پنجم‌ ، شماره‌ 1388‏‎ اكتبر 1997 ، سال‌‏‎ مهر 1376 ، 22‏‎ چهارشنبه‌ 30‏‎


پارسي‌‏‎ ادب‏‎ و‏‎ هنر‏‎ نفيس‌‏‎ كتابهاي‌‏‎
نگار‏‎ انتشارات‌‏‎

!مي‌شود‏‎ نابود‏‎ هم‌‏‎ دايناسورها‏‎ آثار‏‎ آخرين‌‏‎


پاياني‌‏‎ بخش‌‏‎ -ديرينه‌شناسي‌‏‎ در‏‎ تازه‌‏‎ نظريه‌‏‎
در‏‎ گياهخوار‏‎ دايناسورهاي‌‏‎ هرتخم‌‏‎ گذشته‌ ، ‏‎ سال‌‏‎ پاك‌‏‎ عيد‏‎ در‏‎ لندن‌ ، ‏‎ در‏‎
.رفته‌اند‏‎ فروش‌‏‎ به‌‏‎ دلار‏‎ تا 650‏‎ پوش‌‏‎ ابريشم‌‏‎ جعبه‌هاي‌‏‎

برخورد‏‎ پي‌‏‎ در‏‎ لايه‌ها‏‎ اين‌‏‎ در‏‎ موجود‏‎ آلوارز ، ايريديم‌‏‎ تيم‌‏‎ باور‏‎ به‌‏‎
سال‌‏‎ يك‌‏‎ از‏‎ كمتر‏‎ در‏‎ كه‌‏‎ غباري‌‏‎ و‏‎ گرد‏‎ ودر‏‎ شده‌‏‎ آزاد‏‎ زمين‌‏‎ به‌‏‎ شهابسنگ‌‏‎
مقايسه‌‏‎ در‏‎ سال‌‏‎ اما ، يك‌‏‎.بود‏‎ يافته‌‏‎ تمركز‏‎ شده‌‏‎ ته‌نشين‌‏‎ رخداد‏‎ پس‌از‏‎
زمين‌‏‎ دانش‌‏‎ در‏‎ معمول‌‏‎ ارقام‌‏‎ و‏‎ اعداد‏‎ و‏‎ ساله‌زمين‌‏‎ ميليارد‏‎ عمر 6/4‏‎ با‏‎
باور‏‎ بسيار‏‎ نيستند ، ‏‎ سال‌‏‎ ميليون‌‏‎ ده‌‏‎ چند‏‎ از‏‎ كمتر‏‎ معمولا‏‎ كه‌‏‎ شناسي‌‏‎
سطوح‌‏‎ كه‌‏‎ باورند‏‎ براين‌‏‎ آتشفشاني‌‏‎ نظريه‌‏‎ هواداران‌‏‎ مقابل‌‏‎ در‏‎است‌‏‎ نكردني‌‏‎
آتشفشاني‌‏‎ فوران‌هاي‌‏‎ پي‌‏‎ در‏‎ ساله‌‏‎ حدود 500000‏‎ دوره‌‏‎ يك‌‏‎ در‏‎ ايريديم‌‏‎ بالاي‌‏‎
پديد‏‎ را‏‎ (Traps) ياسيبري‌‏‎ دكن‌‏‎ چون‌‏‎ آتشفشاني‌‏‎ سرزمين‌هاي‌‏‎ كه‌‏‎ گسترده‌‏‎
فوران‌‏‎ غبار‏‎ و‏‎ گرد‏‎ در‏‎ هم‌‏‎ امروز‏‎ كه‌‏‎ چرا‏‎.شده‌اند‏‎ آزاد‏‎ آورده‌اند ، ‏‎
قطب‏‎ يخ‌هاي‌‏‎ در‏‎ ذراتي‌‏‎ چنين‌‏‎.‎ديده‌مي‌شود‏‎ ايريديم‌‏‎ ذرات‌‏‎ هاوايي‌‏‎ آتشفشان‌هاي‌‏‎
(م‌‏‎-‎شده‌اند‏‎ يافت‌‏‎ نيز‏‎ جنوب‏‎
