ششم ، شماره 1458 سال ژانويه 1998 ، دي 1376 ، 13 سه‌شنبه 23
|
|
اختراع‌رايانه تا ابريشم توليد از پيوندها
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
Savge )درآغوش‌طبيعت زندگي به بازگشت براي روسو ژان‌ژاك نداي
صنعتي ، انقلاب پيامدهاي‌اجتماعي از سرخوردگي‌عمومي نيز و ( Noble
مي‌بخشيدند شدت پيونددهد طبيعت با دوباره را بشر كه راهي جستجوبراي
ساختن دارد ، پيوندي چه كامپيوتر اختراع با ابريشم توليد:اشاره
اين در.دارد ربطي چه كاغذي دستمال توليد با دقيق ساعت‌هاي نخستين
در كه كم‌اهميت گاه و ساده رخدادهايي پي‌درپي زنجيره نوشتارها ، رشته
بررسي داده‌اند ، مورد شكل را امروزين تمدن گام ، به گام چندقرن ، طول
.گرفته‌اند قرار
با تلويزيوني برنامه‌هاي سلسله كه انگليسي ، محقق و نويسنده برك جيمز
برنامه‌ها ازاين زيادي قسمت‌هاي -است كرده اجرا نيز را مشابه مضمون‌هاي
نوشتارها از رشته اين در -است درآمده به‌نمايش اسلامي جمهوري سيماي در
و جذاب گونه‌اي به دست اين از سوالاتي به و مي‌كند دنبال را مضمون همين
پيشينه نوعي به را پيوندها مي‌توان حقيقت در.مي‌گويد پاسخ خواندني
.دانست فن‌آوري و علم
برك جيمز:نويسنده
Seientific ) مجله براي من نوشتاري رشته از نمونه نخستين نوشتار اين
كه نامي).است گرفته نام (Connections)كه‌پيوندها است (American
،(استفاده‌كرده‌ام تلويزيوني دومجموعه نيز و كتاب چند آن‌براي از
رخدادها ، كه را شبكه‌سترگي تا دارم قصد اين‌نوشتارها در كه چرا
جزء هزاران ونيز هنرها سياست ، اختراعات ، شخصيت‌ها ، اكتشافات ،
داده‌شوند ، پيوند اختراع بافرايند به‌گونه‌اي مي‌توانند راكه ديگر
فرايند اين نمي‌تواند صورتي به‌هيچ وخلاصه‌گويي ايجازكنم بررسي
عناصر ، ناچيزترين و ساده‌ترين حتي آن در كه را ، باورنكردني و پيچيده
توصيف باشد ، داشته به‌دنبال را پيامدها مهمترين و ژرف‌ترين است ممكن
درنظر را (Shot Silk) موج‌دار ابريشم موضوع نمونه ، به‌عنوان.كند
.باشيد داشته
كه اروپاي‌شمالي در بافندگي چندكارخانه از يكي قرن 17 ، ميانه در
يك‌بافته -مي‌كردند توليد ابريشم‌موج‌دار چون فراورده‌هاي‌گرانبهايي
بوقلمون پارچه ايران در كه) مانند كمان ورنگين گرانبها ظريف ،
.داشت قرار لندن نزديكي در سپيتالفيلد ، در (است مي‌شده خوانده
كارخانه اين به تنيسن آنتوني به‌نام هلندي پارچه‌فروش يك سال 1668 در
طرح‌هايي با او آنجا در.ببيند را انگليسي پارچه طرح‌هاي آخرين تا آمد
طرح‌هابه‌وسيله اين ساختند ، كه‌شگفت‌زده‌اش برخورد ابريشم ازتارهاي
شيشه‌هايي از بسياربيشتر بزرگنمايي‌شان كه شده‌بودند ترسيم عدسي‌هايي
.به‌كارمي‌بردند پارچه آزمودن اوبراي چون فروشاني پارچه كه‌معمولا بود
