پنجم‌ ، شماره‌ 1413‏‎ نوامبر 1997 ، سال‌‏‎ آبان‌ 1376 ، 20‏‎ پنجشنبه‌ 29‏‎


برك‌‏‎ ايران‌‏‎
يك‌‏‎ درجه‌‏‎ فاستوني‌‏‎ انواع‌‏‎

مجسم‌‏‎ فضيلت‌‏‎


راشد‏‎ حسينعلي‌‏‎ استاد‏‎ يادواره‌‏‎
ياكهنسالي‌‏‎ و‏‎ گذاشته‌اند‏‎ ميانسالي‌‏‎ وپابه‌‏‎ گذرانده‌اند‏‎ سني‌‏‎ كه‌‏‎ آنهايي‌‏‎
يادگار‏‎ به‌‏‎ درخاطرهايشان‌‏‎ هنوز‏‎ و 40‏‎ و 30‏‎ دهه‌20‏‎ سالهاي‌‏‎ خاطره‌‏‎ كه‌‏‎
رابه‌ياد‏‎ راشد ، ‏‎ حسينعلي‌‏‎ استاد‏‎ خطابه‌هاي‌آتشين‌‏‎ و‏‎ شيرين‌‏‎ كلام‌‏‎ مانده‌است‌ ، ‏‎
.دارند‏‎
مي‌شد‏‎ خالي‌‏‎ و‏‎ خلوت‌‏‎ كوچه‌ها‏‎ ‎‏‏،‏‎(‎شب‏‎ ساعت‌ 8‏‎)‎هفته‌‏‎ هر‏‎ پنج‌شنبه‌‏‎ روزهاي‌‏‎ عصر‏‎
و‏‎ برمي‌داشتند‏‎ بازيگوش‌‏‎ و‏‎ شيطان‌‏‎ بچه‌هاي‌‏‎ سر‏‎ از‏‎ دست‌‏‎ پدربزرگها ، ‏‎ و‏‎
مي‌گرفتند‏‎ را‏‎ خود‏‎ وپسران‌‏‎ دختران‌‏‎ دست‌‏‎ مادران‌‏‎ و‏‎ پدران‌‏‎ مي‌كردند ، ‏‎ رهايشان‌‏‎
درآن‌‏‎ كه‌‏‎ مي‌گشتند‏‎ خانه‌اي‌‏‎ وبه‌دنبال‌‏‎ راه‌مي‌افتادند‏‎ تمام‌‏‎ رغبت‌‏‎ همگي‌با‏‎ و‏‎
.بشنوند‏‎ را‏‎ توانا‏‎ واعظ‏‎ سخنان‌‏‎ آن‌‏‎ تابه‌واسطه‌‏‎ باشد‏‎ داشته‌‏‎ وجود‏‎ راديويي‌‏‎
قناعت‌‏‎ از‏‎ كم‌توقعي‌ ، ‏‎ نظافت‌ ، از‏‎ و‏‎ نظم‌‏‎ از‏‎ مي‌كرد ، ‏‎ نيكي‌صحبت‌‏‎ از‏‎ كه‌‏‎ واعظي‌‏‎
.نفس‌‏‎ كرامت‌‏‎ و‏‎ احسان‌‏‎ و‏‎ صبر‏‎ و‏‎ وبردباري‌‏‎
مشكل‌‏‎ چندان‌‏‎ اين‌سوال‌‏‎ به‌‏‎ پاسخ‌‏‎ بود؟‏‎ چه‌‏‎ سخنان‌در‏‎ اين‌‏‎ شگرف‌‏‎ تاثير‏‎ رمز‏‎
به‌عيان‌‏‎ راشد‏‎ زنده‌ياد‏‎ سيره‌عملي‌‏‎ و‏‎ زندگي‌‏‎ در‏‎ را‏‎ آن‌‏‎ نيست‌ ، مي‌توان‌‏‎
.كرد‏‎ ملاحظه‌‏‎
راشد ، ‏‎ والمسلمين‌حسينعلي‌‏‎ حجت‌الاسلام‌‏‎ ازسالمرگ‌‏‎ سال‌‏‎ گذشت‌ 17‏‎ از‏‎ پس‌‏‎ اكنون‌‏‎
درمحل‌‏‎ بزرگداشتي‌‏‎ مجلس‌‏‎ گذشته‌‏‎ درهفته‌‏‎ و‏‎ كردند‏‎ همتي‌‏‎ وي‌‏‎ وشاگردان‌‏‎ دوستان‌‏‎
.كردند‏‎ برگزار‏‎ فرهنگي‌‏‎ ومطالعات‌‏‎ انساني‌‏‎ علوم‌‏‎ پژوهشگاه‌‏‎
و‏‎ دين‌‏‎ بنام‌‏‎ و‏‎ برجسته‌‏‎ استادان‌‏‎ از‏‎ كثير ، ‏‎ جمعي‌‏‎ حضور‏‎ با‏‎ كه‌‏‎ مراسم‌‏‎ اين‌‏‎ در‏‎
خوانساري‌‏‎ محمد‏‎ دكتر‏‎ جعفرشهيدي‌ ، ‏‎ دكتر‏‎ استاد‏‎ بود ، ‏‎ كشورمان‌همراه‌‏‎ فلسفه‌‏‎
و‏‎ شنوندگان‌‏‎ زمره‌‏‎ در‏‎ زماني‌‏‎ هرسه‌ ، ‏‎ كه‌‏‎ دواني‌‏‎ علي‌‏‎ والمسلمين‌‏‎ وحجت‌الاسلام‌‏‎
ويژگيهاي‌‏‎ و‏‎ استاد‏‎ از‏‎ را‏‎ خود‏‎ خاطرات‌‏‎ بودند ، ‏‎ راشد‏‎ استاد‏‎ محضر‏‎ شاگردان‌‏‎
بود‏‎ قرار‏‎ شماره‌‏‎ اين‌‏‎ در‏‎.برشمردند‏‎ بافرهنگ‌‏‎ مرد‏‎ آن‌‏‎ زندگي‌‏‎ منحصربه‌فرد‏‎
به‌نظر‏‎ داماد‏‎ محقق‌‏‎ استاد‏‎ حجت‌الاسلام‌والمسلمين‌‏‎ با‏‎ مصاحبه‌‏‎ دنباله‌‏‎
آن‌‏‎ گرامي‌ ، ‏‎ خوانندگان‌‏‎ و‏‎ ايشان‌‏‎ از‏‎ پوزش‌‏‎ عرض‌‏‎ با‏‎ برسد ، ‏‎ گرامي‌‏‎ خوانندگان‌‏‎
ويژه‌‏‎ امروز‏‎ معارف‌‏‎ صفحه‌‏‎ و‏‎ مي‌گردد‏‎ منتشر‏‎ آينده‌‏‎ شماره‌‏‎ در‏‎ مطلب‏‎
راشد‏‎ حسينعلي‌‏‎ استاد‏‎ شادروان‌‏‎ فرهنگي‌‏‎ و‏‎ علمي‌‏‎ مقام‌‏‎ و‏‎ فضايل‌‏‎ گراميداشت‌‏‎
.مي‌باشد‏‎
.كناد‏‎ رحمت‌‏‎ خدايش‌غريق‌‏‎ و‏‎ باد‏‎ گرامي‌‏‎ يادش‌‏‎
معارف‌‏‎ سرويس‌‏‎

به‌حاج‌‏‎ معروف‌‏‎) تربتي‌‏‎ عباس‌‏‎ حاج‌شيخ‌‏‎ فرزند‏‎ ‎‏‏،‏‎(ره‌‏‎)‎راشد‏‎ حسينعلي‌‏‎ استاد‏‎
مردان‌‏‎ و‏‎ عالمان‌پارسا‏‎ از‏‎ خود‏‎ عباس‌‏‎ مرحوم‌حاج‌شيخ‌‏‎.‎بود‏‎ (ملاعباس‌‏‎ آخوند‏‎
كشته‌‏‎ از‏‎ و‏‎ نيزمي‌پرداخت‌‏‎ كشاورزي‌‏‎ به‌‏‎ ضمن‌‏‎ در‏‎ كه‌‏‎ بود‏‎ پرهيزگاري‌‏‎
.مي‌گذرانيد‏‎ زندگاني‌‏‎ و‏‎ خويش‌مي‌درويد‏‎
چشم‌به‌‏‎ تربت‌حيدريه‌‏‎ كاريزك‌‏‎ روستاي‌‏‎ در‏‎ آبان‌ 1284‏‎ هفتم‌‏‎ در‏‎ راشد‏‎ ياد‏‎ زنده‌‏‎
