولو چين‌وقتي -دور خاور موسيقي
نكرد باور دور خاور در زندگي سالها درباره را او هيچ‌كس‌گزارشات
اندازه به حداقل كه تمدني داشتن چين‌از هم زمان همان در هرچندكه
.مي‌باليد برخود داشت قدمت مصر اهرام
گشودند دوررا خاور به دريايي اروپاييان‌مسيرهاي ميلادي قرن 16 از
و نقاشي‌ها سفالينه‌ها ، ازقبيل چين هنر و تمدن گنجينه‌هاي بدين‌گونه و
.شد غرب دنياي حيرت و تعجب موجب فلزي و چوبي هنري كارهاي
و رمز و عجايب ديگرجايگاه شايد چندميلياردي جمعيت با مدرن چين
و كشور اين برانگيز احترام گذشته نباشداما اين‌قبيل از رازهايي
و زنده آن موسيقي و هنر در هميشه چيني زيبايي‌شناسي و افكار عمق
.است جاويدان
چيني فلسفه و موسيقي
ناقوس‌هاي زنگ‌هاي‌برنزي ، در مي‌توان را چين‌تابستان موسيقي گذشته
مي‌رود گمان كه كرد جستجو سفال جنس از كوچكي بادي وسازهاي سنگي
به مربوط مكتوب اسناد قدمت.باشند ميلاد از قبل سال هزار به 2 متعلق
ميلاد از قبل سال 1100 حدود به مانده‌اند باقي سالم كه چين موسيقي
ديگري و Lichi به‌نام مذهبي آيات از مجموعه‌اي آنها از يكي.مي‌رسد
آيين‌هاي اين قدمت است Shih Ching نام با آواز سيصد از مجموعه‌اي
غربي يا اروپايي موسيقي بدانيم كه مي‌شود درك كاملا زماني موسيقايي
.نيامد به‌وجود آنهم بعداز صدسال حتي
رياضيات به‌مطالعه فيثاغورث مانند چيني‌نيز موسيقيدانان و فلاسفه
عقايد هم‌جهت موسيقي درباره وافكارشان پرداختند اصوات‌موسيقايي
كمي حقيقت در.(شماره‌هاي‌گذشته به شود رجوع) بوده‌است يونانيان
فلاسفه‌چيني مهمترين از نفر ارسطو ، دو و افلاطون زمان قبل‌از
و (م -ق 604-تائو531 فرقه افسانه‌اي بنيان‌گذارنيمه) لااوتسو
شخصي هم‌ازنظر موسيقي اخلاقي برارزش‌هاي (م -ق 471551) كونفسيوس
از.كرده‌اند مدبرانه‌تاكيد كشورداري اصول كمكي‌به به‌عنوان هم و
با بايد موسيقي كه بودند معتقد آنان عرفاني و ديدگاه‌متافيزيكي
و طبيعت چرخه‌هاي و ضرباهنگ هستي ، جهان عميق‌تر و پيچيده‌تر هارموني‌هاي
مذكر و مونث زمين ، و آسمان نيروهاي ميان توازن به‌عنوان آنها كه آنچه
.باشد داشته هماهنگي داشتند ، باور آن به yang و yin همان يا
از مركب هنري‌چين موسيقي تئوريك چيني‌اساس موسيقي اصوات و گامها
موسيقي اين پايه‌اي و اصوات‌استاندارد اينها.مي‌باشد Luدوازده
مقياس‌ها و واحدهاي‌اندازه‌گيري مانند اين‌اصوات كه آنجا از.هستند
به خاصي توجه موسيقي تدريس در بودند رسيده به‌ثبت دولتي اسناد در
.است شده مبذول آنها
.مي‌كردند كروماتيك‌مطابقت نتي گامهاي‌دوازده با تقريبا هاLu
كه پيانو در نت همان بالاتر يك‌اكتاو و نت يك گام‌هاعبارتنداز اين)
فريادهاي سمبل اينها كه (مي‌شود پرده نيم و پنج و اصلي نت هفت شامل
-مي‌يابد دوباره تولد خاكستر زير آتش ميان از كه اساطيري مرغ -ققنوس
