پنجم ، شماره 1382 اكتبر 1997 ، سال مهر 1376 ، 15 چهارشنبه 23
|
|
چرخان بلورين گوي اين زمين هسته
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
(a)نوايازمليا بين مسافت حين‌پيمودن در لرزه‌اي امواج
.مي‌گذرند هسته‌زمين از ،(b) جنوب قطب و
سال 1996 علمي يافته‌هاي
ژانويه1997 ديسكاور مجله از نقل به
وكاوش پژوهش حال در كه ژئوفيزيكدانان ، سالهاست و زمين‌شناسان
در كوچك [سياره‌اي] توده شگفت‌آورترين احتمالا كه هستند چيزي درباره
يك موجود شواهد برپايه كه ماه اندازه به كره يكاست شمسي منظومه
حدود 5000 در فاصله‌اي در كه كره ايناست منظم كاملا بلورين جسم
(1)زمين دروني هسته است ، ناپيدا كاملا اما گرفته ، قرار ما كيلومتري
داده‌اند نشان دوژئوفيزيكدان بوسيله گرفته انجام پژوهش‌هاي.دارد نام
به كه خود ، سنگي و فلزي پوشش‌هاي درون در غريب ، بلورين كره اين كه
دسترس از آنرا و مي‌شوند خوانده زمين (3)گوشه و (2)بيروني هسته ترتيب
.است چرخيدن حال در آرامي به مي‌دارند كنار بر علمي بررسي‌هاي مستقيم
هسته‌دروني يك داراي زمين كه پيش‌دريافتند دهه چند ژئوفيزيكدانان ،
مورد دراين اندكي بسيار دانسته‌هاي ازاين غير به اما است ، جامد
دورادور مايه پوسته و دروني هسته كه بودند باور اين بر آنها.داشتند
ساير اما.يافته‌اند تركيب آهن از عمدتا (م -بيروني هسته) آن
.بود مانده باقي ابهام پرده در عملا ما سياره قلب ويژگيهاي
كه را لرزه‌ها زمين امواج كه هشتاد ، لرزه‌شناساني دهه سالهاي در اما
.يافتند را عجيبي نكته مي‌كردند ، بررسي مي‌گذرند زمين دروني هسته از
(4)فيزيكي‌اش‌همسانگرد ويژگيهاي لحاظ از كه آن بجاي دروني ، هسته
به شبيه بيشتر ،(باشد يكسان جهات تمام در آن فيزيكي ويژگيهاي) باشد
امواج كه چرا.بود خود درون در مشخصي ، بافت و رگه‌ها با چوب ، پاره‌اي
مي‌گذشتند ، 3 دروني هسته از (5)جنوب -شمال محور امتداد در كه لرزه‌اي
از (6)استوايي صفحه راستاي در كه بودند امواجي از سريعتر درصد تا 4
.مي‌كردند عبور آن
وجوداين علت تا بوده‌اند تلاش ژئوفيزيكدانان‌در كشف ، اين پي در
اين در.دهند راتوضيح ((7)لرزه‌اي بعبارتي‌ناهمسانگردي يا) حالت
بينهايت فشارهاي در مي‌كندكه عنوان شده ، پيشنهاد نظريه‌اصلي مورد ،
را ((8)هگزاگونال) وجهي شش بلورهاي شكل آهن دروني ، شديدهسته
يافته جهت فيزيكي ويژگيهاي ذاتي ، بصورت بلورهايي چنين و مي‌يابد
را آهن وجهي شش بلورهاي اين نيروهايي برمي‌آيد ، كه آنچنان ودارند
.مي‌دارد نگاه هم راستاي در
(11)كوهن.ئي.رانلد و (10)جورجيا تكنولوژي موسسه از (9)ستيكسرود لاوس
سازوكار:مي‌كنند خاطرنشان واشنگتن در (12)كارنگي موسسه از
صرفنظر مي‌دهد شكل را زمين هسته ناهمسانگرد دانه‌بندي كه (13)بافت‌زايي
صورت اين غير درباشد موثر %تقريبا 100 بايد آن ، عملكرد چگونگي از
و نبود بزرگ حد اين به تا شده اندازه‌گيري لرزه‌اي ناهمسانگردي
به Science مجله در گذشته سال كه مقاله‌اي در جسارت با آنها آنچنانكه
بدست نتايج به توجه با قوي ، بسيار بافت‌زايي:كردند ادعا رسيد چاپ
يك دروني هسته كه احتمال براين است اشاره‌اي ما ، كار از آمده
