پنجم ، شماره 1425 سال دسامبر 1997 ، آذر 1376 ، 4 شنبه 13 پنج
|
|
بزرگ قدرت‌هاي و كوچك جهان
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
براي‌گسترش وسيله‌اي اين.نبود هدف‌اصلي درواقع جهاني فرهنگ رواج
جهان‌بود بازارهاي بر نفوذ
هيچگاه اقتصاد ، جهاني‌شدن نظام در فعال سرمايه‌گذاران
پا زير را داماتو قدرتمندانه‌قانون روزي مالزي كشور نمي‌كردند پيش‌بيني
بگذارد
نمي‌توان طريقي به‌هيچ را توسعه درحال جهان شهروندان فني دانش
گرفت بازپس
دير خيلي ديكتاتورها كه افسوس اما.است تسخيرناپذير قلعه‌اي جهان
واقعيتي چنين از تمامي‌زورمندان اگر.مي‌فهمند را حقيقت اين
تجربه را جنگي هيچ ما درسياره خود حيات طول در بشر ;آگاه‌بودند
در دور سرزمين‌هاي از وگريزان سرمازده شكست‌خورده ، لشكرهاي.نمي‌كرد
ابزار بزرگ توپ گذشته‌ديپلماسي قرن چند در.است فراوان تاريخ
روياي سرانجام.است بوده جهان‌گشايان روياهاي در دست‌نيافتني و ايده‌آل
اين با.پيوست حقيقت به قاره‌پيما موشك‌هاي به‌كارگيري با بزرگ توپ
دو در به‌راستي اما.آورد به‌بار تلخي تجربه جهان‌گشايي همواره وجود
جريان بستري‌مي‌توانست چه در جهان‌گشايي روياهاي حاضر قرن پاياني دهه
يابد؟
يكي تنها ;فروريخت برلين ديوار سال 1989 روزهاي واپسين در كه هنگامي
.داشت ادامه نيم و دهه چهار كه نبردي.ماند باقي نبرد طرف‌هاي از
رقابت اينبرميگشت دوم‌جهاني جنگ به آن ريشه كه رودررويي
سال‌هاي در و گذاشت راپشت‌سر سرد جنگ تاب پرتبو خصمانه‌دوران
در جاري دهه آغاز در اما.رسيد ستارگان قلمرو به آن پاياني‌دامنه
دو از و فروپاشيد به‌يكباره شوروي اتحاد جهانيان ، چشمان‌شگفت‌زده مقابل
.برجاماند آنها از يكي تنها جهاني جنگ‌دوم برنده
بوم و بي‌مرز اقتصاد و خاموش توپ‌هاي
شدن چيره براي خودرا تلاش تمامي اقتصادي برتر حوزه قطبي ، يك جهان در
شركت‌هاي نمي‌تواند چيز هيچ كه مي‌رسيد به‌نظر چنين.گرفت به‌كار جهان بر
درياها سوي آن به‌ويژه نزديك‌و و دور در خود نفوذ گسترش از را قدرتمند
پيش‌رو فعاليت جغرافيايي‌براي محدوديت هيچ بزرگ شركت‌هاي.بازدارد
ذهن به اقتصاد ازجهاني‌شدن وهله‌اول در كه است اين‌مفهومي و نداشتند
به نمي‌توانند بي‌مرزوبوم ، ظاهرا اقتصاد در فعال شركت‌هاي‌جهاني.مي‌رسد
متحده ايالات اما.باشند داشته تعلق ويژه‌اي كشورهاي يا خاص‌و جغرافيايي
عمده‌اي سهم شركت‌هاي‌امريكايي.مي‌نگريست ماجرا به‌اين ديگري زاويه از
گسترش مفهوم بنابراين‌جهاني‌شدن‌به.دارند جهان وصنعت تجارت در
جابه‌جايي اين‌روروند از.بود سياره سراسر در شركت‌هاي‌امريكايي آزادانه
جنوب به‌ويژه‌آسياي جهان سراسر به آنها وانتقال امريكايي كارخانه‌هاي
در انگيزه‌قوي ارزان كار نيروي و گسترده بازارمصرفشد شتابان‌تر شرقي
بستري‌از بر خاموش توپ‌هاي سايه در.به‌وجودآورد امريكايي سرمايه‌گذاران
بر چيرگي روياي ديگر يك‌بار;بود گسترده شرق تا غرب از كه دلار
.آمد معاصر تاريخ زورمندان جهان‌به‌سراغ
امن مناطق در پول صداي ;جهاني فرهنگ
