ششم ، شماره 1445 سال دسامبر 1997 ، دي 1376 ، 29 دوشنبه 8
|
|
مي‌كنند؟ كار كودكان چرا
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
كار به ايراني كودكان آوردن روي عوامل
اجتماعي وضعيت سنجش و شاخص‌هاي‌اندازه‌گيري مهم‌ترين از يكي:اشاره
از نمي‌توانند ، كه كودكاني ازشمار است عبارت جامعه‌اي هر در كودكان
.شوند برخوردار تربيت و تعليم
و كشور آن داخلي برخلاف‌قوانين كه كودكاني تعداد را دوم شاخص
...تشكيل‌مي‌دهد دارند ، اشتغال كار به كنوانسيون‌هاي‌بين‌المللي
استاد و جامعه‌شناس صادق‌زيباكلام دكتر سخنراني از بخشي فوق مطالب
سخنراني اين كامل متن.شد ايراد كودك همايش‌حقوق در كه است دانشگاه
.مي‌شود گرامي خوانندگان شما تقديم
حقوق از كودكان نداشتن واشتغال تربيت و تعليم از برخورداري حق
.است حقوق‌كودك بين‌المللي كنوانسيون شده وتعريف صريح
و رايگان آموزش (ش.هـ) مصوب 1338 كودك حقوق جهاني هفتم‌اعلاميه اصل
.مي‌داند كودك حقوق‌لاينفك جزو را ابتدايي مدارج در حداقل اجباري ،
جمهوري دوران در هم و رژيم‌گذشته در هم ايران است ، يادآوري به لازم
كودك الحاقي ماده 28كنوانسيون.است پذيرفته را اين‌اصل اسلامي
براي را ابتدايي تحصيل بودن رايگان و اجباري نيز مصوب 1368
.مي‌داند عضو كشورهاي وظايف كودكان‌جزو
مي‌سازد موظف را دولت نيز اسلامي‌ايران جمهوري اساسي قانون اصل‌سي‌ام
فراهم متوسطه دوره پايان تا را كودكان پرورش و آموزش تاوسايل
.آورد
قانون طبق حداقل كه مي‌شود مشخص اساسي ، قانون از اصل اين به توجه با
.هستيم جلوتر جهاني حقوق اعلاميه از مرحله يك ما
از والدين كه مواردي در كه‌حتي است آنچنان تربيت و تعليم اهميت
.است كرده پيش‌بيني را آنان مجازات قانون نمايند ، ممانعت كودك تحصيل
مهم اصلدارد وجود همان‌تاكيدها مشابه نيز كودكان اشتغال خصوص در
سن به رسيدن كودك‌تا كه مي‌دارد تصريح كودك حقوق اعلاميه‌جهاني
.است شده گرفته نظر در سال معمولا 18 كشورها از بسياري در كه قانوني
خود ميل يا استيصال فرط از كودك اگر حتي.درآيد استخدام به نبايستي
به هم باز قانونگذار نمايد ، كار تقاضاي والدينش اجازه با اينكه يا
يا كودك زندگي بهبود ديگر عبارت به.نمي‌دهد استخدام اجازه كارفرما
.گيرد قرار كارفرما براي مستمسكي نمي‌تواند خانواده‌اش ،
.است شده تعيين تمام سال كارپانزده سن حداقل نيز ايران قوانين طبق
ممنوع سال زيرپانزده افراد گماردن كار به كه دارد قانون‌تصريح
داوطلب نوجوان نيز سالگي تا 18 و سالگي پانزده سن از بعد حتي.است
در شود ، مطمئن كارفرما تا گيرد قرار پزشكي معاينه مورد مي‌بايستي كار
.نمي‌شود مستخدم متوجه زياني اشتغال ، نتيجه
چه كه است آن مهم پرسش.قانوني‌بود ملاحظات شد ، گفته اينجا تا آنچه
تا موجود قوانين كودكان ، اشتغال خصوص در چه و تربيت و تعليم خصوص در
مي‌شوند؟ رعايت ميزان چه
مدرسه وارد مي‌رسند ، هفت‌سالگي سن به كه ايراني كودكان از درصد چند
اين مي‌گردند ، تربيت و تعليم نظام وارد كه كودكان آياهمه مي‌شوند؟
تحصيلات نمي‌توانند صدي در چه مي‌برند؟ پايان به آخر تا را دوره
از ناشي ناتواني اين آيا برسانند؟ پايان به را متوسطه يا ابتدايي
ترك روي تاثيري چه خانواده شرايط اجتماعي؟ يا است اقتصادي دلايل
تا 18 بين 15 كه كشور شاغل جمعيت از درصد چند دارد؟ كودكان تحصيل
كرده‌اند؟ كارفرما تسليم قانون طبق را لازم پزشكي مجوز هستند ، سال
نه را پرسش‌ها اين به كه‌پاسخ است آن گفت ، بايد كه مطلبي نخستين
قابل ارقام و آمار زيرا نمي‌دانيم ، نيز تقريب به كه‌حتي دقيق تنها
