ششم ، شماره 1453 سال ژانويه 1998 ، دي 1376 ، 7 چهارشنبه 17
|
|
درياي نفت مسابقه در شركت آماده ايران
خزر
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
صالحي الله امان ترجمه
فارس خليج به را منطقه اين خزر ، درياي حوزه گاز و نفت سرشار منابع
راههايي به ديگري زمان هر از بيش اكنون.است كرده تبديل جهان دوم
است نياز انرژي مصرف به‌بازارهاي حوزه اين از وگاز نفت انتقال براي
به منجر خزر ، درياي گاز و توليدكنندگان‌نفت تحقيقات و ومطالعات
شده منطقه دراين صادراتي خطوطلوله ايجاد براي پيچيده‌اي تهيه‌نقشه‌هاي
.است
را ايران كه شدند اصلاح به‌گونه‌اي نقشه‌ها اين ميلادي گذشته سال در
درياي حوزه گاز و نفت كشورهاي‌عبوردهنده مهمترين از يكي به‌عنوان
.ساخت مطرح واروپا مديترانه درياي فارس ، خليج خزربه
در تغيير دنبال به خزر درياي حوزه پايدار دروازه بعنوان ايران ظهور
بزرگترين جمله از كشور نفتي‌آن شركتهاي كه -آمريكا متحده سياست‌ايالات
به نسبت متحده سياستهاي‌ايالات.است گرفته صورت سرمايه‌گذاران‌منطقه‌اند ،
مورد در نفتي شركتهاي رو همين از و است تدريجي حال‌بهبود در ايران
انرژي بخش در فعال چندين‌شركت.مي‌دهند خرج به احتياط باايران معامله
را ايران با مذاكره تازگي‌باب به گاز و نفت انتقال سازندگان‌لوله‌هاي و
شركتهاي از بعضي حتي.امضاست شرف در قرارداد يك كم ودست گشوده‌اند
اين با آغازكرده‌اند ، را ايران با مذاكره خصوصي به‌صورت متحده ايالات
كشور تحريم‌هاي‌آن و ايران مورد در متحده رفتارايالات و منش كه اميد
درياي منطقه در موجود انرژي و منابع‌مالي.كرد خواهد اساسي تغيير
ادعاي برخلاف درياي‌خزر حوزه چند هر.است عظيم خزربسيار
در حال هر به شودولي خليج‌فارس نفت جايگزين بهره‌بردارانش‌نمي‌تواند
.شده‌اند كشف اخيرا كه است عظيم‌هيدروكربن منابع برگيرنده
خليج گاز و نفت توليدكنندگان توسط خزر ، درياي حوزه كشورهاي كه آن با
ممالك اين مدت بلند در معهذا شده‌اند ، بازداشته لازم رشد از فارس
فروپاشي پس‌از.بود خواهند اهميت با بسيار دلائل‌سياسي به به‌ويژه
ثبات ايجاد ضرورت غربي كشورهاي ساير و متحده اتحادجماهيرشوروي ، ايالات
احساس مي‌يافت ، كاهش روسيه نفوذ كه حالي در را منطقه اين كشورهاي در
ايران روش به اسلامي دولتهاي گسترش با مقابله درصدد نيز و كردند
.برآمدند
وقراردادها موافقت‌نامه‌ها بابزرگترين غربي شركتهاي وجود ، اين با
منطقه اين به دلارمي‌رسد ، ميليارد دهها به جمع‌آنها كه نوع هر از
آن كه قزاقستان با قراردادي امضاء با چين اخيرا و هجوم‌آورده‌اند
برنده خود غربي رقباي مقابل در قرن‌مي‌نامند ، قرارداد رابزرگترين
راه كه‌هيچ بود اين خزر درياي حوزه طرحهاي مشترك‌تمام مشكل.است شده
امر اين.نداشت وجود منطقه اين به‌نفت دستيابي براي مطمئني آسان
كه كرد اعلام متحده ايالات زماني‌كه يعني (ماه 1376 تير) گذشته تاژوئيه
مغاير ايران طريق اروپااز و تركيه به تركمنستان از شدن‌لوله‌گاز كشيده
.يافت ادامه نيست ، مقررات‌تحريم با
خود وابستگي كه دارند نظر در درياي‌خزر حوزه در شوروي سابق جمهوري‌هاي
كه مي‌كنند شكوه همچنين دهندو خاتمه آن به يا و داده كاهش به‌روسيه را
نيازهاي با ونامتناسب اطمينان غيرقابل آنها براي لوله‌هاي‌روسيه شبكه
