پنجم ، شماره 1417 نوامبر 1997 ، سال آذر 1376 ، 25 سه‌شنبه 4
|
| |||||
در سنگي شهاب احتمالي نمود چند شناسايي
ايران
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
ايران سرزمين در سنگ‌ها شهاب برخورد آثار يافتن دنبال به
مي‌شود مشاهده پرتابي مواد پوششي‌از دهانه اين 10 مجموعه پيرامون
.مي‌كند قطعي را دهانه‌ها منشاءانفجاري كه
:اشاره
را كتابشهابسنگ‌ها نگارش براي تحقيق پاييز 1368 در كه هنگامي از
دهانه هيچ تاكنون چرا كه بود ذهنم در پرسش اين همواره كردم ، آغاز
كه حالي در.است نشده كشف ايران مانند پهناوري سرزمين در شهابسنگي
و مانندعربستان ما ، همجوار كشورهاي در اين‌نمودها از مورد چند دستكم
.دارند وجود تاجيكستان ،
را اين‌باره در تحقيق پيگير به‌طور تا داد دست فراغتي گذشته تابستان
سال همان از.تدوين‌كردم كار شروع براي مشخصي برنامه.آغازكنم
نخست.داشتم نظر در تحقيق اين اجراي براي را عمده منبع دو 1368
.هوايي عكس‌هاي دوم و ست ماهواره‌اينتل تصاوير
ماهواره تصاوير در نخست.مي‌گرفت انجام مرحله چند در جستجو اين
نشان را نمودهاي‌مشكوك است ميليونيوم يك آنها مقياس كه ست اينتل
از يكصدهزارم مقياس تصاوير در مي‌گشت آن‌فراهم امكان چنانچه.مي‌كردم
مرحله اين در.مي‌كردم رابازشناسي نظر مورد نمود منطقه ، همان
نمودهايي اصلي ماهيت براي‌شناسايي اساسي ابزاري منطقه ، نقشه‌زمين‌شناسي
زمين نقشه‌هاي به عمل‌دسترسي در البته.مي‌شدند ديده درتصاوير كه بود
آنجا نقشه‌اي‌براي هنوز يا زيرا است ، ناممكن برخي‌مناطق براي شناسي
همگان دسترس در اما است شده نقشه‌تهيه آنكه يا و نشده تهيه
.قرارنمي‌گيرد
فقط اما زيادند بسيار مي‌شوند ديده ماهواره‌اي تصاوير در كه نمودهايي
بررسي ارزش و مي‌آمدند در كار از واقعي عمل در آنها از اندكي شمار
بررسي هوايي عكس‌هاي روي يعني دوم ، مرحله در را اينها.داشتند بيشتر
موجود اطلاعات با و بگذرند مرحله دو هر اين از كه نمودهايي.مي‌كردم
منشاء مي‌توانند احتمالا نباشد ممكن آنها پيدايش منشاء توجيه
در چنانچه مي‌كنم ، معرفي دراينجا كه آنچه.باشند داشته شهابسنگي
كشف از موارد نخستين شود ، بايد ثابت آن برخوردي منشاء عمليات‌صحرايي
.خواند ايران در دهانه‌هاي‌شهابسنگي
نشان را متر قطر 1700 به دايره‌اي كاملا دهانه‌اي تصوير ، نخستين -1
توده يك ريخته فرو گنبد و دارد آذرين منشاء آن كلي ساختار كه مي‌دهد
منشاء كه دريافته‌ام تجربه به اما.مي‌آورد ياد به را آذرين نفوذي
بلكه نيست ، چنين‌نمودهايي برخوردي منشاء نفي معني لزومابه آذرين
احتمالايك‌دهانه نمود اين.مي‌كند اثبات را خودآن مواردي در حتي
عمليات‌صحرايي در بايد خير ، يا دارد منشاءبرخوردي آيا اينكه اما است ،
نيكل ، -آهن گويچه‌هاي مانندمخروطخردشدگي ، نمودهايي جستجوي و
از حاصل احتمالي حتي‌قطعات و برشي سنگ‌هاي ضربديده ، بلورهاي‌كوارتز
براي به‌تنهايي خردشدگي مخروط وجودشود روشن جوي‌شهابسنگ انفجار
با رسوبي سنگ‌هاي در ساخت اين چه نيست كافي برخوردي ، منشاء اثبات
آيا كه شود آشكار بايد همچنين.است شده يافت نيز متفاوت منشاء
يا دارد پيوستگي منطقه شناسي زمين كلي ساختار با دهانه اين ساختمان
اينكه يا است زمين‌شناسي‌منطقه ساختار از جزئي آيا ديگر عبارت به.خير
.است تحميل‌شده آن به بعدها
غرب جنوب كيلومتري در 5/11 بيرجند ، شهرستان جنوب در دهانه اين