.ندارد وجود دقيقي و اطمينان
جمع‌آوري را روستاها در ونيمكت ميز تعداد پرورش ، و آموزش مثال براي
چه محروم ، يك‌استان در دورافتاده‌اي منطقه در كه نشان‌مي‌دهد كرده ،
اين اما هستند ، پايين‌تر يا ديپلم پرورش و كاركنان‌آموزش از تعدادي
تحصيل از كشور واجبالتعليم كودكان از درصدي چه نمي‌گويد ، ما به آمار
خصوص در مي‌شوند؟ تحصيل ترك به مجبور سال چند از پس يا بازمانده‌اند؟
.دارد وجود اطلاعات نبود مشكل همين نيز اشتغال
عمومي سرشماري از شده استخراج آمار نتايج براساس نمونه ، عنوان به
سني گروه را كشور شاغل جمعيت درصد از 4 بيش اندكي سال 1375 ، در كشور
اجازه قانون ، طبق اساسا كه گروهي يعنيميدهند تشكيل سال تا 14 10
به اشاره‌اي اول زيرا.است ناقص نيز آمار اين اما.ندارند را كار
زير 10 كودك هيچ كه كنيم فرض آنكه مگر -ندارد سال زير 10 شاغلان
محال منطقي و عقلي نظر از فرضي چنين كه نمي‌كند كار ايران در ساله‌اي
به آمار اين در نيز سال تا 18 نوجوان 14 شاغلان آمار آنكه دوم -است
.نمي‌خورد چشم
زيرا.است توجه قابل شاغل شماركودكان نيز ناقص آمار همين براساس
5/14(1375)سرشماري همان برپايه را كشور شاغل كل‌جمعيت اگر
به.مي‌شود نفر هزار به 600 نزديك درصدآن ، بدانيم ، 4 نفر ميليون
به مشغول قانوني ، سن زير ايران در نفر هزار به 600 قريب ديگر عبارت
.كارند
از نفر ميليون حدود 11 در سال1375 سرشماري براساس ترتيب ، همين به
آمار 60 همان رابراساس كشور جمعيت كل اگر.بي‌سوادند جمعيت‌كشور
كودك نفر هر 6 از كه مي‌گيريم نتيجه صورت اين بدانيم ، در نفر ميليون
اين امايابد راه مدرسه به نمي‌تواند نفر يك حداقل واجبالتعليم ،
سن 11 در مثال عنوان به كودكي اگر زيرااست ناقص نيز نتيجه‌گيري
آمار اين شود ، تحصيل ترك به مجبور اجتماعي يا اقتصادي دلايل به سالگي
.مي‌گردد محسوب باسواد جمعيت جزو حقيقت در او و نمي‌شود ثبت جايي در
مشخص جهت دو مي‌توان كلي گونه‌اي‌خيلي به كنار ، به رسمي ارقام و آمار
.نمود بيان ايران در واشتغال‌آنان كودكان تربيت و تعليم رادرخصوص
كودكانشان تربيت و تعليم مساله به اساسا خانواده‌ها توجه آنكه نخست
رفتن بالا از ناشي مي‌تواند ، توجه اين.است شده بيشتر انقلاب از بعد
سال چند در جمعيت رشد كاهش ديگر سويي از و سو يك از والدين تحصيلات
.باشد اخير
هزينه بتواند تا مي‌دهد انجام را دومي كار پدر خانواده‌ها از برخي در
بدون كودكان ، درس يافتن اهميتآورد فراهم را فرزندانش بهتر تحصيلات
نسبت نمي‌روند ، مدرسه به كه لازم‌التعليم كودكان نسبت تا شده سبب ترديد
دستاوردهاي جزو ترديد بدون پديده اين.يابد كاهش انقلاب از قبل به
به توجه از را ما نبايستي قوت نقاط اما.است بوده اسلامي جمهوري مثبت
.دارد باز دشواري‌ها
آمار آنكه از صرف‌نظر.كودكان‌است اشتغال مساله مشكلات اين جمله از
مجموع در رانمي‌توان ايران خير ، يا دارد وجود خصوص دراين رسمي
تحصيل پيرامون كه طور همان.دانست اين‌بليه از دور به جامعه‌اي
ارزيابي يك به تا سعي‌نموديم كيفي شواهد پاره‌اي طريق از كودكان
اطلاعات و نبودآمار دليل به نيز كودكان اشتغال برسيم ، درخصوص كلي
.جوييم بهره روشي چنين از هستيم مجبور
در كودكان اشتغال بودن برجدي مبني مي‌توان كه عمده‌اي دلايل از يكي
تازه‌اي سخن.كشور اقتصادي عمومي وضع از است برشمرد ، عبارت ايران
و يافته افزايش كشور در نرخ‌بيكاري كه بگوييم اگر بود نخواهد
پيدا كاهش جامعه درآمد كم و متوسط لايه‌هاي و اقشار خريد قدرت متقابلا
