پنجم ، شماره 1350 سپتامبر 1997 ، سال شهريور 1376 ، 8 دوشنبه 17
|
|
فعاليتهاي زمينه‌ء در ما مدارس آيا
مي‌كنند؟ عمل موفق پرورشي
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
ايران آموزشي نظام در پرورشي فعاليتهاي كاستي‌هاي به نگاهي
است؟ كساني چه كار مدارس ، در پرورش
است ، و پرورشي عامل يك آن در موجود عوامل كليه با مدرسه
است پرورشي عامل يك نخواهد چه و بخواهد چه نيز معلم بنابراين
:اشاره
و تغييرات ايجاد براي اميدواري و جاري سياسي تحولات دنبال به
توجه غيره ، و اقتصادي سياسي ، فرهنگي ، مختلف درابعاد نوآوريها
و آموزش.مي‌نمايد ضروري نيز پرورش و آموزش مسائل به دوباره و اساسي
پي در را نادرستي و ناقص عملكردهاي كه غلطي نگرشهاي از ما پرورش
اساسي و جدي توجه گونه هر.مي‌شود و شده متحمل زيادي لطمات است داشته
مسئولين نگرشهاي در بنيادي تغييرات مستلزم پرورش ، و آموزش مسائل به
.است پرورش و آموزش متوليان خصوص به و نظام
نادرستي تعبير آن ، مقبول و ساده ظاهر علي‌رغم پرورش ، و آموزش اصطلاح
مي‌گوييم وقتيمينماياند جداگانه كار دو را واحد كار كه‌يك است
وپرورش است كار يك كه‌آموزش مي‌آيد نظر چنين‌به پرورش و آموزش
به صحيح تفسير اين مي‌كنيم احساس كه ازآنجا اما است ، جداگانه كاري
اضافه كنيم ، كمتر را دومفهوم اين فاصله اينكه براي نمي‌رسدو نظر
معلوم درستي دارندبه ارتباط همديگر با دو اين كه‌البته مي‌نماييم
درنظام كسي چه را ، آن از دوگانه تفسير و نادرست تعبير اين كه نيست
دارد اهميت آنچه.است داشته آن از هدفي چه و كرده مارايج پرورشي
لطمه هم مي‌خوريم ، لطمه بيني دو و كژي اين قبل از ما كه اين‌است
طرز اين ادامه با ما ساده‌تر عبارت به پرورشي ، هم‌لطمه و اقتصادي
است آن از ترس و مي‌دهيم دست از را پرورشي نادرست ، فرصتهاي ونگرش فكر
بهتر مطلب ، تبيين براي.نرسيم مقصود كعبه هيچگاه‌به كج راه اين از كه
قرار توجه مورد ديگر بار را پرورش و آموزش يعني اصطلاح دو اين است
.دهيم
يادگيري ايجاد هدف با كه مي‌شود اطلاق معلم محدود فعاليتهاي به آموزش
.مي‌گيرد صورت درس كلاس مانند معيني محيط در دريادگيرنده
شخصيت رشد كلي طور به آن هدف كه است مستمر و مداوم فعاليتي پرورش
كه مي‌شود گرفته نظر در مختلفي ابعاد انسان شخصيت براي.است انسان
.اخلاقي و اجتماعي عاطفي ، شناختي ، جسماني ، :ابعاد از عبارتند
جنبه‌هاي در رشد پرورش ، هدف گفت‌كه مي‌توان كاملتر طور به بنابراين ،
فرصت ، از استفاده با.است اخلاقي و اجتماعي عاطفي ، شناختي ، جسماني ،
به كه است متعادل ، پرورشي پرورش كه مي‌نماييم يادآوري نيز را نكته اين
يك وصرفا.باشد داشته نظر متناسب طور به انسان شخصيت ابعاد تمامي
يكي واقع در اينندهد قرار تاكيد مورد را خاص جنبه چند يا
بيش نظام اين يعني.است آن درگير ما پرورشي نظام كه است ازمصيبتهايي
جسماني ، ابعاد به مثلا كه دروسي حتي عملا و است شده ازحدشناختي