رفتن‌‏‎ قصد‏‎ به‌‏‎ سپس‌‏‎.‎برد‏‎ به‌سر‏‎ روستا‏‎ همين‌‏‎ در‏‎ سالگي‌‏‎ شش‌‏‎ تا‏‎ و‏‎ گشود‏‎ جهان‌‏‎
آموختن‌‏‎ به‌‏‎ آنجا‏‎ در‏‎ سالگي‌‏‎ تا 16‏‎ و‏‎ شد‏‎ حيدريه‌‏‎ تربت‌‏‎ راهي‌‏‎ مكتب ، ‏‎ به‌‏‎
و‏‎ منطق‌‏‎ و‏‎ بيان‌‏‎ و‏‎ معاني‌‏‎ از‏‎ قسمتي‌‏‎ و‏‎ نحو‏‎ و‏‎ صرف‌‏‎ و‏‎ عربي‌‏‎ و‏‎ فارسي‌‏‎ مباني‌‏‎
.پرداخت‌‏‎ واصول‌‏‎ فقه‌‏‎ مقدمات‌‏‎
با‏‎ مطابق‌‏‎)‎ سن‌ 14سالگي‌‏‎ در‏‎ كه‌‏‎ مي‌نويسد‏‎ حال‌خود‏‎ شرح‌‏‎ از‏‎ قسمتي‌‏‎ در‏‎ وي‌‏‎
از‏‎ نفر ، ‏‎ از 300‏‎ قافله‌اي‌متشكل‌‏‎ و‏‎ پدر‏‎ به‌همراه‌‏‎ (شهريور1298‏‎ دهم‌‏‎
رنج‌‏‎ تحمل‌‏‎ از‏‎ پس‌‏‎ و‏‎ شد‏‎ كربلا‏‎ رهسپار‏‎ عتبات‌ ، ‏‎ زيارت‌‏‎ براي‌‏‎ كاريزك‌ ، ‏‎ روستاي‌‏‎
از‏‎ مسافت‌‏‎ طي‌‏‎ روزبراي‌‏‎ حدود 60‏‎)‎ انجاميد‏‎ طول‌‏‎ روزبه‌‏‎ كه‌ 170‏‎ سفري‌‏‎ فراوان‌‏‎
به‌زيارت‌‏‎ نيز‏‎ روز‏‎ مدت‌ 50‏‎ و‏‎ دربازگشت‌ ، ‏‎ مدت‌‏‎ همين‌‏‎ و‏‎ كاظمين‌‏‎ تربت‌حيدريه‌تا‏‎
.يافت‌‏‎ را‏‎ مقدس‌‏‎ مكان‌‏‎ آن‌‏‎ زيارت‌‏‎ توفيق‌‏‎ ‎‏‏،‏‎(بود‏‎ يافته‌‏‎ اختصاص‌‏‎ عتبات‌‏‎
حكمت‌‏‎ و‏‎ اصول‌‏‎ و‏‎ فقه‌‏‎ عالي‌‏‎ دوره‌هاي‌‏‎ در‏‎ تكميل‌تحصيلات‌‏‎ براي‌‏‎ ش‌‏‎ در 1300‏‎
سالي‌‏‎ و 10‏‎ نمود‏‎ عزيمت‌‏‎ شهر‏‎ آن‌‏‎ به‌‏‎ مقدس‌ ، ‏‎ مشهد‏‎ بزرگ‌‏‎ استادان‌‏‎ نزد‏‎ الهي‌‏‎
دوم‌‏‎ بار‏‎ براي‌‏‎ را‏‎ بيان‌‏‎ و‏‎ معاني‌‏‎.‎شد‏‎ حاضر‏‎ آنجا‏‎ برجسته‌‏‎ مدرسان‌‏‎ درس‌‏‎ در‏‎
و‏‎ فقه‌‏‎ سطح‌‏‎ و‏‎ ‎‏‏،‏‎(‎اول‌‏‎ اديب‏‎) نيشابوري‌‏‎ اديب‏‎ عبدالجواد‏‎ ميرزا‏‎ مرحوم‌‏‎ نزد‏‎
بزرگ‌‏‎ آقا‏‎ شيخ‌‏‎ رضوي‌ ، ‏‎ مدرس‌‏‎ محمدباقر‏‎ ميرزا‏‎ آقا‏‎ نزد‏‎ به‌ترتيب‏‎ را‏‎ آن‌‏‎ اصول‌‏‎
محمد‏‎ حاج‌شيخ‌‏‎ و‏‎ برسي‌‏‎ حسن‌‏‎ حاج‌شيخ‌‏‎ شهرستاني‌ ، ‏‎ سيدجعفر‏‎ آقا‏‎ شاهرودي‌ ، ‏‎ حكيم‌‏‎
آقازاده‌‏‎ محمد‏‎ حاج‌ميرزا‏‎ نزد‏‎ دوره‌‏‎ دو‏‎ در‏‎ را‏‎ اصول‌‏‎ خارج‌‏‎ و‏‎ ;نهاوندي‌‏‎
شيخ‌‏‎ آقا‏‎ و‏‎ اصفهاني‌‏‎ ميرزامهدي‌‏‎ آقا‏‎ قمي‌ ، ‏‎ حسين‌‏‎ خراساني‌ ، حاج‌آقا‏‎
عامه‌‏‎ وامور‏‎ كتاباشارات‌‏‎ اوهمچنين‌‏‎فراگرفت‌‏‎ خوانساري‌‏‎ موسي‌‏‎
علمي‌‏‎ زندگي‌‏‎ آخر‏‎ سالهاي‌‏‎ ودر‏‎ آموخت‌‏‎ شهيدي‌‏‎ بزرگ‌‏‎ نزدآقا‏‎ را‏‎ اسفار‏‎
دانش‌‏‎ به‌طالبان‌‏‎ را‏‎ آموخته‌هايش‌‏‎ تا‏‎ توفيق‌يافت‌‏‎ مقدس‌ ، ‏‎ مشهد‏‎ در‏‎ خود‏‎
.دهد‏‎ تعليم‌‏‎
چون‌‏‎ دانشهاي‌ديگري‌‏‎ فراگيري‌‏‎ به‌‏‎ مشهد‏‎ اقامت‌در‏‎ درخلال‌‏‎ راشد ، ‏‎ استاد‏‎
تاريخ‌‏‎ اجتماعي‌ ، ‏‎ علوم‌‏‎ تشريح‌ ، ‏‎ طبيعي‌ ، ‏‎ تاريخ‌‏‎ فيزيك‌ ، ‏‎ از‏‎ مختصري‌‏‎ رياضيات‌ ، ‏‎
.پرداخت‌‏‎ قرآن‌‏‎ تفاسير‏‎ همچنين‌‏‎ و‏‎ مذاهب‏‎ و‏‎ اديان‌‏‎
و‏‎ رفت‌‏‎ اشرف‌‏‎ نجف‌‏‎ به‌‏‎ عالي‌‏‎ تحصيلات‌‏‎ تكميل‌‏‎ و‏‎ ادامه‌‏‎ براي‌‏‎ ش‌‏‎ در 1310‏‎ او‏‎
آيت‌الله‌‏‎ مرحوم‌‏‎ فقه‌‏‎ اصول‌‏‎ درسهاي‌‏‎ در‏‎ آنجا‏‎ در‏‎ را‏‎ سال‌‏‎ يك‌‏‎ قريب‏‎
جست‌ ، ‏‎ شركت‌‏‎ اصفهاني‌‏‎ سيدابوالحسن‌‏‎ آقا‏‎ فقه‌‏‎ درس‌‏‎ و‏‎ نائيني‌‏‎ ميرزامحمدحسين‌‏‎
با‏‎ و‏‎ شد‏‎ بيمار‏‎ سخت‌‏‎ وي‌ ، ‏‎ با‏‎ سامان‌‏‎ آن‌‏‎ هواي‌‏‎ و‏‎ آب‏‎ ناسازگاري‌‏‎ به‌دليل‌‏‎ ولي‌‏‎
اقامت‌‏‎ مدت‌‏‎ درضمن‌‏‎ ولي‌‏‎ گرديد ، ‏‎ ايران‌‏‎ به‌‏‎ بازگشت‌‏‎ از‏‎ ناگزير‏‎ پزشكان‌‏‎ تجويز‏‎
نيز‏‎ آنجا‏‎ مشهور‏‎ علماي‌‏‎ بعض‌‏‎ از‏‎ اجتهاد‏‎ درجه‌‏‎ اخذ‏‎ به‌‏‎ موفق‌‏‎ اشرف‌ ، ‏‎ نجف‌‏‎ در‏‎
.شد‏‎
و‏‎ شيرازگذراند‏‎ در‏‎ را‏‎ سالي‌‏‎.‎ش‌‏‎ سالهاي‌ 13121313‏‎ فاصله‌‏‎ در‏‎ استاد‏‎