بازگشت ، خود شهر به‌دلفت ، بود آمده هيجان به اين‌موضوع از كه تنيسن ،
(Van Leeuwenhock) ليوونهوك نام‌مطمئن‌تروان به را خود نام‌خانوادگي
راصرف خود تمام‌وقت محلي ، دانشوران با برخاست و نشست وسواي داد تغيير
.كرد (كامپيوترامروزين تراشه‌هاي طراحي قرن‌هفدهمي همتراز) عدسي تراش
قالب در او ، تازه كار اين نتايج سال 1676 ، روزكريسمس در بعد ، چندي
باريد ، فرو لندن سلطنتي انجمن حيرت‌زده اعضاي برسر بلندبالايي نامه
چيزهايي از ليوونهوك خود به‌وسيله شده نقاشي تصوير چندين كه نامه‌اي
بررسي را آنها برابر ، بزرگنمايي 500 با عدسي‌هايش از يكي با او كه
.بودند شده ضميمه‌اش كرده‌بود ،
ريز ، چيزهاي اين كه بود او ادعاي كرد ، شگفت‌زده را همه كه آنچه البته
اين ترتيب بدين.بود ديده حركت حال در را آنها كه چون هستند ، زنده
تكان شلاق‌وار خودرا تاژك‌هاي كه دوتيفر از گزارش‌علمي نخستين
ريشه از كه او خود موي آغازيان ، تقسيم درحال مي‌دادند ، ياخته‌هاي
به -كه سازواره‌هايي نيز و مي‌لوليدند درهم كه اسپرم‌هايي مي‌روييد ،
-مي‌گرفتند جاي ماسه دانه يك در آنها از ميليون ليوونهوك 30 تخمين
.گشود دانش برابر در را تازه‌اي دنياي
مي‌گذشت ، سازواره‌هاي هلند از همان‌زمان در كه آلماني يك براي
يك در عدسي‌هايش از تا كردن‌چند رديف با كه) ميكروسكپي‌ليوونهوك
نظريه بر گواهي (بود ساخته ميكروسكپ به‌نام نويني ابزار قالب ،
اشكال همه نظريه اين پايه بر.بودند او خود هستي سترگ زنجيره
قالب در خداوند اراده پايه بر بشر ، نوع تا خزه‌ها ساده‌ترين از زندگي ،
و مي‌شدند پيچيده‌تر مداوما كه داشتند قرار پي‌درپي گام‌هاي رشته‌اي
.داشتند تفاوت كوچك بينهايت جزئيات در تنها يكديگر با درعين‌حال
چيزهاي به علاقه‌اش سواي لايبنيتس ، ويلهلم گاتفريد آلماني ، اين البته ،
بود كرده ابداع رياضي‌ويژه محاسباتي شيوه يك ميكروسكپي ، ريز و خرد
را اجسام‌سياره‌اي شتاب آن با شيوه‌اي‌كه گرفت ، نام Calculusكه
فيزيكدانان ، همه‌رياضي‌دانان ، پس آن از وعملا) مي‌كرد محاسبه
اين برپايه ودارد ، داشته سروكار بارياضيات كه هركس و مهندسان
لايبنيتس ، -(دارد قرار -انتگرال و ديفرانسيل حساب -او اختراع
تاكيد و ديد سال 1678 در دلفت به سفري در را ليوونهوك سازواره‌هاي
است ممكن گونه‌ها بين تفاوت‌هاي كه مي‌دهند نشان سازواره‌ها اين كه داشت
يك كجا كه اين ساختن مشخص تصور ، و حواس براي باشندكه خرد چنان
.است ناممكن مي‌گيرد ، پايان يا شود مي آغاز دقيقا گونه
و كوچك بينهايت عناصر اين وجود پايه بر لايبنيتس ، كه نظريه اين
به به‌تدريج داشت ، قرار ها Monadاو ، خود تعبير به يا هستي بنيادين
.بود آن پي در دقيقا قرن 18 اروپاي كه شد بدل جهان‌گستري شالوده
Savage) طبيعت آغوش در زندگي به بازگشت براي روسو ژان‌ژاك نداي
