پنجم ، شماره 1417 نوامبر 1997 ، سال آذر 1376 ، 25 سه‌شنبه 4
|
|
تحول مديريت
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
ندارد همخواني اسلامي اعتقاد با كه سرمايه‌سالاري فرهنگ كه زماني تا
مشكل آرماني جامعه به دستيابي ندهد سالاري شايسته به را خود جاي
بود خواهد
مقوله امروز جهان در اجتماعي‌بشر زندگي در فعاليتها مهمترين از يكي
سازمان يك اهداف به مي‌توان كه است فعاليت اين ياري به و است مديريت
در مديران.يافت دست معنوي و امكانات‌مادي تمام از استفاده با
:چون اجزايي شامل كه مي‌كنند دنبال را جرياني خود وظايف انجام
هدايت ارتباطات ، انگيزش ، كنترل ، و نظارت سازماندهي ، برنامه‌ريزي ،
تعريف متفاوت گونه‌هاي به را مديريت (1374-الواني) است وتصميم‌گيري
و بهترين را وظيفه اين و دانسته تصميم‌گيري را گروهي‌مديريت كرده‌اند ،
عالمان (Herbert A.simon-) قلمدادنموده‌اند مدير نقش اصيل‌ترين
و وظايف مدير براي و تازه‌تري‌نگريسته ديدگاه از مدير نقشهاي بر ديگر
با رابط عامل‌تصميم‌گيري‌و و اطلاعاتي منبع سازمان ، چون‌رهبري نقشهايي
مديريت مقوله در (Henry Mintzberg-) برشمرده‌اند سايرسازمانها
اوايل سالهاي در رامي‌توان آنها به مربوط نظريه‌هاي طرح آغاز وسازمان ،
مطرح بوروكراسي‌را نظريه وبر كه‌ماكس زماني كرد ، جستجو بيستم قرن
.نمودند ارائه را اداري و علمي اصول‌مديريت وفايول وتيلور ساخت
شكل دهه 1930 سالهاي رفتاري‌در مديريت و انساني روابط نهضت آن پس‌از
مديريت نهايت در و اقتضايي و سيستمي نظريه‌هاي مكتببا آخرين و گرفت
علم صاحبنظران زمينه اين در.نهاد وجود عرصه به پا تحول
كه داده‌اند ارائه مديريتي مكاتب خصوص در مختلفي مديريت‌تقسيم‌بنديهاي
مديريت و روابطانساني مديريت علمي ، مديريت سه‌مكتباصلي غالبا
وطي زمان گذشت با حال اين با.است شده آنهاملاحظه تمامي در سيستمها
شده ايجاد مديريتي سنتي خصوص‌مكاتب در تنگناهايي و نارسائي‌ها دهه چند
:(1373-زمرديان) گيرد قرار توجه است‌مورد لازم كه
تنها اينكه و اقتصادي انسان الگوي پذيرش:انساني عامل به نگرش -الف
را كاربردخود عدم تدريج به مي‌شود كاركنان انگيزش باعث مادي عامل
انسانهاي كه مي‌شد باعث بسياري‌موارد در و مي‌داد نشان سازمانها در
خود در آن به وابسته ماموريت و خطمشي‌ها و نگرش اين به نسبت سازماني
در چنانچه كه داد نشان زمينه اين در پژوهشهاييدهند نشان واكنش
انجام كاري آن به مربوط انگيزشي خطمشي‌هاي و انساني نگرش اين مورد
و بهره‌وري يعني سنتي مديريت آورد دست بزرگترين كه بسا چه نشود
.شود روبرو چشمگيري نزول با كارايي
اصل پذيرش سنتي مديريت برجسته تنگناهاي ديگر از:فرض‌ثبات پيش -ب
فرض براين سنتي مديريت نگرش.بود مديريت اصلي محور عنوان به ثبات
همراه‌با مشخص هدفهاي تعيين و منظم بابرنامه‌ريزي كه بود استوار
و گرفت خواهد قرار مديريت كنترل زير چيز همه لازم منابع دادن اختصاص
برون محيط در حتي)احتمالي تغيير نوع هر كه داد خواهد سازمان‌امكان به
كه فلسفه‌اي چنين حاليكه در.دهد قرار خود نفوذ زير را (سازماني
