پنجم ، شماره 1418 نوامبر 1997 ، سال آذر 1376 ، 26 چهارشنبه 5
|
|
برخورد آثار دنبال به قدم به قدم
شهابسنگ
(آخر بخش) ايران سرزمين شهابسنگ‌هادر برخورد آثار يافتن دنبال به
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
انفجارهاي چنان آن سريع وتبخير آب نفوذ آتشفشاني مناطق در غالبا
حاصل.مي‌كند تخريب دچار كاملا را وسيعي محوطه كه مي‌سازد شديدي‌برپا
ساختار به بسته كه است شكل دايره‌اي تقريبا دهانه‌هايي معمولا كار
دهانه‌هاي به مي‌تواند منطقه ، سنگي لايه‌هاي استحكام و زمين‌شناسي
هر در كه رودخانه‌اي وجود به توجه با فرض اين.بيابد شباهت شهابسنگي
تامل قابل مي‌شود مشاهده دهگانه دهانه‌هاي مجموعه كنار در تصوير دو
آتشفشاني ، منشاء با انفجار فرض پايه‌هاي از يكي صورت اين در چه است ،
دشت در دهانه سه وجود اما.مي‌يابد تحقق است تبخير براي آب حضور كه
در آب كننده تامين منبع هيچ كه اصلي ، دهانه‌هاي شمال در مجاور ، رسوبي
به مراجعه.مي‌آورند پديد نيز ترديدهايي نمي‌خورد چشم به آنها نزديكي
آنند از مرتفع‌تر دهانه‌ها برخي كه مي‌كند آشكار منطقه جغرافيايي نقشه
پذيرفته تاثير آنها ، استقرار فعلي شكل با مجاور ، آب منابع از كه
.باشند
جديد تصاوير بعدي‌مي‌بينيد عكس و عكس اين در آنچه -شماره 2 عكس
سبب به بايد را اينجا !نيست سياره سطح‌اين از مريخ سفينه‌مساح
مريخ دهانه‌هاي ملي مريخ ، يادبود سطح دهانه‌هاي به بي‌مانندش شباهت
دهانه و دهانه بزرگترين كف در خوبي به سفيدرنگ لكه.گذارد نام
.مي‌شود ديده آن كنار كوچك‌تر
در دهانه تعداد اين تجمع مايه‌شگفتي‌ست حدي تا كه نيز ديگر نكته‌اي
كيلومتري در 100دارد موضوع‌سابقه اين.است كوچك چنين پهنه‌اي
بزرگ و كوچك دهانه استراليا ، تعداد 11 ، اسپرينگ جنوبغربي‌آليس
منشاء همگي كه دارند وجود متر در 500 متر وسعت 1000 به ناحيه‌اي در
به يكديگرند با تماس در بزرگ‌تر دهانه ديواره 3.دارند شهابسنگي
اين اطراف.آمده‌اند پديد همزمان همگي گرفت نتيجه مي‌توان كه گونه‌اي
برخود ضربه و برخورد آثار همگي كه پرتابي مواد از پوششي نيز دهانه
گرفته‌اند نام دهانه‌هاي‌هنبوري كه دهانه‌ها اين.مي‌شوند ديده دارند
.آمده‌اند پديد آهني شهابسنگي برخورد براثر پيش سال در 5000 همگي
دستكم براي شهابسنگي منشاء فرض كه دارد وجود موردي تصويرها همان در
كوچك 100 دهانه به.مي‌كند ترديد دچار را گانه دهانه‌هاي 18 از يكي
!كنيد دقت است گرفته جاي متر قطر 900 به دهانه‌اي درون كه متري
دور.آن اطراف كمان‌آذرين و كوه آغل هوايي عكس -شماره 1 تصوير
.وماهكان كند ازچه عبارتند ترتيب دهانه‌به شرقي جنوب روستاي
.مي‌يابد امتداد مجاور دشت تا دهانه غربي كناره از درست عمده گسلي
بايد بخصوص دهانه اين براي شهابسنگي منشاء احتمال فرض هرگونه
نظر از چه كند ، تفسير رانيز ثانويه دهانه اين وجود سبب بتواند
سقوط شاهد بار زمان2 طول در كوچكي اين به پهنه‌اي بعيداست آماري
غير يك‌آبفشان دهانه اين جوان رسوبات شكلظاهريباشد شهابسنگ
به نكته اين.برخوردي دهانه يك تا يادمي‌آورد به بيشتر را فعال
نظرزمين از منطقه اين آيا كه مي‌كند مطرح را پرسش اين خود نوبه
وجود گرم آب چشمه‌هاي اطراف ، مناطق در آيا اينكه و است؟ فعال گرمايي
خير؟ يا دارند
اين !كنيد دقت ديده‌مي‌شود دهانه بزرگترين كف در كه سفيدي لكه به
تهيه سال از ديگري فصل در كه منطقه عكس‌هاي‌ماهواره‌اي در حتي لكه
در لكه كه سمتي به‌اينكه توجه با.مي‌شود ديده وضوح به نيز شده‌اند
.برف‌باشد از آن جنس است بعيد است ، آفتابگير(شمال) دارد قرار آن
