پنجم ، شماره 1431 سال دسامبر 1997 ، آذر 1376 ، 11 پنجشنبه 20
|
|
علمي توسعه و صنعتي ماقبل خصلت‌هاي
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
(پاياني بخش) ايران علمي توسعه موانع بررسي:دوم بخش
امر در يكساني كمابيش وظيفه‌هاي دفتر ، و شورا سازمان ، نهاد ، دهها
هيچكدام از تداخل‌ها ، باوجود طبيعتا كه ، علمي‌دارند توسعه و تحقيق
.اساسي‌داشت كاري انتظار نمي‌توان
در گروه‌ها يا براي‌افراد تجويزي صورت به مي‌تواند علم كاربرد
شكل اينكه يا و باشد غيره و زيستي ، اجتماعي فيزيكي ، زمينه‌هاي
پايه بر روشهايي و ابزار آوردن بوجود يعني كند ، پيدا تكنولوژي‌را
كه روست اين از و خدمات يا و توليد گسترش براي علمي يافته‌هاي
.دارد علم با ناگسستني تكنولوژي‌پيوندي
در را علم واژه است ، ديناميك‌علم جنبه كه معنا ، اين بر افزون البته
بكار نيز اعم بطور يا و رشته يك در بشري دانش مجموعه با پيوند
مجموعه بر هم واژه اين علمي ، سياست مفهوم با پيوند در.مي‌برند
هم چوندارد دلالت علمي روش يعني آن ديناميك جنبه بر هم و دانش‌بشري
دامنه‌هاي گسترش هم و است نظر مورد بشري زندگي در موجود علم كاربرد
.هست نياز علم
.مي‌پردازيم آن به كه است ديگري واژه سياست
روش كننده مشخص كه ازاصول مجموعه‌اي يا اصل از است عبارت سياست ،
مراد).باشد نظر مورد و بخصوص زمينه‌اي در براي‌عمل كلي روشهاي يا
سياست ،(است عمومي مسايل زمينه در عمومي سياست اينجا در سياست از
برپايه است ، سياست و علم واژه دو از متشكل كه اصطلاحي عنوان به علمي
روشهاي كننده مشخص كه است اصول از مجموعه‌اي قبلي ، شده ارائه تعاريف
.باشد ملت يك يا جامعه يك علمي زندگي زمينه در عمل براي كلي
اقدامات رشته يك از است مجموعه‌اي علمي ديگرسياست تعريف يك براساس
فرهنگي و اجتماعي اقتصادي ، سياسي ، هدفهاي با هم‌آهنگ تصميمات و
تحولات و تقسيمات تاريخ ، ماهيت ، ]درباره معرفت افزايش براي كشور يك
قوانين عوامل ، روشها ، سازمان ، بهبود و مشتقات‌آن و علم [ آينده
.مي‌باشند علم واشاعه مبادله بهره‌برداري ، توليد ، در موثر كه وضوابطي
.كنيم توجه سياست‌علمي و علم ميان روشن تفاوت به است ، خوب اينجا در
بالا را هكتار در گندم توليد ميزان چگونه كه بگويد ما به مي‌تواند علم
اجتماعي -رواني اثرهاي كنيم ، مهار را خورشيد نيروي چگونه ببريم ،
ميانسال مديران قلبي بيماريهاي بروز موجب عواملي چه چيست ، شهرنشيني
اجتماعي -سياسي پيروي ميزان بر مذهبي اعتقادات تاثيرات يا و مي‌شوند
آيا كه نمي‌گويد ما به خود خودي به علم اما هستند؟ جامعه يك اعضاي
گل گونه‌هاي روي يا و كنيم پژوهش گندم پربار گونه‌هاي روي است بهتر
بهاي به را گندم مي‌توان آن فروش با و دارند بازار اروپا در كه سرخ
.كرد تهيه محلي توليد به نسبت ارزانتر
و علمي كندتوان تعيين كه است آن در علمي سياست نقش واقع به
به را خواسته نتايج تا حركت‌كند بايد مسيري چه در جامعه تكنولوژيك
سازندگي روند در مرحله نخستين علمي سياست اين بنابر.آورد بار
براي آن از مي‌توانند سياستگذاران و كه‌برنامه‌گذاران است ، اجتماعي
.گيرند ياري توسعه‌اجتماعي
علمي نوعي‌سياست داراي جوامع و كشورها تمامي امروزه روي هر به
.مي‌باشند
و گسترش علم‌براي كاربرد و آن براي برنامه‌ريزي علمي ، سياست تدوين
خويش سرشت به توجه با كه ، دارد عقلايي نظام يك به نياز جامعه بهسازي
.است ارزشها سلسله بريك مبتني
كه‌آزادي جوامعي در.دارد آزادي در ريشه علم شكوفايي:اول.
