پنجم ، شماره 1430 سال دسامبر 1997 ، آذر 1376 ، 10 چهارشنبه 19
|
|
فرهنگي - اقتصادي ناهمگون علايق و منافع
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
آخر قسمت - اسلام جهان كاستي‌هاي و امكانات به نگاهي
:اشاره
و اتحاد جهت مساعدي بسيار بستر تهران در اسلامي كشورهاي سران اجلاس
پيوند با كه‌مرتبط موضوعاتي گذشته ، شماره در.است جوامع اين همبستگي
درباره بحث شماره اين بررسي‌شد ، است اسلامي ممالك بيشتر هرچه قرابت و
.مي‌دهد ادامه را موضوعات اين
مقالات سرويس
منطقه كشورهاي از اينكه بر علاوه منطقه‌اي سيستم هر كلي طور به
نفوذي با كشورهاي تاثير تحت مي‌پذيرد تاثير سيستم به‌عنوان‌اجزاي
نفوذ با كشورهاي.مي‌شود ياد نفوذ سيستم به‌عنوان ازآن كه دارد قرار
نظام با منطقه‌اي سيستم بين اتصال واقع‌حلقه در منطقه يك در
سياست‌هاي تاثير منطقه يك در آنها بررسي‌نقش با و مي‌باشند بين‌المللي
.مي‌شود تبيين قابل منطقه‌اي سياست‌هاي بر بين‌المللي
قدرت بلوكهاي به اسلامي كنفرانس سازمان عضو كشورهاي برخي وابستگي
از تابعي سازمان درون تشتت و انسجام كه بود گرديده جهاني‌باعث
و باشد (سابق شوروي و امريكا) ابرقدرت دو بين يارقابت و همكاري‌ها
بر است سازمان داخل در بي‌ثباتي آن تاثير مهم‌ترين كه را خاصي اثرات
شد سبب سابق ابرقدرتهاي با اعضا از برخي تنگاتنگ روابط.گذارد جاي
.شود خدشه‌دار آنها تجاوزكارانه اقدامات قبال در سازمان مواضع تا
برپايي جهت سازمان جمعي موضع افغانستان ، به شوروي حمله هنگام مثلا
و مواجه سوريه و ليبي مخالفت با مساله بررسي براي ويژه‌اي كنفرانس
منافع جهت در عملي را آن فوق اجلاس تحريم ضمن مذكور كشورهاي
ايران نفع به قطعنامه‌اي تصويب هنگام همچنين.دانستند امپرياليسم
امر اين امريكايي ، گروگان‌هاي آزادي جهت ايران به امريكا حمله هنگام
نهايت در كه طوري به بود همراه اشكال‌تراشي‌هايي با عربستان جانب از
از حمايت.شد داده گروگان‌ها مساله حل جهت ايران به تذكري قطعنامه در
تاثير تحت موارد بسياري در نيز آزاديبخش نهضت‌هاي و مسلمان اقليت‌هاي
از تعدادي ليبي در طرابلس اجلاس در مثلا مي‌گرفت ، قرار امر اين
ميان به بود شده بريده آنها بدن اعضاي از بعضي كه فيليپين مسلمانان
مواجه ديگر كشورهاي برخي مخالفت با مساله اين و شدند آورده اجلاس
هواداري و فيليپين امريكايي مواضع از بي‌تاثير اقدام اين كه گرديد
.است نبوده شرق از ليبي
عدم و تفرقه باعث جهاني قدرت بلوكهاي به كشورها وابستگي مجموع در
قالب در را سازمان و اسلامي كنفرانس شده ، سازمان داخل در انسجام
مي‌توان كه است نموده تقسيم مختلفي گروه‌هاي به جهاني جناح‌بندي‌هاي
شيخ‌نشين‌هاي سعودي ، آنهاعربستان راس در كه غرب و امريكا به‌طرفداران
(سابق) شوروي هواداران مقابل در دارند قرار مصر و تركيه فارس ، خليج