.هستند
yinنيروي‌مونث نمايان‌گر گامها اين نيمي‌از چيني مابعدالطبيعه در
عالي توازن ترتيب به‌اين و هستند yang مذكر نيروي ديگر نيمي و
.مي‌شود حفظ جهان در روحي نيروهاي
مي‌شده‌اند انتخابLuنتهاي يا نتهاي‌اصلي ميان از اختصاصي گامهاي
مشهورترين (است مي‌شده آن‌ساخته به مربوط گام يك Luصوت هر از)
سياه كليدهاي اصوات با كه هستند پنتاتونيك نتي پنج گامهاي آنها
براساس كه تن‌هايي و گام نوع اين كه مي‌رود گمان.دارند مطابقت پيانو
به‌طور پنتاتونيك گامهاي درحقيقت.باشند چيني فقط آمده‌اند به‌وجود آن
از بسياري در هم هنوز و مي‌شده‌اند استفاده باستان دنياي در گسترده
.مي‌روند به‌كار محلي موسيقي‌هاي
خاصي مفهوم‌موسيقايي خود پنتاتونيك به‌گامهاي چيني‌ها به‌هرحال
و آتش چوب ، فلز ، خاك ، ) براي‌عناصر نمادهايي نت پنج اين.بخشيدند
شوري ، ) طعم‌ها ،(مركز و غرب شرق ، جنوب ، شمال ، ) جغرافيايي جهات ،(آب
و (سياه و قرمز آبي ، سفيد ، زرد ، ) رنگ‌ها (گس شيريني ، ترشي ، تلخي ،
.بوده‌اند ،(كيوان زهره ، بهرام ، مشتري ، تير ، ) سيارات
سازها اصوات
درباره كه سفالي ني‌لبك‌هاي و سنگي ناقوس‌هاي برنزي ، رنگ‌هاي به‌غيراز
وجود چين در نيز ديگري ارزشمند و قديمي سازهاي گفتيم سخن آنها
بلند قانون نوع دو ،Pipa يا عود عبارتنداز سازها اينداشتهاند
دهاني ارگ نوعي بامبو ، جنس از Pan Pipeفلوت انواع (She و Chin)
جالب انواع اين از بعضي) ترومپت انواع و (ندارد سازدهني با شباهتي)
به‌علاوه (مي‌شوند جمع هم در تلكسوپ مانند كه شده‌اند ساخته نوعي به
زنگ‌ها انواع و طبلها گانگ‌ها ، سنج‌ها ، انواع مثل متنوعي كوبه‌اي سازهاي
.مختلف اندازه‌هاي و اشكال با
تقديس و احترام‌بوده مورد موسيقي اين‌آلات تمامي سال هزاران براي
.اعتباربوده‌اند داراي ومتافيزيكي عرفاني مفهوم وازنظر شده‌اند
خود نوبه به اجزا اين كه بودند سازنده‌اشان زبان‌اجزاي سازها اين
در را تندر و خاك و آب آتش ، باد ، مانند طبيعي عناصر يا فصلها روح
چيني قانون‌هاي ابريشمين رشته‌هاي ترتيب به‌همين.مي‌كردند تداعي ذهن
بهار از ني‌لبك‌ها درحالي‌كه بودند آتش و تابستان عصاره يا روح يادآور
.مي‌كردند حكايت كوهساران نسيم و
طبل‌هاي و ناقوس‌هاي‌سنگي گانگ‌ها ، زنگ‌ها ، سنج‌ها ، همه از بيش اما
ساخته ماده يك از سازهاهركدام اين.بودند علاقه‌چيني‌ها مورد چوبي
قدرتي‌استثنايي و رسا كامل ، خاص ، ازصدايي بدين‌ترتيب و مي‌شدند
پس.گردآورد درگروه‌هايي را سازها اين مي‌شد بودندهمچنين برخوردار
موسيقي اين‌آلات مرموز و عرفاني بودندآهنگ قادر چيني موسيقيدانان
فواصل و گامها به اين‌سازها كه گسترده‌تري بعدمتافيزيكي با را
آهنگ‌ساز و ملودي چين سنتي موسيقي در.كنند تركيب مي‌بخشيدند ، زيبايي