مرگبار‏‎ شهابسنگي‌‏‎ يك‌برخورد‏‎ از‏‎ نشانه‌اي‌‏‎ شيوا‏‎ دهانه‌‏‎ اگر‏‎ ديگر ، ‏‎ سوي‌‏‎ از‏‎
آن‌‏‎ احتمالا‏‎ داشته‌ ، ‏‎ نقش‌‏‎ دايناسورها‏‎ زدن‌فرجام‌‏‎ رقم‌‏‎ در‏‎ كه‌‏‎ باشد‏‎
در‏‎ آمده‌ ، ‏‎ فرود‏‎ اين‌خزندگان‌‏‎ زيستگاه‌هاي‌‏‎ مهمترين‌‏‎ از‏‎ يكي‌‏‎ به‌‏‎ شهابسنگ‌‏‎
جوجه‌هاي‌‏‎ و‏‎ كرده‌‏‎ تخمگذاري‌‏‎ تا‏‎ مي‌آمدند‏‎ بدانجا‏‎ هرسال‌‏‎ آنها‏‎ كه‌‏‎ سرزميني‌‏‎
شمار‏‎ در‏‎ ناگهاني‌‏‎ تكثير‏‎ نوعي‌‏‎ مي‌آيد ، ‏‎ بنظر‏‎ آنچنانكه‌‏‎.بپرورند‏‎ را‏‎ خود‏‎
.مي‌شود‏‎ ديده‌‏‎ كرتاسه‌‏‎ دوره‌‏‎ طول‌‏‎ در‏‎ هند‏‎ دايناسورهاي‌‏‎ گونه‌هاي‌‏‎
هند‏‎ زمين‌شناسي‌‏‎ سازمان‌‏‎ از‏‎ شناسي‌‏‎ ديرينه‌‏‎ (‎D.‎M.‎Mohaby)‎ موهابي‌‏‎.ام‌‏‎.دي‌‏‎
تخم‌هاي‌‏‎ دوجين‌‏‎ نيم‌‏‎ و‏‎ يك‌‏‎ دست‌كم‌‏‎ توانسته‌ايم‌‏‎ بحال‌‏‎ تا‏‎ ما‏‎:‎مي‌گويد‏‎
اسكلت‌‏‎ رودرا ، ‏‎ و‏‎ چاترجي‌‏‎ اين‌‏‎ بر‏‎ علاوه‌‏‎.كنيم‌‏‎ شناسايي‌‏‎ را‏‎ مختلف‌‏‎ گونه‌هاي‌‏‎
يك‌‏‎ اسكلت‌‏‎ آنجمله‌‏‎ از‏‎ و‏‎ يافته‌اند‏‎ آنجا‏‎ در‏‎ نيز‏‎ را‏‎ دايناسور‏‎ گونه‌‏‎ سه‌‏‎
دايناسور ، ‏‎ آبليسوروس‌ ، ‏‎ به‌‏‎ مي‌رود‏‎ گمان‌‏‎ اكنون‌‏‎ كه‌‏‎ Indosuchus raptorius
امروزين‌ ، ‏‎ لاك‌پشت‌هاي‌‏‎ همچون‌‏‎ خزندگان‌ ، ‏‎ اين‌‏‎.باشد‏‎ وابسته‌‏‎ ديگري‌‏‎ گوشتخوار‏‎
و‏‎ درياچه‌ها‏‎ ساحل‌‏‎ ماسه‌اي‌‏‎ خاك‌‏‎ در‏‎ خوشه‌هايي‌‏‎ رابصورت‌‏‎ خود‏‎ تخم‌هاي‌‏‎
صفحه‌‏‎ از‏‎ دايناسورها‏‎ كه‌‏‎ آن‌‏‎ از‏‎ پس‌‏‎ درازي‌‏‎ مدت‌‏‎ اما‏‎.مي‌گذاشتند‏‎ رودخانه‌ها‏‎
خشك‌‏‎ آبها‏‎ گشت‌ ، ‏‎ تغييراتي‌‏‎ دچار‏‎ نيز‏‎ سرزمين‌‏‎ آن‌‏‎ اقليم‌‏‎ شدند ، ‏‎ محو‏‎ روزگار‏‎
و‏‎ سنگي‌‏‎ سازندهاي‌‏‎ در‏‎ تخم‌ها‏‎ آن‌‏‎ ترتيب‏‎ بدين‌‏‎شد‏‎ تبديل‌‏‎ آهك‌‏‎ سنگ‌‏‎ به‌‏‎ خاك‌‏‎ و‏‎
