پنجم ، شماره 1343 آگوست 1997 ، سال شهريور 1376 ، 31 يكشنبه 9
|
|
نوسازي‌سياسي و اقتصادي ساختارهاي
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
(پاياني بخش) غرب در سياسي توسعه
اصطلاحات‌توسعه ميان مي‌كنند سعي سياسي علوم دانشمندان از بعضي
شوند قائل تفكيك سياسي ونوسازي سياسي
كردن ، پيدا وتوسعه تكامل واژه‌ترقي ، سه غرب ، اخير قرن سه تاريخ در
زبان در واژه‌توسعه.است كاررفته به اجتماعي ، تحول توضيح براي
نخستين.است (to develope) خروج‌ازلفاف معني به انگليسي
همان اين‌لفاف داشتند عقيده دوم ، جهاني جنگ از پس نظريه‌پردازان‌توسعه
به توسعه مباحث‌اوليه ، در.است سنتي ارزشهاي فرهنگ‌و و سنتي جامعه
هم شدن غربي و مي‌شد شدن‌تلقي باغربي مترادف نوسازي معناي‌نوسازي‌و
.مي‌آمد به‌حساب غربي ، كشورهاي توسعه الگوهاي از برخي يا تمامي اقتباس
حدود و شد فراگير جهاني‌دوم جنگ از پس آن جديد به‌معناي توسعه اصطلاح
مهم شاخصه.است يافته راه جهان‌سوم سياسي مطالعات به كه دهه‌است دو
فكر بيانگر كه -را ترقي واژه خوشبينانه بار هم كه بود اين واژه اين
قوم انديشه متضمن هم و داشت همراه به -بود روشنگري عصر در انسان
اكنون ، همبود مستتر تكامل واژه در كه بود نوزدهم قرن غربيان مداري
اشاره تخصصي نوشته‌هاي از مجموعه‌اي به لاتين متون در نوسازي و توسعه
و تحولات مورد پردازان‌در نظريه و سوي‌انديشمندان از كه دارند ،
.است آمده در تحرير به‌رشته اقتصادي ، و اجتماعي دگرگونيهاي‌سياسي ،
اوليه‌مفاهيم معاني از عدول بامقداري ورابين به‌عقيده‌وي‌كي
سبك به دمكراتيك زندگي يك در نهادن برگام توسعه كلي بطور فوق ،
-مي‌شود1 اطلاق عمده معاني سه بر دقيق‌تر به‌طور و مي‌كند دلالت غربي
دمكراسي‌متعارف يك ذيل غربي ، سبك زندگي‌به همان كه آن ، اوليه به‌معناي
برشاخصهايي‌چون كه‌صرفا آن ، معناي‌راديكالي به -است 2 غربي
حتي موارد برخي در و به‌وابستگي دادن خودكفايي ، پايان آزادي ،
ونوسازي‌سياسي ، توسعه نيز موارد دربعضي -دارد30 تاكيد انقلاب بر
بين ديويداپتر(11).است شده گرفته اقتصادي ورشد سياسي ثبات با معادل
سه اين و شده تفاوت‌قائل شدن صنعتي و (شدن مدرن)نوسازي توسعه ،
كه معني بدين مي‌كند ، مطرح بودن‌آنها عام -نزولي -به‌ترتيب را روند
جامعه دريك كاركردي ، نقشهاي وتركيب تكثير ومعلول عام‌تر توسعه
شدن صنعتي كه است توسعه خاصي‌از نوع فقط شدن كه‌مدرن حالي در است ،
نوگرايي از روشي آن و باشد ، آن از مشخصي روش عنوان به مي‌تواند نيز
به‌كار توليدات‌صنعتي جهت در آن ، در حساس كاركردي نقش كه است
(12).مي‌رود
و وتوسعه‌مترادفند ، كه‌اصطلاحات‌نوسازي مي‌كند استدلال پالمر
كه است شده‌اي مناسبات‌آرماني بيانگر نوسازي كه اين‌است در آن‌ها تفاوت
