پنجم ، شماره 1375 اكتبر 1997 ، سال مهر 1376 ، 7 سه‌شنبه 15
|
|
تازه سياره‌ء سر بر جدال
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
ديگر گرد بر كه سياراتي كشف درباره كه گزارش‌هايي اخير ، ساله چند در
درميان را بسياري هيجان و شور مي‌چرخند ، مانند خورشيد ستارگان
تصويرگر ، هنرمندان.برانگيخته‌اند علاقه‌مندان ساير و اخترشناسان
ترسيم تازه دنياهاي اين نگاراز و پرنقش و نقاشي‌هاي‌خيالپردازانه
اشياء غريباين و عجيب ويژگي‌هاي براي‌توجيه نظريه‌پردازان.كردند
به علاقه‌مند هرفرد نهايت در و مي‌جستند يكديگرپيشي بر آسماني
يكي شايد ، فقط شايد كه مي‌پرورانده خود ذهن در را فرض اين علمي مسائل
خود در را زندگي از صورت‌هايي باشد توانسته تازه سيارات اين از
.بپرورد
به كه ادعاهايي نادرست‌و برداشت‌هاي سال‌هاانتظار ، از پس مجموع ، در
گشت ، اثبات سرعت همان به آنها بودن بي‌پايه يا و شدند پس‌گرفته سرعت
ناپذيري ترديد و قطعي شواهد سرانجام كه مي‌كردند گمان اخترشناسان
اما ، نيست بي‌همتا كائنات در ما شمسي منظومه كه آورده‌اند بدست
زيرسوال باوري‌هادوباره خوش و فرض‌ها آن تمام برمي‌آيد ، آنچنانكه
پژوهشگردانشگاه (David.F.Gray)گري.اف.ديويد.رفته‌اند
سياره كم‌نخستين دست كه است كرده شواهدي‌ارائه غربي انتاريوي
S pegasi ستاره گرد شده ، بر منتشر گزارش‌هاي كه‌برپايه نويافته
!ندارد خارجي وجود عملا مي‌چرخد ،
نشان را كارسياره‌يابي نامطمئن و سرشت‌مخاطره‌آميز گري ، پژوهش‌هاي
هيچكس تخيلي ، -علمي ونقاشي‌هاي تصاوير از گذشته درمجموع.مي‌دهد
منظومه‌شمسي خارج در را مستقيم‌سياره‌اي بصورت و عملا تاكنون
هشت دستكم - سياراتي چنين شناسايي موارد تمام.است نكرده مشاهده
ظريف بي‌نهايت و غيرمستقيم شواهد بر -برآوردها پايه‌آخرين بر مورد
.دارند تكيه
Queliz)ديديه‌كوئلوز و (Michel Mayor)مايور مايكل كه هنگامي
دادند ، قرار بررسي مورد راS pegasi ژنو ازرصدخانه (Dider
روزه‌جابجا منظم ، 23/4 دوره‌هاي اندكي‌در ستاره طيف كه دريافتند
W.Marcy)مارسي.وبليد.جفري بوسيله به‌سرعت نتايج اين.مي‌شود
ايالتي دانشگاه از (R.Paul Butler)باتلر پل.آر و (Geoffery
پژوهشگري دو شدند ، تاييد بركلي در كاليفرنيا دانشگاه و سان‌فرانسيسكو
گروه ، دو اين.گشتند نويافته سيارات كارشناسان جمله از پس آن از كه
تفسير (Doppler Shifts) دوپلر جابه‌جايي بعنوان را تغييراتي چنين
يك آنها باور به آن حركت بوسيله ستاره نور فشردگي يا كشش كردند
S pegasi ستاره گرد بر مشتري ، جرم نصف با دستكم غول‌آسا ، سياره
.مي‌كشد جلو و عقب را ستاره [گرانش نيروي] و مي‌چرخد
اين با است ، كرده رصد راS pegasiگاه‌بگاه از 1989 ، كه اماگري ،