جستجو صنعتي ، انقلاب پيامدهاي‌اجتماعي از عمومي سرخوردگي ونيز (Noble
در.مي‌بخشيدند شدت دهد پيوند طبيعت با دوباره را بشر كه راهي براي
رشد بسترهاي ازپررونق‌ترين كه -آلمان شرق در شهري-(Jena) ينا
فريدريش‌شلينگ ، .بود زندگي رمانتيك‌درباره ديدگاه اين وشكوفايي
بارهاي مغناطيسي‌مخالف ، قطبهاي چون) آن‌روز علمي نوين يافته‌هاي
به‌عنوان را (شيميايي بازهاي و اسيدها و منفي و مثبت الكتريكي
آنها ، رويارويي‌پوياي و برهمكنش كه بايكديگر ستيز در دوگانه نيروهاي
نوين (Natur Philosophie) طبيعي فلسفه يك قالب درميدهد شكل را هستي
.مي‌داد قرار هم كنار
روي كار اورستد ، به‌هنگام كريستين نام دانماركي‌به يك سال 1820 ، در
و الكتريسيته به آن گسترش‌دادن به‌عبارتي و ديدگاه‌پيكار اين
گمان كه داد ، جرياني سيم يك به را الكتريكي‌بالايي جريان مغناطيس ،
برق كه ساخت متقاعد را او سيم درخشش.كند تحمل سيم‌نمي‌تواند مي‌كرد
گسترش را خود آزمايش‌هاي او بدين‌ترتيب.دارند وابستگي هم با نور و
فاصله آن با كه شده مغناطيسي سوزن يك بر برق جريان كه كرد كشف و داد
اين بستن به‌كار با مورس.بي.اف.سميوئل بعد سال مي‌گذارد210 اثر دارد ،
كمك سرگرم مورس در 1842 ، بعد ، سال يك.بخشيد تكامل را تلگراف اصل ،
مخترع كلت ، سام:بود نيويورك شهر واشنگتن ميدان در همسايه‌اش به
مين‌هاي قدرت دادن نشان براي تا بود كرده درخواست مورس از رولور ،
او تا سازد فراهم برايش الكترومعناطيسي تجهيزات تازه‌اش ، زيرآبي
با پوترماك رود در را كشتي يك جان‌تايلر ، جمهور رئيس درحضور بتواند
كه بود روس‌ها نظر جلب آزمايش ، اين در كلت هدف ديگر.كند منفجر مين
نمي‌خواست او كه آنجا از اما.بودند داده نشان علاقه اختراعش اين به
روس‌ها مي‌كند ، منفجر را مين‌ها چگونه كه دهد شرح روس‌ها براي دقيقا تا
قرارداد نوبل.بي.آلفرد به‌نام سوئدي نفر يك با تا دادند ترجيح
نياز الكتريكي پيام هيچ به انفجار براي نوبل مينهايببندند
يكي مي‌كرد ، برخورد مين‌هايي چنين با كشتي يك بدنه كه هنگامي نداشتند ،
شيشه يك شكستن موجب سيخك خميدگي مي‌كرد ، خم را مين سربي سيخك‌هاي از
قرار پتاسيم و شكر از آميزه‌اي درون كه مي‌شد سولفوريك اسيد كوچك
باروت خود نوبه به كه مي‌آورد پديد شعله‌اي ماده ، سه اين تركيب داشت ،
را سواستوپول بندر روس‌ها كريمه ، جنگ هنگام بهميساخت منفجر را مين
ناوگان كه عملياتي كردند ، مين‌گذاري نوبل تازه اختراع اين با
در تا ساخت وادار را (عثماني و فرانسه بريتانيا ، ) متفقين تداركاتي
برخورد خطر از اگرچه كشتي‌ها اين.اندازند لنگر بندر از بيرون آبهاي
.افتادند نوامبر 1854 مهيب 14 طوفان دام به اما جستند ، مين با
