ششم ، شماره 1458 سال ژانويه 1998 ، دي 1376 ، 13 سه‌شنبه 23
|
|
اسلامي مترقي جنبشهاي
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
كمجيان د.اچ.آر:نويسنده (آخر بخش) اسلام در فكري گوناگون لحظه‌هاي
صدري محمود مترجم
و كتاب شريعت ، به سياسي اسلام‌گرايان بيشتر:اصلاح‌گر طلبان نظر تجديد.
خود مبارزه كوشيده‌اند اصلاح‌طلب برخي‌متفكران اما ;پاي‌بندند سنت
محمدطه محمود.كنند هدايت مغايرتها اين همه با رويارويي رابه‌سوي
نوعي خواستار (الجمهوريه اخوان) خواه‌سودان جمهوري اخوانيان رهبر
مكي آيات براي قائل‌شدن اولويت برپايه اسلامي فقه در ليبرال بازنگري
به نميري جعفر رژيم توسط سال 1985 طهدرشد مدني آيات به نسبت
(16).شد دارآويخته به اتهام‌ارتداد
مصري -تركي رژيم سال 1885 در كه احمد نوه‌مهدي‌محمد المهدي صادق
طرفدار سودانيان از ديگر يكي كرد ، سرنگون را انگليس تابع
كودتاي‌عمرالبشير از پيش كه المهدي صادقاست ليبراليسم‌اسلامي
.مي‌برد بسر خارطوم اسلامي دولت دربازداشت اكنون بود ، سودان نخست‌وزير
را متفكران زيادي شمار اسلامي احياگري جنبش:متجدد خردگرايان
ايدئولوژي از تازه‌اي قرائت باارائه مي‌كوشند كه است پرورده
در را وكارايي‌اش كنند محكم‌تر معاصر جهان با را آن اسلامي‌پيوندهاي
خردگرايان.دهند افزايش امروز پيچيده اجتماعي مسائل برابر
عماره ، محمد حنفي ، حسن نبي ، مالك‌بن غنوشي ، راشد متجددي‌مانند
و ابوالمجد كمال احمد هويدي ، النفيسي ، فهمي عبدالله طارق‌البشري ،
سهم تفكراسلامي تقويت زمينه در هستندكه متفكراني ديگران ، ازجمله
(17).دارند بسزايي
واكنش در شيعه عربهاي اسلامي جنبش:شيعه سياسي اسلام‌گرايي
رادر سياسي لاقدرت كه سني عربهاي با اجتماعي‌آنها -سياسي به‌بالابرابري
خميني روح‌الله كه‌آيت‌الله اسلامي انقلاب به‌علاوه.گرفت قوت دست‌دارند ،
عميقي عربتاثير جهان در شيعيان ديني احياي برجنبش‌هاي بود ، آن رهبر
شيعيان به ايران كمكهاي و انقلابي‌امام‌خميني ايدئولوژي گذاشت ،
شاخه‌هاي و لبنان ، حزبالله داخلي جنگ هنگامه در تا شد لبنان ، باعث
.بگيرند شكل آن تندرو
حزبالدعوه و موسي‌صدر رهبري‌امام به امل جنبش درون از كه حزبالله
در اسراييلي‌ها اشغالگري با نظامي مقابله به بود ، سربرآورده [عراق]
لبنان اجتماعي‌شيعيان -سياسي وضع تغيير براي مبارزه لبنان‌و جنوب
.پرداخت
امريكايي حاميان و اسراييل با جنگ سال 1982 از آن شاخه‌هاي و حزبالله
برخي (18).كردند آغاز لبنان خارج و داخل در را اروپايي‌اش و
عراق ، سني بادولت‌هاي نزديكند ، حزبالله به كه ديگر سازمانهاي‌انقلابي
از.پرداختند نبرد به خليج‌فارس كشورهاي ديگراز برخي و سعودي عربستان
حسين صدام رژيم‌بعثي مصاف به بارها عراق شيعه اكثريت كنون تا دهه70
.است برخوردار كشور اين سني اقليت حمايت از كه رفته‌اند
و سركوب با را حزبالدعوه رهبري تحت شيعيان شورش‌هاي بارها عراق رژيم
(19).است داده پاسخ گسترده كشتار
برپايي با مي‌دهند ، تشكيل را جزيره اين جمعيت اكثريت كه بحرين شيعيان
شيوه‌هاي يا و خليفه آل سني‌شيخ‌عيسي دولت عليه عمومي تظاهرات
.كند رعايت را سال 1975 اساسي قانون مي‌خواهند دولت از خشونت‌بار
سني اكثريت با نابرابري‌اش رفع خواهان سعودي عربستان شرق شيعه اقليت
.مي‌زند دامن آن به شيعيان با وهابيان عقيدتي ضديت كه است كشور اين
مصالحه‌اي آنها ميان الصفار حسن با سعودي پادشاهي گذشته مذاكرات‌سال
آيت‌الله تعاليم از شيعه گروههاي اين همه (20).كرد ايجاد نمي‌پيوندد