توسعه ، بيشتر ولي مي‌شوند ، فرض به‌عنوان‌مدرن اجتماعي توسطنظريه‌پردازان
از دنيا ، كشورهاي‌پيشرفته با برابر تحقق برروند و داشته عيني جنبه
به‌مترادف عقيده با نيز ديامانت.دارد دلالت تكنولوژيك اقتصادي‌و لحاظ
برابر انعطاف‌در مفهوم را نوسازي ونوسازي ، توسعه واژه‌هاي بودن
فوق ازمباحث گذشته (13).مي‌داند اين‌فرايند اهداف تقاضاهاو
توسعه و توسعه از آن ، تعاريف‌مختلفي مشابه ومفاهيم درموردتوسعه
.مي‌نماييم آنهااشاره از برخي به كه شده سياسي‌ارائه
پديده‌اي توسعه اينكه به اذعان با اقتصاددانان ، از گروهي
و درامدها وضعي بهبود بر علاوه را آن نيست ، اقتصادي صرفا
اداري ، و اجتماعي درساختارنهادهاي بنيادي تغييرات متضمن توليد ،
ازديدگاه (14).مي‌دانند واعتقادات رسوم و آداب حتي و عامه طرزتلقي
هدفهاي سوي به مفهوم‌پيشروي به توسعه انديشمندان ، از ديگر جمعي
ودر سازگارند جامعه و انسان شرايطخاص با كه است مشخص و عمومي‌معين
جامعه به‌صورت مدل اينميشوند يافت دنياي‌امروز پيشرفته جوامع بيشتر
(15).مي‌شود شناخته.. و انبوه و توليد بر مبتني صنعتي جامعه مدرن ،
اصطلاحات ميان مي‌كنند سياسي‌سعي علوم دانشمندان از بعضي
سياسي توسعه آنان.شوند تفكيك‌قائل سياسي ونوسازي سياسي توسعه
توسعه‌سياسي از جزئي را سياسي ونوسازي پنداشته سياسي نوسازي از رااعم
طي‌آن ، كه فرايندي‌است سياسي نوسازي كه عقيده‌دارند اينانميدانند
توليد و سازندگي به جامعه ، يك كاركردي‌استراتژيك نقشهاي
مفهوم يك سياسي داردنوسازي عقيده داد(16).مبادرت‌مي‌ورزند
و اهدافي‌كم سوي به فرايندي ، توسعه‌سياسي كه حالي در بدون‌مرزاست ،
سياسي دانشمندان ، توسعه اكثر سنتي ، نظر كلي‌از طور بهاست معين بيش
نظام بلكه تنهانوسازي ، نه كه مي‌كنند فرض فرايندي منزله رابه
(17).مي‌شود نيزشامل را سازي ملت و مشي‌ها تغييرخط سياسي ،
ارتباط و واجتماع ، فرهنگ سياست ، اقتصاد ، روابط بيان ضمن وارما
كداميك كه توجه‌مي‌كند نكته اين به اينها ، از كدام هر با سياسي توسعه
سياسي ، توسعهم دردهه 70 دارد عقيده وياست روابطارجح اين از
از حاصله نتايج قبيل ديگري‌از شاخصهاي به وابسته يك‌فرايند
مي‌بايد كه مستقلي روند يك و بود دمكراسي يا نوسازي ، ناسيوناليسم
ازانديشمندان عده‌اي.نمي‌رفت به‌شمار باشد ديگر شاخصهاي به شكل‌دهنده
جهت در پيشروي‌مستمر ، درحال كه مي‌دانند رافرايندي سياسي توسعه
و پويا وضعيتي به حالتي‌ايستا از جامعه تغيير ايجاداشتياق و نوسازي ،
نقش‌مهمتر كه بوده‌اند كساني نويسندگان‌توسعه ميان در (18).مدرن‌مي‌باشد
مدرنيزاسيون‌اقتصادي ، بند از سياسي آزادسازي‌توسعه در بارزتري و
توسعه با توسعه‌سياسي ارتباط بردن سوال زير آنهابا داشته‌اند اجتماعي
در تنها نه را مدرنيزاسيون به سياسي توسعه منوطساختن مدرنيستي ،