ارتش زمستاني تداركاتي ذخاير همه و ساخت نابود را ناوگان طوفان ،
محروميت‌هاي و مصائب.رفت دريا ژرفناي آن با شبه‌جزيره در شده پياده
بود مرگبار آنچنان زمستان ، آن در ضروري لوازم و آذوقه بدون ارتش اين
لندن نظامي ، بيمارستان‌هاي شرايط درباره نايتينگل فلورانس گزارش كه
آن بر را هنري‌دونان -ژان نيز و ساخت سرنگون را دولت و داد تكان را
.نهد بنياد سرخ نام‌صليب با را سازماني تا داشت
دريايي نيروي افتخار -رزمناوهنري‌چهارم رفتن دست از درواقع ، اما
در رزمناو اين شدن غرقداشت درپي را ژرف‌ترين‌پيامدها -فرانسه
بعد روز.شد كشور درسراسر عمومي عزاي اعلام موجب نوامبر طوفان 14
مراكز بنيان‌گذاري براي فرماني سوم امپراطورناپلئون سانحه ، از
گزارش‌هاي سال 1860 در.كرد صادر فرانسه سراسر در هوا وضع پيش‌بيني
چهره‌هاي از يكي.مي‌شدند چاپ اروپا سراسر هوادر وضع روزانه تلگرافي
نام به آمريكا دريايي نيروي جوان افسر يك جديد دانش اين در برجسته
سراسر از را گزارش‌هايي چنين سال براي 9 كه بود ، ميتوماوري
گوشه از گزارش‌هايي بررسي و گردآوري بابود كرده ايالات‌متحده‌گردآوري
نياز بررسي روز ميليون يك حدود به تنهايي به آنها كه كشور ، كنار و
يا و (Circular) حلقوي طوفان‌ها شكل كه كند ثابت توانست او داشت ،
.است (Oblong) كشيده
سال ، از 60 پس ايالات‌متحده هواشناسي اداره دهه 1930 ، سال‌هاي در
گردآوري مرمت اين در كه داده‌هايي واكاوي براي مشخصي رويه هيچ هنوز
به‌نام فيزيك جوان آموزگار يك بنابراين.نداشت بودند ، شده
هواشناسي اداره در را تابستان‌ها دانشجويي ، دوره در كه ماكلي.ام.جان
مشكل ، اين.بيابد مشكل اين براي راه‌حلي گرفت تصميم بود ، كرده كار
دوره آن رياضي مرسوم روش‌هاي با داده‌ها انبوه بررسي براي لازم زمان
.بود
ذرات مي‌كنند ، بررسي را كيهاني پرتوهاي كه پژوهشگراني كرد كشف ماكلي
خلاء دريچه يك از بهره‌گيري با را پرتوها اين
وگذر يورش هنگام به ابزار اين كه زيرا مي‌شمارند ، (VaccumValve)
روشن و خاموش ثانيه ، در تا 000/100بار بسيار ، سرعت با آن به ذرات
بتوانند ، بعنوان است ممكن خلاء دريچه‌هاي كه ماكلي‌دريافت.مي‌شود
.كنند تسهيل محاسبات‌را كار اطلاعات ، ذخيره ابزارهاي
جنگ كند ، آغاز را موضوع اين روي كار بتواند او كه آن از پيش اما
هم آنجا در اما شد ، فراخوانده خدمت به ماكلي.شد آغاز دوم جهاني
مشكل ، اين.بود مانده باقي ناشده حل درازي مدت كه داشت وجود مشكلي
با مي‌رفتند كار به خدمه آموزش براي كه بود توپخانه جدول‌هاي محاسبه
شرايطي هر در را توپ تا مي‌گرفت ياد توپچي هر آنها ، از استفاده
پرتابه‌شناسي آزمايشگاه‌هاي در جنگ ، ابتداي از.كند آتش و هدف‌گيري
با رياضيدان ، خانم‌هاي تن ده‌ها مريلند ، آبردين ، در متحده ايالات ارتش
