پنجم ، شماره 1387 اكتبر 1997 ، سال مهر 1376 ، 21 سه‌شنبه 29
|
|
مي‌كنند؟ نقاشي كودكان چرا
و مي‌پرورانند جانشان اعماق در را حسي كه است آدمياني حال زبان نقاشي
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
بوم يا و كاغذ روي بر را آن پيچيده گاه و ساده رنگهاي و خطوط با
ناخوشي و خوش هزاران از نقشي مي‌زنند هم بر اينان كه نقشيميآورند
خود ادراك روشن و صاف صفحه بر را آن مي‌توان دل تعمق با فقط كه است
نقاش كودك كه رازي است بسيار هنر اين رمز و راز و زبان.شناخت باز
دنياي در آن فصل و حل به و بريزد بيرون ذهنش جاي جاي از دارد سعي
عمق در كودكيسازد عجين خاص آرامشي با را خود و بپردازد واقعيتش
نگاه عالم اين به روزي همگي كه اوست چشمان با و ماست همه وجود
نقاشي فهم براي كه افتاده‌ايم دور آن از آنچنان اين وجود با كرده‌ايم ،
مورد را آن بايد و نيست كافي برايمان آن به كردن نگاه كودكان ،
.دهيم قرار بررسي و مطالعه
پيداكرده تجسمي هنرهاي در كه جايگاه‌خاصي خاطر به نقاشي امروز
امتياز اين از نيز كودكان.است منزلت‌خاصي و شان داراي است
به يا و والدين اصرار با مختلف سني دوره‌هاي در كه شده‌اند برخوردار
گفت بايد تعجب كمال با و مي‌پردازند ، هنر اين فراگيري به شخصي علاقه
حتي و والدينشان از بسياري كه مي‌كنند خلق آثاري مواقع بعضي در كه
و تفسير جاي كه نقوشي و خطوط عاجزند ، آنها تفسير از خبره هنرشناسان
رمز و راز هزاران نقشها اين در كه چرا مي‌طلبد ، را زيادي بسيار تامل
.دارد وجود شكايت و گله و نهفته
با گاه.مي‌كنند نقاشي متفاوت زمانهاي در و متفاوت شيوه‌هاي به كودكان
اين تمام كه‌البته بيرنگ و ساده خطوط با وگاه زننده و تند رنگهاي
.دارد بستگي لحظه‌خاص آن در كودك رواني -حالات‌روحي به روشها
وهنگامي مي‌كند ، كشف را رنگها وتركيب رنگها وقتي كودك نقاشي ، در
آن و.مي‌گيرد شكل واقعي‌برايش ماجرايي است جديدي‌ساخته رنگ مي‌بيند كه
فريادهايي و مي‌كند استفاده صورت‌مكانيسمي به نقاشيهايش از كه وقت‌است
را بزند خود ناهشيار اطرافيان يا و والدين سر بر است نتوانسته كه
به مي‌توان راحتي به كودكان نقاشي خصوصيات به توجه با.مي‌كند جبران
.برد پي آنها فكري -شخصي مشكلات و خانوادگي بافت
وزماني مي‌پيمايد ، را مشابه خودراههايي رشد اوليه مراحل در كودك
زماني رامي‌گذارد ، علائمي خود اطراف و روي‌اشياء بر دهان آب با كه
مي‌برد ، پي اطراف محيط بر خود تاثير امكانات و موجوديت به او كه است
يارضايت و شادي اثر بر او كه صداهايي اولين از علائم و آثار اين اما
قرار توجه‌بزرگسالان مورد كمتر مي‌سازد ، لبانش‌خارج يا گلو از خاطر
.مي‌گيرد
معيني‌بيرون صداهاي خود گلوي از طي‌آن كه دوراني از گذشتن با كودك
از و.مي‌رسد ادراك‌هاي‌انتزاعي از برخي بيان ملفوظو زبان يك به مي‌آورد