در نيز فرهنگي و اقتصادي ، اجتماعي درحوزه‌هاي بلكه اين‌حوزه‌ها ،
ميزان‌رشد بين جانبه دو ارتباط به‌نوعي ومعتقد داده قرار مورداعتراض
ساختار ياضعف قوت ثبات ، و طرف يك مدرنيزاسيون‌از اجتماعي فرايند
(19).هستند ديگر طرف از مدرن انتقالي سنتي ، سياسي
فرد نقش بر تاكيد با وميگدال ، واسميت وشايبرگ ، اينكلز ارمر
به كه مي‌دانند فرايندي را (نوگرايي) سياسي ، مدرنيزاسيون توسعه در
حركت.مي‌گردند امروزي‌مبدل اشخاص به سنتي حالت از افراد آن ، وسيله
پيچيده ، سازمانهاي در اشتغال طريق از مدرن ، و سنتي زنجيره اين بين
دستيابي سياسي توسعه كلمن نظر به.مي‌شود تقويت بوروكراتيك و عقلايي
و آگاهانه جستجوي به سياسي نظام يك آن در كه است موقعيتي به
ايجاد طريق از خود ، سياسي كيفي‌ظرفيت افزايش براي موفقيت‌آميز ،
است عقيده اين بر هانتينگتن (20).آيد نائل وموفق موثر نهادهاي
فشار تابتواند جامعه ، توان بردن بالا از است عبارت سياسي كه‌توسعه
تقاضاهاي و مدرانيزاسيون مقتضي‌چالش كه مستمر ، انتقادات از حاصله
اين اگرنمايد تحمل را است مردمي افزايش‌مشاركت بر مبتني
تقاضاي‌مشاركت كه گروهي مقابل در كار بالاجبار نشود ، تعادل‌برقرار
(21).مي‌كشد خشونت اعمال به دارند را بيشتري
متغيرهاي و معيارها سياسي ، توسعه باب در مباحثي ارائه با پاي لوسين
بحث‌فرهنگ در وي.است داده قرار موردتوجه را مورد اين در گوناگون
زير ، شرح گروه ، به هفت در را سياسي توسعه تعاريف سياسي وتوسعه سياسي
(22):است كرده طبقه‌بندي
اقتصادي و توسعه‌صنعتي براي اساسي و لازم سياسي شرط سياسي توسعه -1
و سياسي توسعه اقتصادي ، توسعه كارايي‌اقتصادي براي اين بر بنا است ،
.است ضروري و لازم سياسي‌مناسب ، شرايط
دليل ، همين به.است حكومت بالاي كارايي از عبارت سياسي توسعه -2
سياستهاي در بيشتر ظرفيت و اجرايي كارايي افزايش با سياسي توسعه
.مي‌شود همراه عمومي
الگوهاي‌رفتاري‌سنتي بر رفتاري‌نوين الگوهاي كه ميزاني به -3
اساس ، اين بر.مي‌شود حاصل سياسي توسعه اندازه ، همان به مي‌گيرند پيشي
آمده دست به ملاحظات كه مي‌شود محقق هنگامي سياسي توسعه
كاركردي اجتماعي‌تمركز روابط در و بگيرند را معمول استانداردهاي جاي
خاص هنجارهاي جاي كلي وهنجارهاي بشود كاركردي گسيختگي هم از جايگزين
.كنند اشغال را
براي نظام وظرفيت كارايي رفتن بالا:از است عبارت سياسي توسعه -4
مفهوم ، دراينجامعه مشخص وجدالهاي فزاينده نيازهاي به پاسخگويي
و حكومت اداره در آن ظرفيت و نظام همه كارايي آزمون با سياسي توسعه
سياسي نظام كه باري با توسعه و است همراه كل ، يك عنوان به جامعه
جامعه يك كه است دليل همين بهميشود اندازه‌گيري شود متحمل مي‌تواند
.است شكننده و متفرق جامعه يك از يافته‌تر توسعه سازگار ، و يكپارچه
