ششم ، شماره 1454 سال ژانويه 1998 ، دي 1376 ، 8 شنبه 18 پنج
|
|
شهر شاداب دره‌هاي دهن
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
1- (كوهسران طرح) تهران هفتگانه دره‌هاي بازيابي
تهران ، شهر كلان جوزه در هفتگانه‌كوهسران دره‌هاي حيات تجديد طرح
و زيباسازي سالم‌سازي ، روند به كه باشد اقداماتي از يكي مي‌تواند
باشد موثر تهران كيفيت تجديد
نقش شهر اين.است آن شهر بزرگ‌ترين و ايران پايتخت تهران شهر كلان
اين‌رو ، ازميكند ايفا ملي فرهنگي و سياسي اقتصادي ، زندگي در حياتي
اهميت از آن شهري محيط و زندگي كيفيت وارتقاء ارزش‌ها حفظ
.است ويژه‌برخوردار
عمده‌ترين و باستان‌مي‌رسد دوران به تهران سكونتگاهي محدوده قدمت
.است البرز طبيعي ارزش‌هاي و حضورنعمت‌ها جايگاه اين انتخاب توجيه
اين جلگه‌اي و پهنه‌خشك در باغ‌ها سرسبز و طبيعي مناظر زيبايي و تنوع
از يكي.است آن قنات‌هاي و آبهاي‌زيرزميني ثمرات مديون دامنه ،
جنوبي دامنه بادبزن دنيا شده شناخته آبده بزرگ‌ترين‌بادبزن‌هاي
نيمي احداث كه است دامنه اين در قنات رشته دويست از بيش.است توچال
دكتر -شميران تاريخي جغرافياي)مي‌رسد كهن روزگاران به آنها از
(ستوده منوچهر
و دره‌ها بسترالبرز ، روي آن وسعت از نيمي از بيش كه امروز ، تهران
در مسطح شهري صورت به عمدتا تاريخ1330 تا است ، گسترده آن يال‌هاي
نيز آن شهري سيماي و ساختار و بود گرفته شكل البرز جنوب جلگه‌اي بخش
كوهپايه‌اي محدوده‌هاي عناصر دوران ، آن در.مي‌كرد تبعيت ويژگي همين از
سرانجام و آن دره‌باغ‌هاي و باغ‌ها سارها ، چشمه و سبز دره‌هاي البرز ،
مكان‌هاي و ييلاقي فرصت‌هاي بهترين كوهستاني خنك و مطبوع هواي وجود
.بود داده قرار تهراني شهروندان اختيار در را خصوصي و جمعي تفريحي
مسطح و جلگه‌اي تابع‌مختصات نيز بعدي دوره‌هاي در تهران توسعه اشكال
صورت مختلف جهات در شطرنجي مستقيم‌عمدتا ارتباطي شبكه‌هاي با
دامنه‌هاي تا تهران شمالي بخشهاي در توسعه اين‌الگوي.مي‌گرفت
در بدون و راپوشاند آن يال‌هاي و دره‌ها و يافت ادامه البرز مستقيم
.شد تكرار زياد هزينه‌هاي و بامشكلات زمين‌شناختي ويژگي‌هاي گرفتن نظر
تراشيدن با جلگه‌اي ساز و ساخت روند به مسطح زمينهاي داشتن براي يعني
از اعم ساخت‌ها زير متعاقبا.داد ادامه دره‌ها پركردن و يال‌ها
برنامه‌ريزي و توسعه مكانيسم از دور به شهري تاسيسات ديگر و دسترسي‌ها
شهر ساختن عاري در ناهنجار و سودجويانه راه‌حل‌هاي از پيروي به نشده
شكل‌گيري در طبيعي ارزش‌هاي به كردن پشت ويژه به هويت و اصالت از
.كردند كمك تهران ساختار
ساختار نداشتن‌حضور الگويي ، مشكلات بر علاوه تهران امروز گستره
و حمل سيستم نواقص و تراكم خدماتي ، و مسكوني محله‌هاي فقر منطقي ،
خوانايي و وضوح مناسب ، پياده‌راه‌هاي و سبز و باز فضاهاي نبود نقل ،
.است داده دست از را خود
طبيعي غيرمسئولانه‌سرمايه‌هاي تخريب سهم نابساماني ، چنين ايجاد در