آغاز‏‎ شهر‏‎ اين‌‏‎ از‏‎ راهنمايي‌مردم‌‏‎ و‏‎ ارشاد‏‎ و‏‎ سخنراني‌‏‎ ايراد‏‎ به‌‏‎ وي‌‏‎ علاقه‌‏‎
به‌‏‎ بازگشت‌‏‎ راه‌‏‎ در‏‎ سپس‌‏‎.‎يافت‌‏‎ شيرازيان‌شدت‌‏‎ درخواست‌‏‎ بنابه‌‏‎ و‏‎ شد‏‎
ماه‌‏‎ حدود 15‏‎ در‏‎ ناگزير‏‎ اصفهان‌ ، ‏‎ مردم‌‏‎ اصرار‏‎ و‏‎ به‌تقاضا‏‎ بنا‏‎ تهران‌ ، ‏‎
خود‏‎ چنانچه‌‏‎ و‏‎ پرداخت‌‏‎ خطابه‌‏‎ و‏‎ وعظ‏‎ به‌‏‎ شهر‏‎ اين‌‏‎ مختلف‌‏‎ برمنابر‏‎
ايراد‏‎ از‏‎ بعد‏‎ آذر 1314 ، ‏‎ با 15‏‎ مطابق‌‏‎ رمضان‌ ، ‏‎ دهم‌‏‎ شنبه‌‏‎ روز‏‎ در‏‎ مي‌نويسد‏‎
مدت‌ 75‏‎ و‏‎ دستگير‏‎ را‏‎ او‏‎ غرض‌‏‎ اعمال‌‏‎ يا‏‎ تفاهم‌‏‎ سوء‏‎ منبر ، براثر‏‎ بر‏‎ سخن‌‏‎
از‏‎ حاكي‌‏‎ كه‌‏‎ دارد‏‎ اشاره‌اي‌‏‎ باره‌‏‎ اين‌‏‎ در‏‎ خود‏‎ استاد‏‎.كردند‏‎ زنداني‌‏‎ روز‏‎
...كه‌‏‎ است‌‏‎ آورده‌‏‎ يادداشتي‌‏‎ در‏‎ و‏‎ است‌‏‎ دوران‌‏‎ اين‌‏‎ از‏‎ وي‌‏‎ خاطر‏‎ آزردگي‌‏‎
.ش‌‏‎ بهار 1316‏‎ اوايل‌‏‎ تا‏‎ و‏‎ [فشرد‏‎] بسيار‏‎ را‏‎ روحم‌‏‎ كه‌‏‎ گشتم‌‏‎ حادثه‌اي‌‏‎ دچار‏‎
به‌‏‎ كه‌‏‎ ش‌‏‎ بهار 1316‏‎ در‏‎ حقيقت‌‏‎ در‏‎ و‏‎.‎ماندم‌‏‎ اصفهان‌‏‎ در‏‎ غيرآزاد‏‎ طور‏‎ به‌‏‎
براي‌‏‎ عربي‌‏‎ كتب‏‎ فهرست‌‏‎ تهيه‌‏‎ و‏‎ مقالات‌‏‎ تاليف‌‏‎ و‏‎ تدريس‌‏‎ دوره‌‏‎ بازگشت‌ ، ‏‎ تهران‌‏‎
.گرديد‏‎ آغاز‏‎ مجلس‌‏‎ چاپخانه‌‏‎ در‏‎ چاپي‌‏‎ متن‌هاي‌‏‎ تصحيح‌‏‎ و‏‎ شورا‏‎ مجلس‌‏‎
دوره‌‏‎ همين‌‏‎ وي‌در‏‎ تلاش‌‏‎ حاصل‌‏‎ نيز‏‎ استاد‏‎ غرب‏‎ و‏‎ شرق‌‏‎ فيلسوف‌‏‎ كتابدو‏‎
.است‌‏‎ (‎ش‌‏‎ ‎‏‏1318‏‎)‎
راشد ، ‏‎ استاد‏‎ راديويي‌‏‎ پرشنونده‌‏‎ و‏‎ شيرين‌‏‎ عالمانه‌ ، ‏‎ سخنرانيهاي‌‏‎ سلسله‌‏‎
نخستين‌‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎ گفتني‌‏‎ و‏‎ شد‏‎ آغاز‏‎ ش‌‏‎ از 1320‏‎ ايران‌ ، ‏‎ راديو‏‎ دعوت‌‏‎ براساس‌‏‎
محرم‌‏‎ يازدهم‌‏‎ و‏‎ عاشورا‏‎ تاسوعا ، ‏‎ شبهاي‌‏‎ در‏‎ وعظ‏‎ به‌‏‎ منحصر‏‎ او‏‎ خطابه‌هاي‌‏‎
و‏‎ شد‏‎ مواجه‌‏‎ شنوندگان‌‏‎ بسيار‏‎ استقبال‌‏‎ با‏‎ اندك‌ ، ‏‎ زماني‌‏‎ از‏‎ پس‌‏‎ كه‌‏‎ بود ، ‏‎
هر‏‎ ظهر‏‎ از‏‎ بعد‏‎ ساعت‌ 8‏‎ از‏‎ كه‌‏‎ گرديد‏‎ مقرر‏‎ آنان‌‏‎ مكرر‏‎ تقاضاهاي‌‏‎ بنابه‌‏‎
يك‌‏‎ مرتبا‏‎ ساعت‌ ، ‏‎ نيم‌‏‎ مدت‌‏‎ به‌‏‎ (بهمن‌ 1320‏‎ اول‌‏‎ تاريخ‌‏‎ از‏‎)‎ پنج‌شنبه‌‏‎
به‌‏‎ ابتدا‏‎ در‏‎ نيز‏‎ راشد‏‎ مرحوم‌‏‎ سخنرانيهاي‌‏‎ متن‌‏‎نمايد‏‎ ايراد‏‎ سخنراني‌‏‎
...و‏‎ مهر‏‎ خواندنيها ، ‏‎ كوشش‌ ، ‏‎ اطلاعات‌ ، ‏‎ مانند‏‎ مختلف‌‏‎ جرايد‏‎ در‏‎ مرتب‏‎ طور‏‎
و‏‎ وي‌‏‎ خطابه‌هاي‌‏‎ از‏‎ مجموعه‌‏‎ چند‏‎ كه‌‏‎ نگذشت‌‏‎ زماني‌‏‎ همچنين‌‏‎.مي‌رسيد‏‎ چاپ‌‏‎ به‌‏‎
دهه‌‏‎ سخنان‌‏‎ به‌‏‎ مربوط‏‎ كه‌‏‎ عزاداري‌‏‎ نام‌فلسفه‌‏‎ با‏‎ مجموعه‌اي‌‏‎ آنها‏‎ جمله‌‏‎ از‏‎
.شد‏‎ مواجه‌‏‎ بسيار‏‎ استقبال‌‏‎ با‏‎ و‏‎ رسيد‏‎ چاپ‌‏‎ به‌‏‎ بود‏‎ او‏‎ عاشوراي‌‏‎
و‏‎ ازعوام‌‏‎ بسياري‌‏‎ و‏‎ بود‏‎ خيرخواهانه‌‏‎ و‏‎ دلنشين‌‏‎ راشد‏‎ مرحوم‌‏‎ سخنان‌‏‎
به‌‏‎ و‏‎ مي‌يافتند‏‎ استماع‌آنها‏‎ در‏‎ را‏‎ خود‏‎ ديرين‌‏‎ دردهاي‌‏‎ درمان‌‏‎ خواص‌ ، ‏‎
اقبال‌‏‎ با‏‎ راشد‏‎ سخنان‌‏‎ از‏‎ جلدي‌مجموعه‌اي‌‏‎ دوره‌ 16‏‎ كه‌‏‎ بود‏‎ دليل‌‏‎ همين‌‏‎
.روبه‌روشد‏‎ كم‌نظيري‌‏‎
از‏‎ عتبات‌ ، ‏‎ زيارت‌‏‎ دنبال‌‏‎ به‌‏‎ ش‌ ، ‏‎ اوايل‌ 1326‏‎ و‏‎ اواخر 1325‏‎ در‏‎ راشد‏‎ استاد‏‎
براي‌‏‎.‎در 1329ش‌‏‎ و‏‎ كرد‏‎ ديدار‏‎ نيز‏‎ مصر‏‎ و‏‎ فلسطين‌‏‎ بيروت‌ ، ‏‎ شام‌ ، ‏‎ سرزمينهاي‌‏‎
به‌‏‎ و‏‎ گرديد‏‎ اروپا‏‎ راهي‌‏‎ بود‏‎ شده‌‏‎ او‏‎ عارض‌‏‎ اصفهان‌‏‎ در‏‎ كه‌‏‎ بيماري‌اي‌‏‎ درمان‌‏‎