قرار...و الجزاير ، ليبي ، سوريه ، :جمله از سازمان چپگرايان‌درون
كرد اشاره آن در نيز ميانه‌اي جناح به مي‌توان ميان اين در و گرفته‌اند
به بيشتر كه آفريقايي كشورهاي از برخي و انقلاب از بعد ايران موضع كه
.است طرح قابل نيز مي‌انديشند خود منافع
فرهنگي -اجتماعي موانع -2
تشكيل‌دهنده عناصر در اشتراك هرچه ملي واحد يك سطح در كه همانگونه
بيشتر فرهنگي ميراث و تاريخ مذهب ، فرهنگ ، نژاد ، زبان ، ملت‌همچون
قوي‌تر ملت آن ميان در جمعي احساس و بيشتر ملي وحدت و باشدهمبستگي
به تمايل باشد بيشتر اشتراك اين هرچه نيز منطقه‌اي سطح در.است
آماده‌تر وحدت پذيرش زمينه و بيشتر منطقه آن ملت‌هاي ميان همگرايي
منطقه يك ملت‌هاي ميان در فرهنگ و مذهب تنوع‌زبان ، برعكس ، .است
بنابراين.مي‌سازد ضعيف‌تر را همگرايي وامكان عميق‌تر را اختلافات
جمعي مشترك احساس يك مي‌تواند كه نظر ازاين اجتماعي مساعد زمينه‌هاي
همگرايي تقويت موجب مي‌تواند كند منطقه‌ايجاد يك ملت‌هاي ميان در
نقش مي‌رسد نظر به كه نيست بي‌جا اين‌نكته ذكر همه اين با.شود منطقه‌اي
عوامل اينميباشد كمتر اقتصادي و عوامل‌سياسي به نسبت اجتماعي عوامل
مي‌كردند زندگي يكديگر با ارتباط وبدون جدا انساني جوامع كه گذشته در
وجود قوي طور به مذهبي و قومي ، نژادي دلبستگي‌هاي جامعه‌اي هر در و
ارتباطات كه امروزي درجوامع ولي مي‌كردند ايفاء قاطع‌تري نقش داشت
دنبال به را فراگيري و فرهنگ‌عام انساني ، جوامع اختلاط و يافته گسترش
آنكه به توجه با البته.است شده كمرنگ‌تر اجتماعي عوامل نقش آورده
به را ملي موجوديت‌مستقل اسلامي كنفرانس سازمان عضو كشورهاي اكثر
ديگر ازطرف.دارد موثري نقش اجتماعي عوامل كرده‌اند تجربه تازگي
به را مردم‌منطقه اختلاط كه نيست سطحي در هنوز منطقه اين در ارتباطات
.باشد داشته دنبال
و همساني موجب دين در اشتراك آنكه عليرغم اسلامي كشورهاي ميان در
همگرايي براي فكري و اعتقادي زمينه و شده حقوقي حتي و فرهنگي همشكلي
و متفاوت زبان‌هاي با مختلف اقوام وجود اما است فراهم‌آورده را
است آورده دنبال به را گوناگوني فرهنگ‌هاي گاه كه مذهبي‌متعدد شاخه‌هاي
.داشت نظردور از نبايد را
بوده مهمي عوامل جمله از اجتماعي انسجام عدم اين از ناشي اختلافات
هنوز و است كرده جلوگيري سازمان عضو كشورهاي وحدت از تاكنون كه است
.مي‌آيند به‌شمار همگرايي روند در موانعي به‌عنوان هم
اقتصادي موانع -3
كشورهاي ميان در همكاري روند تحليل منظور به اقتصادي موانع بررسي
براي هم و گذشته عملكرد ارزيابي در هم اسلامي ، كنفرانس سازمان عضو
موانع بررسي براي.است ضروري همكاري‌ها اين آينده بهترچشم‌انداز درك
پي زير عنوان چهار تحت را مطلب اسلامي كشورهاي ميان همكاري اقتصادي
:مي‌گيريم
سياسي اقتصادي تشابه عدم
اقتصادي ناهمگون علايق و منافع
عضو كشورهاي ميان در منابع و ثروت نابرابر توزيع