و مي‌شوند تدريس شناختي صورت به مربوطند نيز واجتماعي عاطفي ، اخلاقي
.است توجه مورد ابعاد ساير از خيلي‌بيشتر شناختي رشد
مشخص دقيق اهداف داراي آموزش كه كرد استنباط مي‌توان شد بيان آنچه از
كه گفتيم.دارد ديررس و غايي كلي ، اهداف پرورش ، اما است وزودرس
دهد؟ انجام بايد كسي چه را پرورش اما مي‌دهد ، انجام رامعلم آموزش
.است ايران پرورشي نظام انحراف نقطه و اساسي موضوعي سوال ، اين
خود ، دوگانه تلقي با و مي‌كنيم كج را راه ما كه اينجاست از متاسفانه
مي‌گيريم ، پيش در را -پرورشي معاونت و آموزشي معاونت -جداگانه مسير
.مي‌رسند همديگر به بالاخره راه دو اين كه فرض اين با
عملي صورت به داده‌اند ، سوال اين به ما كشور پرورشي متوليان كه پاسخي
را پرورش و سپرده‌ايم آموزشي معلم به را آموزش ما.است مشاهده قابل
و دانش‌آموز پانصد كه مدرسه در بفرماييد فرض يعني.پرورشي معلم به
آموزشي‌اند معلم نفر دارد ، 30 پرورشي مربي نفر ودو معلم نفر مثلا 30
منظور خير ، كه بياوريد توجيه و دليل حال !پرورش متولي نفر دو آن و
حاجت چه است عيان كه چيز آن اما ديگر ، سخن و حرف دهها و نيست اين ما
پرداخته‌اند ، و ساخته وضعيتي‌را چنين كه آنهايي خود حتي.است بيان به
وبالاخره كجاست اشكال‌كار راستي به.دارد اشكال كار جاي يك كه مي‌دانند
دهد؟ انجام بايد كسي چه را پرورش
انجام عوامل دسته دو وسيله به خود ، غايي اهداف به نيل براي پرورش
مدارس همان پرورش رسمي عوامل.غيررسمي عوامل و رسمي عوامل:مي‌گيرد
مدير ، معلم ، از اعم آموزشگاهي عوامل كليه عبارت‌ديگر به.هستند
اين شايد -مدرسه سرايدار و مستخدم وحتي كتابخانه دانش‌آموزان ، معاون ،
-نمي‌كند شوخي شما با باشيدكسي مطمئن اما نگيريد جدي را آخر مورد
.شوند مي محسوب پرورشي نظام رسمي اهرم
مطبوعات رسانه‌ها ، مساجد ، مادر ، و پدر از اعم آموزشگاه از خارج عوامل
.هستند پرورش رسمي غير اهرمهاي غيره ، و
مدرسه كه است اين مي‌آيد ، دست به مطالب اين از كه مهم بسيار نتيجه يك
نيز معلم بنابراين و است پرورشي عامل يك آن در موجود عوامل باكليه
نكته اين به داريم تاكيد است ، پرورشي عامل يك نخواهد وچه بخواهد چه
چه هر معلم اسم مي‌خواهد حالنخواهد چه و بخواهد چه كه كنيد توجه
هر در پرورشي ، چه و بگذاريم آموزشي را او اسم چه.نمي‌كند فرقي باشد
جهت در بايد او فعاليتهاي كليه و است پرورشي عامل يك معلم يك حال
.بگيرد صورت پرورشي غايتهاي
رسمي جنبه گاه فرايند اين است ، يابندگان پرورش شخصيت رشد پرورش ، هدف
رسمي چه -شود استفاده كه اهرمي هر از و.غيررسمي جنبه گاه داردو
مورد پرورشي غايتهاي به نيل ;است چيز يك هدف نهايت در -غيررسمي چه و
.جامعه نظر
عبارت به است پرورش وسيله كه‌آموزش است آن مهمتر و دوم نتيجه‌گيري
مورد پرورشي غايتهاي جهت در بايد كه است ابزاري آموزش روشنتر