به خود پيرامون محيط عضلاني‌در سيستم و عصبي نظام باپرورش پس اين
و.مي‌گذارد تاثير آن وبر مي‌دهد تغيير را آن و سياحت‌مي‌پردازد
يك‌فعاليت صورت به نقاشي و بازي‌نمايشي كه است مرحله اين بالاخره‌در
وسيله و سبب و تحول‌كودك بيانگر علامت يك به‌عنوان و درمي‌آيد اجتماعي
.تكامل‌اوست
به تنها نه.دارد به‌سزايي اهميت روان‌كودك و شخصيت تشكيل در نقاشي
يا و مي‌سازد آن‌فراهم در را او شركت و شناسايي‌محيط امكان او
به مسائلي تا مي‌دهد امكان به‌او بلكه مي‌سازد ، مطرح سوالاتي‌برايش
رويا و مانندخواب نقاشي.شود مطرح طرف‌برايش همه از نامنظم صورت
دنياي تنظيم از كه را اعمالي و اطلاعات تا امكان‌مي‌دهد كودك به
.كند تنظيم دوباره را آنها سپس و سازد جدا هم از مي‌كند كسب بيرون
شاخص ويا كودك پختگي و خلاقيت وسيله‌پرورش يك فقط كودكان نقاشي
محيط مبادله ، تحقيق‌و وسيله يك عنوان به رابايد آن و نيست تكامل
همانند و هستند اطراف‌كودك در كه بزرگسالان بادنياي -اجتماعي
نداي‌كمك اين ناديده‌گرفتن.نظرگرفت در كودك عاطفي ازحالات نشاني
كشيدن رسم‌هندسي يا و برداشتن كپي عمل‌كسل‌كننده با آن سركوب يا و
نوعي به زودرس ورود به او كردن مجبور و خود حال به كودك كردن رها
.است سركوبگر و رياكارانه زندگي
نقاشان‌زيادي رنگهايشان ، تابناكي كارهايشان‌و سادگي بچه‌ها ، دنياي
كه بودند مختلف كشورهاي در هنرمنداني حتي و مي‌كند جلب خود سوي به را
الهام آنها مكتبي وبرون دستي خام از و كودكان ، هواي‌نقاشي و حال از
فيزيك) آناتومي و (دورنماي‌هندسي) پرسپكتيو قوانينگرفتند
كه چيز هر كودكان چون و كردند رو زيرو را رنگ جداول و (صحيح‌موجودات
.كاغذآوردند روي انديشيدند ،
فكني برون و نقاشي بيان
است وسيله‌بياني نقاشي و رسم كه متوجه‌مي‌شود زود خيلي نسبتا كودك
در و مي‌گذارد آزاد درتخيلاتش را او و مي‌كند اومطابقت افكار با كه
كردن نقاشي آن ، بر علاوه.فراهم‌مي‌آورد او براي سرشاري لذت عين‌حال
خويشتن ديگر عبارت به يا و را درونش افكار كه مي‌دهد امكان او به
.دهد نشان را محيطش و فرهنگ و خاطر تاثرات يعني خودش
و آشكارمي‌كند را دروني‌اش دلهره‌هاي كشمكش‌هاو نقاشي ، كمك به كودك
بر عاطفي مشكلات وقتي حقيقت در.مي‌دهد كاهش آنهارا اثر ترتيب بدين
و سنگين كمتر كه جداگانه‌اي و تازه صورت به مي‌شوند ، منتقل كاغذ روي
اظهارنظري تصوير وسيله به كودك هنگامي‌كه.درمي‌آيند است دلهره‌آور
.مي‌سازد آشكار را خود ازشخصيت بسياري آثار مي‌كند ،
و شدن ازماشيني نيز كودكان ماشيني زندگي عصر نقاشي‌در و اضطراب
اين با فراخورحالشان به نيز آنان و امان‌نمانده‌اند در آن معايب
شده عايدشان اين‌عصر از كه چيزي تنها و به‌گريبانند دست موقعيت
بخاطر ازوالدين دوري خشونت ، كامپيوتري ، بازيهاي اقسام و انواع است
تنهايي و نهايت‌اضطراب در و زندگي نوع اين دراثر آنان كاري مشغله