و وغريب عجيب ظاهرا فرض اين البته ، .است بزرگ بسيار منفرد بلور
بلورمنفرد يك بتواند ماه ، اندازه توده‌اي‌به كه باور ، غيرقابل
.نيست بي‌معني و مسخره هم چندان [براي‌زمين‌شناسان كم دست] -باشد
بستر در مايع آهن انجماد پي در و تدريج به است ، ممكن دروني هسته
شكل را دروني هسته كه توده‌اي به] آن مداوم شدن افزوده و بيروني هسته
بينهايت آهنگ با حتي فرايندي ، چنين.باشد كرده رشد حد اين تا [داده
در درشت بسيار بلورهاي رشد شرايط به شبيه -آشفتگي اندك با -كند
ميلياردها طول در مي‌توانسته آهن انجماد كند فرايند.است آزمايشگاه
با غول‌آسا بلور يك پيدايش منجربه سرانجام و يابد ادامه آرامي به سال
.شود قطر كيلومتر 2400
محورناهمسانگردي آرايش چگونگي بلور ، نمي‌تواند رشد كند آهنگ اما ،
چنين اين ، علاوه‌بر.دهد توضيح را زمين محورچرخش با دروني هسته
بافت كه برآن مبني لرزه‌شناختي شواهد توجيهي‌براي فرايندي ،
شيائودونگ.نمي‌دهد بدست نيست ، يكريخت [هسته‌دروني] ناهمسانگرد
دانشگاه در دوهرتي ، لامونت زمين رصدخانه در لرزه‌شناسي سونگ ،
بايد دروني‌محتملا هسته ناهمسانگردي‌برفراز كه مي‌گويد (14)كلمبيا ،
مي‌آيد ، نظر به آنچنانكه بنابراين درصد يك از كمتر -باشد ضعيف بسيار
ژرفتر [بخش‌هاي] هگزاگونال بلورهاي بايد فيزيكي سازوكارهاي ديگر برخي
.دارد نگاه خط يك در را
مناسبترين‌آنها اما شده ، نظريه‌پيشنهاد چندين چه اگر مورد ، اين در
در كه دارد اشاره (زمين چرخش بوسيله پديدآمده) (15)دروني تنش به
شش آهن بنابراين.دارد را مقدار قوي‌ترين جنوب -شمال محور راستاي
تبلور زمين چرخش محور با موازي داده ، تشكيل را دروني هسته كه وجهي
بلورهاي همچون -(است شده (16)بلورينه باز بعبارتي يا و) است يافته
زمين نيروهاي اثر در شده فشرده [دگرگوني] سنگهاي در كه ميكايي
دروني هسته بافت توانسته دروني تنش ترتيب بدين.گرفته‌اند شكل ساختي ،
شده روشن آنچنانكه اما.دارد نگاه محورچرخش با همراستا خوبي به را
در:نيست زمين چرخش محور با موازي هم دقيقا دروني هسته بافت است
هاروارد دانشگاه از (18)ژيونسكي ام.وآدام (17)سو -جيا -وي 1994
(19)كژتابي درجه حدود 10 واقع در ناهمسانگردي محور كه كردند گزارش
.دارد
ملي آزمايشگاه از (20)گلاتمساير.آ.گري زمان ، همان در تقريبا و
لس‌آنجلس ، در كاليفرنيا دانشگاه از (21)رابرتزاچ.پل و لوس‌آلاموس
ميدان كاركرد چگونگي از كامپيوتري شبيه‌سازي يك روي كار سرگرم
در مانند طوفان و شديد برآشفتگي‌هاي اگرچه.بودند زمين مغناطيسي
.مي‌آورد راپديد ميداني چنين بيروني هسته آهن‌مايع [اقيانوس]
براي نيز [جامد]دروني هسته اثر كه رابرتزدريافتند و گلاتسماير
مدل‌سازي.است زمين‌ضروري مغناطيسي ميدان در پايداري‌مناسب ايجاد
ممكن دروني هسته مي‌دادكه نشان همچنين آنها ، گرفته‌بوسيله انجام
سطح به نسبت بيروني ، هسته بستر در سيال مداوم جنبش‌هاي اثر در است ،
.باشد جابجايي حال در شرق به رو آرامي به زمين ،
مطالعه از پس (22)ريچاردز.جي.پل وهمكارش سونگ ديگر ، سوي از اما ،
دروني هسته لرزه‌اي بافت كه اين دريافتن و [وژيونسكي كارسو] نتايج
شواهد تا شدند آن بر نيست ، همراستا [زمين] چرخش محور با كاملا