كاري پرورش و است كار يك آموزش كه تلقي اين پس قرارگيرد ، استفاده
.نيست درست ديگر ،
اين مي‌افتد راه به -رسمي پرورش خصوص به -پرورشي جريان يك كه جا هر
.مي‌پذيرد صورت آموزش كمك به جريان
پرورش؟ آموزش‌و چرا
براي چرا مي‌دانيم؟ جدا پرورشي فعاليتهاي از را آموزشي فعاليتهاي چرا
به و انداخته‌ايم راه جداگانه‌اي تشكيلات ادارات و وزارت درسطح كدام هر
جدا يكديگر از را آن عامل و وافراد فعاليتها مدارس‌نيز در آن تبع
و ديني و آموزشي‌اند رياضي و شيمي فيزيك‌و مي‌كنيم فكر كرده‌ايم؟چرا
آموزشي كار رياضي و وشيمي فيزيك معلم مي‌كنيم فكر چرا پرورشي؟و قرآن
عوامل‌آموزشگاهي ، كليه مگر پرورشي؟ كار قرآن و ديني معلم و مي‌كنند
نيست؟ پرورش وسيله آموزش مگر و نيستند؟ پرورشي عوامل
سردرگمي و توهم غبار تا گوييم پاسخ اساسي شبهه يك به است لازم ابتدا
به پرورش بدون آموزش:گفته‌اند كه شنيده‌ايد بسيار.شود موضوع‌زدوده از
برآموزش مقدم پرورش يا شود همراه پرورش با بايد ياآموزش نمي‌رسد جايي
اينجاست نكته اما.مي‌كنند القاء را دوبيني كه‌تصور سخناني همان است ،
.شده‌اند بيان نظام برجسته شخصيتهاي افرادو طرف از سخنان اين گاه كه
گونه‌اي به است ممكن مفاهيم از بسياري كه داشت نظر در بايد همچنين
.باشد ديگري چيز آن تخصصي و علمي مفهوم معناو اما مصطلح‌باشند ،
لحاظ به كه امامي‌دانيم مي‌برند كار به همه را اصطلاح‌بي‌تربيت مثلا
تربيت كسي كه ندارد امكان يعني ندارد ، وجود بي‌تربيت فرد اصلا تخصصي
شده تربيت بد كه است كسي بي‌تربيت از ما واقع‌منظور در.باشد نداشته
شده مصطلح اندازه‌اي به بي‌تربيت عبارت اما.ندارد سالمي تربيت و است
در مساله همين.نمي‌نمايد آن‌توجهي اصلي معناي به كسي شايد كه است
با بايد عبارت‌آموزش درباره.دارد مصداق نيز بي‌شخصيت اصطلاح مورد
مي‌توان شد بحث اينجا به تا كه آنچه اساس بر باشد همراه پرورش
روشنتر معني.نيست درست علمي لحاظ به عبارت اين كه كرد استنباط
زمانهايي در و هست پرورش همراه زمانهايي در كه‌آموزش است آن عبارت
باشد ، جدا پرورش از نمي‌تواند آموزش كه حالي در نيست پرورش همراه هم
.است پرورش وسيله آموزش كه چرا
نظر مد پرورش اصلي و علمي مفهوم پرورش ، از تعبير اين در بنابراين
كه است آن منظور صريح‌تر بيان به.است نظر مد آن اخلاقي بلكه‌بعد نيست ،
موقعيتها اين در پرورش از منظور پس.باشد توام بااخلاق بايد آموزش
.است تزكيه ياهمان و پرورش اخلاقي بعد
:مي‌دارد بيان را امر اين آشكار صورت به (ره)امام حضرت معروف جمله
بر مقدم پرورش مي‌شود گفته وقتي پس.است تعلم و تعليم بر مقدم تزكيه
اين البته كه است ، (تزكيه)پرورش اخلاقي بعد مقصود واقع در است آموزش
كاري پرورش كه نيست اين آن معناي و است ضروري و بجا هم بسيار تاكيد
.باشد مقدم ديگري بر يكي كه است جداگانه كاري هم آموزش و جداگانه
يك آموزش كه باشيم كرده قبول باشداگر جهت داراي بايد آموزش