را گوناگوني‌هايي او Nature مجله فوريه شماره 27 در.نشد قانع شواهد
اين كرد ، گزارش S pegasi طيف (absorption lines) جذبي خطوط در
دارد تاكيد گري كه آنچنانكه و داشتند روزه دوره 23/4 نيز گوناگوني‌ها
مي‌كند گمان او.كرد توجيه سياره‌اي تاثير فرضيه با را آنها نمي‌توان
اين در كه اوآنها گفته به طشت يك در آب همچون‌تلاطم سياره سطح كه
.شدند غرق شيفتگي و شور موج در ;ديدند سياره يك داده‌ها
چاپ به Natureدر گري مقاله كه ازآن پيش حتي ديگر ، سوي از اما
بدون -را تيز و تند پاسخ باتلريك و مارسي كوئلوز برسد ، مايور ،
بايد ازچاپ پيش مطالبي ، چنين مروردقيق به‌هنگام كه معمول ملاحظات
سياره شكارچيان.كردند منتشر اينترنت شبكه در-شود گرفته نظر در
طيف يك او نمي‌كنم فكر است‌من اشباح پي در كه ساختند متهم را گري
و عمده خطاهاي روي مارسي باشد داشته اختيار در واقعي شده ثبت
.مي‌گذارد انگشت گري داده‌هاي در بسياري كاري پراكنده
شديدقرار انتقاد مورد نيز را تفسيري‌گري منطق او ، آن بر علاوه
درخشندگي بر نوسان‌هايي‌بايد چنين كه نشان‌مي‌سازد خاطر و مي‌دهد
گوناگوني‌هايS pegasiاما اثربگذارند نيز سياره (brigthness)
.نمي‌دهد نشان در 5000 بخش يك ميزان حتي‌به را درخشندگي
طيفي علت‌گوناگوني‌هاي بعنوان گري نوسان‌هاكه گونه اين آن بر علاوه
پيش‌بيني حتي يا و مشاهده ازاين پيش كه چيزي هر با پيشنهادمي‌كند
كه‌چنين مي‌كند نتيجه‌گيري مورد دراين مارسي.بي‌شباهت‌اند شده ،
سياره يك از توجيه‌تر و توضيح غيرقابل و غيرعادي‌تر بسيار نوسان‌هايي ،
.هستند
بروشني عمومي افكار و علمي‌احساسات مجامع در ديگر ، سوي از
كشف چندسياره از يكي وجود اونها اگرچه ودارند قرار گري دربرابر
در كه نوشتارش داده ، قرار پرسش مورد را شمسي منظومه از خارج در شده
است تنگ‌نظري او كه داشته پي در را برداشت اين رسيده چاپ به Nature
دور سادگي به بوده‌اند ، انتظارش در ديري كه را علمي يافته يك كه
اين از برخي نمي‌توانم‌علت من بگويم ، صراحت‌بايد به.است انداخته
هاتزس آرتي بفهمم برخي‌همكارانم سوي از را گري كار تندبه حملات
در او با سرگرم‌همكاري اكنون كه دانشگاه‌تگزاس از (Arti Hatzes)
.مي‌كند بيان راچنين خود نظر است ، S pegasiبيشتر كاوش
روشن است ، هنوز درست جناح دو اين كدام‌از علمي تفسير كه اين اما
.است نكرده تلقي وسرسري ساده را گري كار مجموع‌هيچكس در.نيست
سميتسونين - هاروارد مركز از(Sali Balianus)سالي‌بالينانوس
بي‌نظير عموما گري كه‌بررسي‌هاي مي‌سازد نشان خاطر فيزيك ، اختر براي
اين بر علاوه.دارد مشكلاتي آناليزها از برخي اوبا اگرچه.هستند
و طيفي خطوط در خطاها برخي گرفتن ناديده به‌سبب را گري نوشتار او ،