مي‌دهد ، ‏‎ تشكيل‌‏‎ مركزي‌‏‎ هند‏‎ در‏‎ را‏‎ كيلومتر‏‎ درازاي‌ 1000‏‎ به‌‏‎ كه‌‏‎ سرزميني‌‏‎ در‏‎
مجموعه‌‏‎ اين‌‏‎ شناسان‌كاربرروي‌‏‎ ديرينه‌‏‎ سال‌ 1981‏‎ از‏‎.ماندند‏‎ بجاي‌‏‎
به‌65‏‎ نزديك‌‏‎ كه‌‏‎ سنگي‌‏‎ آرامگاه‌هاي‌‏‎ از‏‎ آنها‏‎ خارج‌ساختن‌‏‎ براي‌‏‎ را‏‎ تخم‌ها‏‎
تخم‌ها ، ‏‎ اين‌‏‎ از‏‎ برخي‌‏‎.آغازكردند‏‎ برداشته‌اند ، ‏‎ در‏‎ را‏‎ آنها‏‎ سال‌‏‎ ميليون‌‏‎
سانتيمتر‏‎ تا 20‏‎ بين‌ 10‏‎ قطري‌‏‎ و‏‎ داشته‌‏‎ كروي‌‏‎ برخي‌حالت‌‏‎ و‏‎ بيضوي‌‏‎ شكل‌‏‎
.دارند‏‎
شواهد‏‎ بنابر‏‎ دارندكه‌‏‎ ويژه‌اي‌‏‎ اهميت‌‏‎ جهت‌‏‎ آن‌‏‎ از‏‎ تخم‌ها‏‎ اين‌‏‎ ديگر ، ‏‎ سوي‌‏‎ از‏‎
بجا‏‎ دايناسورها‏‎ فرمانروايي‌‏‎ دوران‌‏‎ برهه‌هاي‌‏‎ آخرين‌‏‎ از‏‎ قطعا‏‎ موجود ، ‏‎
باشندآشوك‌‏‎ خود‏‎ نوع‌‏‎ در‏‎ نمونه‌ها‏‎ جوان‌ترين‌‏‎ بايد‏‎ فسيل‌ها‏‎ اين‌‏‎.مانده‌اند‏‎
خيلي‌‏‎ يعني‌‏‎ مي‌گويد‏‎ پنجاب‏‎ دانشگاه‌‏‎ از‏‎ ديرينه‌شناسي‌‏‎ (Ashok Shani)‎ ساني‌‏‎
به‌‏‎ يا‏‎ و‏‎ مبهم‌‏‎ نكته‌‏‎ مهمترين‌‏‎ اما‏‎.كرتاسه‌‏‎ دوره‌‏‎ پايان‌‏‎ به‌‏‎ نزديك‌‏‎ خيلي‌‏‎
بدل‌‏‎ جوجه‌‏‎ به‌‏‎ هرگز‏‎ تخم‌ها‏‎ اين‌‏‎ چرا‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎ اين‌‏‎ پوشش‌‏‎ مهمترين‌‏‎ عبارتي‌‏‎
شناخت‌‏‎ بر‏‎ تاثيري‌‏‎ چه‌‏‎ پرسش‌ ، ‏‎ اين‌‏‎ براي‌‏‎ پاسخي‌‏‎ هرگونه‌‏‎ اين‌كه‌‏‎ و‏‎ -نشدند‏‎
وجود‏‎ امكان‌‏‎ اين‌‏‎.داشت‌‏‎ خواهد‏‎ دايناسورها‏‎ فرايندنابودي‌‏‎ از‏‎ ما‏‎ كلي‌‏‎
برخي‌‏‎ سبب‏‎ به‌‏‎ جانوران‌‏‎ اين‌‏‎ تخم‌هاي‌‏‎ لانه‌هاي‌دربردارنده‌‏‎ كه‌‏‎ دارد‏‎
از‏‎ پيش‌‏‎ تخم‌ها‏‎ ترتيب‏‎ بدين‌‏‎ و‏‎ باشند‏‎ سيلابفرورفته‌‏‎ در‏‎ محيطي‌‏‎ آشفتگي‌هاي‌‏‎