.است كرده
افزايش كودكان احتمال‌اشتغال تا مي‌شود باعث بالطبع شرايط ، اين
مساله‌مهاجرت مي‌افزايد ، احتمال اين بردامنه ديگري‌كه عنصر.يابد
از بعد به‌خصوص اخير دهه‌هاي در پديده اين كه مي‌دانيم.شهرهاست به
.است يافته رواج بسيار -انقلاب پيروزي
اخير دهه دو در شهرها به نرخ‌مهاجرت كه است آن از حاكي موجود شواهد
.است داشته توجهي قابل افزايش درايران
و كرديم اشاره آن به كه‌قبلا اقتصادي نامناسب شرايط به توجه با
پيدا كاري كه‌بتوانند صورتي در حتي مهاجران كه اين‌واقعيت بيان
پايين‌خواهد درآمدي با و غيرماهر مشاغل دررديف آنان شغل كنند ،
از يكي (سال تا 15 10) سنين‌نوجواني در كودكان اشتغال لاجرم بود ،
.شهرهاست در مهاجر خانواده‌هاي درآمد افزايش اجتنابناپذير راههاي
.هستيم شاهد نيز سوم كشورهاي‌جهان ديگر در ما را پديده اين مشابه
بنگلادش ، آسيايي‌همچون كشورهاي از بسياري در كه‌مي‌دانيم طور همان
كامبوج و لائوس ويتنام ، فيليپين ، سريلانكا ، برمه ، هند ، پاكستان ،
اشتغال اصلي مقصر كشورها اين در.دارد رواج كودكان اشتغال مساله
بسيار دستمزد پرداخت با كه هستند مليتي چند شركت‌هاي بيشتر كودكان ،
.مي‌كنند بازار روانه را قيمت ارزان محصولات كودكان به پايين
چگونه اما ندارند ، فعاليت مليتي چند شركت‌هاي ايران در كه است درست
بدتر كودكان با ايراني كارفرمايان از برخي رفتار كه شد مطمئن مي‌توان
نيست؟ شركت‌ها آن رفتار از
به كودكان آوردن روي درنتيجه و اقتصادي ركود سبب كه ديگري عامل
.اقتصادي امنيت نسبي فقدان از ، است عبارت مي‌شود ، ايران در اشتغال
سرمايه‌گذاري براي چنداني تمايل سرمايه ، صاحبان تا شده سبب پديده اين
به نياز خود خاص طبيعت دليل به كه رشته‌هايي در بالاخص.باشند نداشته
.مي‌طلبد را بلندمدت سرمايه‌گذاري
دارد آينده‌اي چندان نه مي‌شوندكه كارهايي و مشاغل جذب كودكان لاجرم
آنان كنترل‌اشتغال طرفي ازميآموزد آنان به را وفني حرفه نه و
امكان‌پذير كشور اجتماعي امور و وزارت‌كار جمله از مسئولان براي
براي آنها والدين و كودكان تا مي‌شود سبب شرايط اين مجموعه.نيست
قدرتي هيچ از كارفرماها با كاري شرايط و دستمزدها درخصوص چانه‌زني
.نباشند برخوردار
هيچ اماداشتيم تاكيد مشكلات‌اقتصادي روي بيشتر ما نوشتار اين در
ايران در كودكان تربيت و تعليم و اشتغال مشكلات نوشته‌اي‌درخصوص
مسايل ، اين مهم‌ترين جمله از.باشد اجتماعي مسايل از غافل نمي‌تواند ،
پس كه مي‌دانيم.است يكديگر از والدين جدايي از پس اطفال حضانت مشكل
.مي‌دهد پدر به را اطفال حضانت يا سرپرستي حق دادگاه معمولا طلاق ، از
پدران كاري ، مشكلات به‌دليل يا مردان مجدد ازدواج دليل به اما
اين و نمايند وكامل جدي مراقبت فرزندانشان از معمولانمي‌توانند
به‌طور كه مي‌گيرد قرار مرد دوم درجه بستگان اقوام‌و دوش بر مساله
ما نيز اينجا در.داشت را مادر يك انتظار آنان از نمي‌توان طبيعي
در كه گفت مي‌توان اما.هستيم روبرو آمار و اطلاعات نبود با متاسفانه
اقتصادي فشارهاي نتيجه در كودكان اشتغال يا تحصيل از فرار مواردي
.است آنان خانوادگي زندگي نامطلوب شرايط از ناشي بلكه نبوده ،
قانون ، تصويب صرف كه است گفت ، آن مي‌توان جمع‌بندي عنوان به كه آنچه
نه كلمات ، با وبازي زيبا انشاي قرائت و طمطراق پر ايرادجملات
ازحق كه را كودكاني تعداد نه و مي‌دهد راكاهش شاغل كودكان شمار
خلاصه كودكان اجتماعي شرايط بهبود عملي راه.مانده‌اند محروم تحصيل
اصلاحات انجام و اقتصادي امنيت ايجاد فقر ، با مبارزه در مي‌شود
.اجتماعي