و‏‎ سوئيس‌‏‎ آلمان‌ ، ‏‎ انگليس‌ ، ‏‎ فرانسه‌ ، ‏‎ كشورهاي‌‏‎ در‏‎ نيم‌‏‎ و‏‎ ماه‌‏‎ هفت‌‏‎ مدت‌‏‎
و‏‎ سيرآفاق‌‏‎ و‏‎ ارزنده‌‏‎ مطالعات‌‏‎ به‌‏‎ معالجه‌ ، ‏‎ بر‏‎ علاوه‌‏‎ و‏‎ برد‏‎ سر‏‎ به‌‏‎ ايتاليا‏‎
.پرداخت‌‏‎ ممالك‌‏‎ اين‌‏‎ در‏‎ انفس‌‏‎
استاد‏‎ كرد ، ‏‎ اروپاسفر‏‎ به‌‏‎ معالجه‌‏‎ براي‌‏‎ مرحوم‌‏‎ آن‌‏‎ كه‌‏‎ مرحله‌اي‌‏‎ سه‌‏‎ طي‌‏‎ در‏‎
سخنراني‌‏‎ ايراد‏‎ به‌‏‎ ايران‌‏‎ راديو‏‎ در‏‎ وي‌‏‎ جاي‌‏‎ به‌‏‎ مطهري‌‏‎ مرتضي‌‏‎ شهيد‏‎
در‏‎ راشد‏‎ استاد‏‎ دكتراي‌‏‎ دوره‌‏‎ ممتاز‏‎ دانشجويان‌‏‎ از‏‎ مرحوم‌‏‎ آن‌‏‎ و‏‎ مي‌پرداخت‌ ، ‏‎
.مي‌آمد‏‎ شمار‏‎ به‌‏‎ نيز‏‎ اسلامي‌‏‎ معارف‌‏‎ و‏‎ الهيات‌‏‎ دانشكده‌‏‎
و‏‎ نمي‌گشود‏‎ به‌سخن‌‏‎ لب‏‎ كسي‌‏‎ ذم‌‏‎ يا‏‎ و‏‎ آمد‏‎ خوش‌‏‎ براي‌‏‎ هرگز‏‎ راشد ، ‏‎ ياد‏‎ زنده‌‏‎
جامعه‌‏‎ دردهاي‌‏‎ وي‌‏‎.‎نمي‌داد‏‎ قرار‏‎ افراد‏‎ مدح‌‏‎ يا‏‎ و‏‎ انتقام‌‏‎ وسيله‌‏‎ را‏‎ منبر‏‎
نيز‏‎ را‏‎ آنها‏‎ درمان‌‏‎ و‏‎ مي‌شناخت‌‏‎ خوبي‌‏‎ به‌‏‎ را‏‎ ايرانيان‌‏‎ عقبماندگي‌‏‎ عوامل‌‏‎ و‏‎
تمام‌ ، ‏‎ اخلاصي‌‏‎ با‏‎ همواره‌‏‎ او‏‎.‎مي‌كرد‏‎ ذكر‏‎ خود‏‎ رساي‌‏‎ و‏‎ شيوا‏‎ بيانات‌‏‎ در‏‎
را‏‎ خود‏‎ چشمان‌‏‎ و‏‎ انديشه‌‏‎ و‏‎ مغز‏‎ و‏‎ جسماني‌‏‎ قواي‌‏‎ و‏‎ زندگي‌‏‎ سالهاي‌‏‎ بهترين‌‏‎
مختلف‌‏‎ قيود‏‎ از‏‎ آنان‌‏‎ عقول‌‏‎ و‏‎ گيرد‏‎ قوت‌‏‎ جامعه‌‏‎ افراد‏‎ فهم‌‏‎ كه‌‏‎ كرد‏‎ آن‌‏‎ صرف‌‏‎
ش‌‏‎ سال‌ 1330‏‎ استثنايي‌‏‎ شرايط‏‎ در‏‎ كه‌‏‎ بود‏‎ روي‌‏‎ همين‌‏‎ از‏‎ و‏‎ گردد ، ‏‎ آزاد‏‎
پذيرفت‌ ، ‏‎ تهران‌‏‎ مردم‌‏‎ حقوق‌‏‎ از‏‎ دفاع‌‏‎ نيت‌‏‎ با‏‎ را‏‎ مجلس‌‏‎ هفدهم‌‏‎ دوره‌‏‎ وكالت‌‏‎
نديد ، ‏‎ خويش‌‏‎ خيرخواهانه‌‏‎ اهداف‌‏‎ براي‌‏‎ مناسبي‌‏‎ محل‌‏‎ را‏‎ مجلس‌‏‎ كه‌‏‎ آنگاه‌‏‎ ولي‌‏‎
دريافت‌‏‎ مبلغي‌‏‎ خود ، ‏‎ وكالت‌‏‎ مدت‌‏‎ در‏‎ مرحوم‌‏‎ آن‌‏‎.‎گرفت‌‏‎ كناره‌‏‎ آن‌‏‎ از‏‎ زودي‌‏‎ به‌‏‎
كردند ، ‏‎ پرداخت‌‏‎ را‏‎ او‏‎ حقوق‌‏‎ اصرار‏‎ به‌‏‎ استعفا‏‎ از‏‎ پس‌‏‎ كه‌‏‎ هم‌‏‎ زماني‌‏‎ و‏‎ نكرد‏‎
احداث‌‏‎ هزينه‌‏‎ صرف‌‏‎ تا‏‎ فرستاد‏‎ حيدريه‌‏‎ تربت‌‏‎ به‌‏‎ برادرش‌‏‎ براي‌‏‎ را‏‎ مبلغ‌‏‎ تمام‌‏‎
.گردد‏‎ بهداشتي‌‏‎ حمام‌‏‎
عالي‌‏‎ مدرسه‌‏‎ همزمان‌در‏‎ را‏‎ خود‏‎ آموزشي‌‏‎ فعاليت‌‏‎ ش‌‏‎ در 1326‏‎ راشد‏‎ مرحوم‌‏‎
-تهران‌‏‎ دانشگاه‌‏‎ منقول‌‏‎ و‏‎ علوم‌معقول‌‏‎ دانشكده‌‏‎ و‏‎ (‎مطهري‌‏‎ شهيد‏‎)‎ سپهسالار‏‎
نام‌‏‎ تغيير‏‎ اسلامي‌‏‎ معارف‌‏‎ و‏‎ الهيات‌‏‎ دانشكده‌‏‎ عنوان‌‏‎ با‏‎ ش‌‏‎ از 1343‏‎ كه‌‏‎
فقه‌ ، ‏‎ تدريس‌‏‎ به‌‏‎ سپهسالار‏‎ مدرسه‌‏‎ در‏‎ دوره‌‏‎ اين‌‏‎ در‏‎ او‏‎نمود‏‎ آغاز‏‎ -يافت‌‏‎
ش‌‏‎ از 1321‏‎ كه‌‏‎ مزبور‏‎ دانشكده‌‏‎ دوم‌‏‎ دوره‌‏‎.‎مي‌پرداخت‌‏‎ خطابه‌‏‎ فن‌‏‎ و‏‎ فلسفه‌‏‎
و‏‎ فروزانفر‏‎ بديع‌الزمان‌‏‎ استاد‏‎ مرحوم‌‏‎ رياست‌‏‎ مدت‌‏‎ پايان‌‏‎ تا‏‎ و‏‎ آغاز‏‎
زنده‌‏‎ فعال‌‏‎ حضور‏‎ دوره‌‏‎ حقيقت‌‏‎ در‏‎ داشت‌ ، ‏‎ ادامه‌‏‎ش‌‏‎ در 1345‏‎ وي‌‏‎ بازنشستگي‌‏‎
و‏‎ آموزشي‌‏‎ جديد‏‎ فعاليت‌‏‎ كه‌‏‎ ش‌‏‎ از 1342‏‎ و‏‎ بود‏‎ دانشكده‌‏‎ آن‌‏‎ در‏‎ راشد‏‎ ياد‏‎
گرفت‌ ، ‏‎ شكل‌‏‎ آموزشي‌‏‎ گروه‌‏‎ هفت‌‏‎ در‏‎ منقول‌‏‎ و‏‎ معقول‌‏‎ علوم‌‏‎ دانشكده‌‏‎ پژوهشي‌‏‎
.شد‏‎ عهده‌دار‏‎ را‏‎ اسلامي‌‏‎ حكمت‌‏‎ و‏‎ فلسفه‌‏‎ گروه‌‏‎ رياست‌‏‎ راشد‏‎ حسينعلي‌‏‎ استاد‏‎

به‌‏‎ همچنان‌‏‎ حكمت‌دانشكده‌‏‎ و‏‎ فلسفه‌‏‎ گروه‌‏‎ مديريت‌‏‎ و‏‎ تدريس‌‏‎ كسوت‌‏‎ در‏‎ وي‌‏‎