.باشند‏‎ شده‌‏‎ غرق‌‏‎ كنند ، ‏‎ پيدا‏‎ نمو‏‎ امكان‌‏‎ درونشان‌‏‎ جنين‌هاي‌‏‎ كه‌‏‎ آن‌‏‎
نظر‏‎ از‏‎ تخم‌ها‏‎ خود‏‎ كه‌شايد‏‎ مي‌كند‏‎ اشاره‌‏‎ زمينه‌‏‎ اين‌‏‎ در‏‎ ايده‌‏‎ جالبترين‌‏‎
.بوده‌اند‏‎ غيرطبيعي‌‏‎ (‎Pathological) آسيبشناختي‌‏‎
هورموني‌‏‎ دگرگوني‌هاي‌‏‎ دچار‏‎ بودند‏‎ گذاشته‌‏‎ جاي‌‏‎ بر‏‎ را‏‎ آنها‏‎ كه‌‏‎ جانوراني‌‏‎ و‏‎
احتمالا‏‎ نمونه‌ ، ‏‎ عنوان‌‏‎ به‌‏‎ كنند ، ‏‎ توليد‏‎ سالم‌‏‎ تخم‌هاي‌‏‎ ونمي‌توانستند‏‎ شده‌‏‎
نمي‌داده‌‏‎ ورود‏‎ اجازه‌‏‎ اكسيژن‌‏‎ به‌‏‎ و‏‎ بوده‌‏‎ ضخيم‌‏‎ حد‏‎ از‏‎ پوسته‌تخم‌هازياده‌‏‎ ‎‏‏،‏‎
با‏‎ عكس‌برداري‌‏‎ مورد‏‎ تاكنون‌‏‎ كه‌‏‎ تخم‌هايي‌‏‎ از‏‎ ديگر ، هيچكدام‌‏‎ سوي‌‏‎ از‏‎.است‌‏‎
از‏‎ دانشمندان‌‏‎ مورد‏‎ اين‌‏‎ در‏‎.دربرندارند‏‎ گرفته‌اند ، جنيني‌‏‎ قرار‏‎ Xپرتو‏‎
جمعيت‌‏‎ جانوران‌ ، ‏‎ اين‌‏‎ زندگي‌‏‎ آخرين‌برهه‌هاي‌‏‎ آن‌‏‎ در‏‎ آيا‏‎ كه‌‏‎ خودمي‌پرسند‏‎
سبب‏‎ بدين‌‏‎ و‏‎ بود‏‎ گرفته‌‏‎ نرهاپيشي‌‏‎ جمعيت‌‏‎ از‏‎ زيادي‌‏‎ بسيار‏‎ حد‏‎ به‌‏‎ ماده‌ها‏‎
در‏‎.‎گذارده‌اند‏‎ خودبجا‏‎ از‏‎ بي‌شماري‌‏‎ نشده‌‏‎ بارور‏‎ تخم‌هاي‌‏‎ دايناسورها ، ‏‎
امادر‏‎ انجام‌گرفته‌ ، ‏‎ منطقه‌‏‎ اين‌‏‎ در‏‎ اندكي‌‏‎ نسبتا‏‎ پژوهش‌هاي‌‏‎ تاكنون‌‏‎ مجموع‌‏‎
آن‌بوسيله‌‏‎ هزينه‌‏‎ كه‌‏‎ چاترجي‌‏‎ سرپرستي‌‏‎ به‌‏‎ پژوهشي‌‏‎ تيم‌‏‎ يك‌‏‎ امسال‌‏‎ ژوئن‌‏‎ ماه‌‏‎
اين‌‏‎ دقيق‌‏‎ بررسي‌‏‎ براي‌‏‎ شده‌‏‎ پرداخت‌‏‎ واشنگتن‌‏‎ در‏‎ سميتسونين‌‏‎ موزه‌‏‎
.شدند‏‎ گجرات‌‏‎ وارد‏‎ باستاني‌‏‎ سرزمين‌تخمگذاري‌‏‎
به‌‏‎ كار‏‎ براي‌‏‎ كه‌‏‎ پژوهشگراني‌‏‎ ديگر‏‎ همه‌‏‎ نيز‏‎ و‏‎ پژوهشي‌‏‎ گروه‌‏‎ اين‌‏‎ اما ، ‏‎
