پنجم ، شماره 1365 سپتامبر 1997 ، سال مهر 1376 ، 25 پنجشنبه 3
|
|
ژاپن موسيقي در شكوه و استواري آرامش ،
(4) جهان موسيقي گذشته
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
ودر كرده پنهان حصيري زيركلاه را سرش كه ژاپني راهب
كوهاچي‌است ياشا سنتي نئين فلوت نوعي نواختن حال
از قبل هزارسال به 4 ژاپن معابد در نوازندگان مجسمه‌هاي قدمت
بازمي‌گردد ميلاد
:اشاره
از جهان موسيقي گذشته با آشنايي عنوان تحت مقاله سه اينجا به تا
خاوردور و خاورميانه موسيقي تاريخ درباره كه مطالب اين.گذشت نظرتان
فارسي‌ترجمه به و برگرفته وود بلك الن اثر جهان موسيقي كتاب از بودند
ژاپن موسيقي درباره را سلسله‌مقالات اين از بخش چهارمين امروز.شده‌اند
قبل سال هزار جاي به چين موسيقي قدمت قبل درمبحث ضمن در.مي‌خوانيد
.اصلاح‌مي‌شود كه بود شده آورده سال صد غرب موسيقي ازپيدايش
ژاپن موسيقي
بوده موثر بسيار كشور اين تاريخ دادن شكل در ژاپن جغرافيايي موقعيت
نفوذ معرض در را آن كره و منچوري چين ، به كشور اين نسبي نزديكي.است
اصلي سرزمين از ژاپن جدايي ديگر طرف از.مي‌دهد قرار خارج قدرتمند
جدا شرقي‌خود همسايگان از را خود كه كرده ايجاد را امكان آسيااين
.باشد داشته خود به كاملامخصوص زندگي شيوه و زبان و داشته نگاه
حال هر به اما ندارد را چين موسيقي قدمت موسيقي‌ژاپن شده ضبط تاريخ
برنزي‌معابد زنگهاي اكثر.است قديمي‌تر غربي موسيقي از صدهاسال
معابد مجسمه‌هاي كه درحالي هستند ميلاد از قبل قرن به 3 مربوط احتمالا
مي‌كشند تصوير به موسيقي آلات انواع حال‌نواختن در را نوازندگان كه
بعدوجوه قرن چند طي در.مي‌رسد ميلاد از قبل چهارم قرن قدمتشان‌به
ژاپني موسيقي وگسترش پيشرفت نحوه در توجهي جالب و زياد تشابه
.وجوددارد غربي ابتدايي وموسيقي
بود گرفته ريشه يونان‌كلاسيك از غربي موسيقي اصلي انگيزه كه حالي در
و كردند پي‌ريزي را ژاپني موسيقي سنتي‌چيني موسيقي آلات و تئوري‌ها
موسيقي بود وابسته كليسا به شديدا غرب اپتدايي موسيقي كه همانطور
.است بوديسم و شينتو آيين‌هاي مديون را خود شكل‌گيري هم ژاپن
ژاپن درباري موسيقي
معادل معناي همان دقيقا درباري موسيقي براي gagakuژاپني كلمه
ژاپن قديمي اشرافي موسيقي اين.داراست را (آراسته موسيقي) چيني‌اش
اسامي از گذشته سازها.دارد چين درباري موسيقي با زيادي مشترك نقاط
گام‌هاي 12 ژاپني‌ها.يكسانند تقريبا ظاهري شكل در جزيي تغييراتي و
گام‌ها اين از كه مقام‌هايي سيستم اما گرفتند وام چيني‌ها از را LU نتي
قانونهاي هم ژاپني‌ها.است خودشان به مخصوص كاملا كردند استخراج
.گنجاندند خودشان درباري موسيقي در را زيادي
و مكاتب خود مي‌شدندوبراي برخوردار خاصي آموزش از درباري نوازندگان
سازبندي ، براساس اصلي موسيقي.بودند داده تشكيل جداگانه‌اي گروههاي
سه به آهنگ‌ها طول براساس نيز آهنگسازي و مي‌شد دسته‌بندي ريتم و مقام
.شده‌است تقسيم بزرگ و متوسط و كوچك قطعات عمده دسته
و است بوده ژاپن درباري موسيقي خصوصيات از شكوه و آرامش استواري ،
نواختن عمل تا بودند برخوردار كافي مهارت و تجربه از بايد نوازندگان
با و طبيعي بايد هم خوانندگان.كند جلوه تظاهري‌آسان هيچ بدون
(صدا به دادن‌زياد ارتعاش مثل) ترفندي هيچ از و مي‌خواندند تسلطكامل
ريتم‌هاي با و آرامي به معمولا نوازندگان اجرا هنگام.نمي‌جستند سود
به كه روشنفكران از گروهي مانند تا مي‌كردند آغاز را خود كار آزاد