مناسبي زمينه ;مي‌رسيد دهه چند آن‌به سابقه كه فرهنگي پرداخته تاثيرات
.به‌شمارمي‌رفت اقتصادي فعاليت‌هاي براي‌گسترش
متحده ايالات.داشت نياز جهاني استقرارفرهنگ به اقتصاد شدن جهاني
فرهنگ شدن ازجهاني كشوري هر بيش‌از خود فرهنگي صدورمحصولات با
.بود شادمان
جوانان براي ورزشي قهرمانان حتي و موزيك چهره‌هاي هاليوود ، ستارگان
جهان از بخشي بنابرايندرآمد الگو به‌صورت جهان نقاط افتاده‌ترين دور
.درآمد متحده ايالات فرهنگي آماج‌محصولات به‌صورت
كارلوس به‌نام‌لوئيس برزيلي فيلم تهيه‌كننده يك جاري دهه اوايل در
به‌نمايش برزيل تلويزيون كه‌در فيلمي هزار هر 4 از:كرد بارتواعلام
بوده آمريكا به‌ويژه كشورهاي‌ثروتمند به متعلق درصد درآمده ، به‌ميزان 99
.است
لاتين امريكاي و آسيا اعظم بخش درسال 1990 موزيك‌برتلزمن ، موسسه
پاپ موزيك گسترش براي توان‌بالقوه داراي مناطق عمده‌ترين رابه‌عنوان
حتي و جهان سراسر وارداتي‌در فرهنگي محصولات شكل بدين.اعلام‌كرد
كه فرهنگ اين.گسترش‌يافت لاتين امريكاي و آسيا دورافتاده‌ترين‌روستاهاي
امريكايي عمدتامنشا است ، پاپ موزيك و فيلم‌ها مظاهرآن عمده‌ترين
.دارد
خانواده‌ها دولت‌ها ، براي دشواري ايجاد همپاي;گفته‌جي‌بارنت به
خوانندگان بيستم ، قرن اواخر در قوميت‌ها و قبايل وضعيت بحراني‌شدن و
در فراواني شنوندگان آنها.شدند بدل جهاني قدرتمند چهره‌هاي به پاپ
تفريحات زمينه كه‌در جهاني شركت‌هاي امروزه.دارند نقاطجهان از بسياري
از پنجم يك به آنها.خوشبين‌اند آينده به مي‌كنند ، فراغت‌فعاليت اوقات و
.چشم‌دوخته‌اند اميدوارانه دارند سن سال كه‌زير 20 جهان جمعيت
و موزيك نوارهاي از كپي‌برداري‌غيرمجاز و تكثير دهه 90 اوايل در
نگران بسيار را به‌ويژه‌امريكايي‌ها غربي شركت‌هاي ويدئويي ، گردانندگان
فرهنگي آنجامحصولات كه‌در داشت وجود كشورهايي و مناطق اماهنوز.كرد
در باور اين شايد.بود روبه‌رو غيرمجاز تكثير ازنظر خطركمتري با غرب
تمام ايمني‌در اين كه داشت وجود جهاني شركت‌هاي‌بزرگ گردانندگان
مقاله‌اي‌تحت‌عنوان در ليبرمن ديويد.سرمايه‌گذاري‌وجوددارد زمينه‌هاي
:شركت‌برتلزمن‌نوشت گردانندگان قول آگوست 1988از در پول صداي
.به‌شمارآورد خطر از عاري و پاك ازمناطق مي‌توان را مالزي و اندونزي
توسعه درحال كشورهاي در تنها امريكايي وبه‌عبارتي جهاني فرهنگ
يا والت‌ديسني پارك احداث جنجال مارس 1991 ماه در.نيافت گسترش
.داشت گسترده‌اي بازتاب نشريه‌واشنگتن‌پست در پاريس حومه در ديسني‌لند
سال 1987 در اروپايي طرح‌ديسني‌لند مجري پاتريك فيتس هنگامي‌كه‌روبرت
واكنش خبر اين.ساخته‌خواهدشد ديسني‌لند پاريس در:اعلام‌كرد
گفتگو خبرنگاران بازبا فضاي در پاتريك.داشت ناخوشايندي‌به‌دنبال
پرتاب وتخم‌مرغ گوجه‌فرنگي او به‌سوي پاريسي برخي‌شهروندان و مي‌كرد
رابه‌عنوان پاريس حومه در پاريسي‌ايجادديسني‌لند روشنفكران.كردند
آن تئاترپاريسي كارگردان يك.آوردند فرانسوي‌به‌شمار فرهنگ به تهاجم
مراسم‌آغاز در شركت از فرانسه فرهنگ ووزير ناميد فرهنگي راچرنوبيل