پياپي‌‏‎ نسل‌هاي‌‏‎ براي‌‏‎ كه‌‏‎ شوند‏‎ روبه‌رو‏‎ محلي‌‏‎ قبايل‌‏‎ با‏‎ بايد‏‎ آنجامي‌آيند ، ‏‎
.زيسته‌اند‏‎ دايناسورها‏‎ تخم‌هاي‌‏‎ اين‌‏‎ با‏‎
مانسينگ‌‏‎ پرستيده‌ايم‌‏‎ پدربزرگ‌هايمان‌‏‎ و‏‎ پدرها‏‎ زبان‌‏‎ از‏‎ را‏‎ اين‌ها‏‎ ما‏‎
آنها‏‎:‎مي‌گويد‏‎ (Dahod) داهود‏‎ شهر‏‎ نزديك‌‏‎ روستاي‌‏‎ يك‌‏‎ در‏‎ سانگادا ، بقالي‌‏‎
الهه‌‏‎ يك‌‏‎ از‏‎ پاره‌اي‌‏‎ آنها‏‎ كه‌‏‎ دارد‏‎ عقيده‌‏‎ اينجا‏‎ در‏‎ كسي‌‏‎ هر‏‎ مقدسند ، ‏‎
نمادي‌‏‎ عنوان‌‏‎ به‌‏‎ ويژه‌‏‎ اشكال‌‏‎ با‏‎ سنگ‌هايي‌‏‎ دانستن‌‏‎ مقدس‌‏‎ هند ، ‏‎ هستنددر‏‎
.دارد‏‎ عموميت‌‏‎ هندوها‏‎ مذهبي‌‏‎ باورهاي‌‏‎ در‏‎ اصلي‌‏‎ الهگان‌‏‎ از‏‎ يكي‌‏‎ شيوا ، ‏‎ از‏‎
خوشه‌هاي‌‏‎ صورت‌‏‎ به‌‏‎ تخم‌ها‏‎ اين‌‏‎ شدن‌‏‎ يافت‌‏‎ و‏‎ سطح‌‏‎ صافي‌‏‎ كرويت‌ ، ‏‎ ترتيب‏‎ بدين‌‏‎
مي‌نمايد ، ‏‎ جادويي‌‏‎ روستائيان‌‏‎ اين‌‏‎ چشم‌‏‎ به‌‏‎ كه‌‏‎ خاك‌ ، ‏‎ دل‌‏‎ در‏‎ تايي‌‏‎ شش‌‏‎ يا‏‎ پنج‌‏‎
.ببرند‏‎ خود‏‎ كوچك‌‏‎ و‏‎ محقر‏‎ معبدهاي‌‏‎ به‌‏‎ را‏‎ تخم‌ها‏‎ مي‌دارد‏‎ آن‌‏‎ بر‏‎ را‏‎ آنها‏‎
‎‏‏،‏‎(Panxh mahals) ماهالز‏‎ پنج‌‏‎ بخش‌‏‎ از‏‎ بيرون‌‏‎ معبدها ، ‏‎ اين‌‏‎ از‏‎ يكي‌‏‎ در‏‎
دو‏‎ زانوزده‌‏‎ تيتانوسوروس‌‏‎ شده‌‏‎ فسيل‌‏‎ تخم‌‏‎ يك‌‏‎ برابر‏‎ در‏‎ باهور‏‎ مانجيبهاي‌‏‎
عنوان‌‏‎ به‌‏‎ تا‏‎ مي‌شكند‏‎ را‏‎ نارگيلي‌‏‎ و‏‎ مي‌زند‏‎ آتش‌‏‎ را‏‎ عود‏‎ خوشبوي‌‏‎ تركه‌‏‎
من‌‏‎:‎مي‌گويد‏‎ مي‌كنم‌ ، او‏‎ درو‏‎ را‏‎ محصول‌‏‎ من‌‏‎ وقت‌كه‌‏‎ هر‏‎ كند‏‎ تقديم‌‏‎ قرباني‌‏‎
.مي‌آيم‌‏‎ اينجا‏‎ به‌‏‎ شكرگزاري‌‏‎ براي‌‏‎
خانه‌ها ، ‏‎ برخي‌‏‎ در‏‎.‎نيستند‏‎ احترام‌‏‎ مورد‏‎ حد‏‎ بدين‌‏‎ تا‏‎ تخم‌ها‏‎ اين‌‏‎ همه‌‏‎ اما ، ‏‎