آنگاه.بزنند محك را يكديگر كار هواي و حال و شيوه مي‌نشينند ، بحث
موردنظررا استوار و باشكوه شكل اجرا ، و مي‌كردند تثبيت را ضرباهنگشان
.مي‌كرد پيدا
ژاپن در شينتو معابد از يكي دروازه
بوديسم و شينتو آيين
بوده بودا و اصلي‌شينتو مذهب دو حامي همواره ژاپن امپراتوري دربار
gagakuدرباري موسيقي با مذهب دو اين موسيقي ترتيب بدين و است
طبيعت پرستش و پيشينان به كه (خدايان راه) شينتو.است شده آميخته
و اساطير در ريشه‌هايش و بوده قديمي‌تر بسيار بودا آيين از مي‌پرداخت
با خاصي پرستش‌گاههاي و معابد و موسيقيدرباراست شده گم افسانه‌ها
سنتي بارقص‌هاي معمولا و مي‌شده اجرا قوي فلوت‌هاي و گانگ‌ها ، طبل‌ها
.رسيد ژاپن به كره راه از شش‌بوديسم يا پنج قرن در.است بوده همراه
مجموعه‌اي براساس كه بود (shonyo) آوازخواني موسيقي‌نوعي اين خصوصيت
نام هركدام كه‌البته مي‌شدند تنظيم كوتاه آهنگين عبارات يا ازموتيف‌ها
با را قطعات اين مي‌توان اما غيرقابل‌تغييراند و داشته را خود خاص
بوجود را آوازي‌مفصل‌تري قطعات ترتيب بدين و كرد همنوازي شيوه‌هاي‌مختلف
بعضي در است شده همراه آزاد باضرباهنگ كه آوازخواني سيستم اين.آورد
ميان مشتركي وجوه كه آورده پديد را تصور صاحبنظران‌اين از
حال هر به.وجوددارد عبري باستاني و موسيقايي مناجات و بوداييshonyo
بوده نزديك‌تر خاورميانه به كه‌بسيار برخاست هند شمال از بودا آيين
.است
مسيحيت سده
بسيار و 17 قرن‌هاي 16 فاصله در ژاپن به پرتغالي مذهبي مبلغين سفر
و هارپسيكورد كوچك انواع غربي‌مثل سازهايي مبلغين اين.بود بي‌نتيجه
كه است دست در نيز مداركي و آوردند ژاپن خودبه با را ويولن نوعي
اما.دارند ژاپن‌حكايت در سالها اين طي در كوچكي ارگ‌هاي شدن ازساخته
مسيحيت سده و شدند رانده بيرون و گرفتند قرار شكنجه مورد مبلغين اين
از اثري آن از بعد سال تا 200 و يافت پايان ژاپن در ترتيب اين به
.نبود ژاپن در غربي موسيقي
NOتئاتر
بوده برخوردار موزيكال تئاتر غني و قوي سنت از چين مانند هم ژاپن
خود پهناور همسايه از موزيكال‌ژاپن تئاتر تنوع نظر از حتي و است
.است غني‌تر
شرقي انواع‌نمايش‌هاي تمامي از Nohيا NOكلاسيك تئاتر حقيقت در
است ، توانايي تئاتر اين نام معناي.است عالمانه‌تر و شده‌تر پالايش
دراماتيك موقعيت‌هاي والاترين و عميق‌ترين ياانتقال بيان توانايي
.امكانات در صرفه‌جويي بابيشترين
كيوتسوگوكان) نوازنده‌بازيگر دو نمايش‌هاي به و قرن 14 به NOتئاتر
.بازمي‌گردد(آمي موتوكيوزي پسرش و آمي
شخصيت ، اين و مي‌شود مواجه شخصي شديد بحران يك با معمولا نمايش شخصيت
يونان كلاسيك تراژدي‌هاي به بازيگران ماسك‌هاي و خالي نسبتا صحنه
بدين بي‌روح ماسك‌هاي و بي‌پيرايه و ساده صحنه‌هاي.دارد بسيار شباهت
هر و شده متمركز فكرتماشاگران بر نمايش كه مي‌شوند استفاده منظور
با اينها تمامي و شود برده كار به بيشترين‌معنا با حركت يا كلمه
و باكلام به‌تناوب را نقش shite يا اصلي هنرپيشه.مي‌شوند موسيقي‌همراهي
و معني داراي نمايش اين در حركت وهر نت هر و مي‌كند اجرا رقص و آواز
وطبل فلوت چون سازهايي و كوچك كر گروه يك نمايش درهر.است مفهوم
سازهاي نوازندگان.وجوددارد اصلي بازيگر با همراهي و هم‌آوايي براي
موثرتر هرچه براي كه مقفي و جدي باضربگيري آزاد ريتم تركيب در بادي
اينكه جالبديگر نكته.ماهرند بسيار شده‌اند طراحي تنش‌دراماتيك كردن
سفالي گلدانهاي صحنه زير در وكلمات موسيقي در بيشتر طنين ايجاد براي