غيرعضو كشورهاي به وابستگي و سازمان عضو كشورهاي اقتصاد نبودن مكمل
سياسي اقتصاد تشابه عدم
به كه چيزي اولين اخير دهه چند در اسلامي كشورهاي اقتصاد بررسي در
در مي‌توان اول نگاه با.كشورهاست سياسي اقتصاد تشابه عدم مي‌خورد چشم
و كرده‌اند پيروي سيوسياليستي اقتصاد از كه يافت را كشورهايي منطقه
آزاد بازار بر مبتني اقتصاد كه ديد را كشورهايي آنها كنار در
همه چه اگر.مي‌باشند مختلط اقتصادي سيستم نيزداراي برخي و داشته‌اند
ولي داد جا گروه دو از يكي در يكدست طور نمي‌توان‌به را اسلامي كشورهاي
اقتصاد يا سوسياليستي اقتصاد به مي‌شود بيش‌اختلافي و كم با را كدام هر
برخاسته سياسي اقتصاد تشابه عدم اين.متكي‌دانست آزاد بازار بر مبتني
.است بوده كشورها بر حاكم سياسي‌متفاوت ساختارهاي وجود از
نظام داراي كه آن‌كشورهايي اقتصادي اتحاديه‌هاي اعضاي بين در معمولا
كشورهاي زيرا گرفت خواهند بيشتري هستندامتياز آزاد اقتصادي
به كه بيشتري گرايش‌هاي علت به جهاني ، بازارهاي به ورود براي آزادتر
ارزانتر را كالاها دارند كارايي و مديريت توليد ، عوامل مناسب تخصيص
ساختار با آنها توليد ساختار خود ، به خود و مي‌نمايند عرضه و توليد
شروع براي دليل همين به.دارد بيشتري پويايي و تناسب جهان صنايع
.دارد ضرورت اقتصاد اداره نهادهاي و ساختارها كردن سازگار همكاري
اقتصادي ناهمگون علايق و منافع
سوي به تغيير امكان سياسي نظام‌هاي جهت تغيير با سياسي اقتصاد نوع
سادگي به اقتصادي ساختار اما مي‌كند پيدا را اتحاد و همگرايي
با ماند خواهد پابرجا سياسي نظام نوع هر وجود با و تغييرنمي‌يابد
مي‌توان اسلامي ، كنفرانس سازمان عضو كشورهاي اقتصادي ساختار به توجه
:نمود تقسيم گروه سه به را آنها
مانند زيرزميني غني منابع برداشتن علاوه كه هستند كشورهايي اول گروه
كشاورزي براي مساعد زمينه...و معدني منابع سنگ ، ذغال گاز ، و نفت
خود مي‌توانند كشاورزي بخش در سرمايه‌گذاري با كه گونه‌اي به دارند نيز
نيروي زياد ، نسبت به جمعيت علت به كشورها اين در برهانند فقر از را
زياد جمعيت اين كه مصرفي بازار با علاوه به دارد وجود كافي كار
با كه ويژه به مي‌آورد فراهم را صنعتي سرمايه‌گذاري امكان فراهم‌مي‌سازد
فراهم را نياز مورد سرمايه مي‌توانند معدني منابع وديگر نفت وجود
.نمايند
و نفت چون درآمدي منبع اول گروه مانند كه هستند كشورهايي گروه دومين
كشاورزي براي مساعد شرايط كه آنجا از ولي ندارند اختيار در گاز
جمعيت.كرده‌اند بنا كشاورزي بخش در را محكمي نسبتا پايه‌هاي دارند
اختيار در كافي كار نيروي جهت اين از كشورهاست اين ويژگي‌هاي از زياد
كشورهاي عنوان به بوده ، روبه‌رو كار نيروي مازاد با حتي و دارند
زيرزميني منبع آنكه به توجه با كشورها اين مي‌شوند محسوب مهاجرفرست
دراختيار كند تامين را توسعه‌شان برنامه‌هاي هزينه بتواند كه غني