.است آن گوياي شهر وسيماي است چشم‌پوشي غيرقابل محيطي
مربوط طبيعي باويژگي‌هاي آميزش به كه آنجا تا شهر سيماي مورد در
توجه واصفهان شهرهايي‌همچون‌فلورانس ، مسكو به مي‌توان مي‌شود ،
شهرادو آبراهه‌در نقش شهرونيز در ياتالاب آب نقش وبه داشت
.كرد اشاره (قديم توكيو)
است چنان محيطي-طبيعي عناصر با خاستگاه‌ها اين تلفيق و توجه موضوع
گرفته ناديده را آن جايي در دوران‌معاصر ناموزون توسعه‌هاي اگر كه
جديد طرح.مي‌شتابند آنها نجات به مشخصي واقدامات طرح‌ها با باشند
.است جديد تفكر بارز نمونه آن آبراهه‌هاي احياي براي توكيو
با جديد وبرخورد تهران شهر گستره در البرز دامنه طبيعي موقعيت
از البرز كوه رشته اصلي عناصر به‌نقش مي‌دارد لازم زيست محيط موضوع
و زندگي كيفيت در كرج رودخانه و جاجرود ميان دره‌هاي‌موجود جمله
.شود برده آنها از بهره حداكثر و شود توجه تهران شهر سيماي
طراحي در عناصري‌مهم مثابه به تهران شهر بزرگراه‌هاي كه طور همان
تركيب تغيير زمينه و بزرگ‌داده‌اند تهران به تازه چهره‌اي شهري
بايد نيز عناصر ساير آورده‌اند ، وجود به را ساختارموجود نامناسب
و طبيعي محيط به ساماندهي و تهران شهر سيماي و نظام در را خود سهم
.كنند ايفا آن انساني
تهران ، شهر حوزه‌كلان در هفتگانه‌كوهسران دره‌هاي حيات تجديد طرح
ولنجك ، دره گلابدره ، -بيك دره‌مقصود لويزان ، -دارآباد دره‌هاي يعني
وردآورد ، دره و كن دره پونك ، -فرحزاد دره ونك ، -اوين -دركه دره
و سالم‌سازي ، زيباسازي روند به كه باشد اقداماتي از يكي مي‌تواند
بهره موثر طور به تهران به‌شهر بخشيدن هويت ويژه به و كيفيت تجديد
.رساند
آبهاي از گرفتن ازكمك پيش تا جنوبي البرز قنات همراه به دره‌ها اين
حضور با و مي‌كردند تامين را تهران آبشهر كرج ، رودخانه و جاجرود
و كمك‌مي‌كردند محيط مطبوعيت به دره‌ها طول در خنك كريدورهاي‌هواي
به باصفا جاليزهاي و ميوه باغ‌هاي و پردرخت و انبوه باغ‌هاي ايجاد با
مثبت جواب آزاد وقت گذران و گردش به تهراني شهروندان ضروري نياز
دفع‌كننده و جمع‌كننده بهترين خود مسيل‌ها ، بستر آن ، بر علاوه.مي‌دادند
تهران شهربودهاند سيل‌آسا و شديد بارندگي‌هاي زمان‌هاي در سطحي آبهاي
نساخته ، نابود را آن سيل و نشده تلف آبي ازبي و نسوخته گرما از اگر
.ساخته‌اند فراهم برايش طبيعي نعمت‌هاي اين كه است امكاناتي مديون
زيرپوشش را شده عناصرذكر خود ، عمده بخش در تهران توسعه كه حالي در
يعني استثنايي و زيبا طبيعي جايگاه چنين كه است چگونه است ، برده
هنوز آن خرم و صفا با دره‌هاي و جنوبي تپه‌هاي و بلند البرز دامنه
اين قسمت‌هايي در و نكرده‌اند ايفا تهران شهر كلان سيماي درخور نقشي
آسفالت سطوح و بنا مترمكعب هزاران زير در ناحق چنين طبيعي زيبائي‌هاي
مانده‌اند؟ مستور هويت بدون خيابان‌ها و كوچه
فعاليت‌هاي تنهاتابع نمي‌توان را تهران شهر كلان دگرگوني و توسعه
كيفيت حفظ براي يا كرد قبول بخش‌خصوصي سودجويانه عمدتا و ناهنجار