.است
يادگيري باعث حقيقت در كه عادي است واكنشي عادي اضطراب يا نگراني
فرد تحريك حتي و هوشياري و كارآيي ميزان بردن بالا و شخصيت رشد و
مي‌گذرد طبيعي حد از كه خودمي‌گيرد به مرضي حالت وقتي اضطراب.مي‌شود
معمولاهمراه و است متداول نيز دركودكانميشود كار در نقصان وباعث
است ياناخودآگاه و خودآگاه واكنشي كودكان‌غالبا اضطراب.است ترس با
دائمي احساس و مجازات مرگ‌و از ترس و خانواده مقابل‌ناراحتي‌هاي در كه
موجب و مي‌آيد بوجود انجام‌مي‌دهند ، كه كاري به و خود به عدم‌اطمينان
.بحران‌مي‌شود
بر و لرزش با گاه و گريه‌وفرياد با معمولا سالگي از 56 قبل
نوع مي‌تواند كودك اينكه با سالگي از 78 بعد و شديد افروختگي
ديگران ، مذمت و ترس علت به اما سازد آشكار را خود تشويش و اضطراب
و امنيت عدم حقيقت درميكند پنهان را اضطرابخود خجالت علت حتي
پرخاشگرانه به‌نحوي است ممكن نگراني و اضطراب وجود و خود به اطمينان
چنين در كند تظاهر گوشه‌گيري و شديد خويشتنداري صورت به برعكس يا و
بار و نمايد تخليه گونه‌اي به را خود دارد نياز كودك كه است حالت
و خصوصي كه ابزاري تنها.نمايد منتقل كسي يا چيزي به را خود رواني
.اوست صبور سنگ آشناترين خلوت در كه است نقاشي قلم كاغذو اوست آن از
.بشود متضادي و مختلف نقاشيهاي موجد است ممكن اضطراب ، اصلي هسته
ونامتناسب ، كوچك و گرد صورتهاي درنقاشيهايش خوددار و مضطرب كودك
و تيره خيلي سايه‌هاي يا و مي‌كند ترسيم كلفت بسيار يا نازك خطوط با
كودك ولي است اضطراب نشانه سياه رنگ چه اگر.مي‌زند روشن خيلي يا
تصنعي سبك اين ايجاد در تا مي‌كند استفاده نيز ديگر رنگهاي از خوددار
با كه او نقاشي شخصيت‌هاي.سازد پنهان را خود عميق دلهره و اضطراب
كه خانه‌هايي و هستند وجنگجو مسلح مردان مي‌شوند كشيده اندازه‌هاي‌بزرگ
ديوارهاي با را خانه‌اش او.ندارد پنجره و در و دودكش ترسيم‌مي‌كند
آن درون در انسان و مي‌رسدسحرآميزند نظر به كه بلند وبسيار محافظ
اين‌گونه نقاشيهاي بيشتر.مي‌كشد تصوير به مي‌ماند آسيبناپذير
.است صحنه‌هاي‌فاجعه‌انگيز و هيولا وحشي ، كودكان‌حيوانات
آدمك تستدارد وجود نقاشي‌كودكان سنجش براي مختلفي روشها
اين ميان از كه..و خانواده وتست كودكان T.A.Tتست گودنياف ،
بيشترين زمان حداقل در كه است تستي ساده‌ترين خانواده تست تستها ،
كاربرد نمونه دو به ذيل در.مي‌دهد ما به كودك از را خانوادگي اطلاعات
:مي‌كنيم اشاره متفاوت كودك دو در تست
ذهن در كه خانواده‌اي تست ، طبق كه شد خواسته آزمايش مورد كودك از
نظر به حساس و باهوش خيلي و بود ساله شش كودك.نمايد ترميم دارد
يك سپسنمود ترسيم را كودك يك و مادر و پدر ابتدا او.مي‌رسيد
رنگ بود دسترسش در رنگي مداد انواع اينكه با آخر در و كشيد خورشيد
بده‌چي توضيح خوب شد ، پرسيده سينا از.كرد سياه را نقاشي آدمهاي همه