شده‌اند خارجي كشورهاي از كمك دريافت و وام اخذ به مجبور ندارند
به وام‌ها بازپرداخت جهت در آنها ارزي درآمدهاي از بخشي اين بنابر
كالاهاي آوردن دست دربه كشورها اين ناتواني آن نتيجه كه مي‌رود كار
.مي‌باشد نيازشان مورد سرمايه‌اي
اسلامي كنفرانس سازمان اعضاء خارجي بدهي‌هاي مجموع سال‌هاي 931986 بين
بود حالي در اين يافت افزايش دلار ميليارد به 451 دلار ميليارد از 272
درصد با 110 مقايسه در) درصد فقط 30 توسعه حال در كشورهاي بقيه كه
و مديريت.افزودند خود خارجي مالي تعهدات به (اسلامي كشورهاي
نشان را خود دريافتي وام‌هاي مقدار در تنها مالي غلط سياست‌هاي
سود متوسط پرداخت به مجبور سازمان عضو كشورهاي كه حالي در.نمي‌دهد
ساير پرداختي سود متوسط بودند خود وام‌هاي بازپرداخت براي درصدي 22
سازمان عضو كشورهاي همچنين.است بوده درصد توسعه 14 حال در كشورهاي
غيراسلامي سرمايه صاحب كشورهاي از سرمايه انتقال جهت در خوبي ركورد
سازمان عضو غيرنفتي كشورهاي به سرمايه انتقال.نكرده‌اند ثبت خود به
.شد متوقف دلار ميليارد يك از كمتر درحد در 1993 اسلامي كنفرانس
جهان كشورهاي جزوفقيرترين اسلامي كنفرانس سازمان عضو كشورهاي بقيه
استفاده دارد وجود كشورها اين در كه معدودمنابعي از و مي‌باشند
خود نياز مورد تامين‌ارز به قادر اين بنابر نمي‌شود بهينه و درست
.نكرده‌اند پايه‌گذاري را محكمي مبناي كشاورزي زمينه در و نيستند
فقدان و آموزش پايين سطح با جمعيتي و نيافته توسعه و سنتي كشاورزي
در موجود صنايع.آنهاست ويژگي‌هاي از كليدي و پيشرفته و سنگين صنايع
فراتر...و كشاورزي ماشين‌آلات نساجي ، سبك ، صنايع حد از كشورها اين
اقتصادي علايق اسلامي ، كشورهاي ميان در تفاوت‌ها اين وجود با.نمي‌رود
را اقتصادي برنامه‌هاي همسويي كه مي‌گردد مطرح آنها بين در متفاوتي
كشورش اقتصادي زمينه‌هاي به توجه با دولتي هر نتيجه در مي‌سازد دشوار
به توجه بدون را خود عمراني برنامه‌هاي و مي‌ورزد تاكيد ملي براقتصاد
و طرح سازمان عضو كشورهاي ديگر با هماهنگي بدون و منطقه‌اي نيازهاي
يكپارچگي و همكاري راه برسر مانعي امر اين كه مي‌گذارد اجراء به
.مي‌باشد
اسلامي كشورهاي ميان در منابع و ثروت نابرابر توزيع
آن به مي‌توان مسلمان كشورهاي تقسيم‌بندي از كه ديگري توجه قابل مساله
توزيع يكسان طور به كه آنهاست ميان در منابع توزيع چگونگي برد پي
كشورهاي برخي‌از شد اشاره قبل مباحث در كه همانگونه.است نشده
فلزات سنگ ، ذغال گاز ، نفت ، زيرزميني‌مانند غني منابع داراي اسلامي
يمن به مي‌باشندكه كشاورزي براي مساعد شرايط و وامكانات معدني
ملي ناخالص توليد و هستند كشورهاي‌ثروتمند جزء امكانات و منابع اين
واقع كشورهايي آنها كنار در دارند ، بالايي نسبتا درآمدسرانه و
به كشورها فقيرترين جزء و ندارند اختيار در درآمدي منبع كه شده‌اند