كاربرد حدودي تا سده‌بيستم اوان در حتي و نوزدهم سده پاياني درسالهاي
وانتظارهاي انساني جامعه‌هاي تدريجي شدن واسطه‌پيچيده به داشت ،
بخش خدمات و فعاليتها نظير كم به‌گسترش منجر كه انسانها روزافزون
به تكنولوژي و دانش درزمينه كه بي‌سابقه‌اي تحول همينطور و شد دولتي
پيش‌فرض اين دادبي‌پايگي رخ كامپيوتر و اطلاعات و امرارتباطات در ويژه
.كرد روزنمايان به روز را مديريت
اصلي متغيرهاي از يكي به‌شكل تنها نه تحول و تغيير عامل تدريج به
دانش از رشته اين كارآمد روندهاي اساسي محور عنوان به كه مديريت
.شد مطرح
كه انساني روابط محتواي‌روند با مديريت جنبش‌هاي به مربوط نظريه
و تاكيدداشت بيشتر بهره‌وري به دستيابي در مقوله‌انگيزش بر عمدتا
برتر فرايند را تصميم‌گيري كه جنبش‌انسان‌گرايي و تصميم‌گيري نظريه‌هاي
مديريت علم تكوين در اساسي و جدي نقشي مي‌آورند شمار به مديريت
دهه 1950 پاياني سالهاي در كه تازه‌اي روند نظريه‌ها اين در.داشتند
در غالب نظريه شكل به بعد دهه دو يكي در و شد پديدار تدريج به
رياضي ومدل‌سازي‌هاي كمي الگوي كاربرد برپايه گرديد ، مديريت‌مطرح
وصنعتي توليدي طراحي‌هاي به مدلها اين بيشترين‌كاربرد.بود استوار
كردن كمي الگوها ، اين اصلي هدف.مي‌شد مربوط كار و كسب فعاليت‌هاي و
اين در.بود تصميم‌گيري فرايندهاي بهينه‌سازي و متغيرهاي‌مديريت
و رياضي فنون كاربرد زيرپرچم مديريت علم پشتيبانان كه حالي در دوران
گرفتن شكل حال در مديريت زمينه در ديگري تحول بودند ، آمده گرد آماري
فنون و گرفت خود به روندانسان‌گرايي نام بعدا تحول اينبود
ارائه سازماني تحول و تغيير سرمايه‌هاي كردن پياده براي را بسياري
مشخصي محدوده در تنها آماري و رياضي فنون كاربرد نظريه اين در.نمود
باور نهايت در.مي‌شد پذيرفته باشند كردن كمي قابل مربوط عاملهاي كه
پيچيدگي چنان از مديريت تصميم‌گيريهاي بيشتر كه بود چنين روند اين
روشهاي از سودجوئي به بايد ناچار به آنها فصل و حل كه برخوردارند
مشاركت با ترجيحا و موقعيت هر احوال و اوضاع به توجه با و بعدي چند
.(1373-زمرديان) پذيرد انجام سازماني انسانهاي
عمومي نظريه كاربرد روند ، دو اين همسازي و نزديكي عامل برجسته‌ترين
در سيستمها نظريهبود مديريت نظري و فكري زيربناي عنوان به سيستمها
را خود جاي و 1970 دهه 1960 دو در و شد ارائه دهه 1950 نخست سالهاي
.رسيد شكوفائي به و كرد باز رشته‌مديريت در
تكوين حال ودر نوين والگوسازي‌هاي تحليل‌ها تمامي زيرساخت نظريه اين
كه اقتضا پيدايش‌نظريه سرچشمه همينطور و مي‌دهد راتشكيل مديريت
.است بوده مي‌آيد شمار به نظريه‌مديريت شايع‌ترين امروزه
و اقتضا نظريه تبيين انسان‌گرايي ، نظريه گسترش سيستمها ، نظريه
ابتدا گذشته سال چند در كه نويني عملياتي و ساختاري ترتيبات همينطور
بهداشت ، و درمان خدمات ، مانند ديگر بخشهاي در سپس و صنعت بخش در
به شده ايجاد سازماني زمينه‌هاي ديگر و ارتباطات پرورش ، و آموزش
برپائي نويد امر اين.است همسازي و شدن اخت حال در يكديگر با تدريج