مقامات‌فرانسوي نفوذ و موافقت با اماسرانجام.كرد خودداري آن ساخت
ديسني‌لندحومه بود ، پاريس شهردار آن‌زمان در كه به‌ويژه‌ژاك‌شيراك
طرح اين اجراي.داشتند درنظر موضوع‌را يك آنها.شد ساخته پاريس
.مي‌كرد جديدايجاد شغلي فرصت هزار براي‌فرانسوي‌ها 30
بازار بر چيرگي روياي
به‌يك ديگري كالاي هر يا و بطري‌كوكا يك هفته هر عرضه روياي
بوده قرن‌نوزدهم در امريكايي تجاري ازفرهنگ جزيي چيني ، ميليارد
در كه چين و متحده به‌نام‌ايالات خود كتاب در فيربنك -كي -جان.است
روياها گونه اين از ;يافت انتشار هاروارد دانشگاه سوي از سال 1973
جنگ‌ها و تنش‌ها سياسي ، برخوردهاي از بسياري انگيزه و محرك عنوان به
اداره‌كنندگان.پيوست حقيقت به رويا اين سرانجام اما.است برده نام
اعلام مغرورانه ژورنال استريت نشريه‌وال در اگوست 1992 در 27 كوكا
.كرده‌ايم عمل كن عمل منطقه‌اي -كن فكر شعارجهاني به ما;كردند
جهان سراسر در.شد بدل جهاني واقعا كالاي يك به كوكا سال 1992 در
در.كردند زمان‌دريافت يك در را واحدي پيام كوكامي‌نوشيدند كه كساني
از به‌طورهمزمان زبان دوازده به كوكا آگهي همان‌سال زمستاني المپيك
.پخش‌شد تلويزيوني و راديو شبكه‌هاي
و 800 ميليارد را 3 آگهي اين مخاطبان تبليغاتي ، آژانس‌هاي گردانندگان
هدف واقع در جهاني فرهنگ رواج.كردند اعلام كشور در131 نفر ميليون
امكان.بود بازارهاي‌جهان بر نفوذ گسترش براي وسيله‌اي اين.نبود اصلي
فرهنگي نهادهاي در دگرگوني ايجاد مصرف‌بدون بازارهاي بر چيرگي
همانند خانگي صادرات گسترش‌بازار براي.نداشت وجود فرهنگي وبسترسازي
همچنين.تغييركند مي‌بايست جهان مردم غذايي ميكروويو ، عادات اجاق
باصادرات توسعه حال در جهان در فراغت گذراندن‌اوقات چگونگي و تفريحات
ساعات مالزي در.شد هماهنگ شركت‌هاي‌جهاني كالاهاي و فرهنگي محصولات
.شد تلويزيون قرباني‌تماشاي خانه‌ها از بسياري در غذا سنتي‌صرف
بسيار غذاخوردن رسوم و آداب دگرگوني اين در ميكروويو اجاق به‌كارگيري
.است بوده موثر
پرتوان اما ;كوچك دستاني
به‌كار سرعت به را خود دستان‌كوچك آنها.دارند كوچكي دستان مالزيائي‌ها
با;دارد اعتقاد جي‌بارنت.دارند فراواني دقت فعاليت وهنگام مي‌گيرند
براي زيادي كارهاي هنوز ماشين ، گسترده بكارگيري و اتوماسيون وجود
پس در واقعيتي چنين.است مانده باقي زنان دستان به‌ويژه بشر دستهاي
.است پنهان ارزان ، كار بازارهاي به جهاني بزرگ شركت‌هاي هجوم
براي ويژه‌اي حساب هنوز محاسباتشان در جهاني بزرگ شركت‌هاي گردانندگان
.مي‌كنند باز انساني نيروي
جلب براي شد ، منتشر درمالزي دهه 70 اواخر در كه تبليغاتي بروشور يك
زني.مي‌كند راتوصيف مالزيائي كارگر زن يك ويژگي سرمايه‌گذاري‌هاي‌خارجي
به كشور اين زن كارگران جامعه كل نمونه‌اي‌از را او مي‌توان كه
:شمارآورد
و سرعت با او كوچك دستان.است زبانزد جهان در شرقي زن دستان مهارت
خط در مي‌تواند شرقي يك‌دختر از بهتر كسي چه.مي‌كند كار دقت‌فراوان
در كار زن‌رابراي كارگر يك مي‌توانيد شما..باشد؟ كارايي‌داشته توليد ،