و كم آنها سرانه درآمد و ناخالص‌ملي توليد طبيعتا كه مي‌آيند حساب
.هستند منفي تجاري موازنه داراي غالبا
گردآمدن و فقير و غني كشورهاي همكاري منابع ، و ثروت ناهمگون توزيع
كشورهاي ميان در لازم انگيزه زيرا مي‌سازد مشكل را اتحاديه يك در آنها
اين به نيازي آنها چون ندارد وجود فقير كشورهاي با همكاري براي غني
صادراتي كالاهاي فروش براي بازاري فقير كشورهاي نه.نمي‌بينند همكاري
اين طريق از را خود نياز مورد كالاهاي مي‌توانند نه و هستند آنها
خام مواد ديگر و نفت آنها عمده كالاهاي.كنند تامين فقير كشورهاي
نياز مورد كالاي و هستند آن اصلي خريدار صنعتي كشورهاي كه است معدني
منطقه فقير كشورهاي در كشاورزي كالاهاي چه و صنعتي چه‌كالاي نيز آنها
.نمي‌گردد تامين
يك چارچوب هم‌در كنار در فقير و غني گرفتن قرار ديگر طرف از
براي آنها زيرا شود تمام ثروتمند زيان‌كشورهاي به مي‌تواند اتحاديه
.شد خواهند خود فقير متحدان به كمك به ناچار اتحاديه كار پيشبرد
همكاري قالب در بيشتر منافع كسب اميد به طرفين اتحاديه هر در معمولا
كه كند احساس كشوري كه صورتي در مي‌پردازند همكاري به يكديگر با جمعي
دست از هم چيزي بلكه نيست وي سود به تنها نه مجموعه يك با همكاري
آثار از يكي اين بنابر.مي‌ورزد خودداري مجموعه آن به ورود از مي‌دهد
از ناشي اقتصادي ، يكپارچگي بر اسلامي كشورهاي اقتصادي نابرابري منفي
با خود منافع خوردن گره از كشورها اين زيرا است غني كشورهاي نگراني
كند تامين را اقتصاديشان منافع نمي‌تواند آنها با همكاري كه كشورهايي
داخل ثروتمند كشورهاي برتري كسب موجب همكاري اين اگرچه دارند اكراه
داشته كشور داخل در مي‌تواند كه منفي تاثير ولي مي‌شود اتحاديه يك
كنفرانس سازمان عضو كشورهاي بين.مي‌گردد فشارهاي‌داخلي موجب باشد
ملي ناخالص توليد يك‌پنجم وتركيه سوريه مصر ، همچون كشورهايي در اسلامي
هستند كشوري جزو 31 سودان و يمن حالي‌كه در مي‌شود ناشي صنعت از بيشتر
.است كرده طبقه‌بندي جهان رشدترين‌كشورهاي كم عنوان به ملل سازمان كه
سازمان عضو از 12كشور كشور كه 11 گفت بايد نفتي منابع نظر از
عربستان ايران ، كه مي‌باشند نيز كنفرانس‌اسلامي سازمان عضو اوپك ،
بعضي.داراهستند را نفتي ذخاير بيشترين عراق و سعودي ، كويت
و پنبه عمده صادركننده مصر بوركينافاسوو مالي ، چاد ، :همچون كشورها
همچون ديگر كشورهاي برخي و قهوه صادركننده عنوان به اوگاندا
.مي‌باشند آهن سنگ صادرات داراي موريتاني
در اسلامي كشور كه‌در 18 مي‌دهد نشان آمار غلات توليد رشد نرخ نظر از
داراي كشور فقط 11 كه طوري به مي‌شود ديده منفي رشد غلات توليد زمينه
به نتيجه در و مواجه آن كمبود با بقيه و مي‌باشند غذايي مواد مازاد
اندونزي ، :از عبارتند كشورها اين كه مي‌كنند اقدام آن كردن وارد
