پنجم ، شماره 1414 نوامبر 1997 ، سال آذر 1376 ، 22 شنبه 1
|
|
تاريخ منظر در روز يادداشت
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
وحدت منادي و بزرگ عالم از سخني با يادداشت ، اين در را خود كلام
و توفيق سر فقيد ، دانشور آن.مي‌كنيم آغاز كاشف‌الغطاء مرحوم مسلمين ،
توحيد كلمه‌توحيد ، 2ـ مي‌دانست1ـ چيز دو در را اسلامي امت نجات راه
رشته به چنين را معني همين ظريفي اتفاقا و (كلمه وحدت يا) كلمه
:است كشيده نظم
خامي از مدان فريقين تاليف
ناكامي جز نيست هيچ تفرقه در
توحيد كلام و است كلام توحيد
اسلامي امت نجات سرمشق
يعني ايران ، مسلمان ملت وحدت منشور بر تكيه با قبل ، يادداشت دو در
اسلامي حكومت درباره را نكته‌هايي ايران ، اسلامي جمهوري قانون‌اساسي
بودن نو كه شد گفته جمله از.ساختيم مطرح مهم‌ولايت‌فقيه بحث و
خود فقيه بحث‌ولايت آن تبع به و ايران اسلامي جمهوري حكومت تجربه
قرار حكومتي و سياسي انديشه روياروي را پرسمانها از سلسله‌اي به‌خود
مبحث اين مستمد كه ويژه‌اي سياسي فرهنگ و مصطلحات وحدت حتي.مي‌دهد
مي‌بايد لذا ;است فراوان عالمانه گفتگوي و پژوهش مستلزم باشد ، بوده
وجوه سياسي ، رجال و فقيهان انديشوران ، علما ، بحث ، شان با متناسب
را فقيه ولايت و اسلامي جمهوري حكومت بحث با مرتبط موضوعات و مختلف
موضوعات اين پيرامون را مردم اذهان و دهند قرار تحليل و بررسي مورد
به خصلتي‌جهاني مي‌بايد كه مي‌رسد نظر به حتي.نمايند روشن بنيادي
حكومتي و شيعي فرهنگ از فراتر سطحي در مبحث اين ايضاح به و داد بحث
امتيازات به قائل ما اگر.پرداخت اسلامي فرهنگ از فراتر حتي و ايران
اسلامي جمهوري سياسي نظام براي اجتماعي و فرهنگي و الهي برتريهاي و
اين تبيين رسالت پس مي‌باشيم ، برستون‌ولايت آن ابتناء و ايران
.مي‌گيرد قرار ما دوش بر نيز ارزشها و امتيازات
بحثهاي موضوع اين در شيعه ، بزرگ علماي حال ، و گذشته در خوشبختانه
انقلاب ظهور اساسا كه نهاده‌اند ، برجاي بسياري آثاروثيق و دقيق
و مباحث همين ثمرات از جملگي فقيه ، ولايت و اسلامي جمهوري و اسلامي
تحت شيعي علماي هجري ، سوم قرن ميانه حدود تااست بوده ايضاحات
مشخص ديدگاههاي اجمعين عليهم الله سلام اثني‌عشريه ائمه مستقيم رهبري
طرح و (ع)معصوم امامان نظريات از مستقيم تابعيت داشتند ، واحدي و
مسائل شدن روشن موجب ايشان ، محضر از...و كلامي و فقهي و ديني مسائل
دوران شروع با اماميگرديد حمل شيعيان بر قطعي تكليف به‌منزله و
كه عصر ، اين در.گرفت قرار شيعيان روياروي تازه‌اي شرايط كبري ، غيبت
و ادله مبناي بر اماميه ، فقهاي و علما مي‌شد ، محسوب دوران‌انتظار
نظامهاي و حكام برابر در را امت تكليف مي‌بايست ديني ، معتبر مستندات
شيعه بزرگ علماي كه پرباري و عميق مباحث.مي‌كردند تعيين حكومتي
آغاز نمودند ، مطرح خود آثار در طوسي شيخ و سيدمرتضي مفيد ، شيخ همچون
و حلي علامه طوسي ، خواجه‌نصيرالدين توسط بعدها كه بود طولاني راهي
تاريخ در شيعي مستقل حكومت نخستين مباني.يافت بسط دواني ملاجلال‌الدين
همين از مي‌شد ، محسوب نيز ملي بزرگ دولت نخستين قضا از كه ايران ،
.كرد آغاز را خود جريان سرچشمه
اسلامي جمهوري حكومتي اصول تحقق و اسلامي انقلاب وقوع زمان تا پس آن از
ميان به اسلامي حكومت باب در بسياري متنوع و متعدد ايران ، نظريات