تمامي‌نكات معناي اگر كه است ذكر به لازم.است داده‌مي‌شده قرار بزرگي
بسيار است ممكن NOنشودتئاتر درك نمايش نوع اين موسيقايي و نمايشي
.نظربرسد به كند و خسته‌كننده
عروسكي نمايش
در را NOمحدوديت‌هاي‌تئاتر و شان همان ژاپن سنتي عروسكي تئاتر
قرن 16 به قدمتش كه نمايش نوع اين در است بوده دارا كوچكتر مقياس
و فلوت همراهي به قصه‌گويي قديمي بسيار رسم بازمي‌گردد
افتخارات‌جنگويان و وظيفه‌شناسي روحيه و شده‌اند عروسك‌گرداني‌تركيب
موسيقي بعد در.بوده‌اند نوع‌نمايش اين داستانهاي الهام‌بخش سامورايي
مدرن نسبتا سازي) samisen همراهي عروسكي ويژگي‌تئاتر برجسته‌ترين
.است بوده برنامه اين با (بانجو حتي يا و عود شبيه‌به
صدادهي و پرقدرت ، لگاتو ، اجراي مودال ، گام يك آرپژهاي كاتو ، پيتزي
با مي‌تواند ماهر نوازنده يك كه هستند صوتي جلوه‌هاي جمله از آكوردها
.كند ايجاد نمايش براي ساز اين
كابوكي تئاتر
عامه‌پسند عمل در اما است غيرمعمول معناي به لغت در (kabuki)كابوكي
واقع در بازمي‌گردد قرن 16 به كه هم نمايش نوع اين.مي‌دهد معنا
در احتمالا كه نمايش اين.سيرك و پانتوميم اپرا ، ميان است پيوندي
عامه اماخاصاست سبك با موزون حركات اساسش دارد ، ريشه شينتو آيين
آنها در شهواني جنبه‌هاي شده‌كه موجب تئاتر اين شدن مردم‌پسند يا
اوليه اجراهاي در شهواني ماهيت همين حقيقت در.شوند داده نشان واضح‌تر
آنها نقش شده‌و ممنوع صحنه روي بر زنان حضور كه شد باعث اين‌نمايش
.شود اجرا مردان توسط
كابوكي تئاترعامه‌پسند محتوايداشت وجود حاضر قرن تا ممنوعيت اين
اينگونه خانگي نمايش‌هاي تا تاريخي‌گرفته حوادث از:دارد وسيعي طيف
تئاتر برخلاف كابوكي نمايش در اينكه جالب.كشيده‌مي‌شدند تصوير به
رقص و موسيقي رنگ ، و مي‌شود اجرا تند و سريع بسيار حركات اكثرNO
هم خوانندگاني و نوازندگان اجراها از بسياري.است زياد بسيار آن در
و فلوت و طبل با موزون حركات.داشته‌اند آن از خارج هم و صحنه روي بر
با همراه آوازها.مي‌شدند همراهي samisen و خوانندگان صداي با يا
عنوان به يا و صحنه در خاصي جو ايجاد كمك‌به براي بود ممكن samisen
شخصيت‌هاي از يكي دروني احساسات و افكار بيان براي موزيكال تگ‌گويي يك
اپيزود يك اتمام و آغاز زنگ‌ها و گانگ‌ها طبل‌ها ، شوند ، استفاده نمايش
.مي‌كردند اعلام نمايش‌را در
ژاپن موسيقي سازهاي
ژاپن درتئاتر shakuhachiيا عمودي فلوت و samisenساز دو هر
اجراهاي برنامه‌ها در و توجه‌بوده‌اند مورد و داشته گسترده‌اي استفاده
جايگاه ميان اين در اما.است داشته اختصاص ساز دو اين به طولاني تكي
she يا chin ساز به بلند قانون ايندارد تعلق KOTO به اصلي مهم‌و
هنر زنده سمبل عنوان به سازمي‌توان اين از اما.است شبيه بسيار چيني
دربار علاقه مورد ساز KOTO سال صدها براي.برد نام ژاپن موسيقي
بانوان‌اشرافي توسط ساز اين.است بوده ژاپني واشراف‌زادگان امپراتوري
و ارگ‌ها باروك و دوره‌رنسانس اروپاي در كه همانطور مي‌شده نواخته
نواخته اشرافي و درباري خانم‌هاي حمل‌توسط قابل هارپسيكوردهاي
را اين‌ساز ساختار و طرح KOTO نواختن مختلف مكاتب پيروان.مي‌شده‌اند
هر.است موجود اشكال‌مختلف در ساز اين دليل همين به و دادند تغيير
داشته را خود به مخصوص نواختن شيوه‌هاي و كردن كوك سيستم‌هاي مكتب
كه هرچند.شدند كدبندي و نت‌بندي اجراها از بسياري هفدهم قرن در.است
اجرا و سپرده به‌خاطر گوش طريق از بايد شرقي موسيقي‌هاي تمام مانند
.مي‌شدند
آذرين فرهاد:ترجمه
