پنجم ، شماره 1372 اكتبر 1997 ، سال مهر 1376 ، 4 شنبه 12
|
|
اقتصاد يك بررسي
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
اقتصادي گوناگون راهبردهاي انتخاب در مكزيك تجربه به نگاهي
:اشاره
اقتصاد به آوردن روي ديگر عبارت به و متمركز يا بازار نظام انتخاب
واداشته خود به بسياري‌را دولت‌هاي اخير دهه چند طي دولتي ، يا آزاد
موفقيت‌آميز شمار انگشت درجوامعي فقط نيز سياستهايي چنين نتايج.است
فقدان جمله از گوناگون دلايل به كشورها بسياري‌از متقابلا.است بوده
در راهبردها نوع اين انتخاب وجود با فرهنگي سياسي‌و مساعد شرايط
مجموع در كه است كشوري مكزيكماندهاند ناكام به‌توسعه دستيابي
وسياستهاي برنامه‌ريزي‌ها مطالعه.مي‌گيرد قرار ناموفق كشورهاي درزمره
است اهميت حائز حيث ازاين است ، حاضر مقاله اساسي موضوع كه كشور ، اين
موثر ديگر جوامع اقتصادي برنامه‌هاي پيش‌بيني و ارزيابي در مي‌تواند كه
فراواني مشتركات توسعه ، حال در كشوري عنوان به هرحال‌مكزيك به.باشد
مي‌تواندمفيد آن اقتصاد تحليل و تجزيه كه دارد كشورها از بابسياري
.شود واقع
مقالات سرويس
:از تلخيص و ترجمه"Harvard Business Review" JAN-FEB:منبع
جمشيدنژاد غلامرضا
تغيير حال در غالباوقات در مكزيك اقتصاد گذشته سال طي 25 در هرچند
;مي‌آيد بشمار آن بارز ويژگي‌هاي يكي‌از بي‌ثباتي و ;است بوده تحول و
است نداشته قرار شديد تغييرات تاثير تحت هميشه كشور اين اقتصاد اما
.است رامي‌پيموده پيشرفت و ترقي راه مي‌يافت فرصتي و مجال لذاهرجا و
بوده برخوردار خوبي نسبتا رشد از تا 1970 سالهاي 1940 بين در مكزيك
دوران را زماني فاصله اين اقتصادي تحليلگران دليل همين به و است
كنندگان مصرف كه پذيرفت بايد هرچند.نام‌نهاده‌اند مكزيك پايدار ثبات
داخل‌مي‌پرداختند ساخت نامرغوب محصولات براي را گزافي مكزيكي‌قيمتهاي
افزايش سال در درصد نرخ5 با حداقل (GDP) داخلي ناخالص محصول اما
دولت علاوه به و نمي‌نمود تجاوز سال نرخ 06/0در از نيز تورم و مي‌يافت
در مهم ركود چند.مي‌گرفت بكار را مالي‌احتياطآميزي سياستهاي
است روي‌داده سال 1954 در آنها مهمترين كه مي‌خورد چشم به اقتصادمكزيك
شك بدون.بوده‌اند غيرقابل‌اجتناب و شديد بسيار آنها از برخي البته و
صورت مكزيك اقتصادي بحرانهاي با براي‌مقابله كه تلاشهايي از برخي
خط هرچند.است بوده كشور برآن حاكم سياسي مسائل ناشي‌از گرفته ،
و طي‌دهه‌هاي 1940 در مختلف بخشهاي در مكزيك كلان سياستهاي و ومشي‌ها
عدم و جمعيت رشد گرديد ، راموجب سريعي اقتصادي توسعه و شد حفظ 1960
دامن ثروت نابرابرتر هرچند توزيع به جايگزيني‌واردات الگوي كارآيي
دست قابل‌توجهي سودهاي به مي‌توانستند كسبه حتي و مختلف شركتهايزد
در اين و مي‌گرديد بالغ %به40 آنان فروش به سود نسبت اغلب و يابند