علاوه‌‏‎ و‏‎ هستند‏‎ غريب‏‎ بازي‌‏‎ اسباب‏‎ عنوان‌‏‎ به‌‏‎ آنها‏‎ با‏‎ بازي‌‏‎ حال‌‏‎ در‏‎ بچه‌ها‏‎
به‌‏‎ تخم‌ها‏‎ اين‌‏‎ فروش‌‏‎ به‌‏‎ شروع‌‏‎ قبايل‌‏‎ اين‌‏‎ افراد‏‎ درسال‌هاي‌اخير ، ‏‎ برآن‌‏‎
از‏‎ پيش‌‏‎ معمولا‏‎ اگرچه‌‏‎ مي‌آيند ، ‏‎ بدانجا‏‎ ديگر‏‎ ازجاهاي‌‏‎ كه‌‏‎ كرده‌اند‏‎ افرادي‌‏‎
سه‌‏‎ به‌‏‎ تقريبا‏‎ را‏‎ تخم‌‏‎ هر‏‎ روستائيان‌‏‎ اين‌‏‎ !خوانده‌مي‌شود‏‎ دعايي‌‏‎ معامله‌‏‎
حالي‌‏‎ در‏‎ است‌ ، ‏‎ آنها‏‎ روزانه‌‏‎ كار‏‎ مزد‏‎ سه‌برابر‏‎ تقريبا‏‎ كه‌‏‎ مي‌فروشند‏‎ دلار‏‎
در‏‎ گياهخوار‏‎ دايناسورهاي‌‏‎ هرتخم‌‏‎ سال‌گذشته‌ ، ‏‎ پاك‌‏‎ عيد‏‎ در‏‎ لندن‌ ، ‏‎ در‏‎ كه‌‏‎
گفت‌‏‎ بايد‏‎ نهايت‌‏‎ در‏‎ و‏‎.‎رفته‌اند‏‎ به‌فروش‌‏‎ دلار‏‎ تا 650‏‎ پوش‌‏‎ ابريشم‌‏‎ جعبه‌هاي‌‏‎
از‏‎ پس‌‏‎ هند ، ‏‎ دايناسورهاي‌‏‎ آخرين‌بازمانده‌هاي‌‏‎ سودبادآورده‌اي‌ ، ‏‎ چنين‌‏‎ با‏‎
!باشند‏‎ نابودي‌‏‎ درخطر‏‎ دوباره‌‏‎ شايد‏‎ سال‌ ، ‏‎ ميليون‌‏‎ گذشت‌ 65‏‎

:عكس‌‏‎ شرح‌‏‎
كه‌‏‎ سترگ‌‏‎ شهابسنگ‌‏‎ يك‌‏‎ برخورد‏‎ پيامدهاي‌‏‎ كه‌‏‎ مي‌كنند‏‎ گمان‌‏‎ هندي‌‏‎ دانشمندان‌‏‎
از‏‎ را‏‎ دايناسورها‏‎ است‌‏‎ ممكن‌‏‎ فروافتاده‌‏‎ زمين‌‏‎ به‌‏‎ پيش‌‏‎ سال‌‏‎ ميليون‌‏‎ ‎‏‏65‏‎
آن‌‏‎ برخورد‏‎ و‏‎ هند‏‎ قاره‌‏‎ شبه‌‏‎ جداشدن‌‏‎ از‏‎ پس‌‏‎.‎برانداخته‌باشد‏‎ روزگار‏‎ صفحه‌‏‎
نزديكي‌‏‎ در‏‎ ديگري‌‏‎ و‏‎ بمبئي‌‏‎ ساحل‌‏‎ دهانه‌در‏‎ اين‌‏‎ نيمه‌‏‎ يك‌‏‎ آسيا ، ‏‎ قاره‌‏‎ با‏‎
.گرفته‌اند‏‎ قرار‏‎ هند‏‎ اقيانوس‌‏‎ در‏‎ سيشل‌‏‎ جزاير‏‎



.است‌‏‎ همشهري‌‏‎ روزنامه‌‏‎ به‌‏‎ متعلق‌‏‎ و‏‎ محفوظ‏‎ حقوق‌‏‎ تمام‌‏‎