پنجم ، شماره 1385 اكتبر 1997 ، سال مهر 1376 ، 19 يكشنبه 27
|
|
در اسلامي انقلاب از بعد اجتماعي پژوهش
ايران
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
ايران در اجتماعي علوم پژوهش موانع
آخر بخش
تاثير اجتماعي محتواي‌پژوهش‌هاي و روند بر سو يك از انقلاب ، پديده
.مي‌كند طلب را خود خاص جامعه‌شناختي پژوهش‌هاي ديگر ، سوي از و مي‌گذارد
بعد ايران در اجتماعي پژوهش‌هاي و اسلامي انقلاب مورد در كلي ، اصل اين
اسلامي ، انقلاب از پس اجتماعي پژوهش‌هاي.مي‌كند صدق نيز انقلاب از
از.است گرفته خود به خاصي گرايش‌هاي اسلام ، و انقلاب تاثير تحت بي‌شك
بي‌رنگ ايران بر مركز كشورهاي سياسي انقلاب ، نفوذ پيروزي از پس كه آنجا
به ملي ، و سياسي جواستقلال به توجه با اجتماعي پژوهش‌هاي از شد ، بسياري
خصوصيات از برخي هم هنوز ديگر ، سوي از.حركت‌كرد بومي تحقيقات سمت
نمايان اجتماعي علوم پيشاني بر انقلاب از پيش اجتماعي قبلي‌پژوهش‌هاي
دارد ، رواج شيوه‌هاي‌ليبرالي با پژوهش هم هنوز نمونه ، عنوان بهاست
پژوهش‌هاي.است افزوده‌شده انتقادي و راديكالي ميزان‌پژوهش‌هاي بر اما
گونه اين جامعه‌براي در هم هنوز زيرا مي‌گيرد صورت مقداركمي به بنيادي
به مقابل ، پژوهش‌هاي در.نشده‌ايم قائل آنها خورشان در ارزشي پژوهش‌ها
تحقيقات برآتش دستي اجرايي ، موسسات همه و رواج‌يافته اصطلاح‌كاربردي
ماهيت‌پژوهشي تا است قضيه ظاهري جنبه اين‌بيشتر البته.دارند اجتماعي
شده تشكيل مشاور انواع‌شركت‌هاي‌مهندسين زمينه اين در كه چرا آن ،
مقابل ، در و رامي‌مكند موسسات پژوهشي بودجه‌هاي زالووار ، است‌كه
.نمي‌دهند انجام را لازم و اجتماعي‌واقعي تحقيقات
تحقيقات انجام به نسبت افزايش‌علاقه با انقلاب از پس كلي ، طور به
موسسه‌هاي افزايش‌تعداد باعث امر ، همين.هستيم رو روبه اجتماعي
موسسه‌تحقيقاتي از 50 بيش حاضر ، حال در.شده‌است ايران در تحقيقاتي
كار به مشغول فرهنگي و مسائل‌اجتماعي زمينه در دولتي و خصوصي
مشكلات و مسائل حل به احساس‌نياز كمي ، افزايش اين علل از يكي.هستند
افزايش تحقيقاتي ، بي‌شك موسسات تعداد افزايش.موجوداست اجتماعي
مراكزتحقيقات مجموع ، در.داشت خواهد پي در موسسات‌را اين‌گونه كاركنان
تعداد ، اين از كه دارند خود رااستخدام نفر ايران ، 561 در اجتماعي
شمار به پشتيباني بقيه‌نيروي و مشغولند تحقيقاتي كار به 326نفر
.مي‌آيند
برگزاري افزايش ايران ، در انقلاب از پس دوران ويژگي‌هاي از يكي
سهم ميان اين در اجتماعي علوم البته كه سمپوزيوم‌هاست و كنفرانس‌ها
اختصاصي‌علوم سمينار نخستين گفت بتوان شايد.است داشته كوچكي بسيار
علوم دانشكده سوي از خردادماه 1375 در كه بود سميناري اجتماعي ،
مسائل بررسي به و برگزارشد تهران در طباطبايي علامه اجتماعي‌دانشگاه
اين‌سمينار ، از قبل تا.پرداخت ديدگاه‌جامعه‌شناختي از اجتماعي
كنار در را خود تحقيقاتي اجتماعي ، نتايج عالمان و جامعه‌شناسان