نت يك صداي هرچه.دارند بيشتري اهميت هارموني يا ريتم از اغلب
كه توجهي و كاملتر و طولاني‌تر نت‌ها اين ميان سكوت فواصل باشد طولاني‌تر
پيام شنونده درنتيجه و خواهدبود بيشتر مي‌شود مبذول كدام هر به
.كرد خواهد دريافت را عميق‌تري
يابه و معابد مذهبي به‌مراسم سطح اين در درباري‌موسيقي موسيقي
(آراسته موسيقي ياYa Yueh)درباري موسيقي.است داشته تعلق دربار
چين اشرافي زندگي و امپراطوري در حد از بيش تشريفات منعكس‌كننده
و امپراطور تولد روز و جشن‌ها رسمي ، مهماني‌هاي ضيافت‌ها ، است بوده
در كشورها ساير برخلاف.داشته‌اند را خود خاص موسيقي نظامي ، رژه‌هاي
.نگرديده‌اند موسيقي سبك‌هاي و تنوع شدن محدود موجب تشريفات چين دربار
جايگيري نحوه و مراسم اين رقصندگان و خوانندگان نوازندگان ، تعداد
زندگي مراتب سلسله با لوازم و لباس‌ها مانند قصر يا اتاق در آنها
.است داشته مستقيم ارتباط درباري
قرار امپراطور اطراف در قطبنما جهت‌اصلي چهار در نوازندگان
.ببرد لذت باندي چهار صداي يك از بوده قادر او بدين‌ترتيب و مي‌گرفتند
داشته قطبنمانوازنده جهت سه در بودندتنها مجاز اشراف‌زادگان
بايد دربار مسئولان ديگر و عالي‌رتبه‌دولتي مقامات باشنددرحالي‌كه
بسنده اتاق گوشه يك در آنهم خوانندگان و نوازندگان از كوچكي گروه به
.مي‌كردند
درونگرا و بسته جامعه‌كاملا داراي چين باعث‌نمي‌شد سخت تشريفات اين
به‌چين بودايي مذهبي ميلاد ، مبلغين بعداز اول قرن حدود از.باشد
خود همراه را آسيا قسمتهاي ساير و برمه هند ، موسيقي و رسيدند
و دربار.كرد اعلام را وجودش نيز اسلام دنياي قرن چند طي در.آوردند
از و پذيرفتند را خارجي‌ها اين خوشحالي با چين شكيباي جامعه
سمرقند و ايران مثل دوري سرزمين‌هاي رقصندگان و خوانندگان نوازندگان ،
.كردند پذيرايي
را خارجي به‌راحتي‌نفوذ تا مي‌شد باعث عظيم‌چين سرزمين وسعت اگرچه
را چنداني تغييرات اجازه‌بروز چين سنت و هنر اماقدمت بپذيرد
.نمي‌داد
:چيني اپراي
سواي است موسيقي و نمايش از تركيبي غربي اپراي مثل هم چيني اپراي
.دارند كمي مشترك نقاط غرب اپراي و چين اپراي تاريخ مورد اين
براي است انواع‌تاتر براي مجازي درواقع‌معادلي اپرا كه آنجا از
.غربي‌ها براي تا داشته را گسترده‌تري بسيار همواره‌مفهوم چيني‌ها
تا امپراطور از چينيان تمام اصلي تفريح تاتر انواع قرنها براي
.است بوده خدمتكارش كوچكترين
ازپيش داراي‌متن‌هاي و بوده تشريفاتي رسمي‌و بي‌نهايت درباري اپراي
معمولا اپراها اين موسيقي.است بوده آهنگيني وموسيقي شده نوشته
در.است بوده متكي دقيقي بسيار سازبندي و ملودي بر و متين و آرام
با اصلي نغمه يك بود ممكن ساعته يا 6 برنامه 5 يك درطول حقيقت
.شود اجرا مختلف وارياسيونهاي
تنها آن در كه بود ، اشرافي و تشريفاتي اپراي نوعي هم Kun chu.