راه.دارد قرار شاه جبال‌كوه سلسله شمال در و روستاي‌مختاران
آن نزديكي از كه است رويي ماشين خاكي جاده طريق از آن به دسترسي
به توجه با.مي‌نامند كوه راآغل نمود اين محلي مردمميگذرد
آغل نوعي و داده‌اند آن به محفوظ حالتي كه گرداگرد بلند ديواره‌هاي
جنوب درايست برازنده نام آورده‌اند ، پديد اهلي حيوانات براي طبيعي
ديده برآن آثارتخريب حدي تا كه دوم حلقوي ساختار يك از كماني دهانه
.دارد وجود نيز مي‌شود
جغرافيايي 32 عرض ;از كوه‌عبارتند آغل جغرافيايي‌دهانه مختصات
.شرقي دقيقه و 16 درجه جغرافيايي 59 طول و شمالي دقيقه و 25 درجه
.كنيد دقت دهانه لايه‌اي‌ديواره‌هاي ساختارچند به هوايي ، عكس در
لغزه يك‌زمين بقاياي(چپ سمت بالا) آن غربي شمال ديواره در همچنين
دگرگون دهانه‌را دايره‌اي شكل تدريج به ديواره ريزش.مي‌شود ديده اخير
كه شكافي از و مي‌شوند شسته به‌تدريج ريزش‌ها اين بقاياي.مي‌كند
.حمل‌مي‌شوند بيرون به آمده پديد شمالي درديواره
و هستند ديواره‌ها شكل كارتغيير در نيز كوچك درزهاي و گسل‌ها برخي
.مي‌بخشند بيضي‌وار ظاهري آن به تدريج به
سفاين دوربين‌هاي ديد از ماه منظره مي‌شود ديده تصاوير در آنچه -2
زيبا بسيار و شگفت‌انگيز دهانه مجموعه 18 اينها.نيست وزوند آپولو
در كه هستند مربع كيلومتر xتقريبي2020 وسعت به ناحيه‌اي در
منظره.دارند قرار استان‌كرمان در شهرستان‌بم غربي شمال 80كيلومتري
برخوردي بي‌اختياردهانه‌هاي كه است دهنده تكان چنان اين 18دهانه هوايي
باچنين اخترشناسي شيفتگان.مي‌آورد ياد به مريخ‌را سياره آبكندهاي و
.هستند آشنا خوبي به تصاويري
كيلومتر xوسعت 88 به پهنه‌اي‌كوچك در دهانه تعداد 10 ميان اين از
و متر آنها1300 بزرگ‌ترين.گرفته‌اند قرار كناريكديگر مربع
از استفاده با دهانه‌ها عمق تعيين.دارند قطر متر كوچك‌ترينشان 150
اعداد آفتاب تابش زاويه و تصاوير تهيه زمان ديواره‌ها ، سايه طول
دهانه 1300 به مربوط متر ، عمق ، 260 بيشترين.مي‌دهد دست به متفاوتي
تا 60 از 20 متوسط طور به ديگر دهانه‌هاي عمق روش اين با.است متري
مشخص ، سايه فقدان سبب به دهانه‌ها برخي عمق تعيين.مي‌شود برآورد متر
.نشد ممكن
در هم به چسبيده متري دهانه 320و 400 دو ديواره‌هاي گرفتن قرار طرز
.مي‌كند فاش آنها زماني‌شكل‌گيري توالي درباره را جالبي تصوير ، نكته
صورت اين در چوناست نبوده همزمان يقينا دهانه دو اين تشكيل
و مشترك ديواره اين فقدان از.مي‌شد ايجاد دو آن ميان مشترك ديواره‌اي
درون به متري كوچك‌تر 320 دهانه مخروب ديواره آمدگي پيش اندك نيز
ديواره‌اي با بزرگ‌تر دهانه ابتدا كه پيداست متري بزرگ‌تر 400 دهانه
بخشي تخريب با متري كوچك‌تر 320 دهانه آن از پس.است گرفته شكل كامل
پوششي دهانه اين 10 مجموعه پيرامون.است آمده پديد بزرگ‌تر ديواره از
قطعي را دهانه‌ها منشاءانفجاري كه مي‌شود مشاهده پرتابي مواد از
نيز را منشاءبرخوردي‌دهانه‌ها مي‌تواند آنها بررسي‌دقيق‌تر.مي‌كند
.كند نفي يا و اثبات
توجه با است آن حاصل اين‌ابعاد به دهانه‌هايي كه شديد چنين انفجاري
احتمال مي‌شوند ديده خوبي به تصاوير روي كه كوچكي و گسل‌هاي‌بزرگ به
آن‌فرض و دارد بيشتر بررسي ارزش كه متبادرمي‌كند ذهن به نيز را ديگري
.دهانه‌هاست اين براي آتشفشاني منشاء
دارد ادامه
غريب عليزاده حسين