از‏‎ و‏‎ شد‏‎ بازنشسته‌‏‎ ش‌‏‎ در 1345‏‎ تااينكه‌‏‎ داد‏‎ ادامه‌‏‎ خود‏‎ ارزنده‌‏‎ خدمات‌‏‎
مدرسه‌‏‎ در‏‎ تدريس‌‏‎ به‌‏‎ مداوم‌‏‎ طور‏‎ به‌‏‎ درگذشت‌‏‎ از‏‎ سال‌پيش‌‏‎ دو‏‎ تا‏‎ پس‌‏‎ آن‌‏‎
.بود‏‎ مشغول‌‏‎ سپهسالار‏‎ عالي‌‏‎
از‏‎ او‏‎ نگراني‌خاطر‏‎ از‏‎ حكايت‌‏‎ نيز‏‎ اشعارش‌‏‎ و‏‎ مي‌سرود‏‎ شعر‏‎ گاه‌گاهي‌‏‎ وي‌‏‎
.مي‌كرد‏‎ جامعه‌اش‌‏‎ مردم‌‏‎ حال‌‏‎ بابت‌‏‎
سكته‌‏‎ آبان‌ 1359دچار‏‎ ششم‌‏‎ سه‌شنبه‌‏‎ روز‏‎ بامداد‏‎ در‏‎ راشد‏‎ استاد‏‎ مرحوم‌‏‎
بدرود‏‎ را‏‎ جهان‌‏‎ سالگي‌‏‎ سن‌ 75‏‎ در‏‎ آبان‌ 1359 ، ‏‎ هفتم‌‏‎ شب‏‎ نيمه‌‏‎ در‏‎ و‏‎ شد‏‎ مغزي‌‏‎
.گفت‌‏‎
ايراد‏‎ راديوايران‌‏‎ در‏‎ كه‌‏‎ سخنرانيهايي‌‏‎ مجموعه‌‏‎ بر‏‎ علاوه‌‏‎ استاد‏‎ از‏‎
است‌‏‎ مانده‌‏‎ جا‏‎ به‌‏‎ سخنراني‌‏‎ ومتن‌‏‎ مقاله‌‏‎ زيادي‌‏‎ تعداد‏‎ و‏‎ كتاب‏‎ چند‏‎ كرده‌ ، ‏‎
:مي‌شود‏‎ اشاره‌‏‎ ايشان‌‏‎ شده‌‏‎ چاپ‌‏‎ آثار‏‎ از‏‎ نام‌تعدادي‌‏‎ ذكر‏‎ به‌‏‎ اينجا‏‎ در‏‎ كه‌‏‎

سالهاي‌‏‎ در‏‎ به‌ترتيب‏‎ تهران‌ ، ‏‎)‎ اينشتين‌‏‎ و‏‎ ملاصدرا‏‎ غرب ، ‏‎ و‏‎ شرق‌‏‎ فيلسوف‌‏‎ دو‏‎
در‏‎)‎ راديو‏‎ در‏‎ سخنرانيها‏‎ ‎‏‏،‏‎(‎ش‌‏‎ اصفهان‌1334‏‎ در‏‎ و‏‎ ش‌‏‎ ‎‏‏1318 ، 1332 ، 1334‏‎
يا‏‎ سيدالشهداء‏‎ عزاداري‌‏‎ ‎‏‏، فلسفه‌‏‎(ش‌‏‎ قم‌ ، سالهاي‌ 13211324‏‎ و‏‎ تهران‌‏‎
و‏‎ اسلام‌‏‎ ‎‏‏،‏‎(‎.‎ش‌‏‎ تهران‌ ، 1337‏‎) ايران‌‏‎ راديو‏‎ در‏‎ محرم‌‏‎ دهه‌‏‎ سخنرانيهاي‌‏‎
فراموش‌‏‎ ‎‏‏، فضيلت‌هاي‌‏‎(ش‌‏‎ تهران‌ ، 1340‏‎ راشد ، ‏‎ سخنان‌‏‎ از‏‎ مجموعه‌اي‌‏‎)‎ قرآن‌‏‎
‎‏‏،‏‎(ش‌‏‎ تا 1375‏‎ سالهاي‌ 1369‏‎ بين‌‏‎ چاپ‌‏‎ تهران‌ ، 10‏‎ پدر ، ‏‎ حال‌‏‎ شرح‌‏‎ در‏‎)‎ شده‌‏‎
تا‏‎ سالهاي‌ 1371‏‎ بين‌‏‎ چاپ‌‏‎ سه‌‏‎ تهران‌ ، ‏‎) بقره‌‏‎ و‏‎ حمد‏‎ سوره‌‏‎:قرآن‌‏‎ تفسير‏‎
.(ش‌‏‎ ‎‏‏1376‏‎

ديگران‌‏‎ نگاه‌‏‎ از‏‎

داشت‌‏‎ دوست‌‏‎ زندگي‌‏‎ آسايش‌‏‎ از‏‎ بيش‌‏‎ را‏‎ خدا‏‎
مراوده‌‏‎ سال‌‏‎ حدود 33‏‎ طورمرتب‏‎ به‌‏‎ راشد‏‎ مرحوم‌‏‎ با‏‎ بنده‌‏‎:‎شهيدي‌‏‎ استاد‏‎
شد ، ‏‎ آغاز‏‎ نجف‌اشرف‌‏‎ در‏‎ سال‌ 1326‏‎ از‏‎ ايشان‌‏‎ بنده‌با‏‎ آشنايي‌‏‎.‎داشتم‌‏‎
ايشان‌‏‎ بود‏‎ ياد‏‎ به‌‏‎ و‏‎ درگذشت‌‏‎ طباطبايي‌‏‎ حسين‌‏‎ آقا‏‎ حاج‌‏‎ آيت‌الله‌‏‎ كه‌‏‎ زماني‌‏‎
فارسي‌‏‎ و‏‎ عرب‏‎ واعظان‌‏‎ و‏‎ خطبا‏‎ بود‏‎ قرار‏‎ مجلس‌‏‎ اين‌‏‎ در‏‎شد‏‎ برپا‏‎ مجلسي‌‏‎
و‏‎ كردند‏‎ صحبت‌‏‎ به‌‏‎ شروع‌‏‎ زبان‌‏‎ عرب‏‎ خطباي‌‏‎ ابتدا‏‎ در‏‎ بگويند ، ‏‎ سخن‌‏‎ زبان‌‏‎
شدت‌‏‎ كردند ، ‏‎ صلوات‌‏‎ فرستادن‌‏‎ به‌‏‎ شروع‌‏‎ نمي‌شدند ، ‏‎ متوجه‌‏‎ عربي‌‏‎ كه‌‏‎ ايرانياني‌‏‎
براي‌‏‎ راشد‏‎ مرحوم‌‏‎ و‏‎ آورد‏‎ فراهم‌‏‎ را‏‎ نزاع‌‏‎ به‌‏‎ نزديك‌‏‎ فضايي‌‏‎ صلوات‌‏‎ زيادي‌‏‎ و‏‎
به‌‏‎ مقرر‏‎ موعد‏‎ از‏‎ زودتر‏‎ كند ، ‏‎ جلوگيري‌‏‎ الوقوع‌‏‎ قريب‏‎ نزاع‌‏‎ اين‌‏‎ از‏‎ اينكه‌‏‎
وقت‌‏‎ آن‌‏‎ سپهسالار‏‎ مدرسه‌‏‎ در‏‎ آمدم‌ ، ‏‎ تهران‌‏‎ به‌‏‎ كه‌‏‎ بعد‏‎ مدتي‌‏‎.‎رفت‌‏‎ منبر‏‎ روي‌‏‎
فهميدم‌‏‎ اتفاق‌‏‎ حسب‏‎ بر‏‎ كه‌‏‎ گرفتم‌‏‎ حجره‌اي‌‏‎ (كنوني‌‏‎ مطهري‌‏‎ شهيد‏‎ عالي‌‏‎ مدرسه‌‏‎)
خانه‌‏‎ رهن‌‏‎ ترتيب‏‎.كرده‌اند‏‎ رهن‌‏‎ خانه‌اي‌‏‎ من‌‏‎ همسايگي‌‏‎ در‏‎ نيز‏‎ راشد‏‎ آقاي‌‏‎
قانع‌‏‎ انساني‌‏‎ راشد‏‎ مرحوم‌‏‎ ;دارد‏‎ شنيدني‌‏‎ حكايتي‌‏‎ خود‏‎ مرحوم‌ ، ‏‎ آن‌‏‎ توسط‏‎ نيز‏‎
طول‌‏‎ در‏‎ همين‌‏‎ براي‌‏‎ نداشت‌ ، ‏‎ را‏‎ ماديات‌‏‎ و‏‎ دنيا‏‎ دغدغه‌‏‎ و‏‎ بود‏‎ النفس‌‏‎ سليم‌‏‎ و‏‎