هر براي مي‌انجاميد ، طول به ماه يك تا گاه كه ساعته ، چهار و بيست كار
كه) گلوله ، پرواز خط هر محاسبه.مي‌كردند تهيه را جدول‌هايي چنين توپ ،
(دربرمي‌گرفت گذارند ، اثر بود ممكن آن بر كه را محتملي متغيرهاي تمام
كاربرد توپ يك براي تنها كه جدول هر و بود محاسبات مورد نيازمند 750
پس سال سه) در 1942.دربرمي‌گرفت را دست اين از پرواز خط داشت ، 3000
شش دست‌كم هفته ، در تا شد درخواست آزمايشگاه اين از (جنگ آغاز از
و بحران مرحله به را اوضاع تقريبا كه درخواستي كند ، تهيه تازه جدول
.مي‌رساند كامل آشفتگي
ارتش به را خود خلاء بادريچه شمارش ايده ماكلي هنگام ، همين در درست
اساسا ماكلي پيشنهادي فرايند.شد واقع موردپذيرش كه كرد ، ارائه
و آنها ، از دسته‌هاي‌ده‌تايي كردن روشن و خاموش از بود عبارت
مرحله به در 1946 ماكلي ماشين عدد ، يك بعنوان كدام هر از استفاده
كاربرد اما جنگ ، پايان از پس سال يك يعني رسيد ، عملياتي كاربري
رخ هسته‌اي انفجار اين چگونه كه اين محاسبه:شد پيدا برايش تازه‌اي
نخستين ،ENIAC اختصار به يا عددي انتگرال‌گير و اين‌حسابگر.مي‌دهد
رسما آن از پيش اصطلاح اين بود ، ماشيني -كارآمد و واقعي كامپيوتر
.مي‌رفت كار به آبردين در رياضيدان خانم‌هاي همان براي
سوراخ‌دار ازكارت‌هاي ،ENIACبه محاسباتي داده‌هاي رساندن براي
هرمان نام به ديگري مخترع بار نخستين كه شيوه‌اي مي‌شد ، استفاده
.بود كرده استفاده آن از متحده ايالات سال 1890 سرشماري براي هولريث
اين به بود نساجي صنعت كار در كه برادرزنش توصيه به هولريث درحقيقت
صحبت بافندگي خودكار سيستم يك درباره هولريث با او آورد ، روي شيوه
به شخصي بوسيله فرانسه در بار نخستين كه) سيستم اين در.بود كرده
يك روي در فنري قلابهاي دسته يك ،(بود شده ابداع ژاكار فرانسوا نام
از قلاب داشت ، وجود كارت بر سوراخي هرجا مي‌شدند ، فشرده سوراخ‌دار كارت
.مي‌كشيد خود با را نخ تار يك و مي‌گذشت آن
هر سيستم ، اين در داد ، قرار جريان حامل سيم يك قلاب ، جاي به هولريث
سوراخي از هرگاه و بود سرشماري داده‌هاي از دسته يك نماينده سيم
الكتريكي ، تماس درپي‌برقراري (مي‌شد تهيه كارت يك نفر هر براي) مي‌گذشت
در بزرگي گام سيستم اين مجموع ، در.رقم‌مي‌چرخيد يك داده ، هر درجه
صرف زمان دوازدهم دريك آمريكا نفري جمعيت 62947714:بود كارسرشماري
زمان در كشور جمعيت البته كه) شد پيشين‌شمارش سرشماري براي شده
.(بود كمتر بسيار انجام‌آن
براي آن ، در دادن‌تغييراتي انجام با هولريث كه بافندگي سيستم
از پارچه توليد خودكارسازي براي آن از برد ، پيش كار به سرشماري
اشتباهات با بودتا گران ازحد زياده كه مي‌رفت كار به بافته‌اي
.رود هدر به سنتي ، ماشين‌هاي با كار در معمول
حائري احمدرضا:ترجمه
