پنجم ، شماره 1383 اكتبر 1997 ، سال مهر 1376 ، 16 پنجشنبه 24
|
|
مشرق‌زمين در شهرنشيني سنت ديرپايي
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
(4)شهرها كاركرد و چگونگي پيدايش ، در جستاري
نقطه در ميلاد ، از قبل هزاره‌چهارم در شهر خاستگاه‌هاي نخستين
بوده‌است بين‌النهرين
در يا و توسعه‌يافته كشورهاي شهرنشيني ، در و شهر زمينه در مسايل اما
در شهرنشيني و شهر حقيقت‌تحولات در.است ديگر به‌گونه‌اي حال‌توسعه
گسترش.هستند سكه يك دوروي نيافته توسعه وكشورهاي كشورهاي‌توسعه‌يافته
از عميقا يعنياست صورت‌گرفته درون‌زا يافته توسعه دركشورهاي شهرها
فراهم و افراد اكثريت سطح‌زندگي ارتقاي جامعه ، اجزاي همه ضرورت‌تغيير
نابرابر ارتباط اما.ريشه‌مي‌گيرد مردم توسط جامعه آگاهانه آوردن‌هدايت
توسعه از شكلي به نيافته‌منجر توسعه كشورهاي با يافته كشورهاي‌توسعه
يافته توسعه منافع‌كشورهاي يافته وجهت نگرفته ريشه ازدرون كه مي‌گردد
.است
برون‌زا ، وتوسعه است ملي واقعا ازنيازهاي برخاسته درون‌زا ، توسعه
بر ناظر و جامعه خارج‌مرزهاي از گرفته نشات دگرگون‌شده طرح‌هاي
اشاره كلي اصل دو به توسعه‌درون‌زا.است پيشرفته صنعتي جامعه نيازهاي
:دارد
.است فرهنگي چندگانگي پذيرش آن اساس كه فرهنگي هويت:اول اصل -1
با بايد كه.است درون‌زا توسعه اجراي نحوه شامل:دوم اصل -2
.شود رانده پيش به ملت هر ابتكار وبه يابد تحقق مردم مشاركت
در.است دروني فرايندخلاقيت يك پذيرش متضمن توسعه‌درون‌زا بنابراين
و است ، اعتنا بي جامعه احوال و اوضاع به برون‌زا توسعه كه صورتي
طريق از را خود خواست‌هاي و مي‌كند تحميل جبر به را دگرگوني‌ها
خود دلخواه درجهت را چيز همه عنان تا مي‌سازد عملي تدويني برنامه‌هاي
.گيرد بدست
كه ومسايلي‌دارد مشكلات برون‌زا شرايطتوسعه در سوم جهان شهري شبكه
.است زير بشرح زمينه درشش ساختاري شرايط زاده
.فني و محيطي اجتماعي ، سياسي ، اقتصادي ، جمعيتي ، :زمينه‌هاي
كاهش عدم مير ، و مرگ كاهش و عمومي بهداشت نسبي رفتن بالا:جمعيتي
در حتي كه روستايي فزاينده جمعيت كردن سير در ناتواني باروري ، نرخ
.شهر به هجوم و مهاجرت پيدايش نتيجه در و نيست حداقل سطح
روستايي -شهري شبكه گسيخته‌بودن هم از شهرنشيني ، برنامه بودن نامشخص
بايد كشور ، جمعيت از نسبتي چه واقع در نباشد معلوم تا باعث‌مي‌شود
نظر مورد توزيع تمهيداتي چه شوندو توزيع شهري مكانهاي در چگونه
.سازد راعملي
دو اقتصادي توسعه سطح و افزايش‌جمعيت بين ناهماهنگي:اقتصادي
اكثريت‌در براي سنتي بخش و براي‌اقليت بر سرمايه بخش شامل چهره‌اقتصاد
افزايش‌دائمي و آشكار و پنهان بالاي‌بيكاري نرخ با شهري اقتصاد نتيجه
.مي‌باشد روبه‌رو فقر سطح
افزايش‌فاصله و مشكلات حل براي شهرهاي‌بزرگ به اول درجه توجه:سياسي
.ساختاري به‌صورت روستا و شهر بين فزاينده
عظيم جمعيت ابتلاي براي زمينه ايجاد اجتماعي ، مفاسد بروز:اجتماعي
نبود علت به بيگانگي خود از بروز موارد ساير و مخدر مواد به شهر
و شهرها گونه قارچ رشد:محيطي.خلاقيت و توليد براي تجربه‌شخصي
.هم كنار در نشيني خوابي‌وكارتن باخيابان شهري درون كاخ‌نشيني
همه‌ذخيره شهر ، شتابان و گسيخته ازهم رشد دنبال به شهري خدمات
و آب آلودگي چون محيطي ، ومشكلات مي‌دهد باد به اندكي مدت در را خويش
مسكن ، مشكل سنگين ، ترافيك زباله ، و فاضلاب دفع مشكلات وهوا ، خاك
رشد خيره‌كننده ابعادي با كه مي‌آورد بوجود را آلودگي و ازدحام