اجازه يا و روسيه‌پيشنهاد توسط كه جديدي لوله حتي‌خطوط و آنهاست
از آنها عبور مانند مختلف ، دلائل به شده‌است ، داده آنها از استفاده
در. است نكرده جلب را كشورها آن نظر گرجستان ، يا و چچن نظير مناطقي
به است محدود سياه درياي در صادراتي ترمينالهاي فعاليت دامنه هرحال
بسفر آمد و پررفت تنگه‌بسيار در كه بخش اطمينان و استحفاظي عوامل
.دارد وجود
نفت درصادرات را ملاحظه‌اي افزايش‌قابل انتظار كه آذربايجان براي
ميلادي‌به سال 2005 رادر خود صادرات كه‌ميزان است اميدوار داردو
ارمنستان از كه مشخصي صادراتي خط برساند ، روز در بشكه هزار 500
ارمنستان و آذربايجان كه چند هر است ، مطرح مي‌رسد تركيه به مستقيما
ايالات.هستند جنگ موضع در قره‌باغ ناگورنو اختلاف مورد منطقه مورد در
دو كشانيدن منظور به را غربي‌تلاشهايي كشورهاي ساير و آمريكا متحده
در استقرارصلح از چشم‌اندازي اما آورده‌اند ، عمل به سازش به كشور
يافتن جستجوي در غيرعملي اقدام يك.نمي‌شود مشاهده نزديك آينده
مذاكراتي در وگاز نفت وشركتهاي منطقه كشورهاي توسط خطوطصادراتي
سال از سعودي عربستان از نفتي‌دلتا شركت و يوندكال امريكائي كه‌شركت
اين در.است مشاهده داشته‌اند ، قابل افغانستان در طالبان باگروه 1996
عدم ولي رسيد امضاء به گذشته اكتبر ماه در مقاوله‌نامه يك مورد
ابهام در را طرح اين نزديك آينده در افغانستان در ثبات ايجاد احتمال
.است داده قرار
حوزه گاز و توليدكنندگان‌نفت كه صادراتي‌نامطلوبي راههاي مقابل در
ايران هستند ، آن‌روبرو با خود شمال و غرب و درشرق خزر درياي
خليج آبهاي به مستقيم دسترسي راه داراي و سياسي ثبات برخورداراز
.است اروپا به طريق آن از و تركيه فارس ،
روشن اكتبرگذشته ماه در ديگر بار مطمئن‌يك صادرات راههاي ضرورت
را شده‌اي تعمير لوله‌تازه خط روسيه و كه‌آذربايجان وقتي يعني شد ،
در ميزان.گشودند مي‌كند ، عبور زودرس ، عنوان‌نفت تحت چچن طريق از كه
در تن حدود 000/120 خط اين طريق از نفت انتقال براي شده گرفته نظر
كنسرسيوم كه صادراتي از اندكي سهم يعني است ، سال 1997 پايان
سال 1998 براي روز در بشكه ميزان 110000 به آذربايجان نفت بين‌المللي
.بود گرفته نظر در
خطلوله يك با را ايران موافقت است‌كه مطمئن تقريبا آذربايجان
باكو.آورد بدست(مديترانه درياي در بندرتركيه يك) سيهان به جديد
ايالات مخالفت انتظار كه چرا بود ننهاده پاپيش مورد دراين تاكنون
ايالات آن در كه موردي نظير مي‌داشت ، طرح اين با را متحده
به را خود پيش سال دو پيشنهاد كه ساخت مجبور را آذربايجان متحده ،
نفت كنسرسيوم‌بين‌المللي در كشور اين مشاركت زمينه در ايران
به كه سبزي چراغ با كه روشن‌است حال هر بهبگيرد آذربايجان‌پس
متحده است ، ايالات شده داده كشور گازآن لوله مورد در تركمنستان
لوله خط.بگيرد كار آذربايجان‌به مورد در را روش‌ديگري نمي‌تواند
و سياسي جغرافيائي ، واقعيتهاي شدن پذيرفته از تركمنستان‌نشانه‌اي
جمهور رئيس كه وقتي يعني سال 1995 در حتي.است منطقه اين در اقتصادي
اعلام را ايران عليه جانبه يك اقتصادي تحريم كنگره فشار تحت امريكا
از مي‌كردند ، فعاليت خزر درياي حوزه در كه را امريكايي شركتهاي كرد ،
با ميلادي گذشته سال ابتداي در قزاقستان و كرد معاف تحريم اين اعمال
توسط نفت ميزان همان تحويل مقابل در) ايران شمال به خام نفت انتقال