نخواهد ، چه و بخواهد چه شرايطي هر در نيز معلم و است پرورشي ابزار
مي‌دهد ، انجام فعاليت‌پرورشي يك...و نباشد چه و باشد موضوع متوجه چه
از متوليان‌پرورشي همه عملكرد و نگرش در اساسي تجديدنظر صورت آن در
.بود خواهد واجب و حتمي ضرورتي معلم تا گرفته وزير
لازم بهره مدرسه آموزشهاي از ما چرا.است ديگري جاي در ما كار اشكال
غايتهاي جهت در افرادي تربيت براي آموزشها اين چرا نمي‌بريم؟ را
بلكه نيست ، جداگانه‌اي كار آموزش مي‌رسند؟ به‌نظر ناتوان پرورشي
انجام پرورشي غايتهاي جهت در بايد آموزش.نيست جهت‌دار ما آموزشهاي
مي‌دهيم آموزش ما.نيست توانايي‌برخوردار چنين از ما آموزش اما گيرد ،
اين اما مي‌بينيم ، راتدارك غيره و لوازم كتاب ، معلم ، كار اين براي و
و وزارتي همه‌دست‌اندركاران ببينيد ، .نيست معلوم چه؟ براي فعاليت همه
و سخن‌سرمي‌دهند داد اسلامي جامعه پرورشي غايتهاي از پرورشي متوليان
درميدان اما مي‌دانند ، غايتها اين به نيل را آموزشي فعاليتهاي از هدف
.ناتوانند آموزشي فعاليتهاي در غايتها اين اعمال از عمل ،
يعني رياضي و شيمي و فيزيك كه آورده‌ايم وجود به را تصور اين چرا ،
پرورشي تاثير شيمي و فيزيك مگر پرورش؟ يعني قرآن و ديني و آموزش
چرا اما موثرند ، شخصيت شناختي رشد در حداقل آنهاهم بالاخره ندارند؟
باشند؟ داشته تاثيري اخلاق بعد بخصوص شخصيت‌و ابعاد ساير رشد در نبايد
مي‌انجامد ، شناختي رشد به آموزشي‌كه.ندارد جهت كه آموزشي يعني اين
دارد ، هم منفي شايدتاثير يا و است بي‌تاثير عاطفي و اخلاقي رشد بر اما
اين دانش‌آموزان‌هم در كه داده‌ايم ادامه را جداسازي اين قدر آن ما
پيشرفت‌و تمدن ، علم ، يعني رياضي و شيمي و فيزيك كه آمده پيش تصور
!...يعني قرآن و ديني و غرب ، دنياي
كرد خواهند فكر شود ، دانش‌آموزان كلاس وارد اسلامي ظواهر با معلمي اگر
باور كند ، فيزيك تدريس به شروع معلم همين واگر است ديني معلم كه
چرا نيست ، چنين مگر.كرد خواهند تعجب دانش‌آموزان از عده‌اي كنيد
صورت كردن پاك مسائل ، با رويارويي راه‌حل.كنيم راانكار واقعيتها
.نيست مساله
دست‌اندركاران تا نيابد ، تغيير پرورشي و فرهنگي متوليان فكري نظام تا
جداسازي تفكر برمبناي پرورشي فرصتهاي همه از استفاده جاي به پرورشي
با ماداشت خواهد ادامه پرورشي زيانهاي و ضرر كنند ، عمل تفكيك و
تفكيك و واحد كار يك از گانه دو تلقي پرورش‌و و آموزش جداسازي
پرورشي فرصتهاي عملا پرورشي ، آموزشي‌و عناوين تحت معلمين مسئوليتهاي
غايت به را ما شيمي ، دانش‌آموز درس اگر.مي‌دهيم و داده‌ايم دست از را
فراموش اماتدريسنشود كه بهتر همان نسازد ، رهنمون نظر مورد پرورشي
اين به مانباشد پرورشي غايت با هماهنگ درس اين اگر اولا كه نكنيم
براي كه‌حتي هدفي اما دارد ، هدف حتم طور به است ، بي‌هدف كه نيست معني
كه‌جهتش آموزشي يعني اين است ، نامعلوم و مبهم هم معلم و دانش‌آموز خود