تهران‌‏‎ به‌‏‎ ايشان‌‏‎ كه‌‏‎ وقتي‌‏‎.نياورد‏‎ دست‌‏‎ به‌‏‎ مناسبي‌‏‎ مسكوني‌‏‎ منزل‌‏‎ عمرش‌ ، ‏‎
نزديك‌‏‎ خانه‌اي‌‏‎ و‏‎ گرفت‌‏‎ قرض‌‏‎ پول‌‏‎ مقداري‌‏‎ ايشان‌‏‎ براي‌‏‎ بختيار‏‎ آقاخان‌‏‎ آمدند‏‎
.كرد‏‎ رهن‌‏‎ وي‌‏‎ براي‌‏‎ سپهسالار ، ‏‎ مدرسه‌‏‎
يك‌‏‎ تا‏‎ ابتدا‏‎ همان‌‏‎ مي‌رفتم‌ ، از‏‎ ايشان‌‏‎ نزد‏‎ به‌‏‎ دوبار‏‎ يا‏‎ يك‌‏‎ هفته‌اي‌‏‎ من‌‏‎
با‏‎ بزرگان‌ ، ‏‎ و‏‎ دوستان‌‏‎ اصرار‏‎ عليرغم‌‏‎ درگذشت‌ايشان‌‏‎ به‌‏‎ مانده‌‏‎ روز‏‎
.مي‌گذراند‏‎ روزگار‏‎ ازآن‌‏‎ كمتر‏‎ چيزي‌‏‎ حتي‌‏‎ و‏‎ سادگي‌‏‎ عين‌‏‎ در‏‎ و‏‎ طبع‌‏‎ مناعت‌‏‎
از‏‎ ايشان‌‏‎ مراجعت‌‏‎ هنگام‌‏‎ كه‌‏‎ بود‏‎ كرماني‌‏‎ قطعه‌فرش‌‏‎ دو‏‎ ايشان‌‏‎ منزل‌‏‎ اثاث‌‏‎
پشت‌‏‎ را‏‎ فرش‌‏‎ قطعه‌‏‎ اين‌دو‏‎ راشد ، ‏‎ آقاي‌‏‎ اطلاع‌‏‎ بدون‌‏‎ دوستان‌‏‎ از‏‎ يكي‌‏‎ كرمان‌‏‎
شكلي‌‏‎ به‌‏‎ ايشان‌ ، ‏‎ حيات‌‏‎ روز‏‎ آخرين‌‏‎ تا‏‎ فرش‌‏‎ دوقطعه‌‏‎ اين‌‏‎ قرارداد ، ‏‎ ماشين‌‏‎
و‏‎ كهنه‌‏‎ و‏‎ چوبي‌‏‎ يك‌صندلي‌‏‎.‎بود‏‎ زده‌‏‎ بيرون‌‏‎ آن‌‏‎ پودهاي‌‏‎ تمام‌‏‎ كه‌‏‎ درآمد‏‎
اين‌‏‎.‎بود‏‎ منزلشان‌‏‎ در‏‎ راشد‏‎ آقاي‌‏‎ عمر‏‎ پايان‌‏‎ تا‏‎ نيز‏‎ اسقاطي‌‏‎ واقع‌‏‎ در‏‎
سري‌‏‎ يا‏‎ و‏‎ آري‌‏‎ جواب‏‎ يك‌‏‎ راشد‏‎ آقاي‌‏‎ اگر‏‎ كه‌‏‎ كنم‌‏‎ عرض‌‏‎ خدمتتان‌‏‎ هم‌‏‎ را‏‎ نكته‌‏‎
در‏‎ مي‌كردند‏‎ موافقت‌‏‎ و‏‎ مي‌دادند‏‎ تكان‌‏‎ درباري‌‏‎ رجال‌‏‎ و‏‎ ثروتمندان‌‏‎ براي‌‏‎
آماده‌‏‎ برايش‌‏‎ خانه‌ها‏‎ بروند ، ‏‎ منبر‏‎ آنان‌‏‎ روضه‌خواني‌‏‎ و‏‎ ختم‌‏‎ مجالس‌‏‎
بختيار‏‎ آقاخان‌‏‎ باز‏‎ كه‌‏‎ بدهكاربود‏‎ بانك‌‏‎ به‌‏‎ مدتها‏‎ ايشان‌‏‎.مي‌كردند‏‎
خود‏‎ مانده‌‏‎ عقب‏‎ قروض‌‏‎ بتواند‏‎ كه‌‏‎ گرفتند‏‎ وام‌‏‎ برايشان‌‏‎ و‏‎ كردند‏‎ جوانمردي‌‏‎
.بپردازد‏‎ را‏‎
به‌‏‎ دنيا‏‎ از‏‎.‎مي‌كرد‏‎ عمل‌‏‎ آن‌‏‎ به‌‏‎ و‏‎ بود‏‎ معتقد‏‎ مي‌گفت‌‏‎ چه‌‏‎ هر‏‎ به‌‏‎ راشد‏‎ مرحوم‌‏‎
منالي‌‏‎ و‏‎ مال‌‏‎ به‌‏‎ مي‌توانست‌‏‎ كه‌‏‎ زماني‌‏‎ حتي‌‏‎ و‏‎ كرد‏‎ قناعت‌‏‎ زندگي‌‏‎ حداقل‌‏‎
دوست‌‏‎ زندگي‌‏‎ آسايش‌‏‎ از‏‎ بيش‌‏‎ را‏‎ خدا‏‎ مرحوم‌‏‎ آن‌‏‎.‎كرد‏‎ صرف‌نظر‏‎ آن‌‏‎ از‏‎ برسد ، ‏‎
.داشت‌‏‎

مي‌كرد‏‎ مسحور‏‎ را‏‎ شنونده‌‏‎ سخنانش‌‏‎
مرحوم‌‏‎ كه‌‏‎ مي‌گردد‏‎ قبل‌باز‏‎ سال‌‏‎ به‌ 60‏‎ بنده‌‏‎ خاطره‌‏‎:خوانساري‌‏‎ محمد‏‎ دكتر‏‎
منبر‏‎ به‌‏‎ شهر‏‎ اين‌‏‎ سيد‏‎ مسجد‏‎ در‏‎ و‏‎ آمده‌بودند‏‎ اصفهان‌‏‎ راشد‏‎ آقاي‌‏‎
از‏‎ كه‌‏‎ سخناني‌‏‎ با‏‎ اصفهان‌ ، ‏‎ مسجد‏‎ در‏‎ بزرگوار‏‎ اين‌‏‎ خطابه‌هاي‌‏‎.‎مي‌رفتند‏‎
و‏‎ آتش‌‏‎ پر‏‎ شعله‌اي‌‏‎ مانند‏‎ و‏‎ بود‏‎ جوان‌‏‎.‎نبود‏‎ مقايسه‌‏‎ قابل‌‏‎ مي‌شنيديم‌‏‎ راديو‏‎
غرفه‌ها‏‎ داخل‌‏‎ و‏‎ تاگلدسته‌ها‏‎ حتي‌‏‎ مسجد ، ‏‎ فضاي‌‏‎ تمام‌‏‎ مي‌آيد ، ‏‎ يادم‌‏‎.‎پرانرژي‌‏‎
زمان‌‏‎ آن‌‏‎ كه‌‏‎ هم‌‏‎ بلندگو‏‎ و‏‎ ميكرفن‌‏‎ مي‌زد ، ‏‎ موج‌‏‎ ازجمعيت‌‏‎ بام‌‏‎ پشت‌‏‎ روي‌‏‎ و‏‎
حاضر‏‎ جمعيت‌‏‎ همه‌‏‎ به‌‏‎ رساي‌ايشان‌‏‎ صداي‌‏‎ اما‏‎ نبود ، ‏‎ متداول‌‏‎ و‏‎ نداشت‌‏‎ وجود‏‎
.مي‌رسيد‏‎
به‌‏‎ عجيب‏‎ شوقي‌‏‎ و‏‎ دقت‌‏‎ با‏‎ همه‌‏‎ دانشگاه‌‏‎ استاد‏‎ بازاري‌ ، ‏‎ محصل‌ ، ‏‎ فرهنگي‌ ، ‏‎
.مي‌دادند‏‎ گوش‌‏‎ وي‌‏‎ سخنان‌‏‎
و‏‎ ذهن‌‏‎ حضور‏‎ ازبرمي‌خواندند ، ‏‎ مناسبت‌‏‎ به‌‏‎ كه‌‏‎ برداشت‌‏‎ از‏‎ شعر‏‎ بيت‌‏‎ هزاران‌‏‎
وصف‌نشدني‌‏‎ شنونده‌ ، ‏‎ براي‌‏‎ وي‌‏‎ مطالب‏‎ تجسم‌‏‎ و‏‎ وتصويرگري‌‏‎ بيان‌‏‎ قدرت‌‏‎