.هست نيز آن غناي نشانگر خودبه‌خود نظريات ، اين تنوعاست شده آورده
هر ديگران و اردبيلي مقدس مجلسي ، علامه بهايي ، شيخ همچون بزرگي علماي
.بودند زمينه اين در خاص ديدگاههاي يك‌نماينده
آثار در بيشتري گستردگي و دقت با مباحث اين متاخر ، دوره‌هاي در
مباحث جمله از كه نيز فقيه مبحث‌ولايت و شد فقهادنبال و متكلمان
.گرفت قرار توجه مورد پيش از بيش مي‌شد ، محسوب شيعه فقهي و سياسي
مشروطيت از قبل سيدكشفي ، و انصاري شيخ نظير ديني و علمي بزرگ رجال
درگرفت مشروطيت انقلاب آنكه تا كردند ، طرح بسياري بحثهاي عرصه اين در
هادي سيد اسدآبادي ، سيدجمال‌الدين همچون نامداري و بزرگ عالمان و
حسين محمد ميرزا بهبهاني ، سيدعبدالله طباطبايي ، سيدمحمد نجم‌آبادي ،
فضل‌الله شيخ لاري ، عبدالحسين سيد خراساني ، كاظم ملامحمد آخوند نائيني ،
مجموعه.زدند دست سياسي كلان و خرد مسائل و مباحث به‌طرح..و نوري
كه بود بعدي مباحث بر مقدمه‌اي متضاد ، گاه حتي و متنوع مباحث اين
ايران ، اسلامي انقلاب بزرگوار زعيم توسط خورشيدي سال 1347 در سرانجام
حكومت درباره درسهايي يا فقيه عنوان‌ولايت تحت ،(ره)امام‌خميني حضرت
.رسيد نهايي به‌صورتبندي اسلامي
سوي از بيانيه‌اي و برنامه به‌صورت اسلامي حكومت بحث نيز ، آن از پيش
(ره)خميني امام بحث اما بود ، شده منتشر و مطرح فدائيان‌اسلام
علني مبارزه آغاز از پيش سالها ايشان.برجاي‌نهاد فراتر تاثيراتي
ديدگاههاي كيفيت معروف‌كشف‌الاسرار ، كتاب نگارش با سلطنتي ، رژيم با
مقدس آئين و احكام به نسبت حساسيت و وقت سياسي نظام درباره خود خاص
و ديانت كيان از دفاع در حساسيت اينبودند داده نشان را اسلام
.بود هويدا كاملا نگاشتند اثر اين بر كه كوتاهي مقدمه در روحانيت ،
در نويني فكري گرايشات بتدريج تا 1340 ، سالهاي 1332 فاصله در
اسلام ، در همچون‌حكومت متعددي مباحثآمد علميه‌پديد حوزه‌هاي
روز ، تفاوت مسائل به اسلامي احكام اسلام ، قدرت‌پاسخگويي در مديريت
همچون عالماني مقالات در مرتبا..و ماركسيسم و غربي مكاتب با اسلام
دكتر مطهري ، استاد زنجاني ، آيت‌الله طباطبايي ، علامه طالقاني ، آيت‌الله
بحثها ، اين.مي‌گرفت قرار بحث مورد...و صدر سيدموسي حجت‌الاسلام بهشتي ،
و استدلالي مباني دليل به اتفاقا و داشت دانشورانه و تاملي خصلتي
به رو سرعت به آن ، مطرح‌كنندگان ظرفيت و صدر سعه و آن ، علمي خصلت
.شد بارور متقابل تحليلهاي و نقد در و نهاد گسترش
نخستين فقيه ، ولايت مبناي بر اسلامي حكومت بحث موجود ، منابع براساس
مطرح قاجاريه علماي از نراقي ، ملااحمد اثر دركتابعوايدالايام بار
عصر در كه مي‌كند ثابت متعدد روايات به تمسك با ابتدا نراقي.بود شده
و (ص)پيامبر كه اموري همه در - دارد1 حق چيز دو در فقيه غيبت ،
اين‌كه مگر داشته‌اند ، ولايت و بوده اختيار صاحب آنها در (ع)ائمه
و دين با كه اموري همه در - شود ، 2 استثناء شرعي دليل به مواردي
از مورد ده به سپس.شود انجام بايد و دارد ارتباط خدا بندگان دنياي
توجه فقهي استدلالهاي و روايات و آيات به استناد با فقها ولايت شئون
.مي‌شود بحث اين وارد تفصيل به و كرده خاص
بحث بر علاوه كه بود فقيهي تنها (ره)خميني امام نراقي ، مرحوم از پس
در را ولايت‌فقيه مختلف ، مسائل تناسب به موضوع ، اين مرسوم‌در فقهي
به بار ، اولين براي شامل ، و جامع معناي باهمان حكومت امر تصدي