.مي‌كردند ارائه اجتماعي ، علوم ديگرشاخه‌هاي
اجتماعي كتابهاي مطالعه به آن ، علاقه پيروزي از پس و انقلاب جريان در
كتاب جلد از 500 بيش دهه ، يك طي لحاظ همين به.داشت چشمگيري افزايش
آنها نيمي‌از تقريبا كه شد بازار وارد علوم‌اجتماعي زمينه‌هاي در
و متون ترجمه زمينه دربودهاست تاليفي ديگر نيمي و ترجمه‌اي
قرار توجه مورد توسعه و مانندنظريه‌ها موضوعاتي كتابهاي‌اجتماعي ،
و رشته ، مباحث‌روستايي اين در كتاب تاليف زمينه در حالي‌كه در گرفت ،
.كرد پيدا بيشتري شكوفايي عشايري
چاپ ايران در اجتماعي علوم زمينه در مجله حدود 20 حاضر ، حال در
از يكي.وابسته‌اند معتبر دانشگاه‌هاي به آنها بيشتر كه مي‌شود
(اجتماعي علوم زمينه در) ازانقلاب قبل دوران از باقيمانده ويژگي‌هاي
يكي به‌جز) نمي‌شوند مستقل‌چاپ به‌طور اجتماعي نشريات هم هنوز است‌كه اين
گاهي و علوم‌انساني ديگر با مشترك به‌طور بيشتر اين‌نشريات (مورد دو
دارد ايران‌وجود در نشرياتي ديگر ، سوي از.منتشرمي‌شوند فارسي ادبيات
كارعلمي درواقع اما هستند ، اجتماعي و زمينه‌هاي‌فرهنگي در كار مدعي كه
صرفا حالتي آنها ، ونوشته‌هاي مقالات بيشتر و نمي‌دهند انجام
و انساني علوم نشريات كه‌در مقالاتي از بعضيدارد روزنامه‌نگارانه
خارجي مقالات‌نشريات با علمي توانايي لحاظ از مطرح‌مي‌شوند ، اجتماعي
مي‌شود نشريات‌چاپ اين در نيز مقالاتي كه است ديده‌شده اما دارند ، رقابت
.مي‌آورند پايين را ايران در علوم‌اجتماعي وجهه سطح درواقع كه
كه گفت بايد حاضر ، حال در علوم‌اجتماعي پژوهشي موانع با ارتباط در
پژوهش‌هاي بر مختلف ضعف‌هاي و شدت با انقلاب از قبل مشكلات اكثر هم هنوز
در سياسي هنوزحساسيت نمونه ، براي.است افكنده سايه اجتماعي علوم
پژوهش‌ها ، اين همچنين.دارد وجود آنها نتايج و اجتماعي پژوهش‌هاي مورد
اين از كافي جامعه‌شناخت ضمن ، در.نشده‌اند بايدنهادين كه طور آن
و تار هنوزنيست قائل وافي آنهاارزش براي و ندارد پژوهش‌ها گونه
سطح و است اجتماعي پژوهش‌هاي پاگير و دست اداري پودتشريفات
از ميزاني به هنوز ما.است پايين بسيار زمينه اين در سرمايه‌گذاري
اجتماعي پژوهش‌هاي به تخصيص براي يونسكو طرف از كه ملي ناخالص درآمد
هنوز ماداريم سطح اين با زيادي فاصله و نرسيده‌ايم است ، شده تعيين
كه حالي در و هستيم رو به رو اجتماعي واقعي پژوهشگر باكمبود هم
دارد ، محقق نفر هزار پنج خود جمعيت نفر ميليون يك هر ازاي به ژاپن
عده‌اي‌محدود ، تنها تعداد ، اين از كه است نفر ايران82 در نسبت اين
.هستند اجتماعي واقعي محقق
مسئله چند حاضر حال در انقلاب ، از پيش موانع و مشكلات بر اضافه
اجتماعي ، درپژوهش‌هاي كه اين نخست.است اجتماعي گريبان‌گيرپژوهش‌هاي
پراكنده صورت رابه مشكلات ما.هستيم تحقيقاتي ويكپارچگي ملي هدف فاقد
آنها علل و(سيستماتيك) نظام‌مندانه ربط اما شناسايي‌مي‌كنيم ، انفرادي و