به‌‏‎ جمعيت‌‏‎ سكوت‌‏‎ و‏‎ دقت‌‏‎ و‏‎ توجه‌‏‎ از‏‎ وعظ‏‎ هنگام‌‏‎ نيز‏‎ ايشان‌‏‎ خود‏‎ چنانكه‌‏‎ بود ، ‏‎
.مي‌آمد‏‎ در‏‎ لرزه‌‏‎ و‏‎ وجد‏‎
وطنزپرداز‏‎ حاضرجواب‏‎ نكته‌سنج‌ ، ‏‎ كه‌بسيار‏‎ داشتيم‌‏‎ ادبيات‌‏‎ در‏‎ دبيري‌‏‎
به‌‏‎ كرد ، ‏‎ ملاحظه‌‏‎ جمعيت‌را‏‎ وحرارت‌‏‎ شور‏‎ و‏‎ وقتي‌سرمستي‌‏‎ مجلسي‌ ، ‏‎ در‏‎.بود‏‎
شما‏‎ تقصيرات‌‏‎ سر‏‎ از‏‎ خدا‏‎ آقا ، ‏‎:گفت‌‏‎ كنايه‌‏‎ به‌‏‎ و‏‎ رفت‌‏‎ آقاي‌راشد‏‎ خدمت‌‏‎
با‏‎ خدا‏‎ مسجد‏‎ در‏‎ شما‏‎:گفت‌‏‎ چرا؟‏‎:‎پرسيد‏‎ تحير‏‎ با‏‎ راشد‏‎ مرحوم‌‏‎بگذرد‏‎
!!نوشاندي‌‏‎ شراب‏‎ نفر‏‎ هزاران‌‏‎ به‌‏‎ سخنرانيتان‌‏‎ هيجان‌‏‎ و‏‎ شور‏‎ اين‌‏‎
خطاب‏‎ وقت‌‏‎ گفتارتو ، ‏‎ مستي‌‏‎
شراب‏‎ صدخم‌‏‎ از‏‎ نايد‏‎ كه‌‏‎ كند‏‎ آن‌‏‎
مجلس‌‏‎ مي‌رفتند ، قاعده‌‏‎ منبر‏‎ به‌‏‎ سيد‏‎ درمسجد‏‎ افطار‏‎ از‏‎ بعد‏‎ رمضان‌‏‎ ماه‌‏‎
ختم‌‏‎ كه‌‏‎ جا‏‎ هر‏‎ به‌‏‎ و‏‎ خوانده‌مي‌شد‏‎ قرآن‌‏‎ از‏‎ جزء‏‎ چند‏‎ هرشب‏‎ كه‌‏‎ بود‏‎ اين‌‏‎
ساعت‌صحبت‌‏‎ نيم‌‏‎ و‏‎ يك‌‏‎ تا‏‎ يك‌‏‎ آيات‌حدود‏‎ همان‌‏‎ درباره‌‏‎ راشد‏‎ مي‌شدآقاي‌‏‎
عظيم‌‏‎ منبع‌‏‎ و‏‎ بداهه‌پردازي‌‏‎ قدرت‌‏‎ و‏‎ ذهن‌‏‎ حضور‏‎ از‏‎ نكته‌‏‎ اين‌‏‎ كه‌‏‎ مي‌كردند ، ‏‎
.مي‌كرد‏‎ حكايت‌‏‎ فلسفه‌‏‎ و‏‎ وكلام‌‏‎ شعر‏‎ و‏‎ حديث‌‏‎ و‏‎ روايات‌‏‎ از‏‎ ايشان‌‏‎ اطلاعاتي‌‏‎
را‏‎ چندين‌جزء‏‎ قرآن‌ ، ‏‎ قاري‌‏‎.‎نيامدند‏‎ ايشان‌سروقت‌‏‎ مجلس‌ ، ‏‎ همان‌‏‎ در‏‎ شبي‌‏‎
ايشان‌‏‎ شب‏‎ آن‌‏‎ اما‏‎ ماندند ، ‏‎ راشد‏‎ آقاي‌‏‎ جمعيت‌منتظر‏‎ وهمه‌‏‎ خواند‏‎
را‏‎ راشد‏‎ آقاي‌‏‎ كه‌‏‎ آوردند‏‎ خبر‏‎ صبح‌‏‎ برگشتيم‌ ، ‏‎ منزل‌‏‎ به‌‏‎ همگي‌‏‎ نيامدندوما‏‎
مردم‌‏‎ كه‌‏‎ بود‏‎ شده‌‏‎ پخش‌‏‎ اصفهان‌‏‎ در‏‎ خبري‌‏‎ قرار‏‎ از‏‎.انداختند‏‎ زندان‌‏‎ به‌‏‎
آقاي‌‏‎ نفوذ‏‎ قدرت‌‏‎ از‏‎ حكومت‌‏‎ چون‌‏‎ و‏‎ (‎سال‌ 1314‏‎)‎برداشتند‏‎ شورش‌‏‎ به‌‏‎ سر‏‎ مشهد‏‎
اتفاق‌‏‎ مبادا‏‎ تا‏‎ انداخت‌‏‎ زندان‌‏‎ به‌‏‎ را‏‎ ايشان‌‏‎ لذا‏‎ بود ، ‏‎ هراس‌‏‎ در‏‎ راشد‏‎
.شود‏‎ تكرار‏‎ اصفهان‌‏‎ در‏‎ مشهد‏‎
تا‏‎ آمد ، ايشان‌‏‎ وارد‏‎ زندان‌‏‎ در‏‎ مرحوم‌‏‎ به‌آن‌‏‎ كه‌‏‎ فشاري‌‏‎ اثر‏‎ بر‏‎ اتفاقا‏‎
كشور‏‎ از‏‎ به‌خارج‌‏‎ رفتن‌‏‎ هنگام‌‏‎ و‏‎ بود‏‎ مبتلا‏‎ بيماري‌صرع‌‏‎ به‌‏‎ عمر‏‎ آخر‏‎
كه‌چون‌‏‎ كردند‏‎ تاكيد‏‎ توصيه‌و‏‎ ايشان‌‏‎ به‌‏‎ آلماني‌‏‎ معالجه‌ ، پزشكان‌‏‎ براي‌‏‎
و‏‎ مي‌زند‏‎ لطمه‌‏‎ شما‏‎ به‌‏‎ هنگام‌سخنراني‌‏‎ فشار‏‎ نيست‌ ، ‏‎ خوب‏‎ شماحالتان‌‏‎
سخنراني‌در‏‎ به‌‏‎ ايشان‌‏‎ زمان‌‏‎ آن‌‏‎ از‏‎.‎مي‌كند‏‎ تشديد‏‎ را‏‎ شما‏‎ بيماري‌‏‎
.كردند‏‎ اكتفا‏‎ راديو‏‎ در‏‎ جمعه‌‏‎ شبهاي‌‏‎ و‏‎ الهيات‌‏‎ دانشكده‌‏‎
‎‏‏8‏‎) هفته‌اي‌يكبار‏‎ تهران‌‏‎ راديو‏‎ در‏‎ دعوت‌كردند‏‎ راشد‏‎ آقاي‌‏‎ از‏‎ سال‌ 1320‏‎
هنوز‏‎ همانجا‏‎ واز‏‎ كند‏‎ سخنراني‌‏‎ ساعت‌‏‎ نيم‌‏‎ به‌مدت‌‏‎ (‎پنج‌شنبه‌‏‎ بعدازظهر‏‎
و‏‎ كوچه‌‏‎ مردم‌‏‎ پنجشنبه‌‏‎ ساعت‌ 8روزهاي‌‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎ مانده‌‏‎ زواياي‌خاطر‏‎ در‏‎
تا‏‎ مي‌كردند‏‎ تجمع‌‏‎ داشت‌ ، ‏‎ راديو‏‎ كه‌‏‎ مغازه‌اي‌‏‎ يا‏‎ قهوه‌خانه‌‏‎ جلوي‌‏‎ بازار‏‎
.كنند‏‎ گوش‌‏‎ را‏‎ راشد‏‎ آقاي‌‏‎ سخنان‌‏‎
اجتماعي‌‏‎ و‏‎ حوزه‌هاي‌اخلاقي‌‏‎ در‏‎ متنوع‌‏‎ انتخابموضوعات‌‏‎ و‏‎ بيان‌‏‎ قدرت‌‏‎
فارسي‌زبانان‌‏‎ ساير‏‎ پاكستان‌و‏‎ و‏‎ عراق‌‏‎ و‏‎ ايران‌‏‎ تامردم‌‏‎ شد‏‎ موجب‏‎
.شوند‏‎ ايشان‌‏‎ سخنان‌‏‎ دلبسته‌‏‎