.كنيد استخدام دلار ونيم حدوديك روزانه مزد با كارخانه
انجام توان كوچك دستان گاهي كه داد نشان اخير رويدادهاي سير اما
جريان در كه نبود كشوري تنها مالزي.دارد را بزرگي بسيار كارهاي
از كارخانه‌ها انتقال و توليد محل جابجايي يعني سرمايه‌گذاري معاصر
عمدتا كه جهاني بزرگ شركت‌هاي بلكه.گيرد قرار صنعتي بزرگ كشورهاي
و گذاشتند سر پشت را خود ملي مرزهاي داشتند ، امريكايي سرمايه
...و برزيل مكزيك ، سنگاپور ، چين ، جنوبي ، كره به را خود كارخانه‌هاي
مي‌شود برجسته كشورها اين ميان در نظر يك از مالزي اما.كردند منتقل
در كشور اين نقش ويژه به مالزي ، اخير سياسي و اقتصادي سلوك شيوه‌هاي
را شدن بازنگري‌جهاني ضرورت ;داماتو به موسوم اقتصادي -سياسي جريان
به‌ويژه‌صاحبنظران ، و جهاني موضوع اين در درگير تمامي‌طرف‌هاي براي
.مي‌سازد آشكار
آسمان كرانه در ديدگاه دو
نخست‌با گروه.دارد وجود دوديدگاه شدن موضوع‌جهاني برابر در
خود دربرابر كه آسماني كرانه در آنها.مي‌پذيرند را آن خوشبيني
.خبرند با ده اهل غنچه‌اي‌مي‌شكفد.مي‌بينند را دهكده‌جهاني;دارند
جهاني روند مخالفان گروه اين مقابل در.باشد بد نمي‌تواند اصلا اين و
بزرگ شركت‌هاي شدن قدرتمندتر را روند اين ادامه آنها.دارند قرار شدن
جز فرجامي بوم و بي‌مرز سرمايه‌هاي چيرگي آنها باور به.مي‌دانند جهاني
آن در كه مي‌كنند ترسيم را كابوسي آنهاداشت نخواهد جهاني انزواي
.بيكارند و گرسنه ;آينده بشري جامعه اكثريت
پيروان پيوست ، وقوع به سال‌اخير چند در كه جريان‌هايي برخي
از شدن جهانيبيشتريواميدارد تامل به را دوديدگاه
جهان براقتصاد جهاني شركت‌هاي چيرگي و جهان اقتصاد يكپارچگي طريق
بويژه سرمايه‌گذار كشورهاي آن از را شده پيش‌بيني منافع تمامي نتوانست
حمايت مورد امريكا سوي از بيشتر كه شدن جهاني روند.كند متحده ايالات
دنبال به را اروپايي كشورهاي اقتصاد يكپارچكي و تمركز ;مي‌گرفت قرار
فني دانش وارداتي ، فن‌آوري طريق از نيز توسعه حال در كشورهاي.داشت
آسياي منطقه در كه كشورهايي به‌ويژه كشورها اين.دادند توسعه را خود
امروز جهاني ، بزرگ شركت‌هاي پيش‌بيني‌هاي برخلاف ;دارند قرار شرقي جنوب
را آنها شهروندان فني دانش.يافته‌اند دست چشمگيري صنعتي توانايي به
شده كوتاه‌تر مداخلات دامنه روزبروز.گرفت بازپس نمي‌توان طريقي هيچ به
در نابساماني ايجاد همانند پنهاني و غيرمستقيم اقدامات به ناگزير و
اكنون كشورها اين.مي‌شود محدود كشورها اينگونه سهام و پول بازار
خنثي به بلكه كرده مخالفت تنها نه امريكا اقدامات برابر در مي‌توانند
تنها و بود فقير كشوري روزگاري مالزي.كنند اقدام نيز آنها كردن
در فعال سرمايه‌گذاران.مي‌رفت به‌شمار موادخام و كارارزان بازار
كشور اين كه نمي‌كردند هيچگاه‌پيش‌بيني اقتصاد ، شدن نظام‌جهاني
پا رازير قانون‌داماتو فرانسه‌قدرتمندانه همراه به روزي
مي‌تواند كه شكل‌نويني.است شدن جديدي‌ازجهاني شكل اين.بگذارد
.گيرد قرار ديگر ديدگاه دو كنار در
اشرفي محمود