امكان‌پذير علمي نباشد ، شكوفايي آزاديها ديگر و بيان آزادي انديشه ،
.بود نخواهد
بتواند شودبايد برخوردار علمي سياست از بخواهد كه جامعه‌اي:دوم.
و دستيابي ملاكهاي رو ازاين.دهد پرورش را علمي استعدادهاي بهترين
افراد كوشش و تلاش و انضباط بايداستعداد ، آموزشي نظام از بهره‌گيري
را خويشاوندي يا و حزبي قومي ، طبقاتي ، ملاحظات اگرجامعهايباشد
استعدادها بهترين از خويش كردن محروم با كند ملاكها اين جايگزين
.باشد علمي سياست يك داراي كه يافت نخواهد را آن فرصت هيچگاه
در است خردبنياد مفهوم يك تعريف بنابر علمي ، سياست چون:سوم.
حاكم كلي بنياد خرد نظام يك كه ، باشد داشته كاربرد مي‌تواند جامعه‌اي
البته چيست بنياد خرد نظام يك كه اين.باشد آن در روابط و جامعه بر
نظام كه ، گفت مي‌توان كلي و فشرده بطور اينجا در اما.است مفصلي بحث
و بشناسد را خويش واقعي زيان و سود كم ، دست كه است آن بنياد خرد
تصميم‌ها ، پايه كه جوامعي در.كند تصميم‌گيري شناخت اين برمبناي
جايي علمي سياست است ، خرافي يا و برد كوتاه سياسي -احساسي ملاحظات
.ندارد
شك علم پايه چون قرارداد ، ايدئولوژي برپايه نمي‌توان را علم:چهارم.
روسيه در گونه اين از تجربه‌هايي.يقين ايدئولوژي پايه و است
سبب تنها نه و گرديده روبرو ناكامي با هيتلري آلمان و استاليني
موجب نيز را ارزشي با دانشمندان مهاجرت بلكه شدند علم ايستايي
.گرديدند
يا و توجيه براي را علمي سياست نمي‌توان جامعه‌اي هيچ در:پنجم.
براي سياستگذاري علمي سياست واقع در چون.كاربرد به موجود وضع تحكيم
وجود اكنون كه است فردايي آوردن بوجود براي سياستگذاري.است تغيير
.ندارد
در واسط مرحله حقيقت در كه ، برنامه‌ريزي گفت بايد توضيحات اين از پس
براي شده اتخاذ سياستهاي آنچه ديگر ، عبارت بهاست سياستها تحقق
را ذهني باورهاي و مي‌رساند ، فعل به را نهادتحقيقاتي يا علمي جامعه
سياستها اگربهترين حتي است ، بديهي.است برنامه‌ريزي عنصر عنيت‌مي‌بخشد ،
اگر ، حتي و شود تدوين جامعه يك موجود امكانات و شرايط به توجه با
و همه‌جانبه برنامه‌ريزي اگر باشد ، مهيا همه لازم امكانات و مالي شرايط
.نخواهدداشت انساني و مالي سرمايه‌هاي اتلاف جز حاصلي جامع‌نگرنباشد ،
را امكانات و كه ، شرايط است آن برنامه‌ريزي مهم وجه كه ، آن ديگر نكته
.شود آغاز علمي توسعه درجهت حركتي آن براساس و بگيرد نظر در
نيروي قبيل از لازم شرطهاي پيش تحقق‌كليه براي هيچگاه برنامه‌ريزي
موجود آنچه براساس بلكه نمي‌كند ، صبر لازم وبودجه‌هاي كارآمد انساني
و شود كمبودهامرتفع آن اجراي جريان در كه ، مي‌شود تدوين است ، برنامه‌اي
.گردد جبران ضعف‌ها ،
متناسبي سازمانهاي‌اداري بايد كه ، است آن برنامه‌ريزي در ديگر ، اصل
داشت انتظار نمي‌توان.باشد داشته وجود گوناگون برنامه‌هاي اجراي براي
اجرا را پيشرو برنامه‌اي بتواند ونامناسب فرسوده اداري نظام يك كه ،
.كند
به آمد ، مربوط فصل اين مقدمه در كه چنان موارد ، اين تمامي البته
مديريت ، به مربوط مجموعه‌مشكلات كل حال عين در و است مديريت عنصر