بقيه به نسبت عملا دروني هسته كه بيابند فرض اين براي لرزه‌شناختي
كه بود اين آنها ايده.است چرخش حال در آرامي به زمين پيكر
دروني هسته از و ثبت‌شده پيش دهه چند كه را لرزه‌اي امواج نمودارهاي
كه نمونه‌هايي با را نمودارها آن و دهند قرار بررسي مورد بودند گذشته
به نسبت] زمين هسته كه صورتي در.كنند مقايسه شده‌اند ، ضبط اخيرا
هسته از عبور براي چنين‌امواجي كه زماني باشد ، حال‌چرخش در [سطح
در اساسي چالش دو.كند منظمي‌تغيير صورت به بايد صرف‌مي‌كنند
كه‌تقريبا لرزه‌اي امواج يافتن بودنداز عبارت بررسي ، چنين انجام
آن تا كه مقايسه براي روشي نيز و باشند جنوبي‌گذشته -شمالي محور از
شده ضبط منحني‌هاي در كه را ناچيزي بسيار تفاوتهاي تا باشد دقيق حد
امواج كه دوره‌اي).دهد تشخيص دارد ، وجود اخير سال لرزه‌اي 30 امواج
دو هر آنها نهايت در اما.(بود بررسي مورد و دسترس در آن شده ثبت
.يافتند دروني هسته چرخش تاييد در شواهدي بسرعت و كرده حل را مشكل
.شد تمام هفته سه در چيز مي‌گويدهمه مورد اين در ريچاردز
لرزه‌اي منحني‌هاي بررسي با خودرا كار آنها ، تيم زمينه ، اين در
در (23)زمليا نوايا [جزيره شبه] در گرفته انجام هسته‌اي انفجارهاي
چنين.كرد آغاز بودند ، شده ثبت جنوب قطب در كه روسيه ، قطبي نواحي
هسته از جنوب قطب تا شمال قطب بين فاصله پيمودن بهنگام امواجي ،
در آمده بدست دانسته‌هاي آزمون با ريچاردز ، و سونگ.مي‌گذشتند دروني
دو ميزان به تغييري نمايشگر مي‌آمد بنظر كه را نشانه‌هايي دهه ، يك طول
ديگر امواج به نسبت هسته ، از كرده عبور امواج گذر زمان در ثانيه دهم
در شده ثبت لرزه‌اي منحني‌هاي دسته‌اي آنها اين بر علاوه.يافتند باشند
امريكاي [جنوبي] نوك بين مناطق لرزه‌هاي زمين به مربوط كه را آلاسكا
بدست مشابهي نتايج و دادند قرار بررسي مورد بودند ، جنوب قطب و جنوبي
.بود دروني هسته جابجايي نشانگر مجموع در كه آوردند
Nature مجله امسال ژوئيه شماره 18 رادر خود كشف ريچاردز و سونگ ـ
.دادند انتشار
خوديك بنوبه دروني هسته حركت وثبت كشف چه اگر ديگر ، سوي از
دو تا يك)حركت اين سرعت و جهت اماتطابق است عمده تجربي دستاورد
اهميت وريچاردز گلاتسماير پيش‌بيني‌هاي با (به‌شرق رو سال در درجه
كامل تجسم و بادرك هنوز ژئوفيزيكدانان همه ، بااين.دارد بيشتري
هيچكس هنوز.دارند فاصله‌بسياري دروني هسته وكاركردهاي فرايندها
است درك‌نكرده را دروني هسته بافت‌ناهمسانگرد پيدايش علت بدرستي
داشته كژتابي بايد ناهمسانگردي محور چرا كه نيست روشن آن بر علاوه و
آن درباره گمانهايي حدس‌و همه كه است چيزي گلاتسمايراين بگفته باشد ،
.دارند
اردكاني حائري احمدرضا:مترجم
- Outer Core- Inner Core
- Mantle
-Isotropic
- N-S Axis
- Equatorial Plane
- Seismic Anisotropy
- Hexagonal
- Lars Stixrude
- Georgia Institue of Technology
- Ronald.E.cohen
- Carnegie Institution
- Textureing
- Columbia's univ.
Lamont-Doherty Earth
Observatory
- Internal Stress
- Recrystalized
- Wei-jia-su
- Adam M.Dziewonski
-Tilt
- Gary. A.Glatzmaier
- Paul.H.Roberts
- Paul.G.Richards
- Novaya Zemlya