تا نزديك آبادي‌هاي از يكي از كه است باريكي مسير وجود جالبتر نكته
نيز مجاور دهانه‌هاي و آبكندها از و دارد امتداد دهانه اين درون
.مي‌گذرد
يا باشند داشته منشابرخوردي چه دهانه‌ها اين ترديدها ، تمام وجود با
هوا ، از دستكم ايران ، طبيعي مناظر اززيباترين يكي باشند نداشته
به طبيعي ، يادبود يك عنوان به دهانه‌ها اين است شايسته.مي‌شوند محسوب
البته مشابهي ، دهانههايشوند تبليغ و معرفي شده حفاظت منطقه‌اي صورت
ملي نام‌يادبود به متحده ايالات در آتشفشاني ، شده اثبات منشا با
از آنها منظره كه دليل اين به فقط شده‌اند ، نامگذاري ماه دهانه‌هاي
(1).مي‌آورد ياد به را ماه دهانه‌هاي تلسكوپي منظره هواپيما ،
اين از هجده‌دهانه‌بم مجموعه از دهانه بزرگترين تقريبي مختصات
:است قرار
.شرقي دقيقه و 35 درجه و 57 شمالي دقيقه و 25 درجه 29
تبليغ و حفظ و مي‌روند شمار به زيبا نظر هر از بم هجده‌گانه دهانه‌هاي
مشاهده براي طبيعي آزمايشگاهي آينده و امروز نسل‌هاي براي آنها
.مي‌آورد فراهم كمياب بسيار نمودهاي برخي
به امروز تا بررسي اين كه‌حين نمونه‌ايست بزرگترين شكل بيضي نمود 3ـ
ودر مي‌رسد كيلومتر به 40 آن عرض و كيلومتر آن 60 طول.برخورده‌ام آن
شگفتم در كه است مشخص و چنان‌بزرگ نمود اين.دارد قرار شمال‌ميناب
.است نشده ذكر موجود نقشه‌هاي‌جغرافيايي در چرا
و جازموريان (بلوك) قطعه همانند و است مشكوك حدي تا يكي اين منشاء
تا بيضي‌وارآن شكل.است شبيه بيشتر زمينساختي قطعه‌مقاوم يك به لوت
سن چنانچه اما.مي‌كند ضعيف را آن شهابسنگي منشاء احتمال حدي
بتوان شايد آنگاه شود ، برآورد سال ميليون چند حد در آن زمين‌شناسي
منطقه اين گسل‌هاي كلي جهت‌گيري به را آن شرقي جنوب -شمال‌غربي فشردگي
حركت از حاصل زمينساختي تنش كه ساخت مطرح را احتمال اين و داد نسبت
احتمالا نمود ناخواه خواه تخته‌اوراسيا ، سوي به تخته‌عربستان
زمينساختي ، تنش راستاي بر عمود جهت در شكل ، اين به را اوليه دايره‌اي
كيلومتري در 25 دهانه 60.دارد سابقه نيز حالت اين.است ساخته فشرده
از را تنش‌هايي چنين احتمالا كانادا ، هورون ، درياچه شمال در سادبري
خود نيكل كانسارهاي سبب به بيضي‌وارسادبري نمود.است گذرانده سر
بازمانده نيكل فعلي كانسارهاي اينكه احتمال البته.دارد شهرت
از حاصل ضربه نفوذ شايد اما است ، منتفي باشند اوليه عظيم شهابسنگ
.باشد شده جبه از ماگما آمدن بالا سبب كه است بوده عميق آنقدر برخورد
كه است گرفته شكل امتدادگسلي در غربي ديواره ميناب ، شمال دهانه در
واقع در شرقي جنوب و جنوبي ديواره‌هاي.آن‌مي‌گذرد كنار از درست
ديواره نمود اين وشمال شرق در.هستند آتشفشاني منشاء با توده‌هايي
مشخص سختي به را آن مرزهاي شيبزمين ، جهت تنها و نمي‌شود ديده مشخصي
.مي‌كند
دقيقه و 45 درجه است27 قرار اين از دهانه مركز تقريبي مختصات
.شرقي و 15دقيقه درجه و 57 شمالي
همچنان فراوان مشكلات رغم به ايران شهابسنگي گودال‌هاي جستجوي كار
ده‌ها به شهابسنگي احتمالي نمودهاي اكنون‌تعداد هم از.دارد ادامه
به تحقيق حين كه‌در را آنهايي تدريج به منظور همين به.موردرسيده‌اند
احتمال كه شده‌ام قانع شخصا و رسانده‌ام هوايي عكس تهيه مرحله
.كرد خواهم معرفي باشند داشته شهابسنگي داردمنشا
پاورقي
سرعت به زمين‌شناسي درمقياس كوچك دهانه‌هايي چنين كه آنجا از (1)
آنها ازمقايسه و نمي‌ماند برجا آنها از اثري و فرسايش‌مي‌شوند دچار
دهانه‌هاي قدمت آريزونا ، دهانه‌شهابسنگي مانند ساختارهايي با
فراتر سال از 50000 دربم مريخ دهانه‌هاي ملي هجده‌گانه‌يادبود
.نمي‌رود