سطوح در موانع رفع دنبال به دليل‌همواره همين به.نمي‌دانيم را
.كنيم وسيع‌ترشناسايي سطحي در را آنها نمي‌توانيم و خردبوده
ايجاد براي لازم استقلال از و نبوده سازمان‌يافته پژوهش‌ها اين‌كه ، دوم
پژوهش‌هاتوسط از بسياري.بي‌بهره‌اند پژوهشگران در بي‌طرفانه علمي روحيه
تا ندارد وجود تحقيقاتي برنامه‌هاي‌درازمدت و مي‌گيرد صورت منفرد افراد
.برساند به‌انجام پژوهش‌را از گوشه‌اي سازمان ، يك چارچوب پژوهشگردر
لازم بهاي كافي به‌اندازه دانشگاهي ، محيطهاي در متاسفانه كه ، اين سوم
.قائل‌نمي‌شوند آنها براي ارزشي و نمي‌شود داده اجتماعي پژوهش‌هاي به
قائل اجتماعي پژوهش‌هاي براي ارجي جامعه يك دانشگاهيان كه هنگامي
داشت؟ عادي افراد از بايد چه‌انتظاري نباشند ،
اجتماعي مسائل زمينه در دانشگاهي انتشارات جريان كندي چهارم ، عامل
مي‌كنند ، كار دانشگاه‌ها در اجتماعي علوم درزمينه كه محققانياست
دانشگاه از خارج موسسات به براي‌چاپ را خود تحقيقات حاصل اغلب
توسط خود چاپ‌مطالب زمان با درارتباط دست‌كم ديگر ، به‌بياني.مي‌سپارند
چاپ جريان كه چرا مي‌رسند ، به‌نظر دانشگاه ، راضي از خارج موسسات
پژوهش‌هاي برسرراه اصلي مانع پنجمين.است كند بسيار دردانشگاه‌ها
پژوهشگران تدريسي بارسنگين اسلامي ، انقلاب بعداز ايران اجتماعي‌در
با بعضا عللي‌كه بنابر ايران ، در اجتماعي علوم استادان.است اجتماعي
دارند زيادي تدريس ساعات است ، نيزمشترك ديگر رشته‌هاي استادان ديگر
همين در.مي‌كاهد آنها توان‌پژوهشي از و مي‌كند خسته را آنها امر وهمين
درطول‌سنوات خود علمي هيات اعضاي از دانشگاه‌ها ، بسياري‌از زمينه ،
است شده باعث امر همين.نمي‌كنند طلب پژوهشي‌را هيچ‌گونه انجام خدمتي ،
كه اينجاست جالب نكته.نگيرند جدي را تحقيق امر استادان ، از كه‌برخي
به هركسي جدي‌نگيرند ، را رشته آن پژوهشي مسئله رشته ، استادان‌يك وقتي
.كند رشته ، اظهارنظر آن بحث مورد موضوعات مورد كه‌در مي‌دهد اجازه خود
تمايل انقلاب ، قبل‌از به نسبت اجرايي موسسات اگرچه كه ، اين ششم عامل
نظام‌مندانه رابطه اما مي‌دهند ، نشان ازخود تحقيقات انجام براي بيشتري
و دانشگاهي -تحقيقاتي مراكز بين تحقيقات ازلحاظ لازم (سيستماتيك)
اجرايي ، ازموسسات بسياري در.است نيامده به‌وجود اجرايي موسسات
موسسه ، محيط از درخارج وكارشناسان ، پژوهشي كميته‌هاي
را تحقيقاتي ازبودجه‌هاي بخش بيشترين و داده تشكيل شركت‌هايي‌مشاوره‌اي
اساسي دوضرر عمل اين.مي‌دهند سوق خود شركت‌هاي به‌سمت و تقسيم خود بين
دوم.مي‌شود تلف اجرايي تحقيقاتي‌موسسه بودجه كه اين اول:دارد
موسسات بودجه‌هاي‌تحقيقاتي دريافت از واقعي تحقيقاتي اين‌كه ، موسسه‌هاي
.مي‌مانند محروم اجرايي ،
براي مطالعاتي فرصت‌هاي كاهش حاضر ، درحال پژوهشي ضعف عامل آخرين
و يافته دانشگاه‌هاكاهش مطالعاتي فرصت.است محققان‌اجتماعي و استادان
كل‌و به‌طور علوم‌انساني محققان چشم دودبه بيشترين شرايطي ، چنين در