مشكل او كار بررسي‌كننده پژوهشگران ديگر براي كه رصد ، زمان‌هاي نيز
.مي‌دهد قرار انتقاد مورد مي‌كند ايجاد
به وتوضيحي نقد كه كلمبيا ، دانشگاه‌بريتيش پژوهشگر واكر ، گوردون
مراحل در هنوز او كار كه اين‌توضيح با نوشته Natureدر گري گزارش
يادآوري گري يافته‌هاي كه مي‌گويد امااو.است موافق است ، ابتدايي
آنها نيستند ساعت كه‌ستاره‌ها واقعيت اين براي هستند اساسي و ضروري
كه دارند تغييراتي مجموع در و مي‌چرخند خود بدور مي‌كنند ، نوسان
.بيندازند اشتباه به را بي‌توجهي فرد هر مي‌توانند
مي‌آيدمن نظر به جنجال اين از شده مبهوت اندكي خود ، بنوبه گري اما ،
كه مي‌دهد توضيح او ندارم شمسي منظومه از خارج سيارات به ويژه‌اي توجه
اين از من است بوده نكرده چاپ را S pegasi روي بررسي‌هايش نتايج چرا
من براي موضوع اين مجموع در اما مي‌كند؟ تفاوتي چه بگويم ، كه متنفرم
كه اخترشناسي بعنوان مي‌كند اضافه او.نداشته فوق‌العاده‌اي اهميت
است ممكن كه خرده‌ريزهايي تا است ستارگان فيزيك شناخت پي در بيشتر
تازه(Oscillatory mode)نوسانگري نظام باشند ، يك سرگردان دوروبرشان
.است تازه سياره چند از هيجان‌انگيزتر خيلي
جناح‌تمايل دو هر آنها ، ازديدگاه‌هاي صرفنظر مجموع ، در اما و
هم علمي اين‌مجادله خوشبختانه.دهند راپايان بحث اين تا دارند
آينده ، هفته چند در.ماند نخواهد قطعي پاسخ بدون مدت‌درازي احتمالا
بود ، ستاره خواهند ،Tao Bootis رصد سرگرم جهان سراسر در اخترشناسان
گزارش آن كنار در (روز /3) دوره كوتاه مدار يك با سياره‌اي كه ديگري
رصد با گري كه را طيفي گوناگوني‌هاي ستاره اين ببينند تا است شده
نه؟ يا مي‌دهد نشان كرده ، گزارش S pegasi
مناسب موقعيت درS pegasiكه هنگامي آينده ، ماه چند در سرانجام و
گذارده آزمون به دو هر مارسي گري‌و تفسيرهاي گيرد ، قرار رصد براي
موقعيت‌هاي دقيق بسيار اندازه‌گيري‌هاي ماه طول‌چند در و.شد خواهند
ابعاد -مشهوراست (Astrometry) به‌ستاره‌سنجي كه كاري -ستارگان
به‌عنوان باتلر و مارسي راكه ديگري ستاره سه نامعمول حركات دقيق
چه اگر كرد ، خواهد مشخص بودند ، گزارش‌كرده سياره داراي ستارگان
.است نبرده سوال زير زمينه اين در را آنها نتايج‌كار كسي تاكنون
مارسي چه؟اطمينان باشند نداشته وجود واقعا سياره‌ها آن اگر اما و
من باشد ، چنين هم اومي‌گويداگر.مي‌رسد نظر به خدشه‌ناپذير دستكم
شيرجه دريا به سبكبال و مي‌روم گلدن‌گيت پل به مي‌شوم ، اتوبوس 28 سوار
!مي‌زنم
مدار در چرخش درحال نقاش يك تصوير در كه فرضي سياره:(P)تصوير
.باشد نداشته خارجي است‌وجود ممكن.مي‌شود ديده S pegasi
مه 1997 امريكن ساينتيفيك
اردكاني حائري احمدرضا:مترجم