بعد.كرد راآغاز تجربه‌اي (خليج‌فارس در قزاقستان مشتريان به ايران
خط به رانسبت خود نظر متحده ايالات ژوئيه‌گذشته ماه در كه آن از
لوله‌اي خط طرح به را توجه‌خود قزاقستان نمود ، تركمنستان‌اعلام لوله
منتقل‌كند ، فارس خليج به طريق‌ايران از را كشور دو آن كه‌نفت
فارس خليج كشورهاي‌حوزه با مذاكره به كشور مقامات‌آن و ساخت معطوف
مزيتهاي نظر از حداقل.پرداختند طرح اين مالي تامين براي
اين‌منطقه در انرژي صادرات ازمعادله بخشي بايد ايران جغرافيائي ،
است ، كرده تجديدنظر خود تحريم سياست در ايالات‌متحده كه حال باشد ،
حد چه تا ايران نقش اهميت ابعاد كه است اين مي‌شود مطرح كه سوالي
.بود خواهد
اين‌كشور كه مي‌كنند اعلام ونقل‌ايران وحمل نفتي رسمي مقامات
.بگيرد دست در را خزر درياي حوزه نفت تمام‌صادرات انتقال مي‌تواند
از نفت مبادله كل حجم ظرفيت كه كردند اعلام ارشد مقامات اخيرا
روز در خام نفت بشكه هزار هشتصد به مي‌تواند قزاقستان و آذربايجان
در وارداتي خام نفت مصرف راه در فني مشكلات كه چند هريابد افزايش
محدود را شده مبادله نفت مصرف ميزان مي‌تواند كه دارد وجود كشور شمال
.كند
آهن راه ازتسهيلات استفاده پيشنهاد درمراحل‌متعدد ايران نفت وزارت
به خام نفت بشكه براي‌هر دلار با 3 برابر قيمت‌رقابتي به را
وجود آذربايجان مرز نزديك آهن راه خط يك.است كرده ارائه قزاقستان
راه‌آهن به تركمنستان طريق از گذشته سال در ايران راه‌آهن شبكه و دارد
از حمل قابل نفت ميزان حال هر به.است اتصال‌يافته سابق شوروي اتحاد
وكمبود راه‌آهن با نقل و حمل مسائل از ناشي محدوديتهاي با راه اين
.است مواجه بندرعباس در بارگيري ترمينالهاي
صدور شرايط خارك‌مي‌تواند درجزيره نفت اصلي‌صادرات ترمينال امكانات
امرنياز اين ولي كند فراهم روزرا در نفت بشكه ميليون دو بيش‌از
جديد لوله‌هاي خط در كشورها ساير و توسطايران عظيم سرمايه‌گذاري به
كشور آن نفت بازار موقعيت نيست‌كه مايل زياد ايران البته.دارد
ولي شود خزرتضعيف درياي از نفت عرضه‌وسيع طريق از اوپك نيز و
مسئولان.دارد توجه خزر درياي انرژي معادله در سهم‌خود به بيشتر
الوقوع حتمي را خزر درياي نفتي منابع توسعه تنها نه ايران نفتي
در ايران استراتژيك منافع وجود نيز حكومتي مقامات بلكه مي‌دانند ،
براي ايران كه مي‌رسد نظر به.داده‌اند قرار تاكيد مورد را خزر درياي
و ترانزيت لوله خطوط كه باور اين با مي‌شود آماده كوتاه مالي تامين
به جهت در تلاش هرگونه و ساخت خواهد آشكار را خود اهميت آن تسهيلات
صادرات به اميدواري.كرد خواهد مشكل‌تر را آينده در آن كشانيدن انزوا
داشته برعهده مي‌تواند ايران كه ونقشي خزر درياي از انرژي پراهميت
تركمنستان‌ـ لوله خطوط طرح پيشرفت چگونگي به بستگي حدودي تا باشد
.دارد تركيه ايران‌ـ
لوله‌گازبا خط درمورد را مذاكرات‌موثري شل - داچ رويال گروه
ژوئيه در واشنگتن توسط تحريم جديد مقررات اعلام از بعد ذيربط كشورهاي
مورد رسما لوله خط مسير چندين كه چند هر و است كرده آغاز گذشته ،
لوله خط عبور مسير بعنوان ايران انتخاب است ، گرفته قرار مباحثه
خواهد صورت نزديك ، آينده در آن نهايي مراحل و است شده داده ترجيح
.گرفت
نوامبر مورخ 7 (Middle East Economist Digest)MEEDنشريه:ماخذ
1997