توانايي زياد احتمال به كه مي‌دهد مديريت مقوله در نوين دگرگوني يك
حاضر زمان در محيطي سرسام‌آور تحول‌هاي با رويارويي براي را بي‌سابقه‌اي
:كه شود اشاره سازماني ديدگاه اين به نيست بدداد خواهد ارائه
را ديدگاه اين و مي‌كند برخورد دارائي مثابه به مردم با كه سازماني
روي و ورزيد عشق آنها به كرد ، نگهداري آنها از بايد كه مي‌كند دنبال
هزينه را مردم كه سازماني با كاملا رفتارش كرد ، سرمايه‌گذاري آنها
است ممكن زمان هر و هركجا در آنها از كاستن پي در و مي‌كند تلقي
به كه بود نخواهد لطف از خالي.(1374-مخبر عباس).بود خواهد متفاوت
است ، گفته زماني شاو برنارد جرج:شود اشاره شاو برنارد از گفتاري
كه بود اين او استدلال.است وابسته غيرمعقول انسان به يكسره پيشرفت ،
غيرمعقول انسان آنكه حال مي‌دهد ، تطبيق جهان با را خود معقول ، انسان
.(1374-مخبر عباس).مي‌سازد منطبق خود بر را جهان
دانش به دستيابي و اطلاع‌رساني مقوله كه شرايطي در و اطلاعات عصر در
جوامع در زمانيكه در و است تصميم‌گيران و علم صاحبان توجه مورد جديد
انواع و مديريت به مربوط مباحث صنعتي و اقتصادي:ابعاد از پيشرفته
همچنان و بوده برخوردار ويژه جايگاهي از خلاق جمله‌مديريت از آن
در متاسفانه مي‌كند ، ايفا كشورها تعالي و رشد در را اول درجه اهميت
هنوز دولتي نظام و اداري سيستم در عملي و فرهنگي ابعاد از ما جامعه
نتايج از استفاده و ارزشيابي برنامه‌ريزي ، به مربوط واقعي مباحث از
چرا اينكه.داريم فاصله جامعه‌مان معضلات حل در شده انجام پژوهشهاي
مي‌رسد نظر به كه باشند دخيل مي‌توانند زيادي عوامل است ، اينگونه
:برخوردارند بيشتري اهميت از زير موارد
در ودرازمدت عملياتي كوتاه‌مدت برنامه‌ريزي فرهنگ فقدان 1ـ
دولت ساله برنامه 5 با را لازم هماهنگي كه نحوي به اجرايي سازمانهاي
دست پنجساله برنامه اهداف به بتوان آنها اجراي با و باشند داشته
...و ادارات در روزمرگي شرايط وجود مشكل اين پيامديافت
بدون روز مسائل حل براي مديران توسط لحظه‌اي و سليقه‌اي تصميم‌گيريهاي
تمام از واقع در و است آينده در تصميماتي چنين پيامدهاي به توجه
.مي‌آيد عمل به بهره‌گيري كمترين سازمانها امكانات و توان
و عملكردسازمانها كه نحوي به علمي و مدون ارزشيابي نظام فقدان 2ـ
اهداف به آنها ميزان‌دستيابي در ويژه به و مختلف جهات از نهادها
واقع در را ارزشيابي بحث البته.قرارگيرد بررسي مورد سازمانشان
را برنامه‌اي بخشي اثر و كارائي بخواهيم كه كرد مي‌توان‌مطرح زماني
چنين‌برنامه‌هايي ادارات اكثر در كه شرايطي در و نمائيم بررسي
حدودي تا ارزشيابي از بحث ديگر ندارد وجود (دقيق و شده زمانبندي)
بين در انگيزه كاهش وضعيتي چنين پيامد لذابود خواهد بي‌مورد
كاهش نهايت در و توبيخ لازم موارد در و تشويق اجراي عدم كاركنان ،
پيدا شكوفايي فرصت نظامي چنين اعمال صورت در كه است كاركناني خلاقيت
.شد خواهند خارج بي‌تفاوتي و بلاتكليفي از و نمود خواهد
و انتخابمديران در سالاري شايسته جاي به سالاري رابطه جريان -3
جريان فقدان به معلول‌مربوط يك عنوان به معضل اين تصميم‌گيران ،