.مي‌شد نگه‌داشته پاييني سطح در دستمزدهمواره نرخ‌هاي كه بود حالي
مكزيكوسيتي در اكتبر دوم عام قتل كه سال 1968 در دانشجويي اعتراضات
شخصي دسامبر 1970 در و زد برهم را مكزيك سياسي آرامش داشت ، پي در را
در و گرفت بدست را امور زمام Luio Echvernerria اچوريا لويس نام به
منظور وي‌به.سازد دگرگون را مكزيك اقتصادي و سياسي سيستم صددبرآمد
و.نمود تاكيد مسائل‌اقتصادي در دولت دخالت بر درامد عادلانه توزيع
نفت قيمت افزايش بدليل و 1974 سالهاي1973 در جهاني اقتصاد زمانيكه
دولت حمايتي سياستهاي بر تكيه با توانست بود ، مكزيك ركود حال در
در رشدي‌معادل 07/0 با مكزيك اقتصاد.دهد ادامه خود اقتصادي به‌رشد
كنترل قابل تورم اما يابد اميدواركننده‌اي‌دست نتايج به كه مي‌رفت سال
مكزيك دادو دست از را خود ارزش پزو درآگوست 1976 سرانجام و نبود
حمايت (IMF) بين‌المللي‌پول صندوق توسط مي‌بايست كه گرفت قرار دروضعيتي
.شود
جمهوري مدت‌رياست خاتمه از پس و حادثه اين از بعد زماني اندك
به (Gose Lopez Portillo) پورتيلو لوپز خوزه بنام فردي اچوريا ،
بين‌المللي صندوق فشارهاي دليل به ابتداوي دررسيد جمهوري رياست
بعد ، مدتي اما گرفت پيش در را كارانه‌اي مالي‌محافظه سياستهاي پول ،
اين ديگر ازسوي نفت قيمت افزايش و سو يك از مكزيك نفتي گسترش‌ميادين
كه طوري به داد قرار بسيارخوبي وضعيت در نقدينگي لحاظ از را كشور
و نمود پرداخت پول بين‌المللي صندوق به خودرا بدهي سال 1978 در مكزيك
.ساخت رها صندوق اين مالي ازمحدوديتهاي را خود
تراز كسري اما مي‌نمود كشور وارد ارز زيادي مقادير نفت فروش چه اگر
كشور اين بودجه كسري و يافت افزايش فزاينده‌اي طور به مكزيك بازرگاني
جمهوري رياست دوران اواخر در رسيد خود تاريخ طول در سطح بالاترين به
.كرد سقوط وپزو شكست درهم ديگر بار براي مكزيك اقتصاد لويزپورتيلو
دولت بودجه بر كنترل اعمال نمودبا سعي وي وضعيت اين با مقابله براي
عادي حالت به را اوضاع اقتصادي ازسياستهاي پاره‌اي و اتخاذ و
كنترل‌هاي شدت بر سپتامبر 1982 در وي راستا دراين.بازگرداند
تباني گرديدكه مدعي او.نمود اعلام ملي را بانكي سيستم و ارزي‌افزود
.است گرديده اقتصادي‌وي اصلاحات شكست باعث مكزيك بانكداران
از سال ازگذشت 12 بعد و گذاشت جديدي مرحله به پا مكزيك پس اين از
دوباره مي‌داد ، قرار مدنظر مردم‌را عموم علائق كه سياستهايي بكارگيري
دلا ميگوئل دسامبر 1982 در گرفت پيش در را معقولي اقتصادي سياستهاي
وي‌با.رسيد مكزيك جمهوري رياست به (Migulede La Madrid) مادريد
كنترل‌هاي ميزان تدريج‌از به و داد كاهش را دولت مخارج تدابيري اتخاذ
در مكزيك اقتصاد درسال 1983 ، شديد ركود اين از بعد.كاست ارزي