گامبيا ، كامرون ، سيرالئون ، سودان ، سنگال ، چاد ، تركيه ، اوگاندا ،
.مالي و مالزي
صنعتي كالاهاي صادرات بنابراين و نيافته رشد اسلامي كشورهاي در صنعت
به نزديك اسلامي كشورهاي.است توجه غيرقابل عملا خاص كشورهاي برخي از
اين درصد كه 85 مي‌كنند توليد را جهان صنعتي افزوده ارزش از درصد 2
تركيه ، :از عبارتند كه مي‌گردد توليد كشور تنها 9 نيزتوسط ميزان
و مراكش مالزي ، سعودي ، عربستان ايران ، مصر ، پاكستان ، اندونزي ،
توسط اسلام جهان صنعتي توليدات از ازنيمي بيش علاوه به.الجزاير
.مي‌شود ساخته ايران و مالزي مصر ، پاكستان ، اندونزي ، تركيه ، كشورهاي
به اعضاء اقتصادي وابستگي و سازمان عضو كشورهاي اقتصاد نبودن مكمل
غيرعضو كشورهاي
كه مي‌دهد نشان اسلامي كنفرانس سازمان عضو كشورهاي اقتصاد مطالعه
رقيب حدودي تا بلكه نيست يكديگر مكمل تنها نه كشورها اين اقتصاد
در توليد تنوع كه معناست اين به مكمل اقتصاد.مي‌باشند نيز يكديگر
تامين جهت آنكه از بيش منطقه كشورهاي كه باشد حدي به منطقه يك سطح
از مهمي بخش بتوانند باشند توجه‌داشته منطقه از خارج به خود نياز
مرتفع منطقه كشورهاي طريق واز منطقه داخل در را يكديگر نيازهاي
مي‌آورد دنبال به را كشورهاي‌منطقه متقابل وابستگي مكمل اقتصاد.سازند
را خود كه‌كالاهاي حالي عين در مي‌توانند كشورها از كدام هر زيرا
كالاهاي‌منطقه خريد با ;مي‌سازند برآورده را ديگران نياز و مي‌فروشند
.مي‌كنند تامين نيز را خود نياز
زيرا ندارد اقتصادي‌وجود بودن مكمل ويژگي اسلامي كشورهاي ميان در
كه آنها عمده توليد و هستند توسعه‌نيافته و محصولي تك كشورها اين
خام ماده نوع دو يا يك كنند كسب درامدي آن باصدور مي‌توانند
مواد از وسيعي گستره كشورها اين بين در كلي طور به گرچهميباشد
به كشورها اين اقتصاد متاسفانه اما دارد ، وجود گوناگون مصرفي
اوليه مواد كننده توليد عمدتا و شده تبديل محصولي تك اقتصادهاي
نيز مقابل در.مي‌باشند صنعتي پيشرفته كشورهاي صنايع نياز مورد
صنعتي كشورهاي از مصرفي مواد و صنعتي كالاهاي كننده وارد عمدتا
.هستند
كشورهاي اقتصادي تاجهت‌گيري است شده سبب مصرف و توليد تركيب اين
عضو كشورهاي سوي به آنكه جاي به واردات و لحاظصادرات از اسلامي
.باشد غيرعضو كشورهاي سوي به باشد اسلامي كنفرانس سازمان
سازمان ، از خارج كشورهاي به اسلامي كشورهاي اقتصادي وابستگي بر علاوه
جهت در تلاش.كرده‌اند سرمايه‌گذاري مشابه صنايع در اغلب كشورها اين
آنها صنايع‌دستي از بسياري تخريب و تغيير موجب كشورها اين شدن صنعتي
در صنعتي زمينه سه دولتها دخالت اثر در بومي صنايع بادگرگونيگرديد
فرآورده‌هاي تهيه به مربوط صنايع يكي:است كرده كشورهاپيشرفت اين
كالاهاي به مربوط صنايع دومساختماني ومصالح پارچه‌بافي غذايي ،
:قبيل از قيمت گران و بادوام كالاهاي‌مصرفي جمله از واردات جانشين