به نيل براي وسيله‌اي مي‌تواند هم شيمي تدريس ثانيا.نيست معلوم
و است پرورش وسيله آموزش كه چرا باشد ما نظر مورد غايتهاي‌پرورشي
اما نماييم ، اعمال ديگر درس هر و درس اين در را اين‌غايتها مي‌توانيم
حتي.آموزش قابليت عدم نه ماست باورهاي ضعف نمي‌توانيم‌نشان‌دهنده اگر
درسي عنوان به صرفا و نباشد جهت‌دار است هم‌ممكن قرآن و ديني تدريس
.شود تصور مي‌كند اضافه دانش‌آموز ومعلومات ذهني انباشته‌هاي بر كه
بايد است متقي و الهي انسان ساختن اسلام ، پرورشي نظام نهايي غايت اگر
كلاس در كه كلمه‌اي هربرد سود مسير اين در فرصتها و همه‌ابزارها از
هر و مي‌شود ، نوشته كه كتابي هر مي‌شود ، تدريس كه هردرسي مي‌شود ، گفته
جهت‌دار و هدفدار حتما و بايد مي‌گيرد مدرسه‌انجام در كه فعاليتي
.شود ديده ما فعاليتهاي جزء جزء غايت‌در اين وجود بايد يعني.باشند
فعاليت و بدانيم آموزشي فعاليتي‌را كه ندارد معني ديگر صورت اين در
هدف با بايد و آموزشگاهي‌پرورشي‌اند فعاليتهاي همهپرورشي را ديگر
پرورشي نظام جهت‌غايتهاي در و مختلف ابعاد در دانش‌آموزان شخصيت رشد
فوق فعاليتهاي قرآن ، و ديني كه است كوتاه‌انديشي.گيرند انجام اسلام
را معارف و احكام كلاس چند و فوتبال و گلدوزي استخر ، قبيل از برنامه
گاه آن و بدهيم دست از را پرورشي فرصتهاي همه آن و بناميم پرورشي
چه پرورشي فرصتهاي همه اين از ما.شد چنان و چنين كه بناليم
شيمي ، دروس محتواي.باشيم داشته انتظاري چه كه مي‌كنيم استفاده‌اي
و شوند تدوين الهي قرب هدف با بايد ديگر علوم همه و رياضي فيزيك ،
شدن الهي انسان به گاهي را دانش‌آموز بايد اينها از هركدام يادگيري
باشند خداشناسي و توحيد درس دروس ، اين از هركدام بايد و سازد نزديك
انديشه‌هاي اولا كه آن شرط به باشد ، چنين مي‌تواند كه باشيد مطمئن و
منظور اين به را لازم ثانياسرمايه‌گذاريهاي و برسد باور اين مابه
.دهيم انجام
بدينجا تا غيررسمي؟آنچه پرورش يا رسمي پرورش ;است مهمتر كدام
.بود آن تاثيرگذاري قدرت ساختن آشكار و رسمي پرورش پيرامون شد بحث
پرورش است اول نوع با تعامل در البته كه پرورش ديگر نوع اما
كدام پرورش نوع دو اين از كه است اين مهم بسيار نكته.غيررسمي‌مي‌باشد
است؟ مهمتر
مورد تاريخ گذر در را پرورش روند است لازم سوال اين به پاسخ براي
عامل هر از بيش قبل ، خانواده سده يك از كمتر تا.دهيم قرار توجه
تربيتي عامل مهمترين عبارتي به و بود تاثيرگذار كودك بر ديگر
بيشتر مي‌شد ، بزرگ خانواده محيط در تاسالها كودكميشد محسوب خانواده
خانواده دختر.مي‌شد صرف وبرادرها خواهر و ومادر پدر با او اوقات
بود داده ياد او به را مادرش‌زندگي كه شيوه‌اي همان به مي‌شد بزرگ وقتي
ادامه زندگي به تعاليم‌پدرش مبناي بر هم خانواده پسر و مي‌كرد زندگي
.مي‌كرد رادنبال پدر شغل همان خانواده پسر موارد اكثر در حتي مي‌داد ،
از دنيا پرورش در.شدند صحنه وارد ديگري پرورشي عوامل زمان گذشت با