در شديد لرزه زمين يك وقوع اما يافت حياتي‌دوباره و 1985 سالهاي 1984
نفت كاهش‌قيمت و آورد بار به دلار بيليون معادل 10 خسارتي سال 1985كه
اين ادامه در.آورد در به‌زانو را مكزيك ديگر بار براي سال 1986 در
دوباره دولت بودجه كسر و رسيد درصد به159 تورم سال 1985 در تحولات
مجموعه.گرديد حائز را داخلي ناخالص توليد معادل 16درصد رقمي
سرمايه آن‌خروج پيامد و نمود تضعيف را سرمايه‌گذاران اعتماد اين‌عوامل
.بود مكزيك از
به ديگرنمي‌توانست اقتصادي وضعيت بهبود براي مكزيك كه آنجا از
سال در و نمود اتخاذ را تصميم‌مهمي باشد ، اميدوار خود داخلي صنايع
را خود مرزهاي آرامي با مكزيك درسال 1987.شد ملحق گات به 1986
توليدكنندگان كه هنگامي البته و بازنمود خارجي ورودكالاهاي براي
گرديدند ، مواجه خارجي محصولات رقابت با بار اولين براي مصرفي كالاهاي
.يافت كاهش محسوسي طور به تورم
Salinas de Gortari)دگورتاري ساليناس كارلوس سال 1988 اواخر در
ممكن طريق هر به داشت قصد اوگرفت بدست مكزيك در را قدرت (Carlos
به را دولتي شركت صدها او.نمايد تسريع را مكزيك در خصوصي‌سازي روند
رئيس توسط سال 1992 در كه بانكهايي حتي و كرد واگذار خصوصي بخش
.بازگرداند خصوصي بخش بود ، به شده اعلام ملي پورتيلو ، لوپز وقت ، جمهور
اما.نمود حذف كاملا را دولت كسري‌بودجه خود اصلاحات ادامه در وي
يكي (NAFTA =نفتا) كانادا و امريكا با آزاد موافقت‌نامه‌تجارت امضاء
.مي‌آيد شمار به وي اقدامات ازمهمترين
سال در رقم 159درصد از تورم گرديد ، باعث جديد سياستهاي اين مجموعه
كه مردم به دولت بدهيتقليليابد سال 1994 در درصد به 7 تنها 1987
سال در مي‌شد ، شامل را داخلي ناخالص ازتوليد درصد سال 1988 ، 68 در
صادرات و خارجي سرمايه‌گذاري طور همين و.يافت كاهش به 32درصد 1994
پول از حمايت سياست بدليل اين ، وجود با.يافتند افزايش سرعت به نيز
محصولات ورود و مي‌شد اعمال تورم افزايش جلوگيري‌از منظور به كه (پزو)
سرعت به بازرگاني تراز كسري مي‌نمود ، تشويق به‌شدت را خارجي
.افزايش‌يافت
جهان درسراسر اقتصادي تحليلگران توسط كه گورتاري ساليناس سياستهاي
شكست به وي همتايان‌قبلي سياستهاي مانند گرفته‌بود ، قرار تاييد مورد
نامزد (Luio Donaldo Colozio) دونالدوكولوزيو لويس قتل.انجاميد
بيليون حدود 30 سال يك از كمتر ظرف شد حاكم ، باعث حزب جمهوري رياست
زمان‌رقمي آن در كه گردد ، خارج مكزيك از خارجي ازسرمايه‌گذاري‌هاي دلار
ساليناس از بعد.شامل‌مي‌شد را مكزيك داخلي ناخالص توليد از %معادل 10
جمهوري رياست مقام به (Ernecto Zedillo) ارنستوزديلو نام به شخصي
اندازه به نتيجه در و گذاشت كنار را پزو از سياست‌حمايت ويرسيد
در شديدترين‌ركود مكزيك اقتصاد سپس شد كاسته پزو ارزش از قابل‌توجهي