در كه موتوري نقليه وسايل و ماشين‌لباسشوئي يخچال ، تلويزيون ، راديو ،
صنايع سومميشود وارد مونتاژكردن براي قطعات از بخشي زمينه اين
و پتروشيمي فولاد ، توليدآهن ، به مربوط صنايع:قبيل از اساسي و سنگين
كشورها اين مشابه ، صنايع در سرمايه‌گذاري با بنابراين.موادشيميايي
شده كالاهاي‌ساخته توليد در خام ، مواد زمينه در مشابه توليد بر علاوه
نه‌تنها نيز آنها صنعتي فعاليت‌هاي نتيجه در دارند مشابه توليدات هم
تشديدكرده را اقتصادي رقابت بلكه است نشده اقتصادهايشان مكمليت موجب
.است
اقدام داخلي صنايع از حمايت منظور به سازمان عضو كشورهاي بنابراين
مشابه كالاهاي برابر در ممنوعيت و تعرفه‌اي بلند ديوارهاي ايجاد به
تجارت سطح از كاستن تجاري ، محدوديت‌هاي ايجاد بارز آثار از.كرده‌اند
كشورهايي طرف به واردكنندگان يا صادركنندگان زيرا.منطقه‌اي‌است بين
كمتري تعرفه‌اي محدوديت‌هاي از آنها با تجارت مي‌كنندكه پيدا تمايل
.است برخوردار
با منطقه كشورهاي دادن پيوند در هم منطقه بين مبادلات پايين سطح
اتحاديه‌هاي تا مي‌شود باعث هم و مي‌گذارد جاي به منفي يكديگرتاثير
زيرا كنند عمل موفقيت‌آميز نتوانند مي‌گيرند شكل درمنطقه كه اقتصادي
نگهداشتن بالا معلول اول درجه در منطقه‌اي يك‌اتحاديه پويايي و حيات
.است اعضاء بين ارتباطات‌اقتصادي و مبادلات
جغرافيايي موانع -4
جغرافيايي پراكندگي ـ
دو در عمدتا اسلامي كشورهاي جامعه جغرافيايي موقعيت لحاظ به
يافته تمركز آن مركزي نواحي تا و افريقا شمال و خاورميانه كانون
جنوب آسياي در برونئي و اندونزي مالزي ، كشور سوي‌ديگر 3 ازاست
و هند اقيانوس در مالديو جزاير هند ، شبه‌قاره در بنگلادش شرقي ،
اقيانوس در واقع كومورو جزاير و درآسيا همگي غربي جنوب در سري‌لانكا
فوق عمده تمركز از افريقا ، سرزمين‌اصلي و ماداگاسكار جزيره بين و هند
.هستند جدا
فاصله نظر از كه مي‌شود كشورهايي به مربوط مشترك بازار غالبا
كشورهاي زياد فاصله هرحال بهنيستند دور يكديگر از خيلي جغرافيايي
كشورهاي مشترك بازار برسرراه مهمي مشكل مي‌توانند يكديگر از اسلامي
.باشد اسلامي
خطوط) ارتباطي سيستم‌هاي از كشورها اين بيشتر كه شرايطي در فاصله اين
بيشتري اهميت برخوردارند ضعيفي (..و مخابرات هوايي ، دريايي ، زميني ،
كالا نقل و حمل هزينه كشورها اين زياد فاصله ديگر سوي از.مي‌يابد
اصولا كه حالي در مي‌دهد افزايش را (كالا بهاي از توجهي قابل قيمت)
كاهش منظور به كمرگي حقوق برداشتن بازارمشترك ايجاد دلايل از يكي
براي مشكلي خود نقل و حمل هزينه بالابودن.است صادراتي كالاهاي بهاي
لازم است ممكن لذا شد خواهد اسلامي‌محسوب كشورهاي ميان صادرات افزايش
قرار منطقه يك در كه اسلامي ازكشورهاي تعداد آن نخست مراحل در كه شود
بازار اين تدريج به و اقدام‌نمايند مشترك بازار ايجاد به دارند ،
.يابد گسترش وسيع‌تري مناطق به مشترك