غيررسمي عوامل پيش ، قرن نيم حدود از ما كشور در و بيستم قرن آغاز
نشر شد ، خانه‌ها وارد تلويزيون و راديو تدريج به.گرفتند فزوني پرورش
و تعدد بر مي‌رويم پيشتر هرچه..و گسترش‌يافت روزنامه و مجله كتاب ،
و است رايانه و ماهواره امروزبحث.مي‌شود افزوده عوامل اين پيچيدگي
به ترتيب اين به.مي‌داند خدا شوند ، ميدان وارد ديگري چيز چه فردا
وتاثيرگذاري پرورشي قدرت از عوامل ، تعداد افزايش با و زمان مرور
گفت مي‌توان بهتر عبارت به و مي‌شود كاسته روز به روز خانواده
تنها نه پرورششدهاند مواجه پرورشي عوامل هجوم با امروز كه‌كودكان
كه رسيده جايي به بلكه شده ، خارج -خانواده تاثير -تك‌بعدي ازحالت
.است مشكل مي‌گذارد؟ تاثير چگونه و چه‌عاملي كه اين تعيين ديگر
بيشترين و بود پرورشي عامل مهمترين خانواده گذشته در اگر بنابراين
عوامل تعدد و كثرت با حاضر حال در داشت ، را پرورشي وتاثيرگذاري قدرت
تنوع.بود متكي غيررسمي پرورش بر نمي‌توان و نبايد پرورش‌ديگر غيررسمي
را رسمي پرورش يعني پرورش ديگر نوع به امروزتوجه دنياي پيچيدگي و
.مي‌طلبد
به امروز ، دنياي در رسمي پرورش كه مي‌رسيم نكته اين به باز بنابراين
جامع ، انديشه‌هايي به همچنين و عظيم ، و كلان وسرمايه‌گذاريهاي جدي توجه
جهان امروز پرورش نظام در كه كاري همان.است نظامدارنيازمند و كلان
.آن‌غافليم از ما و است رايج
پرورش ولايت ، و اسلام وجود يمن به ما كشور در كه است اين واقعيت
پرورش ضعف نقاط عملا كه بوده تاثيرگذار و قوي به‌اندازه‌اي غيررسمي
پرورش تاثيرگذاري ميزان بهتر عبارت به.داده‌است پوشش را رسمي
.نيست رسمي پرورش تاثيرگذاري ميزان قياس‌با قابل وجه هيچ به غيررسمي
عمل اسلام پرورشي نظام شايستگي‌هاي اندازه و حد در گاه هيچ رسمي پرورش
ضعف نقاط خود ، محدود قوت نقاط كردن برجسته‌تر در تلاش با و ننموده
پرورشي نظام در كه آن خلاصه.است پوشانده را خود بزرگ بسيار و اساسي
بسيار خود خاص ويژگيهاي لحاظ به غيررسمي‌پرورش اهرم هميشه ما ، كشور
.گذاشت دست روي دست ديگرنمي‌توان اما.است نموده عمل قويتر بسيار
قدرتمندي ودرون‌مايه ذاتي غناي از اسلام پرورش نظام و اسلام اگرچه
پيچيدگي‌عوامل و تنوع شد گفته كه گونه همان ولي است برخوردار
ضروري را اساسي‌تر و نظامدار كارهاي امروز دنياي تاثيرگذار
.مي‌نماياند
دوري راه هستيم ، اسلامي عظيم تمدن سايه در درخشان آينده دنبال به اگر
.داده‌ايم دست از را بسياري فرصتهاي.جاست همين آغاز نقطه نرويم ،
نه و -رسمي پرورش.است دير خيلي فردا كه كنيم شروع امروز بياييد
و فكري پژوهشي عظيم و كلان به‌سرمايه‌گذاريهاي نياز -!پرورش و آموزش
موضعي حركتهاي با و آموزشي تغييرنظام مورد دو يكي با.دارد اقتصادي
هستيم امروز كه رسيد جايي‌خواهيم همان به سال بيست ده از بعد مقطعي و
!...شايد و
است؟ نرسيده فرا اسلامي انقلاب تربيتي منشور تدوين زمان آيا
اصلاني ابراهيم