.نمود تجريه را خود حيات طول
را رشداقتصادي موجبات و نمايد احياء را مكزيك اقتصاد نمود سعي زديلو
به ;نداشت به‌دنبال را مساعدي نتايج وي تلاش‌هاي اما آورد ، فراهم
به را كشور اقتصادي تدريج‌نيروي به مالي بازارهاي در آشفتگي طوريكه
سرانجام مكزيك اقتصاد مي‌دهد ، نشان است‌كه دست در شواهدي.برد تحليل
كه اصلاحات از حاصل نتايج اما.ساخت خواهد رها بردلار تكيه از را خود
را اين‌سوال نمودند ، اعمال خود حكومت دوران در مكزيك جمهور چهاررئيس
را اقتصادي بهبود مي‌توان‌هر اساسا آيا كه است برانگيخته اذهان در
.نمود حفظ طولاني زمان مدت براي
اين در.تفسيرنمود نمي‌توان آساني به را مكزيك گذشته ساله تجربه 25
اقتصادي رشد به منظوردستيابي به زيادي مشي‌هاي و خط و سياستها كشور
و خط از بهتر دردهه 1970 مردم به‌نظريات توجه.شدند روبه‌رو شكست با
به.نبود دهه 1990 اوايل و دهه 1980 در موردبازار در دولت مشي‌هاي
طور همين و اقتصادي‌مكزيك شكست دلايل درباره زيادي پرسش‌هاي مسلم طور
تضمين آينده در را كشور توسعه‌اين روند ادامه كه شاخص‌هايي پيرامون
فقدان از مكزيك ، در اصلي مشكل نظرمي‌رسد به.مي‌باشد مطرح مي‌كند ،
دولتي هر.مي‌شود ناشي پايدار و مشخص وسياستهاي بلندمدت اهداف
قبلي دولت استراتژي‌هاي به توجه بدون را خود استراتژي‌هاي‌اقتصادي
پي‌درپي‌تاثير تغييرات اين از نيز مكزيك اقتصاد طبيعتا و دنبال‌نمود
دولت تغييرسياستهاي با كه است دليل همين به.است پذيرفته
و مي‌ورزيدند ، مبادرت ازمكزيك خود سرمايه خروج به نسبت سرمايه‌گذاران
فقدان همچنين.مي‌نمود كمك اقتصادي تشديدبحرانهاي و بروز به امر اين
بر مكزيك در ادواري بحرانهاي ايجاد در را مهمي سياسي‌سهم ثبات
عامل‌مهمي مكزيك سياسي سيستم گرايي اقتدار درگذشته.است عهده‌داشته
يافته تغيير گونه‌ديگري به وضعيت هم‌اكنون اما مي‌شد ، محسوب ثبات براي
از نمونه‌اي عنوان به مي‌توان جمهوري‌را رياست نامزد كولوزيو قتل.است
زمانيكه كشورها از بسياري.نمود بيان فعلي‌مكزيك سياسي سيستم خطرات
موجبات كه دارند وجود نهادهايي مي‌رسد ، قتل به مهم‌سياسي شخصيت يك
نامزدرياست يك قتل مكزيك در اما.مي‌آورند فراهم را قدرت انتقال‌آرام
.ريزد فرو درهم كشور اقتصاد شد ، باعث جمهوري ،
عدم است ، موثربوده مكزيك در اقتصادي بحرانهاي بروز در كه ديگري عامل
بوسيله ساليناس اخيراصلاحات سالهاي در.مي‌باشد ملي پس‌انداز كفايت
انجام منظور به مكزيك.است انجام‌شده خارجي ارزهاي مداوم جريان
نبوده برخوردار ملي پس‌انداز از كافي به‌قدر خود كلان سرمايه‌گذاري‌هاي
داخلي ناخالص توليد %با 16 معادل ملي سال 1994پس‌انداز در.است
توليد %معادل 22 رقمي شده انجام اماسرمايه‌گذاري‌هاي مي‌باشد
بسياري انجام براي ديگر عبارتي به.مي‌دهد نشان را ناخالص‌داخلي