كشور در توسعه فرهنگي معضلات عنصر از بخشي سياستگذاري و برنامه‌ريزي
.است كشورها ديگر و ما
و (جامع يا راهبردي) استراتژيك بعد دو هر در هرحال ، به برنامه‌ريزي ،
.است قاطع و كارآمد مديران آينده‌نگري و نظر وسعت به منوط عملياتي
!علمي؟ توسعه مانع مثابه به سياستگذاري
عدم آمد ، كه چنان گفتند ، پاسخ تحقيق اين پرسش‌هاي به كه ، انديشمنداني
توسعه مانع اولين و مهم‌ترين عنوان به را قاطع و كارآمد مديريت وجود
ايران ، در كه نهادهايي اجمالي بررسي با.كردند مطرح ايران علمي
از بيش حقيقت اين دارند ، برعهده را وبرنامه‌ريزي سياستگذاري وظيفه
و وسياستگذاري تصميم‌گيري مراكز پراكندگي اساسا كه ، مي‌شود پيش‌روشن
خلاقيت رشد براي فضايي است‌كه ، آنچنان تحقيقات ، امر در برنامه‌ريزي
عنصر اهميت از وجه هيچ به البته اين‌امر ، .نمي‌گذارد باقي مديران
.نمي‌كاهد وكارآمد قاطع مديريت
موانع مشكلات‌و تمامي كه ، بردارد در هم را ضمني نكته اين اما ،
مشكل و معضل همانا مي‌شودكه ، طبقه‌بندي وسيع‌تر ، مقوله‌اي در اينچنيني
.است فرهنگي
نكرده اذعان كه ، نيست ايران در فكري صاحب انديشمند هيچ تقريبا
تحقيق مناسب فرهنگ نبود به ايران ، علمي توسعه مشكلات عمده‌ترين باشد ،
در فرهنگي ، مشكل عنوان تحت مقوله‌اي هرگاه‌پاي متاسفانه.مي‌گردد باز
هركدام‌به اجرايي ، و برنامه‌ريزي و سياستگذاري مختلف باشد ، رده‌هاي ميان
.مي‌بينند آسيب آن از و مي‌شوند درگير آن در نحوي
دررده‌هاي تنها نه فرهنگي مشكل ردپاي دنبال به بايد لحاظ بدين
مي‌توان بيرون از بانگاهي بلكه گشت ، تحقيق كارگزاران توده و مياني
تحت نيز مرتبه بلند مسئولين وحتي بالا رده‌هاي مديران كه دريافت
.هستند تحقيقات زمينه در نادرست وسنتي فرهنگي باورهاي تاثير
:كنيد دسته‌تقسيم دو به را كشور علمي توسعه بر موثر نهادهاي اگر
اهداف تعيين برروي مستقيما خود ، اصلي وظيفه براساس كه آنهايي (1
و عمده امور ساير و آن جامع برنامه‌هاي تدوين و كشور تحقيقاتي كلان
شوراي فرهنگي ، انقلاب عالي شوراي مانند).موثرند تحقيقات زيربنايي
(عالي آموزش و فرهنگ وزارت و كشور علمي پژوهش‌هاي
يا و كلي تصميم‌گيريهاي شكل به خود وظايف براساس كه موسساتي (2
،(بودجه و برنامه مثل‌سازمان).مي‌گذارند اثر پژوهش كار در پشتيباني
مجري و سياستگذار نهادهاي) اول نهادهاي‌دسته وظايف شرح بررسي در
مشاهده را تداخل و نابساماني پراكندگي ، وضوح به(كشورمان در تحقيقات
.مي‌كنيم
نتيجه‌گيري
خارج و داخل مقيم ايراني صاحبنظران و دانشمندان انديشمندان ، كه چنان
پژوهشي موسسات ضعيف عملكرد گذاشته‌اند ، انگشت آن روي بر بدرستي كشور
تنگناهاي و مشكلات و علمي توسعه به مربوط سياستهاي نرسيدن هدف به و
جامعه از بخش اين مديريتي ساختار يا مديريت ضعف در ريشه عمدتا آن ،
.دارد
از و مديريتي صاحبان‌تخصص‌هاي نگرفتن قرار به ضعف اين از عمده‌اي بخش
در نيافتگي توسعهبازميگردد جايگاه‌خود در پژوهش مديريت جمله
سطح در حتي -عالي سطوح در مديري هر كه ، شده‌است باعث ما جامعه
عمل جاي به -فرهنگي و علمي بزرگ نهادهاي و موسسات رياست و وزارت