دهن‌‏‎ دركوچه‌آب‏‎:‎مي‌گفت‌‏‎ بود ، ‏‎ وپاكيزه‌‏‎ منظم‌‏‎ دقيق‌ ، ‏‎ شخصي‌‏‎ راشد ، ‏‎ آقاي‌‏‎
بام‌‏‎ پشت‌‏‎ از‏‎ پاروي‌برف‌‏‎ براي‌‏‎ پاك‌كن‌ها‏‎ برف‌‏‎ زمستان‌كه‌‏‎ در‏‎.‎نيندازيد‏‎
بريزند ، ‏‎ كوچه‌‏‎ در‏‎ را‏‎ بام‌‏‎ برف‌پشت‌‏‎ كه‌‏‎ نمي‌داد‏‎ رضايت‌‏‎ مي‌آمدند ، ايشان‌‏‎
.كنند‏‎ خالي‌‏‎ حياط‏‎ در‏‎ را‏‎ برف‌‏‎ همه‌‏‎ تا‏‎ مي‌داد‏‎ بيشتري‌‏‎ پول‌‏‎ آنها‏‎ به‌‏‎ لذا‏‎

عمل‌‏‎ در‏‎ نظم‌‏‎ و‏‎ ونظافت‌‏‎ سخن‌‏‎ در‏‎ سادگي‌‏‎ و‏‎ فصاحت‌‏‎
:علي‌دواني‌‏‎ والمسلمين‌‏‎ حجت‌الاسلام‌‏‎
ايران‌‏‎ سطح‌‏‎ در‏‎ وسيعي‌‏‎ راشدانعكاس‌‏‎ آقاي‌‏‎ سخنرانيهاي‌‏‎ شهريور 20 ، ‏‎ از‏‎ بعد‏‎
كه‌‏‎ بودند‏‎ نوشته‌‏‎ جايي‌‏‎ در‏‎ سعيدي‌‏‎ غلامرضا‏‎ مرحوم‌‏‎.‎داشت‌‏‎ كشورهاي‌همجوار‏‎ و‏‎
.مي‌كرد‏‎ صحبت‌‏‎ و‏‎ داشت‌‏‎ حضور‏‎ مجلس‌‏‎ در‏‎ پادشاه‌افغانستان‌‏‎ شاه‌‏‎ محمدظاهر‏‎
و‏‎ كرد‏‎ نيمه‌تمام‌‏‎ را‏‎ صحبتهايش‌‏‎ رسيد ، ‏‎ ساعت‌ 8‏‎ نزديكيهاي‌‏‎ به‌‏‎ زمان‌‏‎ وقتي‌‏‎
سني‌‏‎ ظاهرشاه‌‏‎ اينكه‌‏‎ با‏‎.‎است‌‏‎ آقاي‌راشد‏‎ صحبتهاي‌‏‎ شنيدن‌‏‎ وقت‌‏‎ حالا‏‎:‎گفت‌‏‎
در‏‎ را‏‎ راشد‏‎ كلام‌آقاي‌‏‎ تاثير‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎ روزگار‏‎ عجايب‏‎ از‏‎ واين‌‏‎ بود‏‎ مذهب‏‎
.مي‌دهد‏‎ نشان‌‏‎ گستردگي‌‏‎ اين‌‏‎ به‌‏‎ سطحي‌‏‎
نداشتن‌راديو‏‎ دليل‌‏‎ وبه‌‏‎ داشتيم‌‏‎ آبادان‌منزل‌‏‎ در‏‎ بودم‌‏‎ بچه‌‏‎ كه‌‏‎ زماني‌‏‎
راشد‏‎ آقاي‌‏‎ صحبتهاي‌‏‎ تا‏‎ داشتند ، ‏‎ راديو‏‎ كه‌‏‎ خانه‌هايي‌‏‎ پنجره‌‏‎ پشت‌‏‎ مي‌رفتيم‌‏‎
مردم‌‏‎ همه‌‏‎ مي‌گفت‌ ، ‏‎ سخن‌‏‎ متين‌‏‎ و‏‎ گويا‏‎ ساده‌ ، ‏‎ فصيح‌ ، ‏‎ كه‌‏‎ بس‌‏‎ بشنويم‌ ، ‏‎ را‏‎
حسين‌‏‎ آقا‏‎ حاج‌‏‎ ختم‌‏‎ مجلس‌‏‎ هنگام‌‏‎ و‏‎ اشرف‌‏‎ نجف‌‏‎ در‏‎.‎بودند‏‎ شده‌‏‎ سخنانش‌‏‎ شيفته‌‏‎
آن‌‏‎ از‏‎ قبل‌‏‎ سال‌‏‎ ده‌‏‎ از‏‎ شد ، ‏‎ دعوت‌‏‎ وعظ‏‎ براي‌‏‎ راشد‏‎ مرحوم‌‏‎ از‏‎ طباطبايي‌‏‎
بزرگ‌‏‎ مراجع‌‏‎ و‏‎ فقها‏‎ تمامي‌‏‎ بود ، ‏‎ نشده‌‏‎ برپا‏‎ عظمتي‌‏‎ با‏‎ مجلس‌‏‎ چنين‌‏‎ تاريخ‌‏‎
نيامده‌‏‎ بيرون‌‏‎ منزل‌‏‎ از‏‎ زيارت‌‏‎ براي‌‏‎ جز‏‎ گذشته‌ ، ‏‎ سال‌‏‎ طي‌ 30‏‎ كه‌‏‎ تقليد‏‎
كاش‌‏‎ اي‌‏‎.باعظمت‌‏‎ و‏‎ پرشكوه‌‏‎ مجلس‌‏‎ داشتند ، ‏‎ حضور‏‎ مجلس‌‏‎ اين‌‏‎ در‏‎ بودند ، ‏‎
.مي‌كرد‏‎ ضبط‏‎ را‏‎ ايشان‌‏‎ روز‏‎ آن‌‏‎ سخنان‌‏‎ و‏‎ داشت‌‏‎ وجود‏‎ صوت‌‏‎ ضبط‏‎ دستگاه‌‏‎
نجف‌شكايت‌‏‎ شهرداري‌‏‎ و‏‎ فرمانداري‌‏‎ سخنراني‌ ، از‏‎ همان‌‏‎ در‏‎ مي‌آيد‏‎ يادم‌‏‎
باشد‏‎ آشغال‌‏‎ و‏‎ ازكثافت‌‏‎ پر‏‎ بايد‏‎ (ع‌‏‎)مولاعلي‌‏‎ كوچه‌هاي‌شهر‏‎ چرا‏‎ كه‌‏‎ كرد‏‎
ماموران‌‏‎ مدتي‌‏‎ داد‏‎ دستور‏‎ سريعا‏‎ و‏‎ رسيد‏‎ فرماندار‏‎ گوش‌‏‎ به‌‏‎ واتفاقا‏‎
.مي‌پرداختند‏‎ شهر‏‎ نظافت‌‏‎ به‌‏‎
خلع‌‏‎ ايشان‌را‏‎ كه‌‏‎ زماني‌‏‎ بود ، ‏‎ نشيب‏‎ فرازو‏‎ از‏‎ پر‏‎ نيز‏‎ مرحوم‌‏‎ آن‌‏‎ زندگي‌‏‎
را‏‎ زندگي‌اش‌‏‎ شدتا‏‎ چاپخانه‌ها‏‎ از‏‎ يكي‌‏‎ دارغلطگيري‌‏‎ عهده‌‏‎ كردند ، ‏‎ لباس‌‏‎
.كند‏‎ تامين‌‏‎
.شود‏‎ وي‌كمك‌‏‎ به‌‏‎ راهي‌‏‎ هيچ‌‏‎ از‏‎ نبود‏‎ وحاضر‏‎ داشت‌‏‎ طبع‌‏‎ مناعت‌‏‎ راشد‏‎ آقاي‌‏‎

زدن‌‏‎ اطو‏‎ كه‌ما‏‎ زماني‌‏‎.‎مي‌داد‏‎ اهميت‌فوق‌العاده‌اي‌‏‎ نظم‌‏‎ و‏‎ نظافت‌‏‎ به‌‏‎
لباس‌‏‎ و‏‎ پيراهن‌‏‎ با‏‎ مي‌آورديم‌ايشان‌‏‎ حساب‏‎ به‌‏‎ مابي‌‏‎ نوعي‌فرنگي‌‏‎ را‏‎ لباس‌‏‎
.مي‌آمد‏‎ مجلس‌‏‎ به‌‏‎ رق‌‏‎ و‏‎ شق‌‏‎ اطوزده‌ ، ‏‎



.است‌‏‎ همشهري‌‏‎ روزنامه‌‏‎ به‌‏‎ متعلق‌‏‎ و‏‎ محفوظ‏‎ حقوق‌‏‎ تمام‌‏‎