.بست دل آن پراكنده خصوصي باغ‌هاي و سبز فضاهاي آن‌به محيطي زيست
و تفكيك جز چيزي نيز باقي‌مانده خصوصي باغ‌هاي از نادري تعداد سرنوشت
پرتراكم مسكوني برج‌هاي ايجاد براي زمينهاي يا و كوچك قطعات به تبديل
.نيست
اسناد در البرز دامنه قهقرايي دگرگوني روند از گوشه‌اي درك براي
:مي‌خوانيم چنين تاريخي
كوچه‌اي و شد ورثه‌تقسيم ميان باغ اراضي فوت ، از پس..بيروني باغ
معتضديه باغكردند تقسيم قطعات‌كوچك‌تر به و گذراندند باغ وسط از
دكتر ييلاقي قصر زماني و بود فرانسه سفارت دراجاره مدت‌ها
.(نيست باقي آن از اثري امروز و)...ميليسپوبود
نظام‌الدوله ، راكه درخت‌هايي تمام و...شد باغ مالك ميراحسن حاجي
شد تقسيم ورثه ميان باغ اين اواراضي فوت از پسكرد قطع بود كاشته
به متعلق دوم باغ....فروختند را خود هريك‌سهم هم وراث و
فواصل و گرديد تقسيم وابستگان بين كه بود اميني دكتر پدر امين‌الدوله
دفتر امين به متعلق سوم باغ و..شد كشيده ديوار تفكيكي قطعات
به (خانم فاطمه) حيات زمان در.رسيد همسرش خانم فاطمه به..بود
...منصور سردار ، باغ..رفت فروش به و شد تقسيم بزرگ و كوچك قطعات
آقاي يوسف حاجي و زنجاني وفاي اكبر علي حاج (شمسي سال 1325) فعلا را
.كرده‌اند قسمت و خريده زنجاني
ازدياد اخير ، عامل دهه‌هاي در شهري باز فضاهاي و باغ‌ها نابودي به
تا 500 برج‌سازي‌ها محدوده در تراكم يعني افزود بايد نيز را تراكم
شوم سرنوشت دچار امروز به تا كه جمله‌باغ‌هايي از.مي‌رسد درصد
باغ سفارت‌آلمان ، دره باغ سعدآباد ، دره باغ از مي‌توان تفكيك‌نشده‌اند ،
در ديگر باغ چند و انگليس باغ‌سفارت و روس سفارت باغ تركيه ، سفارت
هنوز نبوده‌اند خصوصي مالكان اختيار در كه‌چون برد نام شميران
در يعني جديدتخريباند پديده گريبان به دست باغ‌ها اين.پابرجاهستند
.هستند آنها اطراف بي‌تناسب و سازهاي‌حجيم و ساخت در شدن محاصره حال
زمينه ، آن در موقعيت و باغ ايجاد براي كوشش ما ، كشور تاريخ طول در
ايرانيان هرودوت ، .يافته‌اند دست آن به و بوده تمدن عالي درجه نشانگر
باغ‌هاي.مي‌كند معرفي تجربه با و ماهر باغ‌سازان عنوان به را باستان
ديويد.است مهارت آن شاهد خود موجود كهن معماري آثار به مربوط
سلطنتي باغ شكل‌گيري مورد در ايران كهن معماري آثار محقق استروناخ
:مي‌نويسد پاسارگاد
يك احداث كورش‌براي تصميم بر احتمالا كه متعددي عوامل بررسي در
كه نيست بي‌مناسب داشته‌اند ، خودتاثير كاخ محوطه مركز در وسيع باغ
و سايه درخت ، تركيب قوي جاذبه به سياسي ، تاريخي ، مسئله هرگونه سواي
كه سرزميني در كه چرا كنيم ، اشاره ايران خشك غالبا چشم‌انداز در آب
.است مترادف زيبايي با خود خودي به سبزه دارد ، گرم طولاني تابستانهاي
.(صفحه 54 شماره 2322 اثر مجله در ترجمه)
اشعار كمك مي‌توان‌به جمله از را ساساني دوران باغ‌هاي شهر تصاوير
ذهن در كرد شهرسياوش باغ درتوصيف ويژه به فردوسي ، شاهنامه حماسي
.كرد بازسازي
دارد ادامه