چيكارمي‌كنن؟ اينا:شد پرسيده.بچه باباو مامان خورشيد ، :گفت كشيدي؟
او تاريخچه‌خانوادگي وقتي ونميبينن وهمديگرو تنهان همه اينا:گفت
و پدر و خانواده‌است فرزند تنها او كه شد گرفت‌مشخص قرار بررسي مورد
.ارتباطند اودر با كمتر منزل از طولاني غيبت مشغله‌كاري‌و بخاطر مادر
شامل او نقاشيشد سوال نقاشي‌اش به راجع ديگر آزموني داريوش ، از
و بلند آسمانخراش و رنگ پر خطوطبسيار و تفنگ جنگي ، هواپيماهاي
از.بود درونيش آشفتگي‌هاي انزواو حاوي كه.بود پنجره و در بدون
مهربونترن آدما از كشيدي‌كداميك كه نقاشي اين در:شد اوپرسيده
و نداد جواب مهربونه كدوم‌كمتر شد پرسيده وقتي و بابا:جوابداد
هم با همه چون هيچكس:خوشبخت‌تره؟گفت كسي چه:شد وقتي‌پرسيده
كه كشيد را خانمي نقاشي‌اش اودر ضمن در.مي‌كشن داد سرهم و دعوامي‌كنن
بازي حوصله مامان نه:گفت زدو خط آنرا روي فوري ولي است گفت‌مامان
و كرد حذف نقاشي از را كارش‌مادر اين با كه.عصبانيه همش نداره‌و
.اوست منشاءاضطرابهاي مادر توجه عدم شايد مي‌داند كسي‌چه
تهران مهدهاي از يكي در ازكودكان شده انجام بررسيهاي به توجه با
يك مي‌شود خواسته كودك از وقتي:گفت مي‌توان دبستاني پيش سنين در
چون اوست خود خانواده فرضي ، خانواده اين اغلب بكشد را فرضي خانواده
مادر ، پدر ، ) خود خانواده استنباط فرضي خانواده از بلافاصله كودك
انجام براي منتخب و نمونه كودكان بين دردارد را (يابرادر و خواهر
والدين توجه آنان ، از دوري والدين ، توجه عدم اكثرا مي‌شد ديده تست
جمع به جديد كودك آمدن يا و ديگران از بيش فرزندان از يكي به
و كم اضطرابهاي بحث مادر ، ويا پدر حد از بيش استبداد و خانواده
نقاشيهايشان در نوعي به كه‌همگي بود شده آنان ميان در بيش‌يكساني
.هويدابود
در شده انجام تحقيقات به توجه كه‌با است ضروري نكته اين ذكر آخر در
نيست سرگرمي يك تنها كودك امروزنقاشي ديگر كودكان ، نقاشي زمينه
مسائل‌و كه چرا.داشت معطوف آن سرگرمي‌به يك از بيش نظري بايد و
خطرناك حتي و رنج‌آور و موضوعي‌دردآور كودكان اخلاقي ناهنجاريهاي
توجه و ساده ، بسيار تنهاپيشگيري و.ماست جوان اجتماعي براي‌سلامت
والدين ، طرف از به‌نوعي كه رفتارهايي به كنجكاوانه كمي به‌موقع‌و
همراه را وقوع از واقعه‌قبل علاج مي‌تواند مي‌آيند نظر كودك‌به سرگرمي
.مناسبتر وهم است عاقلانه‌تر هم راه اين كه‌البته باشد داشته
سليمي ترجمه‌هادي -راتر مايكل رنگها ، روانشناسي:منابع
جي ام آنجل -توماس وي گلين:كودك‌نويسنده روانشناسي بر مقدمه‌اي
سال 1370 نو طرح انتشارات فجر ، عباس:ترجمهسيسكلير
سال 1368 قائمي نويسنده‌علي كودكان اضطراب و ترس
:ترجمه.اوليورپومزاري آنا:نويسنده آن مفاهيم و كودكان نقاشي
سال 1371.ضرافان عبدالرضا
مهرماه1367 -مفخم نويسنده‌داريوش:كودك هنر بر نگرشي
خليلي ليلا