دانشگاه‌ها ، سطح در متاسفانه.مي‌رود اخص به‌طور اجتماعي علوم پژوهشگران
وانساني اجتماعي علوم كه‌محققان مي‌شود شنيده گهگاه‌زمزمه‌هايي
درحالي.ندارند علمي‌خود قواي تجديد براي سفرهاي‌خارجي به نيازي
يك توان‌علمي و معلومات روزكردن به مطالعاتي فلسفه‌فرصت كه
بيشتري قدرت با بتواند به‌وطن ، برگشت در كه است‌به‌گونه‌اي پژوهشگر
نبودن فراهم از بايد مطالعاتي فرصت‌هاي زمينه در.بپردازد پژوهش به
مي‌تواند كه برد نام بين‌المللي علمي مجامع در شركت براي كافي امكانات
.آورد وارد اجتماعي پيكره‌علوم بر جبران‌ناپذيري و شديد ضربه
پيشنهادها و نتيجه‌گيري
هرچه براي ارائه‌پيشنهادهايي و نتيجه‌گيري به‌عنوان زير ، نكات
مقاله جمع‌بندي به‌صورت ايران ، در اجتماعي پژوهش‌هاي پربارتركردن
:مي‌شود درج
ارائه يعني علمي ، شاخص سه بايد ايران در اجتماعي پژوهش‌هاي.1
نمايان را پديده‌ها بين رابطه وجود و علت‌ها بيان طبقه‌بندي‌ها ،
.است وضروري لازم بنيادي تحقيقات انجام منظور ، اين براي.سازند
داده كافي اهميت دانشگاه‌ها داخل و خارج در اجتماعي پژوهش‌هاي به.2
يك در تا شود كاسته پژوهش‌ها اين‌گونه درباره بي‌مورد حساسيت از و شود
.شود روشن بررسي‌و مشكلات و مسائل علمي ، باز فضاي
با (سيستماتيك) نظام‌مندانه ارتباط در آنها مسائل و محلي عوامل.3
اجتماعي علماي توسط پژوهش اصلي موضوعات به‌عنوان كلان ، و ميانه سطوح
ميان تحقيقات درضمن ، شوند معني‌دار پژوهش‌ها تا شود گرفته درنظر
.يابد رواج اجتماعي علوم در رشته‌اي‌بايد
داده اختصاص اجتماعي به‌پژوهش‌هاي خصوصي و دولتي كافي سرمايه‌هاي.4
و گيرد صورت واقعي محققان توسط كاربردي و بنيادي تحقيقات تا شود
.شود حل اجرايي موسسات پژوهشي مسائل
در پژوهشگران و علمي اعضاي‌هيات براي بازآموزي و پژوهشي كارگاه‌هاي.5
حجم‌بيشتري با مناسب ، تحقيقاتي و مطالعاتي وفرصت‌هاي شود فراهم داخل
كارهاي همه‌ساله علمي ، هيات واعضاي استادان از بتوان تا يابند ادامه
پژوهشگران پژوهشي بالارفتن‌توان اعمال ، اين نتيجه.كرد پژوهشي‌درخواست
.خواهدبود
نيروي و تكنولوژيكي سرمايه‌اي ، توان‌هاي گرو در مملكتي هر توسعه.6
توسعه درحال كشورهاي براي حاضر درحال امر اين و است انساني
مي‌تواند پيشنهادي راه‌حل يك زمينه اين در.نيست ميسر كوتاه‌مدت در
براي.باشد موردبحث زمينه سه تامين يا تقويت اسلامي‌در كشورهاي اتحاد
اين در.بشناسند را خود توانايي‌هاي بايد اجتماعي علماي منظور ، اين
تا شود داده كشورهافرصت اين اجتماعي علماي به كه است زمينه ، لازم
انجام خود شناخت‌توانايي‌هاي به‌منظور اجتماعي مشترك ، پژوهش‌هايي به‌صورت
اجتماعي‌كشورهاي پژوهشگران بين پژوهشي مي‌شودارتباطي پيشنهاد.دهند
.آيد به‌وجود اسلامي
چاپ امكانات افزايش گرو در آنها ، بيان و اجتماعي مسائل همه شناخت.7
.شود زودتربرطرف هرچه بايد زمينه اين در موجود كمبودهاي.است نشر و
لهسايي‌زاده عبدالعلي دكتر