.مي‌كرده‌اند شركت Falsetto فال‌ستو مرد خوانندگان
متنوعي محلي چين‌اپراهاي در اشراف وخانه‌هاي امپراطوري دربار سواي
ياشاعري و نوازنده نام نه‌براساس اپراها اين.اجرامي‌شده‌اند نيز
نوع اينميشدهاند تقسيم‌بندي محلي‌اشان گويش و منطقه ازلحاظ بلكه خاص
محلي مذهبي جشن‌هاي هنگام معمولا و سيار گروه‌هاي به‌وسيله محلي اپراي
قرون اروپاي نمايش و شعبده‌باز دسته‌هاي به گروه‌ها اين.مي‌شدند اجرا
و بكوب و بزن كمدي بديهه‌سرايي بر گروه‌ها اين.داشتند شباهت وسطي
پكن اپراي نام با كه چيزي.بودند متكي سريع نسبتا نمايشي حركات
از است ملغمه‌اي و (قرن 19 اواخر) بوده جوان نسبتا است ، شده شناخته
.داديم شرح كه سبك‌هايي انواع
به تا پكن اپراي قرن ، اين در اجتماعي و سياسي وقايع تمام به‌رغم
اپراي.است كرده رعايت را چيني اپراي قابل‌احترام سنت‌هاي تمامي امروز
داستانهاي شامل كه Wen:مي‌شود تقسيم عمده گروه دو به چين تجربي
پرماجراي داستانهاي كه Wu و است خانگي نمايش‌هاي يا و عاشقانه
و شخصيت‌ها داراي اپراها اين نوع دو هر است نظامي دستجات يا سربازها
جوان سربازي مسن ، مرد و زن يك مانند هستند كليشه‌اي بسيار موقعيت‌هاي
نقش هم اخير سالهاي همين تا).اغواگر دختري و درستكار زني شجاع ، و
پكن اپراي در (.مي‌شد اجرا جوان پسران يا مردان توسط سنتي به‌طور زنان
بازيگران ، ظاهر ولي نمي‌خورد به‌چشم باشكوهي و زياد صحنه دكور
كه ملوديهايي همچنين و بدنشان و صورت حركات و خاص چهره‌پردازي
اين.مي‌كنند القا بيننده به را نمايش حركات و مكان حس مي‌خوانند
به‌كار چيني اپراي در همواره كه كوبه‌اي سازهاي با غالبا اجراها
.همراهند مي‌رفته
چيني ترانه‌هاي
است طولاني‌برخوردار سابقه و سنت از آوازنيز اپرا همانند چين در
.مي‌شد اجرا دوره‌گرد خوانندگان توسط آوازها اين از عمده‌اي قسمت كه
اين.شده‌اند مفصل‌ناميده تفريح‌قصه‌هاي پرطرفداراين بسيار نوع يك
به‌صورت كه بوده‌اند افسانه‌هاي‌حماسي يا تاريخي وروايات آوازها
ساعته دو تا يك اپيزودهاي در و سه‌ماه تا دو درطول و مفصل خيلي
.مي‌شده‌اند حكايت طولاني تلويزيوني سريال‌هاي مثل
آوازهاي‌طبلي به كه دارند وجود كوتاهتري‌هم عشقي تصنيف‌هاي البته
را ديگري سازكوبه‌اي يا طبل خواننده كه‌معمولا چرا شده‌اند معروف
.مي‌كند همراه صدايش با هم
موسيقي‌جهان كتاب از برگرفته
آذرين فرهاد:ترجمه