انقلابي‌عليه اقدام به را اسلامي گروههاي آيت‌الله.پيروي‌مي‌كنند خميني
نظريه طبقفراميخواند نظامي رژيم‌هاي و غيراسلامي سلطنتي نظامهاي
بايد شيعه اسلامي نهادهاي بود ، آن امام‌خميني‌واضع كه فقيه ولايت
اداره هستند ، يافقه اسلامي حقوق كارشناسان كه مراجع يا توسطمجتهدين
و نظري رهبري براي سني گروههاي شيعي‌برخلاف اسلامي گروههاي.شود
سالهاي در (21).بالايي‌قائل‌اند جايگاه ديني نهادهاي بر عملي‌روحانيان
.گرفته‌اند پيش اصلاح‌طلبانه‌اي‌در استراتژي شيعه برخي‌اسلام‌گرايان اخير
درسال 1992 ديدن ، ستم و دولت با مخالفت سالها پس‌از كويت شيعه اقليت
بحرين شيعيان.كرد شركت درانتخابات ائتلاف‌الاسلامي‌الوطني و نشان نام با
تغيير ايجاد روش‌مسالمت‌آميز (التحرير حركت) آزادي نهضت باتشكيل نيز
.دادند ترجيح روش‌هاي‌خشونت‌آميز بر را سياسي
با آن‌كوشيده‌اند سياسي حاميان و اسلام‌گرايي نتيجه‌جنبش و خلاصه
اسلامي كشورهاي ديگر و عرب بردولتهاي گوناگون روشهاي از استفاده
.دست‌يافته‌اند نيز توفيق‌هايي به زمينه اين در و تاثيربگذارند
دست قدرت به نتوانسته‌اند تاكنون -سودان در به‌جز -سياسي اسلام‌گرايان
اتخاذمواضع به را آنان و انداخته هراس به را نخبگان‌حاكم اما يابند ،
خود سياسي رفتارهاي و باموعظه‌ها اسلام‌گرايان.كرده‌اند وادار انفعالي
رابه اسلامي و عربي كشورهاي بيشتر غيرديني سلطنتي‌و نظامهاي حاكمان
.كرده‌اند مجبور اسلامي قوانين اجراي و وضع
توانسته‌اند تحولات اين براثر اسلامي گروههاي ديگر و اخوان‌المسلمين
اما.جويند مشاركت آن اجراي نحوه در و كنند تقويت را اسلام‌گرايي
و ناراضي‌اند موجود وضع از همچنان اسلامي جنبشهاي پيروزي ، اين وجود با
وگزينشي محدود استفاده به و مي‌فشرند پاي شريعت قوانين كامل اجراي بر
كشورهاي ديگر و عرب قضايي‌كشورهاي نظامهاي چارچوب در قوانين اين
.راضي‌نيستند اسلامي
بر اسلام‌گرايان اصرار كه كرد توجه نكته اين به بايد حال هر به
-گرفتن‌قدرت به‌دست يعني -دولت در آنها مستلزم‌مشاركت بنيادي تغييرات
حاكم اليگارشي و اسلام‌گرايان قدرت‌بين كسب براي مبارزه بنابراين است ،
و عربي تحولات‌كشورهاي تعيين‌كننده و اصلي عنصر اسلام و جهان‌عرب در
.است اسلامي
bin Mu'alla al-Luwayhiq, Al-Ghuluw fi al-Din Fi Hayat al-Muslimin
al-Mu'asira. (Beirut,) p..- Abd al-Rahman
Islam in Revolution,nd edn. (Syracuse: Syracuse University
Press,), PP.-.- R.Hrair Dekmejian,
- Ibid., PP.-
meanings and labels given to Islamic fundamentalism, see
ibid.,PP. -- For different
Hamzeh and R.Hrair Dekmejian, "The Islamic Spectrum of Lebanese
Asian and Middle Eastern Studies, Vol.XVI, No. ,- A. Nizar
Spring:Politics," Journal of South
Nizar Hamzeh and R.Hrair Dekmejian, "A Sufi Response to Political
International Journal of Middle East Studies,-; and A.
():-.Islamism: Al-Ahbash of Lebanon,"
Dekmejian, "The Rise of Political Islamism in Saudi Arabia.,"
East Journal, Vol., No., Autumn:-.- R. Hrair
Middle
- Dekmejian, Islam in Revolution, PP.-.
- Ibid., PP.-,-.
- Ibid., PP.-.
- Ibid., PP.-.
- Ibid., PP.-,.
- Ibid., PP.-.
- Ibid., P..
- Ibid., PP.-,-.
- Ibid., PP.-.
- Ibid., P..
- Ibid, PP.-
- Hamzeh and Dekmejian, The Islamic Spectrum:-.
- Dekmejian, Islam in Revolution, PP.-.
- Dekmejian, The Rise of Political Islamism:.
- Dekmejian, Islam in Revolution, PP.-,-.