و برنامه‌ريزي) دومقوله اين كه زماني تا و است ارزشيابي و برنامه‌ريزي
و شايسته‌سالاري بحث نباشند ، مطرح مديريتي شاخص‌هاي عنوان به (ارزشيابي
چابلوسي و تملق فضاي و يافت نخواهد رشد زمينه توانا نيروهاي به فرصت
.يافت خواهد توسعه خلاق نيروهاي طرد و
و اجرايي سازمانهاي در پژوهشي و تحقيقاتي فعاليت‌هاي به توجهي كم 4ـ
توسط تصميم‌گيري در كارشناسي نظرات و تحقيقات نتايج دخالت عدم
سليقه‌اي مديريت فرهنگ معلول عنوان به بايد نيز را معضل اين.مديران
مدير يك براي مطالعاتي پروژه يك نتايج زماني زيرا ديد ، لحظه‌اي و
زمانبندي يك طي در و باشد برنامه‌اي ديدگاه داراي وي كه دارد ارزش
آنرا عمل در و نموده برنامه‌ريزي پژوهش يك نتايج از استفاده با مناسب
بدنبال هيچوقت نكند نياز احساس مدير يك كه زماني تا و كند اجرا
كه مشكلي.كرد نخواهد درك آنرا اهميت و بود نخواهد پژوهش يك نتايج
تصميم‌گيريهاي آن پيامد و است روبرو آن با دولتي نظام در ما جامعه
هدر به را...و سرمايه و نيرو وقت ، عمل در و بوده غيراصولي و غلط
.مي‌دهد
اساتيد) علوم صاحبنظران و مديران دسترسي عدم به مربوط مشكلات 5ـ
مي‌بايست دوبعد از مشكل اين روز ، دانش به (..و محققين دانشگاهي ،
آنان كم وقت مواردي در و انگيزه وجود عدم يكي گيرد قرار توجه مورد
روز اطلاعات به آنان آسان دسترسي عدم ديگري و بودن شغله چند بدليل
جهت علاقه‌مندان براي تسهيلاتي ايجاد در تسريع خصوص اين در.مي‌باشد
و كمي گسترش و توسعه و اينترنت شبكه همچون اطلاعاتي منابع به دسترسي
حتي و فرهنگي و آموزشي مراكز ديگر و دانشگاهي كتابخانه‌هاي كيفي
.باشد موثر مي‌تواند مشكلات اين كاهش در ادارات و سازمانها
وپژوهشي آموزشي اجرايي ، بخشهاي بين كه زمينه‌اي و فضا ايجاد 6ـ
دستيابي جهت در استقلال‌سازماني حفظ با و شود ايجاد ارگانيك ارتباطي
عادات و نموده را بهره‌گيري حداكثر امكانات‌خود از مشترك اهداف به
حال در كه مشكلي.دهند ارتقاء را بخشي درون و بخشي بين همكاريهاي به
استفاده خود استعدادهاي و توانائيها تمام از نتوانيم شده باعث حاضر
.نمائيم
كه‌فرهنگ زماني تا شود اشاره مسئله اين به است لازم نهايت در
همخواني ما ديرينه و غني فرهنگ و اسلامي اعتقاد با كه سرمايه‌سالاري
كرده رسوخ جامعه اقشار از قابل‌توجهي بخش بين در متاسفانه و ندارد
به خدمت و تلاش علم ، تعهد ، ابعاد از شايسته‌سالاري به را خود جاي است
محترم رياست توسط بارها كه آرماني جامعه به دستيابي ندهد ، جامعه
آنها به رسيدن براي و گرديده مطرح خاتمي دكتر آقاي جناب جمهوري
.بود خواهد مشكل نموده‌اند اتخاذ را درستي تصميم‌گيريهاي هوشمندانه
رشادمنش ناصر
:منابع
نو طرح گريزي‌انتشارات سنت مخبرعصر عباس:مترجم هندي ، -چارلز 1ـ
1374
.مديريت‌صنعتي 1373 سازمان ناشر تحول اصغرمديريت -زمرديان 2ـ
.ني1374 انتشارات عمومي مهدي‌مديريت سيد -الواني 3ـ
- Herbert A.Simon "The New Science Of Management Cliffs"
N.J:Imc. Premtice-Hall
- Henry Mintzberg "The Mananger Job" Harvard Business Review
No. Joly- Aug.