.دادند قرار اثبات و بررسي مورد تفصيل به و تصريح ، و تاكيد و روشني
اول فاصله در كه بود فقيه كتابولايت زمينه ، اين در امام معروف اثر
منتشر نجف در سخنراني سيزده به‌صورت بهمن 1348 تا 20 بهمن‌سال 1348
در نخست ايشان ، تاييد و ويرايش از پس درپاييز 1349 ، سپس و شد
امام.رسيد چاپ به درايران مختلف نامهاي با مخفي به‌صورت سپس و بيروت
عقلي استدلال روايي ، ريشه‌هاي تاريخي ، سابقه به استناد با اثر ، اين در
بحثي طي را فقيه ولايت مبناي بر اسلام در حكومت مسئله فقهي ، احكام و
.است داده قرار اثبات و تحليل مورد مفصل نسبتا و مستوفا
مباحث ، طرح زمان در اسلام جهان و ايران خاص شرايط به اشاره با ايشان
زمامدار شرايط و كرده تشريح مشكلات رفع براي را اسلام وصلاحيت قدرت
ولايت امام ، .است نموده بيان مشروحا را وخداوند اسلام تاييد مورد
(عج)حجت حضرت غيبت عصر در و دانسته عقلاني-اعتباري امري را فقيه
و قانون به عالم و عادل فقهاي برعهده را اسلامي حكومت اداره و تشكيل
جهان اوضاع به امام مكرر اشارات.مي‌شمارد لازم بلكه و جايز زمان ،
ديني حوزه‌هاي اصلاح لزوم بحث به كتاب پايان در ايران ، بخصوص و اسلام
و تجويز راصريحا جائر حكومتهاي براندازي براي تلاش ايشان و مي‌رسد
.نموده‌اند توصيه
يادداشت‌هاي در كه اطلاعاتي مختصر به توجه با مجمل ، بسيار پيشينه اين
و حكم به اساسي قانون در فقيه نظريه‌ولايت تدوين درباب گذشته
نوع اين براي قانوني و مردمي مشروعيت زمينه ايجاد و امام ، خواست
.مي‌سازد روشن را موضوع مختلف جوانب حدودي تا گرديد ، بيان حكومت
است اين شود داده قرار موردتوجه راهگشا درسي همچون مي‌بايد كه نكته‌اي
و مباحث تداوم محصول يكسره آن ، تحقق اساسا و نظريه اين غناي كه
علماي و عظام فقهاي.است بوده مختلف جوانب از آن بررسي و تحليل
در بي‌شك و يافته‌اند دست توفيق بدين عالمانه مباحث زمينه در اعلام ،
ارزشهاي مي‌توان است ، مسلمين همه رسالتهاي امهات از كه زمينه ، همين
سياست در نگرشي چنين نتايج و آن مباني و فقيه نظريه‌ولايت در مندرج
.نمود استدلال آن بر و ساخت آشكار را
شيعه بزرگ علماي وطولاني عالي مباحث محصول فقيه اساس‌ولايت اين بر
اساسي قانون در ملت قطعي تاييد با آن ، بر افزون و بوده تاريخ طول در
مردمي آزاد مشروعيت با آن ، الهي مشروعيت ايران ، اسلامي جمهوري
.است شده رفع آن حريم از شبهات كليه و گره‌خورده
پشتوانه گرديده مدون اساسي قانون در كه صورتي به فقيه ولايت اصل
نياز كه مسئله‌اي بديهيترينميشود محسوب ما كشور جاري قوانين اجراي
و قانون‌پذيري به جامعه ثبات و قوام كه است اين ندارد استدلالي هيچ به
حرم حريم مقيم ديگركسي ببيند ، آسيب حريم اين اگر.است قوانين حرمت
است آن -اساسي قانون بويژه- قانون منطقي نقيض حقيقتا.ماند نخواهد
و اعتبار كل آنگاه.گيرد قرار ابرام و نقض مورد آن از اصل يك اگر كه
فاجعه زمينه اين در مطلوب به مصادره.شد خواهد مخدوش آن احترام
.برد خواهد ميان از را بدان التزام و تفسير وحدت امكان كه است بزرگي
حكومت استقرار از قبل فقيه ولايت بحث كه داشت توجه بايد بنابراين
مدرسي و فقهي مبحثي اساسي ، قانون تصويب و تحقق از قبل تا و اسلامي
قانون جمله‌محكمات از پس ، آن از اما داشت ، قوي خصلت‌تجريدي كه بود
و مرج و هرج موجب آن از خروج يا نقض و شده محسوب كشور اساسي
.شد خواهد قانون بي‌اعتباري