.مي‌كنند
كاغذ بر شهري جامع طرح‌هاي و قالببرنامه‌ها در طراحي و برنامه‌ريزي
جمعيتي بريده ، مباحث كه زمين كاربردي نقشه‌هاي نهايت در مي‌ماندو
شده‌اند ، سنجاق بدانها بي‌ارتباط و عاري فرهنگي و اجتماعي اقتصادي ،
با جامع طرح ناهمدلي و ناهمزباني علت به.مي‌شود دفاتر بخش زينت
به شهر خارج در گونه قارچ شهر ،(انبوه اما) تهيدست مصرف‌كنندگان
بر تصميم‌گيري و اداري تناقضات و مي‌شوند مشغول خويش خودجوش شهرسازي
.مي‌افزايد برنامه‌هاي‌شهري و طرحها بودن فايده كم
اينكه ولو صنعتي پيوسته بهم شبكه از خارج -وارداتي تكنولوژي:فني
صنعت نهادي جذب با كه ازآنجا ولي باشد ، متكي سرزمين برآمايش
.منجرمي‌شود شهر هم‌گسستگي از به خود همراه‌نيست
ايران در شهرنشيني
سنتي شرقي جوامع ديگر مانند جامعه‌ايران در شهرنشيني و شهر سنت
نخستين از يكي بين‌النهرين منطقه شد ذكر كه همان‌گونه.است ديرپا
تركيب از كه مي‌باشد ميلاد از قبل چهارم هزاره در شهر خاستگاه‌هاي
واحد مكاني در پرستشگاه‌ها و مسجدها استقرار و نظامي و سياسي عوامل
منطقه‌اي ، اقتصادي ، عوامل از مجموعه‌اي است يافته توسعه و سربرآورده
نظام ايجاد به متمركز فردمدارانه سياسي ساختار به‌ويژه و طبيعي
جمله آن از و جامعه گرچه رسانده ، ياري ايران در شهري زندگي ارگانيك
به درون‌زا شهري نظام كل اما بوده ، اساسي تحولي نيازمند شهري جامعه
.است مي‌آمده حساب
راجذب خود پيرامون روستايي منابع‌محدود چه گر آمده پديد شهرهاي
شهر بين كه گونه آن آشكاري تضاد هرگز وروستا شهر ميان اما مي‌كردند
طليعه‌پيدايش در چه باستان ، دوران در چه زمين مغرب روستايي ومناطق
توده‌روستايي و شهري عوام لذا و ظاهرنمي‌شده داشته وجود داري سرمايه
سياسي سيطره‌نظام تحت دو وهر مي‌آمدند به‌حساب يكسان گوناگون جهات از
.قرارداشته‌اند متمركز فردمدارانه
شدن پيچيده‌تر با كه شهر به فردي تعلق شهري ، منشور نبود در
شهري افراد و به‌خودنمي‌گرفت واضح و مشخص تبلوري زندگي‌اجتماعي
كلان ، خانواده به به‌خانواده ، بلكه شهر به نه را خود همچون‌روستاييان
-مكاني هويت تنها اينكه جالب.مي‌دانستند وفادار متعلق وطايفه عشيره
جدايي علت به هم آن كه داشت سرچشمه محله مفهوم از شهر اهالي فضايي
ساكنان ديگر و خانوادگي روابط راستاي در واقع در گوناگون ، محلات قومي
فاقد و زيرسلطه بيرون از شهرها چه معني‌گر در و گرفت قرار محله
واحد كلي ليكن -بودند پاره چند قومي خصايص براساس درون از استقلال‌و
حساب به ارگانيكي شهري شبكه اجزاء كه مي‌آوردند پديد ومنسجم
خاص كاركردهاي و جايگاه يك هر واهميت وجمعيت وسعت براساس مي‌آمدندكه
به توجه بدون و تحول ضرورت از بركنار و بودند دارا را خود
.مي‌رفتند به‌شمار درون‌زا عقبماندگي‌مجموعه‌اي
دهه‌هاي‌قبل از درحقيقت ايران شهرنشيني‌در رشد زمينه‌هاي معذالك
گسترش آغاز مقارن يعني ازدهه 1300 دقيق‌تر به‌طور يا شده فراهم
مكان مثابه به شهر درايران ، سرمايه‌داري اجتماعي و اقتصادي روابط
بتدريج (..و كار تقسيم كاردستمزدي ، مبادله ، ) سرمايه‌داري تحقق‌روابط
.كرد باز جامعه درحيات را جاي‌خود
در شهرنشين جمعيت به مربوط ارقام و اطلاعات با اوليه برخورد در
آغاز دهه 1300 از كه دوره‌اول.برمي‌خوريم متمايز دوره دو به ايران
از پس شهرنشيني ديگري مي‌شودو ختم دهه 1340 ارضي به‌اصلاحات و مي‌شود
.مي‌يابد ادامه امروز به وتا مي‌گردد آغاز دهه 1340 از كه اصلاحات‌ارضي
دارد ادامه