و خود گليم كشيدن بيرون فكر در كل ، يك از جزء يك عنوان به كردن
يا وجود به كه اين بدون باشد ، خود سازماني اهداف پيشبرد و خود موسسه
.بينديشد كننده هماهنگ و كلي سياستي ايجاد
يك از عالي اصولاآموزش و دانشگاهها مديران است ، سالها كه ، امر اين
بخش‌هاي فعال ارتباط از صحبت سوي‌ديگر از خدمات و صنعت مديران و سو
واقعيت در اما مي‌كنند ، صنعتي و خدماتي بابخش‌هاي دانشگاه پژوهشي
ماقبل سنتي خصلت‌هاي به زيادي حد تا نيست ، موضوعي چنين تحقق از خبري
.مي‌شود مربوط مديران صنعتي
وبرنامه‌ريزي سياستگذاري شئون و مديريت بررسي در ديگر مشهود نكته
مختلف سطوح در كلمه معناي‌دقيق در علمي بينش ضعف ما ، جامعه در آن
دفتر ، كرده‌ايم برخورد مشكلي به كه ما ، هرجا جامعه در.است تصميم‌گيري
.كند حل را مشكل آن كه ، كرده‌ايم تاسيس ياوزارتخانه‌اي نهاد سازمان ،
.دهيم خرج به امر اين در جامع‌نگري كه ، بدون‌آن
امر در كمابيش‌يكساني وظيفه‌هاي دفتر ، و شورا سازمان ، نهاد ، دهها
هيچكدام از تداخل‌ها ، وجود با طبيعتا كه ، دارند علمي توسعه و تحقيق
.اساسي‌داشت كاري انتظار نمي‌توان
را لازم شان جامعه‌ما در -كارآمد دانشگاهي رشته يك عنوان به -مديريت
جامعه علم و پژوهش بخش سطح‌بالاي مديران سرانگشتي بررسي با.ندارد
مديريت با انها از اندكي تعداد كه ، رسيد خواهيم نتيجه اين به بسادگي
از پس خاص شرايط.كرده‌اند برخورد دانشگاهي و علمي مقوله يك عنوان به
برخي بودن دارا شرط به تخصصي هر با هركس از تا شد باعث انقلاب ،
ثبات با.شود استفاده گوناگون مقام‌هاي در سياسي و ديني صلاحيت‌هاي
اين در كه ، مي‌رود انتظار حداقل كشور ، اجتماعي -سياسي شرايط يافتن
مديراني متاسفانه كه ، آن كلام خلاصهشود نظر تجديد زيادي حد تا رويه
دليل به -بگيرند تصميم پايين‌تر سطوح مشكلات‌مديريتي مورد در بايد كه
درست شيوه‌هاي از بهره‌گيري و كارشناسي به‌نظريات اتكاء عدم
.بوده‌اند مديريتي مشكلات دچار خود-تصميم‌گيري
علمي نظام اصلاح‌بنيادي و بازسازي در مديريت امر كه ، آن به توجه با
كشور تحقيقات مديريت نظام مي‌رسدبايد نظر به دارد ، برجسته نقش كشور
با و همساز و هماهنگ صورت به عملياتي و كلان قلمرومديريت دو هر در
تجربيات توجه‌به با امر اين.شود بازسازي جامع‌نگر ديدگاهي اتخاذ
كننده هماهنگ سازمان مركزيا يك وجود بدون ديگر ، كشورهاي متعدد
قانوني ، ترتيبات با طرفي از كه ، نيرومند و منسجم مديريت با مقتدر
ديگر طرف از و باشند آن تصميمات از فرمانبرداري به موظف نهادها ساير
دست براي مطمئنانيست امكان‌پذير باشد ، داشته برجسته كارشناسي شان
.است بسياراساسي دولت نقش هدفي چنين به يافتن
صحرايي فريبا
:منابع
توسعه و تكنولوژي علم ، سمينار دومين مقالات مجموعه ـ
.ص 34.ج1.مديريت اصول.همكاران و محمدعلي طوسي ، ـ
97(1375) دوازدهم شماره.رهيافت ـ
.ص 15 تهران13730.تكنولوژي انتقال كاووس ، محنك ، ـ
28(زمستان 1375) شماره 3.پژوهش و علمي سياست فصلنامه ـ
.تحقيقات‌كشور برنامه‌ريزي و سياستسيروس داغي ، قراچه ـ