نوين دنياي در كارايي‌موثر با قوي ملت -ايجاددولت سياسي توسعه -5
زمينه‌هاي در سازندگي:از است سياسي‌عبارت توسعه بنابراين.است
يا تاريخي جبري فرآيندهاي طرح به نيازي اين‌رو از.معاصر تاريخي
كارايي واقعيت همان ديدگاه ، اين در توسعه.نيست توسعه آرماني اهداف
سازندگي بر تعريف اين در تاكيد پسرقابتآميزاست و نوين دنياي در
.است نوين دنياي در وكارايي ملي
به دادن شكل و پايه‌ريزي توانايي از است عبارت سياسي توسعه -6
.ملي قدرت كسب و داخلي منابع بيشترين
توسعه اساس ، برايناست دمكراتيك توسعه سياسي ، توسعه اصلي معني -7
وجود و مردم حاكميت بيشتر ، معني‌آزادي به دولت ، بودن يافته‌تر
.است آزاد نهادهاي
بيشتر ، تخصص‌گرايي هرچه ساختاري انفكاك شامل سياسي توسعه سرانجام
جامعه سازمانهاي و تمامي‌نهادها در روزافزون يكپارچگي و كاركردي
ذكر تعاريف ميان از سياسي ، توسعه براي ده‌مفهوم كلي طور به (23).است
است عبارت سياسي توسعه اساس براين است ، استخراج قابل توسطپاي شده
(24):از
جوامع مشخصه سياستهاي -اقتصادي20 توسعه براي لازم سياسي شرط -1
و اداري توسعه -ملي50 دولت موفق عملكرد -سياسي40 نوسازي -صنعتي30
و بسيج -كاركردي60 تخصص‌گرايي و ساختاري انفكاك بخصوص قانوني
و بسيج -منظم90 تغيير و ثبات -دمكراسي80 ايجاد -توده‌اي70 مشاركت
.تحول‌اجتماعي بعدي چند روند از جنبه يك -قدرت100
N.U Tech- S.P. Varma, Modern Political Theoryپاورقي‌ها
Craphers,), P..(A Critical Survey), (Delhi, Shahdara,
Phoitilitho
Press), P..- Ronald Chilcote, Theories of Comparative
Politics, (U.S.A, Westiew
- S.P. Varma, Op.Cit, P..
- Ibid, P..
- Ronald Chilcote, Op.Cit, P..
- S.P. Varma, Op. Cit, P..
- Ibid, P..
- Ibid, P..
.توسعه كمونيستي تئوريهاي حاضر ، تحقيق.ك.ر -9
- Ibid, P..
(Hong Kong, Mac- Randall Vichy, Theobald Robin, Political
Milan, Education), P..Change and Under development,
سوم ، سال نامه‌پژوهشكده ، توسعه ، مفاهيم بر ربيع ، مروري عليرضا -12
.صص 1514 شماره 43 ، 1358 ،
.ص 8 پيشين ، لمكو ، جاناتان -13
و آذر اقتصادي سياسي اطلاعات.توسعه تعريف درباره قاضيان ، حسين - 14
ص 8 دري 1371
:تهران) نظام‌بين‌الملل ، و سوم جهان توسعه ، سريع‌القلم ، محمود -15
.ص 10 ،(سفير ، 1369 نشر
.توسعه‌ص 11 باب در سازي تئوري معماري قوام ، عبدالعلي - 16
.پيشين لمكو ، جاناتان - 17
.ص 6 همان ، - 18
- S.P.Varma, O.P.Cit, P.P. &.
.ص 8 پيشين ، لمكو ، جاناتان -20
- Ronald Ghilcote, OP. Cit, P..
نامه مجيدمحمدي ، سياسي ، توسعه و سياسي پاي ، فرهنگ لوسين -22
.ص 40 شماره 65 ، 1370 ، فرهنگ ،
.همان -23
.ص 7 پيشين ، لمكو ، جاناتان -24