اما ;داشته‌است خارجي سرمايه به نياز مكزيك سرمايه‌گذاري ، ازپروژه‌هاي
مي‌شوند ، مالي‌سرمايه‌گذاري صورت به زمانيكه خصوصا خارجي سرمايه‌هاي
خارج كشور از سريعا بروزبحران هنگام به و نيستند اتكاء قابل
.مي‌گردند
اصلاحات اعظم قسمت سالهاي 1994 ، 1995 اقتصادي افت دليل به هم‌اكنون
طور به اين‌باره نمي‌توان‌در هنوز اما.شده‌اند متوقف ساليناس اقتصادي
سازندگي براي خصوصي‌سازي و تجارت‌خارجي آزادسازي.نمود قضاوت قطعي
.دارند پي در را خود خاص مشكلات امور امااين است بوده ضروري مكزيك
توانايي‌هاي از خارجي رقباي با رقابت هنگام به توليدكنندگان‌مكزيكي
اين درنفت‌صادرات مكزيك عضويت سال اولين خلال در و بودند خوبي‌برخوردار
براي سازي خصوصي و تجارت‌خارجي سازي آزاد اما.يافت افزايش %كشور 20
سال طي در.نيستند كافي ومطمئن اتكاء قابل اقتصادي به دستيابي
لذا.نبود برخوردار كافي استقلال از مركزي‌مكزيك بانك بحراني 1994
آغاز را مكزيك از سرمايه خروج خارجي كه‌سرمايه‌گذاران هنگامي
نشدند حاضر امر اين از جلوگيري براي مكزيك نمودند ، بانكهاي
شناورنگه ديگر ، طرف از.دهند افزايش كافي ميزان به را نرخهاي‌بهره
جلوگيري براي روش‌ديگري مي‌توانست نيز ارزي معاملات در پزو نرخ داشتن
دولت كولوزيو قتل از پس وجوداين با.باشد مكزيك از سرمايه خروج از
جلوگيري كار اين از هدف.دارد نگه ثابت پزورا ارزش نمود تلاش مكزيك
جمهور رئيس هر دوره پايان در معمولا كه بود بروزبحرانهايي از
خروج 30بيليون مگر نبود چيزي نهايي نتيجه ما مي‌آيد ، بوجود درمكزيك
.مكزيك از خارجي سرمايه دلار
كشوري اگر كه گرفت نتيجه مي‌توان اينگونه شد ، بيان تاكنون آنچه از
تمام بايد هدايت‌نمايد ، بازار سيستم سوي به را خود اقتصاد بخواهد
كشوري در اگر.سازد رافراهم هدف اين به دستيابي براي لازم شرايط
مركزي بانك و نداشت وجود آزاد سيستم‌بازار بكارگيري براي لازم شرايط
و خارجي تجارت آزادي شك بدون نبود ، كافي‌برخوردار استقلال از نيز
نكات اين به توجه.نيستند موثر چندان تنهايي به جابجايي‌سرمايه
نرخ‌شناوري ارزي تبادلات در پزو دسامبر 1994 از كه است توجه هم‌قابل
استقلال پزو شديدارزش كاهش از بعد نيز مكزيك مركزي بانك و داشته
ارتقاء و تقويت منظور همين‌طوربه و است آورده دست به را بيشتري
پذيرفته صورت بازنشستگي حقوق ارائه درسيستم مهمي اصلاحات ملي پس‌انداز
.است
فني عوامل از ناشي مشكلات از برخي با مكزيك فعلي دولت ترديد بدون
است درگير آنها با كشور اين هم‌اكنون كه بحرانهايي اما.مي‌باشد مواجه
از حاكي و 1995 حوادث‌سالهاي 1994.مي‌باشد اقتصادي مسائل از فراتر
هستند سياسي ثبات فاقد كه مكزيك كشورهايي‌همانند كه است واقعيت اين
.نيستند موفق چندان آزاد بازار كارگيري‌سيستم به در
